Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment

Posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska poświęcone było zagrożeniu Morza Bałtyckiego, spowodowanemu zatruciem substancjami pozostałymi po II wojnie światowej.

Obszerną informację dotyczącą problemu zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego przedstawił w imieniu rządu główny inspektor ochrony środowiska Krzysztof Zaręba. Jak stwierdził, na 14. spotkaniu Komisji Helsińskiej (organu Konwencji Helsińskiej zajmującego się ochroną środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego), w 1993 r., utworzono grupę roboczą ds. amunicji zawierającej bojowe środki chemiczne (HELCOM CHEMU) w celu opracowania raportu na temat rozmieszczenia i oddziaływania zatopionej broni chemicznej na środowisko morskie. Ostateczna wersja tego dokumentu pt. "Raport w sprawie broni chemicznej zatopionej w Morzu Bałtyckim" powstała w grudniu 1994 r. Raport został zatwierdzony na 16. posiedzeniu Komisji Helsińskiej (14-17 marca 1995 r.). Komisja zaleciła prowadzenie badań nad ustaleniem miejsc zatopienia bojowych środków chemicznych oraz zachęciła państwa - strony do badania procesów chemicznych i skutków ekologicznych oddziaływania na środowisko morskie zatopionej broni chemicznej. Badania te prowadziły cztery kraje:

- Szwecja (Krajowa Placówka Badań Obronnych),

Duński Krajowy Instytut Badań Środowiska we współpracy z Krajową Agencją Żywności realizował projekt, na który złożyły się badania laboratoryjne parametrów fizyko-chemicznych, opracowanie metod analizy wybranych bojowych środków chemicznych oraz opracowania nt. modeli kinetycznych, potrzebnych przy dalszym gromadzeniu danych.

Rosja prowadziła zintegrowane badania środowiska w miejscach zatopienia w okolicach Bornholmu i Gotlandii. Ponadto przeprowadzono badania laboratoryjne oddziaływań chemicznych, fizycznych oraz toksykologicznych na środowisko morskie. W latach 1994-97 Niemcy prowadziły badania szlaków komunikacyjnych z portu Wolgast do miejsc na wschód od Bornholmu, gdzie została zatopiona amunicja. Bazując na wynikach tych badań, Niemcy uznały, że nie ma podstaw do zmiany lub aktualizacji rekomendacji zawartych w raporcie grupy roboczej ds. zatopionej amunicji zawierającej substancje chemiczne (HELCOM CHEMU) z 1994 r.

Zgromadzone i przeanalizowane najnowsze dane dotyczące zagrożenia bojowymi środkami chemicznymi Komisja Helsińska zawarła w opracowaniu zatytułowanym "Środowisko morskie Bałtyku 1999-2002". Jak wynika z tego dokumentu, po drugiej wojnie światowej zatopiono w Morzu Bałtyckim około 40 000 ton amunicji. Zawierała ona w przybliżeniu 13 000 ton środków chemicznych. Największe składowiska tej broni znajdują się na południowy wschód od Gotlandii, na wschód od Bornholmu i na południe od cieśniny Mały Bełt.

Obecnie w ramach Komisji Helsińskiej nie działa żadna grupa zajmująca się tematyką bojowych środków chemicznych, gdyż zagadnienie to nie jest traktowane przez komisję priorytetowo. 16-17 grudnia 2003 r. w Helsinkach miało miejsce spotkanie szefów delegacji Komisji Helsińskiej. Jak wynika z wniosków ze spotkania, dotąd nie pojawiły się żadne informacje od państw - stron konwencji, które dawałaby podstawy do zaniepokojenia i podjęcia działań interwencyjnych w sprawie zatopionych środków chemicznych.

Podczas posiedzenia komandor Tadeusz Kasperek, profesor z Akademii Marynarki Wojennej, zaprezentował wyniki monitoringu i prac, jakie były prowadzone przez zespół naukowy Akademii Marynarki Wojennej. Omówił także dotychczasowe wypadki, jakie miały miejsce na Morzu Bałtyckim w związku z omawianym zagrożeniem. Wnioski z tego raportu nie były tak optymistyczne, zwłaszcza że eksperci uważają, iż czas rozkładu i niszczenia powłok metalowych trwa około 50 lat. Później te środki mogą uwalniać się szybciej i w większych ilościach, a skutki są trudne do przewidzenia.

Ponadto w dyskusji głos zabrali dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego w NIK Andrzej Głowacki, komandor Marek Witczak ze Sztabu Generalnego WP, Zygfryd Witkiewicz z Wojskowej Akademii Technicznej, dr Eugeniusz Andrulewicz z Morskiego Instytutu Rybackiego, prof. Stanisław Rudowski z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik Zakładu Oceanografii Operacyjnej w Instytucie Morskim Kazimierz Szefler oraz Teresa Moller z Ministerstwa Infrastruktury.

• ze względu na upływ czasu i następującą na dnie morskim degradację można spodziewać się pogorszenia stanu środowiska i zwiększenia zagrożenia, wobec tego należy przedstawić problem w HELCOM, doprowadzić do wymiany poglądów, opinii i najbardziej aktualnych informacji na ten temat,

W siedzibie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa odbyło się wyjazdowe posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poświęcone aktualnemu stanowi realizacji programu SAPARD oraz perspektywom wykorzystania europejskich funduszy strukturalnych dla rolnictwa, obszarów wiejskich i przetwórstwa rolno-spożywczego.

