II. WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA I DZIAŁALNOŚĆ POPULARYZACYJNA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

1. Współpraca międzynarodowa

1. Trybunał Konstytucyjny utrzymuje ożywione kontakty z instytucjami prawniczymi innych państw, w tym przede wszystkim z sądami konstytucyjnymi, instytucjami naukowymi oraz organizacjami międzynarodowymi, a także z agendami Rady Europy (Komisja Wenecka). Kontakty te służą wymianie doświadczeń z zakresu funkcjonowania sądownictwa konstytucyjnego w różnych krajach i praktyki konstytucyjnej. W ramach kontaktów międzynarodowych sędziowie Trybunału Konstytucyjnego uczestniczą w konferencjach i seminariach międzynarodowych oraz w bezpośrednich spotkaniach z sędziami innych sądów konstytucyjnych.

W maju Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego - Andrzej Mączyński i Jerzy Stępień uczestniczyli w odbywającej się w Budapeszcie III Konferencji Sądów Konstytucyjnych Europy Środkowej i Wschodniej. W konferencji tej uczestniczyli przedstawiciele sądów konstytucyjnych z Albanii, Austrii, Bośni-Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Niemiec, Polski, Rosji, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Ukrainy i Włoch.

W czerwcu sędziowie Trybunału Konstytucyjnego uczestniczyli w dorocznej, zorganizowanej po raz szósty, konferencji sądów konstytucyjnych Polski i Litwy. Konferencja, zorganizowana przez Sąd Konstytucyjny Republiki Litewskiej, odbyła się w Nerindze. To tradycyjnie już odbywające się forum polskich i litewskich sędziów konstytucyjnych, poświęcone było dwóm zagadnieniom - rozwojowi zasad konstytucyjnych w orzecznictwie konstytucyjnym oraz relacjom pomiędzy sądami konstytucyjnymi i sądami powszechnymi.

2. W ramach bezpośrednich kontaktów Trybunału Konstytucyjnego z innymi sądami konstytucyjnymi, w styczniu złożyła wizytę w Polsce delegacja Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej, w składzie: Przewodniczący Sądu Konstytucyjnego Marat Bagłaj oraz sędziowie - Nikołaj Bondar i Władimir Jarosławcew. Spotkali się oni z Marszałek Senatu RP, Prezesami Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego i sędziami Trybunału Konstytucyjnego.

Również w styczniu Prezes Trybunału Konstytucyjnego uczestniczył w uroczystej inauguracji sesji rocznej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, podczas której wygłosił wystąpienie otwierające sesję. Było ono poświęcone idei wspólnej Europy, doświadczeniom i tradycjom składającym się na kulturę prawną.

W lutym, wizytę w Rumunii, na zaproszenie Sądu Konstytucyjnego, złożyła delegacja polskiego Trybunału, w składzie: Wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego - Janusz Trzciński, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego: Jerzy Ciemniewski i Marian Zdyb.

W marcu przebywała w Polsce delegacja Sądu Konstytucyjnego Republiki Armenii z jego Prezesem Gagikem Harutyunyanem na czele. W trakcie wizyty goście spotkali się m.in. z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Fundacją Helsińską oraz odbyli rozmowy z sędziami Trybunału Konstytucyjnego.

W maju gościła w Warszawie delegacja Sądu Konstytucyjnego Królestwa Hiszpanii, pod przewodnictwem Pedro Cruz Villalon, Prezesa Trybunału Konstytucyjnego Królestwa Hiszpanii. Delegacja spotkała się z Marszałek Senatu RP, Ministrem Sprawiedliwości, I Prezesem Sądu Najwyższego i sędziami Trybunału Konstytucyjnego.

We wrześniu odbyła się w Karlsruhe uroczystość z okazji 50 rocznicy powstania Federalnego Sądu Konstytucyjnego Niemiec, w której uczestniczył Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan.

Również we wrześniu Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan wraz z sędziami: Wiesławem Johannem i Marianem Zdybem odwiedzili Sąd Konstytucyjny Republiki Węgierskiej.

3. W roku 2001 sędziowie Trybunału Konstytucyjnego brali udział w wielu w konferencjach i spotkaniach międzynarodowych. W czerwcu Prezes Trybunału Marek Safjan wziął udział w Berlinie w konferencji polsko-niemieckiej "Sądownictwo konstytucyjne i praktyka konstytucyjna w Niemczech i w Polsce" oraz wygłosił wykład na Uniwersytecie w Ratyzbonie na temat "Skarga konstytucyjna - próba podsumowania pierwszych doświadczeń".

W październiku sędzia Trybunału Konstytucyjnego Jerzy Stępień wziął udział w międzynarodowej konferencji w Bratysławie: Prawo europejskie w orzecznictwie sądów konstytucyjnych (European Law in the Case Law of Constitutional Courts), którą zorganizował Sąd Konstytucyjny Republiki Słowacji.

W tym samym miesiącu Prezes Trybunału uczestniczył, w zorganizowanej przez Komisję Europejską w Brukseli, konferencji "Europa 2004 - Wielka debata" (Europe 2004 - Le grande debat).

Natomiast sędzia Trybunału Konstytucyjnego Jerzy Ciemniewski wziął udział w konferencji: Aktualne problemy orzecznictwa konstytucyjnego: współczesność i perspektywy rozwoju (Actual problems of the constitutional jurisdiction: contemporaneity and perspectives of development), zorganizowanej przez Sąd Konstytucyjny Ukrainy z okazji pięciolecia istnienia tego Sądu.

Na przełomie października i listopada Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan brał udział w międzynarodowej konferencji "Orzecznictwo konstytucyjne na przełomie wieków" ("Constitutional Justice at the Turn of the Century"), którą zorganizował Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej dla uczczenia 10-lecia swojej działalności.

2. Działalność popularyzacyjna

Od kilku lat obok działalności orzeczniczej Trybunał Konstytucyjny także w innych formach upowszechnia wartości konstytucyjne i współtworzy kulturę prawną.

W maju 2001 roku przypadła 15 rocznica pierwszej rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym. Z tej okazji, 28 maja w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich, odbyło się uroczyste spotkanie byłych i obecnych sędziów TK, pracowników Biura TK oraz zaproszonych gości związanych z działalnością Trybunału. Uroczystość tę uświetnił recital Piotra Palecznego. Spotkanie to było połączone z prezentacją wydawnictwa "Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia". W kwietniu zaś odbyło się w siedzibie TK uroczyste wprowadzenie do obiegu monet kolekcjonerskich "15-lecie Orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (1986-2001)".

W 2001 roku w ramach obchodów Święta Konstytucji 3 Maja w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego zorganizowane zostało spotkanie z udziałem Prezydenta RP, Premiera, Marszałków Sejmu i Senatu i innych zaproszonych gości, podczas którego prof. Leszek Kołakowski wygłosił wykład pod tytułem "O prawie naturalnym". Wydarzeniu temu towarzyszyła wystawa: Polskie tradycje konstytucyjne. Pierwsza konstytucja Polski Niepodległej.

Tradycyjnie już upowszechnianiu wartości i kultury konstytucyjnej służą organizowane w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego spotkania i wykłady. W roku 2001 odbyły się trzy takie spotkania. Na zaproszenie Prezesa i sędziów Trybunału Konstytucyjnego wykłady wygłosili:

- w marcu Frank Iacobucci, Sędzia Sądu Najwyższego Kanady na temat Zasada równości w orzecznictwie Sądu Najwyższego Kanady (sexual equality);

- w maju Jean-Louis Baudouin, Sędzia Cour d'Appel du Quebec na temat Konstytucjonalizacja prawa;

- w listopadzie Krzysztof Pol, autor książki Poczet prawników polskich na temat Leon Petrażycki - polityka prawna i jej program.

3. Działalność wydawnicza

Działalność wydawnicza jest ściśle związana z realizacją funkcji orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego i koncentruje się na jak najpełniejszym udostępnianiu jego orzecznictwa. W 2001 roku opublikowano 8 zeszytów Orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy oraz Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w 1999 r., jako kontynuację rozpoczętej w 1987 r. serii roczników orzecznictwa.

W celu ułatwienia dostępu do orzecznictwa oraz jego popularyzacji rozpoczęto wydawanie nowej serii Wybór tez i sentencji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego - w syntetycznej postaci są tu podawane poglądy wyrażone przez Trybunał. W 2001 r. ukazały się dwa zeszyty - za II półrocze 2000 i I półrocze 2001 roku.

W serii Studia i Materiały, publikowanej od 1995 roku, zostały wydane dwa tomy. Tom XIII zawiera materiały ze Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego w 2001 r., podsumowujące działalność Trybunału w 2000 roku. Tom XV poświęcony został szczególnemu wydarzeniu jakim było XV-lecie wydania pierwszego orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny. Zamieszczono w nim opracowania przygotowane przez byłych i obecnych sędziów Trybunału, poświęcone głównie problematyce Trybunału Konstytucyjnego - jego funkcjonowaniu, historii, podejmowanym rozstrzygnięciom i znaczeniu dla ustroju demokratycznego.

Trybunał wydaje także Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego, zawierający omówienia wyroków, analizy i sprawozdania, kalendarium wydarzeń i bibliografię.