Opinia do ustawy z dnia 8 października 2004 r. o ratyfikacji Europejskiego porozumienia o przekazywaniu odpowiedzialności za uchodźców, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 października 1980 r.

Warszawa, dnia 13 października 2004 r.

KANCELARIA SENATU

BIURO LEGISLACYJNE

Opinia do ustawy z dnia 8 października 2004 r. o ratyfikacji Europejskiego porozumienia o przekazywaniu odpowiedzialności za uchodźców, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 października 1980 r.

(druk senacki nr 810)

Celem ustawy jest wyrażenie zgody na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji Europejskiego porozumienia o przekazywaniu odpowiedzialności za uchodźców, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 października 1980 r. Ten tryb związania się przez Polskę Porozumieniem wynika z art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji, gdyż Porozumienie dotyczy spraw uregulowanych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Europejskie porozumienie, będące przedmiotem ratyfikacji, określa warunki, na jakich odpowiedzialność za wydanie uchodźcy dokumentu podróży jest przekazywana, gdy uchodźca przenosi się z kraju, który wydał mu dokument podróży, do innego kraju. Dokument podróży wydawany jest na podstawie Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie 28 lipca 1951 r. Jak wynika z uzasadnienia, najczęstszymi przyczynami przenoszenia się uchodźców do innego państwa jest chęć połączenia z rodziną oraz migracja zarobkowa. Powoduje to wiele uciążliwości, w szczególności związanych z otrzymaniem nowego lub przedłużeniem ważności dokumentu podróży w państwie pobytu uchodźcy. Stosowanie Porozumienia ma polegać na przejmowaniu odpowiedzialności za uchodźcę przez państwo jego faktycznego pobytu, co w konsekwencji ma uprościć związaną z tym procedurę. Przypadki przekazania odpowiedzialności wymienione są w art. 2 Porozumienia i stanowią je następujące sytuacje:

upływ dwuletniego okresu faktycznego i nieprzerwanego pobytu w drugim państwie za zgodą władz tego państwa,

zezwolenie uchodźcy przez drugie państwo na pobyt stały na jego terytorium,

zezwolenie uchodźcy przez drugie państwo na pobyt na jego terytorium przez czas przekraczający okres ważności dokumentu podróży,

niedojście do skutku readmisji (odesłanie do państwa, z którego przybył uchodźca) w ciągu 6 miesięcy od upływu terminu ważności dokumentu podróży.

Skutkiem przekazania odpowiedzialności jest ustanie odpowiedzialności pierwszego państwa w zakresie przedłużania lub odnawiania dokumentu podróży i odpowiedzialność drugiego państwa za wydanie nowego dokumentu podróży oraz ułatwienia w przyjęciu na terytorium drugiego państwa małżonka i dzieci uchodźcy (w interesie łączenia rodzin i z powodów humanitarnych).

Porozumienie przewiduje możliwość złożenia maksymalnie dwóch zastrzeżeń, z czego Polska skorzysta, jak wynika z uzasadnienia. Pierwsze z zastrzeżeń stanowi, że przekazanie odpowiedzialności nie nastąpi, gdy państwo zezwoli uchodźcy na pobyt na swoim terytorium przez okres przekraczający termin ważności dokumentu podróży wyłącznie w celu odbycia studiów lub szkolenia. Drugie zastrzeżenie dotyczy nieuwzględnienia żądania readmisji uchodźcy, przedstawionego na podstawie art. 4 ust. 2 Porozumienia (tzn. wysuniętego w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym znane stało się miejsce pobytu uchodźcy, ale najpóźniej w ciągu 2 lat od upływu okresu ważności dokumentu podróży).

Ustawa nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych.

sporządziła Katarzyna Iwicka