W posiedzeniu udział wzięli m.in. wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Stanisław Kowalczyk, prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wojciech Pomajda, przedstawiciele organizacji rolniczych: Związku Zawodowego Rolników "Samoobrona", Związku Zawodowego Rolników "Ojczyzna", NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność", Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Kółek Rolniczych, a także Krajowego Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich.

Doświadczenia nabyte przez ARiMR podczas realizacji programu SAPARD będą pomocne przy wdrażaniu sektorowych programów operacyjnych. Obejmą one znacznie większą grupę podmiotów, dofinansowując różnorodne dziedziny działalności w sektorze rolno-spożywczym oraz związane z rozwojem obszarów wiejskich, stymulując przedsiębiorczość, zmniejszając bezrobocie, zwiększając dochody rolników oraz przyczyniając się do dalszej modernizacji tego sektora.

Szacuje się, że w latach 2004-06 do polskiego rolnictwa trafi prawie 2 mld euro., pochodzące z rolniczych funduszy strukturalnych, a także z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Socjalnego oraz Sekcji Gwarancji. W wyniku ustaleń z Komisją Europejska wyodrębniono w nich dwa działania adresowane jedynie do polskiej wsi i jej mieszkańców. Prawidłowe ich wykorzystanie będzie argumentem do pozyskiwania w następnych latach coraz większych środków z funduszy strukturalnych.

W wyniku dyskusji Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęła stanowisko w sprawie realizacji programu SAPARD i wykorzystania innych europejskich funduszy dla rolnictwa, obszarów wiejskich i przetwórstwa rolno-spożywczego. W stanowisku napisano:

"Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi oraz prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a także dyskusji z udziałem przedstawicieli organizacji rolniczych, wyraża uznanie dla ministra rolnictwa i rozwoju wsi oraz podległego zespołu za dokonaną ogromną pracę służącą zapewnieniu prawnych i organizacyjnych warunków do korzystania ze środków Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej przez polskich rolników, samorządy terytorialne, przetwórstwo rolno-spożywcze oraz innych beneficjetów z obszarów wiejskich. Swe podziękowanie kierujemy również pod adresem kierownictwa ARiMR, jej oddziałów regionalnych, a także pracowników powiatowych biur za sprawnie przeprowadzoną jesienno-zimową akcję szkoleniową dla ponad 1 miliona rolników, a także będący jej następstwem proces ewidencji gospodarstw rolnych w Polsce w ramach systemu IACS.

Z zadowoleniem witamy również fakt organizacji w urzędach gmin w całej Polski punktów przyjmowania od rolników wniosków o dopłaty bezpośrednie oraz wydłużenie do godz. 22.00 czasu pracy powiatowych biur agencji do końca terminu składania wniosków - a więc do 15 czerwca 2004 r., widząc jednocześnie potrzebę szerszego poinformowania o tym zainteresowanych poprzez publikatory lub inne przyjęte lokalne formy przekazu.

Chcąc wesprzeć działania agencji w tym zakresie, postulujemy zorganizować dyżury lub spotkania członków naszej komisji z udziałem środków masowego przekazu w powiatowych biurach ARiMR swego okręgu wyborczego w celu stworzenia możliwości bezpośrednich indywidualnych kontaktów przedstawicieli krajowej legislatury z rolnikami - przyszłymi beneficjentami w WPR UE, wyjaśniając przy tym problemy związane ze składaniem wniosków o dopłaty oraz możliwości ubiegania się o pomoc z unijnych funduszy strukturalnych.

Komisja Ustawodawstwa i Praworządności na swym posiedzeniu zapoznała się z informacją o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2003 r. Przedstawił ją prezes trybunału Marek Safjan, któremu towarzyszyli wiceprezes Andrzej Mączyński i dyrektor biura TK Maciej Graniecki. Przedstawiciele TK przekazali senatorom publikację "Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego".

W swoim wystąpieniu prezes M. Safjan omówił niektóre kwestie związane z orzecznictwem trybunału, m.in. skutki uchylenia przepisu niekonstytucyjnego, odroczenia terminu uchylenia mocy obowiązującej, a także stosowania w praktyce sądów wyroków interpretacyjnych (kontrowersje wokół uznania uprawnienia TK do wydawania takich wyroków, usztywnienie stanowiska sądów i SN w tym zakresie).

Dyskusję na temat projektu, który przedstawiła przewodnicząca komisji senator Teresa Liszcz, przeprowadzono z udziałem ministra i wiceministra sprawiedliwości Marka Sadowskiego i Tadeusza Wołka, zastępcy prokuratura generalnego Ryszarda Stefańskiego, zastępcy dyrektora generalnego Służby Więziennej Marka Szostka oraz prezesa Stowarzyszenia Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im. H.Ch. Kofoeda w Siedlcach Pawła Nasiłkowskiego.

Zwrócono uwagę na dramatyczną sytuację w zakładach karnych, gdzie ogromne przeludnienie uniemożliwia działalność resocjalizacyjną, a cały wysiłek służby więziennej skupia się na zapewnieniu spokoju i bezpieczeństwa osadzonych i personelu. Jak stwierdzono, kompromitacją państwa grozi istniejąca sytuacja, gdy około 25 tys. skazanych na karę pozbawienia wolności z różnych przyczyn nie odbywa tej kary, a w razie ustąpienia tych przyczyn nie pomieściłyby ich istniejące zakłady karne. Jednocześnie w zakładach tych przebywają skazani na karę pozbawienia wolności za uchylanie się od płacenia alimentów, którzy nie pracują i nadal nie płacą alimentów, oraz sprawcy drobnych przestępstw, którym zamieniono nieuiszczoną grzywnę na zastępczą karę pozbawienia wolności oraz tymczasowo aresztowani podejrzani o drobne przestępstwa, którzy uchylają się od wymiaru sprawiedliwości.

W projekcie podkreślono, że naprawa tego stanu rzeczy wymaga zmiany polityki karnej. Nowa polityka karna powinna być oparta na idei sprawiedliwości naprawczej, zgodnie z którą postępowanie karne nie koncentruje się na odwecie, lecz zmierza do zadośćuczynienia pokrzywdzonemu i społeczności oraz do poprawy sprawcy. W opinii wnioskodawców, najlepszymi środkami realizacji idei sprawiedliwości naprawczej są kary nieizolacyjne, związane z poddaniem sprawcy okresowi próby, w którym powinien on wypełnić nałożone nań przez właściwy organ obowiązki. Egzekwowanie orzeczonych kar nieizolacyjnych oraz warunków probacji wymaga odpowiedniej organizacji i środków finansowych. Wykonywanie kary ograniczenia wolności powinno być wsparte ze środków budżetowych, co przyczyniłoby się do skuteczniejszego jej egzekwowania, a przez to do częstszego jej orzekania zamiast kosztownej dla budżetu kary pozbawienia wolności.

Konieczne jest stworzenie zintegrowanego modelu probacji, w którym przy wykonaniu kar i środków probacyjnych współdziałałyby sądy, kuratorzy sądowi, mediatorzy, prokuratura i policja, służby penitencjarne i służby socjalne, terenowe organy administracji rządowej i samorządowej, kościoły i związki wyznaniowe oraz organizacje pozarządowe. Konieczne jest również utworzenie w resorcie sprawiedliwości centralnego urzędu do spraw probacji, którego zadaniem byłoby koordynowanie i nadzorowanie wykonywania kar nieizolacyjnych oraz środków probacyjnych.

W projekcie uchwały zapisano, że realizacji idei wszechstronnego naprawienia szkód wynikłych z przestępstwa i zapobiegania powtórnemu popełnianiu przestępstw dobrze służy mediacja. Należy zapewnić powszechną dostępność mediacji w sprawach karnych oraz w sprawach o czyny karalne nieletnich na każdym etapie postępowania, w szczególności w postępowaniu przygotowawczym oraz wyjaśniającym, a także w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Wymaga to stworzenia odpowiednich warunków dla prowadzenia mediacji, w szczególności organizowania ośrodków mediacyjnych, wspieranych przez władze centralne i lokalne oraz obowiązkowego szkolenia mediatorów. Konieczne jest także ustawowe zagwarantowanie poufności postępowania mediacyjnego.

Jak stwierdzono w projekcie, preferowanie kar nieizolacyjnych oraz środków probacyjnych, jako skuteczniejszych, a przy tym tańszych, instrumentów przeciwdziałania przestępczości i naprawiania jej skutków, nie oznacza negowania potrzeby stosowania bezwzględnej kary pozbawienia wolności. Kara ta powinna być jednak stosowana tylko wobec sprawców przestępstw, których izolacja jest konieczna dla dobra społeczeństwa lub ich samych oraz wykonywana z poszanowaniem godności i praw człowieka.

Konieczne jest również podjęcie skutecznych działań w celu rozwiązania problemu wielkiej liczby skazanych na karę pozbawienia wolności, oczekujących na jej wykonanie. W szczególności należy rozważyć szersze niż dotychczas stosowanie rozwiązań prawnych przewidzianych w art. 152 kkw. Wymaga to uprzedniego zbadania przyczyn niewykonywania tych kar.

W projekcie uchwały zwrócono się do Rady Ministrów, w szczególności do ministra sprawiedliwości o przeprowadzenie takiego badania i przygotowanie na tej podstawie propozycji rozwiązania tego problemu oraz przedstawienie ich Sejmowi oraz Senatowi.

Ponadto stwierdzono, że konieczne jest podjęcie i systematyczne prowadzenie, adresowanych do szerokiego kręgu odbiorców, intensywnych działań informacyjnych mających na celu przełamanie stereotypowych przekonań społeczeństwa, że skuteczne zwalczanie przestępczości wymaga zwiększenia represyjności karania, a w szczególności szerokiego stosowania tymczasowego aresztowania i długookresowych kar pozbawienia wolności. Należy propagować w nich ideę sprawiedliwości naprawczej i system środków probacyjnych. W projekcie zwrócono się przede wszystkim do osób kierujących publicznymi środkami masowego przekazu oraz do wszystkich dziennikarzy, którym leży na sercu dobro publiczne, o udział w tych działaniach.

W uzasadnieniu przyjętego projektu uchwały przypomniano, że Komisja Ustawodawstwa i Praworządności, zaniepokojona rosnącą przestępczością w Polsce oraz sytuacją w więziennictwie, dokonała w 2003 r. wizytacji zakładów karnych w Małopolsce oraz na Pomorzu. Potwierdziła ona katastrofalne ich przeludnienie i wynikające z niego trudności w prowadzeniu resocjalizacji, która jest przecież głównym celem kary pozbawienia wolności. Jednocześnie członkowie komisji przekonali się, jak dobre rezultaty daje umożliwienie skazanym wykonywania pracy społecznie użytecznej, np. w zakładach opiekuńczych dla głęboko upośledzonych dzieci. Komisja odbyła też posiedzenie wyjazdowe w Instytucie im. H.Ch. Kofoeda w Siedlcach. Instytut ten od lat realizuje w praktyce zadania prewencji i resocjalizacji, pomocy postpenitencjarnej we współdziałaniu z samorządem lokalnym, administracją rządową i kościołami. Jest też miejscem wykonywania kary ograniczenia wolności.

Po tych doświadczeniach komisja zorganizowała konferencję, poświeconą zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości w Polsce przy zastosowaniu probacyjnych środków karania. Jej uczestnicy powzięli przekonanie o konieczności zmiany polskiej polityki karnej w kierunku szerszego zastosowania kar nieizolacyjnych oraz innych środków probacyjnych, zgodnie z ideą sprawiedliwości naprawczej, któremu dali wyraz w przyjętych rekomendacjach.

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej.

W imieniu senatorów wnioskodawców projekt przedstawiła senator Ewa Serocka. W opinii wnioskodawców, uznając ustawę nowelizowaną z 11 marca br. za akt normatywny o doniosłym znaczeniu ustrojowym, zasadne jest ustanowienie w tym zakresie takich regulacji prawnych, które zapewniałyby wpływ obu organów władzy ustawodawczej na współuczestniczenie w wyrażaniu stanowiska w sprawie tworzenia prawa wspólnotowego.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu, zgodnie z art. 10 ust. 2 i art. 95 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. Unormowanie to determinuje przekonanie, że Senat, niezależnie od konkretnych kompetencji w ramach pełnionej przez niego funkcji ustawodawczej, jest organem współodpowiedzialnym z Sejmem za stan ustawodawstwa w Polsce.

Współpraca parlamentu z rządem w zakresie działalności prawodawczej Unii Europejskiej jest w istocie wykonywaniem kompetencji władzy ustawodawczej, obie izby powinny więc uczestniczyć w procedurach prawodawczych w zakresie opiniowania projektów aktów prawnych Unii Europejskiej. Brak jest podstaw do wyeliminowania z realizacji tej funkcji jednej z izb. Uczestnictwo jedynie Sejmu w prawodawczych procedurach decyzyjnych w ramach Unii razi jednostronnością i może być kwestionowane od strony prawnokonstytucyjnej.

Znakomita część zadań realizowanych w unijnych organach przez przedstawicieli rządu przekłada się następnie na powstawanie przepisów stosowanych bezpośrednio w krajach członkowskich albo wymagających implementacji w krajach członkowskich. Określona w art. 9 ustawy współpraca parlamentu z rządem w zakresie stanowienia prawa UE ma charakter współdziałania z władzą wykonawczą przejmującą część uprawnień prawodawczych przysługujących dotąd parlamentowi i współpraca ta mieści się całkowicie w kompetencjach władzy ustawodawczej.

W uzasadnieniu projektu stwierdzono również, że uznając określoną w art. 9 procedurę za kolejne etapy tego samego procesu opiniowania projektów aktów prawnych Unii Europejskiej, trudno znaleźć racjonalne argumenty za wykluczeniem ze współuczestniczenia w niej stosownego organu Senatu. Opinie wyrażane na podstawie art. 9 nie są wiążące dla organu, do którego zostały skierowane i nie sposób uznać ich za instytucje kontroli działalności Rady Ministrów. Zgodnie z art. 95 ust. 2 konstytucji takie prawo przysługuje wyłącznie Sejmowi. Dopiero procedura zawarta w art. 10 ustawy, nakładająca na Radę Ministrów obowiązki wynikające z wydania przez właściwy organ Sejmu opinii, może być uznana za wykonywanie tych funkcji kontrolnych.

W związku z tym, mając na względzie konieczność zrównania pozycji właściwej komisji senackiej z komisją sejmową w zakresie opiniowania projektów aktów prawnych Unii Europejskiej oraz stanowisk, jakie Rada Ministrów ma zamiar zająć podczas rozpatrywania projektu aktu prawnego w Radzie Unii Europejskiej, wnioskodawcy zaproponowali nadanie nowego brzmienia art. 9 ust. 1 i 3 przedmiotowej ustawy. Pierwszy z wymienionych przepisów stanowiłby, że przed rozpatrzeniem projektu aktu prawnego w Radzie Unii Europejskiej Rada Ministrów zasięga opinii organu właściwego na podstawie regulaminu Sejmu i organu właściwego na podstawie regulaminu Senatu, przedstawiając informację o stanowisku, jakie Rada Ministrów ma zamiar zająć podczas rozpatrywania projektu w Radzie Unii Europejskiej. W wypadku, gdyby natomiast z uwagi na organizację pracy organów Unii Europejskiej, z wyjątkiem spraw, w których Rada Unii Europejskiej stanowi jednomyślnie oraz spraw, które pociągają za sobą znaczne obciążenia dla budżetu państwa, Rada Ministrów zajmowała stanowisko bez zasięgania opinii właściwych organów parlamentu, przedstawiciel Rady Ministrów byłby obowiązany do niezwłocznego przedstawienia organowi właściwemu na podstawie regulaminu Sejmu i organowi właściwemu na podstawie regulaminu Senatu zajętego stanowiska oraz wyjaśnienia przyczyny, dla których nie zasięgnięto opinii (art. 9 ust. 3).

W opinii wnioskodawców rozpatrywanego projektu, uchwalenie ustawy w projektowanym brzmieniu przyczyni się do równoprawnych pozycji Sejmu i Senatu w zakresie opiniowania projektów aktów prawnych Unii Europejskiej oraz stanowisk, jakie Rada Ministrów ma zamiar zająć podczas rozpatrywania projektu aktu prawnego w Radzie Unii Europejskiej, usuwając tym samym zasadnicze wątpliwości co do konstytucyjności art. 9 przedmiotowej ustawy.

W wyniku dyskusji z udziałem sekretarza Urzędu Komitetu Unii Europejskiej Jarosława Pietrasa, a następnie głosowania połączone komisje, zgodnie z art. 80 ust. 2 Regulaminu Senatu - po rozpatrzeniu w pierwszym czytaniu - wniosły o przyjęcie bez poprawek przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy o zmianie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej oraz projektu uchwały w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy. Do reprezentowania w pracach nad projektem upoważniono senator E. Serocką.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przystąpiono do rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty.

W imieniu rządu stanowisko przedstawił wiceminister edukacji narodowej i sportu Tadeusz Szulc, wysłuchano także wypowiedzi dyrektor Bożeny Rynkowskiej z departamentu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Swoje opinie o ustawie przekazali także przedstawiciele Związku Nauczycielstwa Polskiego i organizacji rolniczych. Ponadto zapoznano się ze szczegółowymi uwagami Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Rozpatrywaną ustawę uchwalono na podstawie projektu komisji sejmowej. Jej celem było, z jednej strony, ustanowienie podstaw prawnych zakładania i prowadzenia publicznych szkół rolniczych i placówek rolniczych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym oraz publicznych szkół leśnych odpowiednio przez ministra właściwego do spraw rolnictwa i ministra właściwego do spraw środowiska, z drugiej zaś - umożliwienie przejmowania do 31 grudnia 2005 r. przez tych ministrów, w drodze porozumienia, prowadzenia szkół rolniczych oraz szkół leśnych, które zostały przejęte 1 stycznia 1999 r. przez samorząd powiatowy. W związku z tym dokonano stosownych zmian w przepisach merytorycznych ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w nowelizacji zawarto również przepisy przejściowe, mające na celu określenie zasad przejęcia tych szkół i placówek prowadzonych przez powiaty.

W związku ze zgłaszanymi wątpliwościami co do podległości szkolnictwa rolniczego przewodniczący komisji senator Jerzy Pieniążek postanowił zwrócić się o opinie do Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Powiatów Polskich i Konwentu Województw RP oraz o stanowisko w tej sprawie do resortu rolnictwa. Ponadto zwróci się do niezależnego eksperta z prośbą o informację na temat funkcjonowania szkolnictwa rolniczego w Unii Europejskiej przed rozszerzeniem.

Podczas posiedzenia Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego rozpatrywano ustawę o ratyfikacji Konwencji wyznaczającej państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z Państw Członkowskich Wspólnot Europejskich, sporządzonej w Dublinie dnia 15 czerwca 1990 r.

Informacji na temat rozwiązań przyjętych w przedmiotowej konwencji udzielali dyrektor Departamentu Prawnego w Urzędzie ds. Repatriacji i Cudzoziemców Bożena Sadowska oraz wicedyrektor Departamentu Prawno-Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Ogonowski. Pozytywną opinię o ustawie sejmowej przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

W głosowaniu Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie bez poprawek rozpatrywanej ustawy ratyfikacyjnej. Na sprawozdawcę wyznaczono senatora Grzegorza Niskiego.

Na swym posiedzeniu zebrała się Komisja Spraw Zagranicznych w celu rozpatrzenia ustawy o ratyfikacji Umowy wielostronnej w sprawie opłat trasowych, sporządzonej w Brukseli dnia 12 lutego 1981 r.

Senatorowie wysłuchali informacji prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego Krzysztofa Kapisa na temat ustaleń przyjętych w umowie. Pozytywną opinię o ustawie przedstawiło Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Umowa określa zasady wspólnej polityki w zakresie pobierania opłat trasowych za używanie urządzeń i świadczenie usług w żegludze powietrznej. Przedłożenie dokumentów ratyfikacyjnych jej dotyczących jest jednym z warunków uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską pełnego członkostwa w Europejskiej Organizacji ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (EUROCONTROL). Europejska Organizacja ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej została utworzona w celu ujednolicenia procedur kontroli ruchu lotniczego w europejskiej górnej przestrzeni powietrznej. Obejmuje ona 31 państw, a 3 państwa oczekują na status członka. Konieczność przystąpienia do organizacji przez Polskę wynika z traktatu akcesyjnego nakładającego na nowe państwa członkowskie obowiązek ratyfikacji umów lub konwencji zawartych lub stosowanych przez obecne państwa członkowskie lub Wspólnotę. Rzeczpospolita Polska wszczęła procedurę związaną z uzyskaniem członkostwa w EUROCONTROL w 1998 r. Pełne członkostwo w EUROCONTROL pozwoli przedstawicielom naszego kraju uczestniczyć w podejmowaniu decyzji dotyczących spraw kontroli i zarządzania ruchem lotniczym z prawem głosu i współdecydowania.

