Opinie i Ekspertyzy nr 30
|
dr Lech Goraj |
OE-30/2005 |
|
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej |
|
Wpływ dopłat na dochody gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej
W okresie przedakcesyjnym polskie gospodarstwa rolne znajdowały się w bardzo trudnej sytuacji - w określanym powszechnie - stanie zapaści dochodowej. Uzyskanie przez Polskę statusu Kraju Członkowskiego UE stało się szansą a zarazem koniecznością (w warunkach obowiązywania umowy stowarzyszeniowej z UE) dla sektora gospodarstw rolnych. Uzyskanie tego statusu dawało szanse powstrzymania postępującej degradacji ekonomicznej sektora gospodarstw rolnych. Możliwość tą dawała podległość jednolitemu systemowi polityki gospodarczej zwanej Wspólną Polityką Rolną.
Schemat 1. Udział subsydiów w dochodach gospodarstw rolnych w krajach członkowskich UE w latach 2001-2002.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie: RICC 1373 SR 2001 r.3 EN; RICC 1393 rev.2 SR 2002 EN i RICC1427 EN.
Dane o udziale uzyskiwanych subsydiów w dochodach rolników z 15 krajów członkowskich w latach 2001 - 2003. jednoznacznie wskazują na olbrzymią rolę otrzymywanej bezpośredniej pomocy finansowej na sytuację dochodową rolników. Stopień wsparcia jest tak duży, że w 20-01 r. w 4 krajach członkowskich (Danii, Szwecji, Finlandii i Wielkiej Brytanii) rolnicy uzyskali dochód wyłącznie dzięki różnym programom wsparcia. W 2002 r. do tych krajów dołączyły Niemcy, Francja i Luksemburg (Schemat 1). W pozostałych krajach (poza Włochami i Hiszpanią) także jest widoczny wzrost udziału dopłat w tworzeniu dochodów rolników. Z powodu braku ostatecznych danych z 2003 r. sytuację z tego zakresu odzwierciedlają dane wstępne z 11 Krajów Członkowskich UE.
Sytuację tą powoduje długoterminowy, niekorzystny dla rolników trend kształtowania się relacji cen rolnych tzw. terms of trade. Szybciej rosną cen produktów i usług płaconych przez rolników aniżeli przez nich otrzymywanych za produkty rolne. Z tego powodu dla utrzymywania żywotności gospodarstw rolnych konieczne jest wykształcenie w nich zdolności do absorpcji środków oferowanych przez mechanizmy WPR.
Olbrzymie oczekiwania na poprawę sytuacji ekonomicznej polskich rolników były i nadal są wiązane z integracją z krajami Unii Europejskiej. Od tego czasu rolnicy polscy zostali objęci programami wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Jednak rzeczywiste efekty tego wsparcia, oszacowane na 6,1 mld EURO rocznie zależeć będą przede wszystkim od zdolności ich absorpcji przez gospodarstwa rolne, a także od transferów bezpośrednich i pośrednich kapitału z gospodarstw rolnych na zewnątrz sektora z pomocą takich środków jak ceny i obciążenia fiskalne.
maj 2005 r.
Wyrażone w materiale opinie odzwierciedlają jedynie poglądy autora.
Copyright by Kancelaria Senatu, Warszawa 2004
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość opracowania nie może być bez zgody wydawcy - Kancelarii Senatu - reprodukowana, użyta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych.