KONFERENCJA
nt. "O lepszą jakość kadr w administracji samorządu terytorialnego"
4 listopada 2003 r.
4 listopada 2003 r. w Senacie, pod patronatem marszałka Longina Pastusiaka, z inicjatywy Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, odbyła się konferencja "O lepszą jakość kadr w administracji samorządu terytorialnego". W konferencji wzięli udział parlamentarzyści, przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej oraz świata nauki.
Otwierając konferencję, marszałek L. Pastusiak powiedział:
W imieniu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i własnym, z przyjemnością witam wszystkich zebranych na konferencji pt.: "O lepszą jakość kadr w administracji samorządu terytorialnego", zorganizowanej przez senacką Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.
Dzisiejsza konferencja jest kontynuacją realizacji uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przyjętej 19 grudnia 2002 r. w sprawie zwiększenia sprawności administracji publicznej. Samo podjęcie tej uchwały było wynikiem obserwacji, jak i otrzymywanych sygnałów z różnych gremiów samorządowych i organów administracji samorządowej i rządowej w terenie, prac senackiej komisji oraz debat w Senacie.
Uczestnikom konferencji nie muszę przypominać, że zrodzenie się idei restytucji samorządu terytorialnego zaowocowało przyjętymi w 1990 r. ustawami ustrojowymi. Zostały wówczas powołane do życia samorządy gmin i miast, których efekty działania zasługują na wysokie uznanie.
Niestety odmienna ocena nasuwa się na temat rozwiązań prawnych z roku 1998. Wówczas to utworzono dwa kolejne ogniwa samorządu terytorialnego, a mianowicie powiat i województwo. Jednocześnie, jak wiadomo, dokonano rozdziału funkcji na szczeblu wojewódzkim, na rządowe i samorządowe. Te właśnie regulacje ustawowe zmuszały do wnikliwej oceny rzeczywistości i dokonania odpowiednich zmian. Zostało to zawarte we wspomnianej przeze mnie uchwale, w której Senat RP zwrócił się do Rady Ministrów o dokonanie oceny istniejącego stanu administracji publicznej i zaprezentowanie jej parlamentowi. Senat zwrócił szczególną uwagę na konieczność dokładnego zbadania przede wszystkim:
W uchwale Senatu podkreślono, że wciąż aktualne są wnioski sformułowane we wcześniejszej uchwale Senatu z dnia 11 stycznia 2001 r. w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa, o konieczności wspierania inicjatyw zmierzających do ściśle określonych zadań. Podkreślono także konieczność podjęcia pilnych określonych działań w celu usprawnienia i przejrzystości administracji samorządowej.
Ponadto w uchwale tej Senat Rzeczypospolitej Polskiej zwrócił się ze swoistym apelem do władz publicznych, o kreowanie w społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodzieży, właściwego stosunku do państwa i służby publicznej na jego rzecz.
Celem dzisiejszej konferencji jest szersze spojrzenie na problematykę administracji w samorządzie terytorialnym oraz próba znalezienia najwłaściwszej drogi kształcenia kadr i ich ciągłego doskonalenia a także zasad angażowania do pracy oraz systemu awansu zawodowego.
Jestem przekonany, że spotkanie to da możliwość zaprezentowania punktu widzenia różnych środowisk na funkcjonowanie administracji samorządowej, na dobór kadr samorządowych tak, aby ta administracja była kompetentna i przyjazna obywatelowi. Wnioski z konferencji będą zapewne próbą odpowiedzi na pytanie co zrobić by zmienić dotychczasowe zasady doboru urzędników administracji samorządowej na takie, które pozwolą na poprawę relacji urząd-obywatel.
Sądzę, że w dyskusji znajdą także swój wyraz odniesienia do propozycji rozciągnięcia zasad służby cywilnej istniejącej w administracji rządowej na administrację zatrudnioną w samorządzie terytorialnym, a może i w innych centralnych organach państwa, co powinno doprowadzić do większej stabilizacji kadr tam zatrudnionych.
Bogactwo programowe konferencji, obecność przedstawicieli świata nauki, resortu Spraw Wewnętrznych i Administracji, a przede wszystkim organizacji samorządowych, pozwala oczekiwać, że dzisiejsze spotkanie będzie owocne, czego serdecznie życzę nam wszystkim obywatelom naszego kraju.
Niech wnioski z dzisiejszych obrad przyczynią się do osiągnięcia nadrzędnego celu, którym jest funkcjonowanie w administracji samorządu terytorialnego, lepszych jakościowo kadr. Kadr, których efekty pracy przyniosą korzyści państwu i całemu społeczeństwu.
Uczestnicy konferencji wysłuchali wystąpienia wiceministra spraw wewnętrznych i administracji Jerzego Mazurka, poświęconego podejmowanym przez rząd działaniom zmierzającym do podnoszenia jakości usług świadczonych przez administrację publiczną, podnoszenia kwalifikacji pracowników i kreowaniu rozwiązań prawnych umożliwiających zarówno doskonalenie struktur administracji rządowej i samorządowej, jak też skuteczniejsze realizowanie powierzonych jej zadań. Rozwiązania te dotyczą tworzenia przejrzystych struktur i eliminowania elementów o charakterze korupcjogennym. Wprowadzenie w życie takich zamierzeń nie może odbywać się bez stworzenia w pełni profesjonalnej i nowoczesnej administracji publicznej i samorządowej. Dlatego też w ramach przyjętej przez rząd 17 września 2002 r. "strategii antykorupcyjnej" zainicjowano działania zmierzające do wypracowania nowych rozwiązań prawnych dotyczących pracowników samorządowych. W konsekwencji w MSWiA podjęto prace nad projektem nowej ustawy o pracownikach samorządowych. Jest ona kolejnym elementem konsekwentnego budowania szeroko pojętego korpusu urzędników służby publicznej poprzez włączenie do katalogu szczególnych, opartych na tych samych zasadach, pragmatyk urzędniczych grupy pracowników zatrudnionych w administracji samorządowej.
Jako podstawowe założenia przyjęto, że takie wartości jak bezstronność i uczciwość postępowania zawodowego, profesjonalizm działań służbowych, neutralność polityczna są powinnościami każdego pracownika, bez względu na miejsce zatrudnienia.
W swoim wystąpieniu podczas konferencji rzecznik praw obywatelskich Andrzej Zoll stwierdził, że ze skarg kierowanych do jego biura wynika, iż jakość kadr samorządowych w Polsce pozostawia bardzo wiele do życzenia. Obywatele skarżą się najczęściej na brak rzetelnej informacji o prowadzonej sprawie, odmowę podania danych, przedłużanie rozstrzygnięcia sprawy, nierzetelność, brak kultury osobistej i dobrej woli urzędników, ich obawy przed podejmowaniem decyzji, nieznajomość prawa i brak umiejętności posługiwania się nim.
W opinii A. Zolla, prawdziwą plagą administracji samorządowej jest wymiana większości urzędników po wyborach i zmianie ekipy. Jak stwierdził, to należałoby zmienić w pierwszej kolejności.
Prof. Witold Kieżun z Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w swoim wystąpieniu na temat kryteriów doboru kadr samorządowych podkreślił, że urzędnik przede wszystkim powinien być spolegliwy, czyli przyzwoity, uczciwy i sumienny. Na razie to niedościgniony ideał, ale można do niego dążyć m.in. przez wprowadzenie wyborów większościowych w okręgach jednomandatowych.
Zdaniem prof. W. Kieżuna, należałoby także wprowadzić przymus głosowania, wzorem Belgii, Grecji czy Australii. Miałoby to charakter edukacyjny. Jako kolejny element mogący poprawić obecną sytuację w urzędach i metodę walki z korupcją profesor wskazał legalną prowokację.
Ponadto zaproponował wprowadzenie zakazu kandydowania osób, które znajdują się w rejestrze skazanych, wobec których toczy się postępowanie karne lub mających postawiony akt oskarżenia.
Senator Zdzisława Janowska, kierownik Katedry Zarządzania Zasobami Ludzkimi Uniwersytetu Łódzkiego, przedstawiła podczas konferencji referat poświęcony profilowi osobowo-zawodowemu i zasadom doboru urzędnika.
Jak stwierdziła, postępująca patologia życia publicznego w naszym kraju dotyka zarówno jego sfery ustawodawczej, jak i wykonawczej. W wypadku ustawodawstwa najbardziej skrajnym jest fakt tworzenia prawa na zlecenie określonych grup interesu, a w wypadku sfery wykonawczej wykazywanie pełnej ignorancji dla celu i misji urzędu, którego jest się reprezentantem. Niechlubne wysokie miejsce Polski na liście krajów dotkniętych korupcją uświadamia rozmiary istniejących dysfunkcji. Ta sytuacja wymaga powszechnej debaty społecznej i edukacji społeczeństwa. Debata powinna dotyczyć m.in. roli i zadań kadr urzędniczych administracji państwowej i samorządowej, wymagań osobowo-zawodowych, którym powinny odpowiadać, oraz zasad ich doboru.