Umowa ta jest nadal podstawą obrotu prawnego w stosunkach polsko-czeskich, normuje m.in. kwestie związane z przejęciem ścigania karnego. Funkcjonowanie instytucji przejęcia ścigania karnego wykazało, że należy zdecentralizować tryb porozumiewania się organów państw - stron w tym zakresie oraz wprowadzić możliwość odmowy przejęcia ścigania karnego. W umowie zaproponowano, aby sądy i prokuratury obu państw porozumiewały się bezpośrednio, a odmowa przejęcia ścigania karnego była możliwa w ściśle określonych wypadkach, zgodnie z europejską konwencją o przekazywaniu ścigania w sprawach karnych, sporządzoną w Strasburgu 15 maja 1972 r.

Z informacjami na temat przedmiotowej konwencji zapoznali senatorów dyrektor i wicedyrektor departamentu w Urzędzie ds. Repatriacji i Cudzoziemców Bożena Sadowska i Andrzej Pilszkiewicz.

Odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, podczas którego rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty.

Senatorowie zapoznali się ze stanowiskiem rządu w sprawie omawianej nowelizacji sejmowej, które przedstawił wiceminister edukacji narodowej i sportu Tadeusz Szulc. Wysłuchano także opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. W opinii podkreślono m.in., że zarówno w aktualnie obowiązującej ustawie o systemie oświaty, jak również w odrębnych ustawach brak jest definicji placówki rolniczej. Tymczasem przepisy opiniowanej ustawy nie tylko posługują się tym pojęciem, ale przewidują również odpowiednie regulacje prawne w zakresie zakładania i prowadzenia bądź przejmowania "placówek rolniczych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym". Zdaniem senackiego biura, stan taki jest nie tylko niewłaściwy z punktu widzenia legislacyjnej poprawności przepisów ustawy, ale może również powodować praktyczne trudności w ich stosowaniu.

W dyskusji przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator Zbyszko Piwoński zgłosił wniosek o odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty. Uzasadniając swój wniosek, senator podkreślił, że nowelizacja burzyłaby istniejący system szkolnictwa rolniczego i powodowała ogromne, zupełnie nieuzasadnione, wydatki na utworzenie nowych stanowisk w resortach rolnictwa i środowiska.

Na swym posiedzeniu zebrała się Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich. Senatorowie rozpatrzyli następujące wnioski:

- senatorów Andrzeja Chronowskiego, Zygmunta Cybulskiego, Zbigniewa Kulaka i Ewy Serockiej o odwołanie ich ze składu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich,

- senatora Krzysztofa Jurgiela o odwołanie go ze składu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych,

- senatora Tadeusza Wnuka o odwołanie go ze składu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej,

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia komisja rozpatrzyła zgłoszenia senatorów do Komisji Spraw Unii Europejskiej.

Komisja Regulaminowa postanowiła przedłożyć Izbie, na podstawie art. 14 ust. 1 Regulaminu Senatu, projekt uchwały w sprawie powołania Komisji Spraw Unii Europejskiej, zgodnie z wnioskami senatorów. Zgodnie z projektem w skład komisji wejdą senatorowie: Andrzej Anulewicz, Janusz Bargieł, Czesława Christowa, Zygmunt Cybulski, Bernard Drzęźla, Henryk Dzido, Genowefa Grabowska, Krzysztof Jurgiel, Zbigniew Kulak, Grzegorz Lipowski, Władysław Mańkut, Mieczysław Mietła, Ewa Serocka, Jerzy Smorawiński, Andrzej Wielowieyski i Edmund Wittbrodt.

Po przewodnictwem wicemarszałka Ryszarda Jarzembowskiego odbyło się pierwsze posiedzenie Komisji Spraw Unii Europejskiej. Podczas posiedzenia wybrano kandydata na jej przewodniczącego. W dyskusji kandydaturę senatora Zygmunta Cybulskiego zgłosiła senator Genowefa Grabowska. Senator Bernard Drzęźla zaproponował na to stanowisko senatora Zbigniewa Kulaka. W głosowaniu senatorowie opowiedzieli się za kandydaturą senatora Z. Cybulskiego.

Na swym posiedzeniu Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich, zgodnie z art. 14 ust. 2 Regulaminu Senatu, przygotowała dwa projekty uchwał: w sprawie wyboru senatora Zygmunta Cybulskiego na przewodniczącego Komisji Spraw Unii Europejskiej oraz senator Krystyny Sienkiewicz na przewodniczącą Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia. Ustalono, że przyjęcie projektów uchwał zarekomenduje Izbie senator Andrzej Spychalski.

Senatorowie wysłuchali informacji przekazanych przez ministra sprawiedliwości Marka Sadowskiego. Wysłuchano także wyjaśnień prof. Zbigniewa Radwańskiego, przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości. Zapoznano się ponadto z uwagami Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Sejmowa nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiła przedłożenie rządowe. Istota wprowadzonych zmian dotyczyła stosunków majątkowych między małżonkami, które powinny być dostosowane do współczesnych warunków społeczno-gospodarczych. W szczególności uwzględnienia w kodeksowym uregulowaniu zasad ustroju majątkowego małżonków wymagało prowadzenie działalności gospodarczej - jednego z najpowszechniejszych źródeł utrzymania, funkcjonującego w różnych formach. Należało uwzględnić specyfikę prowadzenia działalności gospodarczej oraz uregulować ją odpowiednio w kontekście majątkowej wspólności ustawowej, zapewniając przy tym należytą ochronę wierzycielom małżonków, co ma znaczenie dla zapewnienia pewności obrotu gospodarczego.

Nowelizacja określiła (i pozostawiła) wspólność majątkową między małżonkami jako ustrój ustawowy, wprowadzając jednocześnie w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego pewne modyfikacje (np. dotyczące zarządu majątkiem wspólnym czy odpowiedzialności za długi). Zgodnie z przyjętymi uregulowaniami umowny ustrój majątkowy między małżonkami może występować pod postacią: wspólności, rozdzielności albo rozdzielności z wyrównaniem dorobków. Wspólność majątkowa znoszona w trybie sądowym stanowi ustrój przymusowej rozdzielności majątkowej.

Zmiany wprowadzono na poziomie instytucjonalnym, uwarunkowanym przekształceniami gospodarczo-prawnymi, a także politycznymi, oraz na poziomie terminologicznym. W miejsce pojęcia "dorobku" wprowadzono "majątek wspólny", pojęciem "majątek osobisty" zastąpiono "majątek odrębny". Zrezygnowano z konstrukcji czynności zwykłego zarządu majątkiem wspólnym i czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu (uwzględniono jednak wyjątki od zasady samodzielnego zarządzania majątkiem wspólnym przez każdego z małżonków: art. 36¹ oraz ustawowy, zamknięty, katalog czynności wymagających zgody małżonka, bez której to zgody czynność jest nieważna, art. 37).

Na uwagę zasługuje uregulowanie problematyki zaspokojenia z majątku wspólnego wierzyciela, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków (art. 41). Odróżniono sytuację, gdy zobowiązanie zostaje zaciągnięte za zgodą małżonka, oraz bez zgody - uzyskanie jej rozszerza możliwość zaspokojenia także na majątek wspólny małżonków. Przy czym należy odróżnić zgodę wyrażaną fakultatywnie od zgody, o której mowa w art. 37 (obligatoryjność pod rygorem nieważności czynności prawnej).

Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności rozpatrzono ustawę o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeską o zmianie i uzupełnieniu Umowy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych, podpisanej w Warszawie dnia 21 grudnia 1987 r.

Ponieważ rozpatrywana ustawa nie budziła wątpliwości, przewodnicząca komisji senator Teresa Liszcz poddała pod głosowanie wniosek senator K. Sienkiewicz o przyjęcie ustawy bez poprawek. Wniosek został przyjęty. Ustalono, że sprawozdanie komisji w tej sprawie podczas posiedzenia plenarnego przedstawi senator Aleksandra Koszada.

Następnie Komisja Ustawodawstwa i Praworządności przystąpiła do pierwszego czytania projektu uchwały Senatu w sprawie polityki karnej w Polsce. Był to projekt własny komisji przyjęty na posiedzeniu 18 maja br.

W dyskusji nad przedstawionym projektem udział wzięli: minister sprawiedliwości Marek Sadowski, dyrektor generalny Służby Więziennej Jan Pyrcak, wicedyrektor Departamentu Nadzoru nad Wykonaniem Orzeczeń w Ministerstwie Sprawiedliwości Marek Motuk, prezes Krajowego Stowarzyszenia Zawodowych Kuratorów Sądowych Andrzej Martuszewicz, dyrektor Zespołu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Janusz Zagórski, prezes Stowarzyszenia Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im. H. Ch. Kofoeda w Siedlcach Paweł Nasiłowski oraz senatorowie T. Liszcz, Ewa Serocka i A. Koszada.

Przedstawiciele resortu sprawiedliwości poinformowali senatorów o aktualnej sytuacji w więziennictwie związanej z akcją protestacyjną prowadzoną przez osadzonych w niektórych zakładach karnych, a także o działaniach podjętych przez resort, mających doprowadzić do poprawy warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Zaproszeni goście i senatorowie wyrazili poparcie dla rozpatrywanego projektu i wskazali na potrzebę konsekwentnego dążenia do jak najszerszego wprowadzania kar i środków probacyjnych przy współpracy sądów, kuratorów sadowych, służb penitencjarnych i socjalnych, administracji rządowej i samorządowej, kościołów i związków wyznaniowych oraz organizacji pozarządowych.

Ustalono, że sprawozdanie w sprawie zaakceptowanego, wraz przyjętą przez komisję zmianą, projektu uchwały w sprawie polityki karnej w Polsce przedstawi Izbie senator Teresa Liszcz.

Senatorowie dysponowali opinią biura legislacyjnego, a także wystąpieniem Krajowej Rady Notarialnej oraz opinią prawną prof. Bogusława Banaszaka. W dyskusji na temat rozpatrywanej nowelizacji głos zabrali wiceminister sprawiedliwości Sylweriusz Królak, prezes Krajowej Rady Notarialnej Zbigniew Klejment i jej przedstawiciele - Lech Bożymski, Andrzej Urbanik i Jacek Wojdyło, wicedyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Jan Bołonkowski oraz wicedyrektor Departamentu Sądów Powszechnych w tym resorcie Stefan Koral. Na temat ustawy wypowiadali się senatorowie T. Liszcz, E. Serocka i Andrzej Jaeschke.

Na prośbę przewodniczącej Komisji Ustawodawstwa i Praworządności uzasadnienie rozpatrywanej nowelizacji przedstawił przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości prof. Zbigniew Radwański. Senatorowie zapoznali się także z opinią biura legislacyjnego. Wysłuchano także wypowiedzi posła sprawozdawcy Jerzego Młynarczyka.

W dyskusji skoncentrowano się wokół wątpliwości, jakie do przepisu § 4 w art. 417¹ zgłosiła senator E. Serocka, kwestionując konstytucyjność przyjętej regulacji. W celu doprecyzowania tego przepis senator T. Liszcz zgłosiła poprawkę, popartą także przez prof. Z. Radwańskiego, w brzmieniu: w art. 1 w pkt 2, w art. 417¹ w § 4 po wyrazach "obowiązek wydania" dodaje się wyrazy "w określonym terminie". Kolejna zmiana zaproponowana przez senator T. Liszcz, zgodna z sugestią resortu sprawiedliwości, dotyczyła skreślenia pkt 2 w art. 4. Wniosek o przyjęcie ustawy sejmowej wraz z uchwalonymi poprawkami zaakceptowano jednogłośnie. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senator T. Liszcz.

W dyskusji nad nowelizacją Kodeksu cywilnego senatorowie wskazywali na potrzebę wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie - Ordynacja podatkowa, wykraczających poza materię art. 4 rozpatrywanej ustawy. Na prośbę przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości prof. Z. Radwańskiego Komisja Ustawodawstwa i Praworządności w głosowaniu jednomyślnie zdecydowała o złożeniu wniosku o podjęcie inicjatywy ustawodawczej przy zastosowaniu tzw. szybkiej ścieżki legislacyjnej i przedstawienie marszałkowi Senatu projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa.

Proponowana zmiana § 1 w art. 260 Ordynacji podatkowej polegała na usunięciu zbędnego wyrazu "rzeczywistej", odnoszącego się do szkody, którą poniosła strona wskutek wydania wadliwej decyzji. W myśl przepisu - po dokonaniu projektowanej nowelizacji - stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji, która następnie została uchylona w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzono nieważność tej decyzji, będzie służyć odszkodowanie za poniesioną szkodę (a nie rzeczywistą szkodę - jak w dotychczasowym brzmieniu).

W uzasadnieniu projektu przypomniano, że w wyroku z 23 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 260 § 1 Ordynacji podatkowej w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody, są niezgodne z art. 77 ust. 1 konstytucji. Zdaniem trybunału, odszkodowanie przewidziane w tych przepisach powinno obejmować zarówno stratę, jakiej doznało mienie poszkodowanego (tzw. damnum emergens), jak i utraconą korzyść, jakiej poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (tzw. lucrum cessans), wymaga tego bowiem - od 17 października 1997 r. - przepis art. 77 ust. 1 konstytucji, w myśl którego każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

W opinii wnioskodawców projektu, mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego konieczna jest zmiana legislacyjna w celu uniknięcia wątpliwości w stosowaniu wskazanego przepisu Ordynacji podatkowej. Zmianę tę ograniczono do przepisu art. 260 § 1 Ordynacji podatkowej, ponieważ art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego jest uchylany przez wspomnianą nowelizację uchwaloną przez Sejm 14 maja 2004 r. Jak stwierdzono, kompetencje Senatu w zakresie wnoszenia poprawek nie pozwalały na rozwiązanie tego problemu poprzez poprawkę do tej nowelizacji.

Do reprezentowania komisji w dalszych pracach nad projektem nowelizacji upoważniono senator T. Liszcz.

W Żywcu i okolicach odbyło się posiedzenie wyjazdowe Komisji Nauki, Edukacji i Sportu. Celem posiedzenia było zapoznanie się z warunkami materialnymi i programowymi funkcjonowania szkół mistrzostwa sportowego na przykładzie powiatu żywieckiego i bielskiego, a także funkcjonowaniem oświaty w regionie przygranicznym i podgórskim.

W posiedzeniu wzięli udział przedstawiciele starostw żywieckiego i bielskiego, gminnych władz samorządowych obu tych powiatów oraz Wojewódzkiego Sejmiku Samorządowego województwa śląskiego, a także przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, dyrektorzy szkół mistrzostwa sportowego oraz szkół przygotowujących kadry do obsługi ruchu turystycznego. Senatorowie zwiedzili m.in. Wyższą szkołę Turystyki i Administracji w Żywcu, zapoznali się z istniejącą infrastrukturą oświatową, a także odwiedzili Wyższą Szkołę Szybowcową. Komisja Nauki, Edukacji i Sportu zapowiedziała zorganizowanie posiedzenia dotyczącego funkcjonowania tej szkoły, z udziałem przedstawicieli resortów infrastruktury i obrony narodowej oraz Polskiej Konfederacji Sportu.

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment