Często zdarza mi się wypowiadać na temat międzynarodowych uwarunkowań przyszłości Polski, jej pozycji w międzynarodowym układzie sił. Wówczas dokonuję zestawienia naszych atutów i słabości, naszych aktywów i pasywów, używając terminologii bankowej, dokonuję zestawienia na "ma" i "winien". I po stronie polskich atutów, aktywów, zawsze lokuję nasze kulturalne osiągnięcia, nasz wkład w dziedzictwo nie tylko europejskiej, ale i światowej kultury.

Ale na dłuższą metę pozycja kultury danego kraju nie może opierać się na wkładzie pojedynczych utalentowanych jednostek. Takich jednostek będzie więcej, jeżeli zapewnimy wysoki poziom i szeroki zasięg edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży.

Promując idee zjednoczonej Europy, ucząc bogactwa i różnorodności kultury europejskiej oraz wspólnego dziedzictwa, uczmy także wzajemnego zrozumienia i tolerancji, przezwyciężania stereotypów i uprzedzeń, których istnienie sprzyja zjawisku ksenofobii.

Wiemy, że telewizja jest wszechobecna. W zasadzie zdominowała ona wszelkie formy odbioru kultury, i to zarówno wśród młodych, jak i dorosłych.

Jedno czy dwa pokolenia wstecz, młodzi ludzie nie byli tak "bombardowani", osaczani różnorodnymi, często niezwykle atrakcyjnymi formami poznawania rzeczywistości. Nie było telewizji, komputerów, Internetu, telefonów komórkowych. Przecież wszystko to, co wydarzyło się w ciągu ostatnich kilkunastu czy wręcz kilku lat, jest totalną rewolucją form przekazywania informacji. Nagle świat stał się jak gdyby mniejszy, niektórzy mówią, że jest "globalną wioską". O czymś, co wydarzyło się na drugim krańcu świata, dowiadujemy się w niesamowicie krótkim czasie.

Czy tego chcemy, czy nie, postęp cywilizacyjny jest nieunikniony i jednocześnie niezwykle konieczny. Ważne jest, aby jego zdobycze wykorzystywać mądrze.

Tak więc nieraz krytykowana przez nas, dorosłych, telewizja nie zniknie nagle, a dzieci i młodzież nie powrócą do częstszego czytania książek. Kultura czytania książek powinna nadal istnieć, a przede wszystkim rozwijać się. Często bowiem treści i ich forma, przekazywane przez telewizję, pozostawiają wiele do życzenia, szczególnie w aspekcie ich odbioru przez ludzi młodych.

Kolejne pokolenia uczniów otrzymują skumulowaną, coraz bardziej obszerną wiedzę z zakresu literatury, historii itp. Od lat mówi się o tych zagadnieniach, ale wiadomo, iż jest to problem bardzo złożony. Jak bowiem zachować proporcje między niezbędnym kanonem wiedzy a pojemnością młodych umysłów?

Niezwykle istotnym problemem jest także brak powszechnej znajomości języków obcych wśród Polaków. Często to podkreślam i mówię, że jesteśmy, niestety, narodem "niemowów".

Atmosfera domu i szkoły to płaszczyzny, na których głównie kształtuje się osobowość młodego człowieka. Wielkość ich wpływu jest trudna do oceny, ale równie istotna.

Równie istotne jest oddziaływanie grup rówieśniczych, których wpływ na jednostkę może niestety mieć niekiedy charakter destrukcyjny.

Można mieć nadzieję, iż w niedalekiej przyszłości uda nam się pokonać te trudności.

Jestem pod wrażeniem bogactwa programowego tej konferencji i cieszy mnie fakt, iż na to bogactwo programu składają się wystąpienia różnych instytucji regionalnych.

Jestem przekonany, iż wygłoszone referaty będą bodźcem do owocnej dyskusji. Radość moja jest tym większa, iż na sali jest również wielu wybitnych uczonych, przedstawicieli resortów nauki i kultury oraz wielu wychowawców.

Życzę owocnych obrad oraz zrealizowania w przyszłości wielu twórczych wniosków wynikających z dzisiejszej konferencji. Tak, aby było to z korzyścią dla naszych dzieci i młodzieży oraz dla całej Rzeczypospolitej.

"Zawsze takie Rzeczypospolite będą, jakie ich młodzieży chowanie" - niech te słowa Jana Zamoyskiego przyświecają dzisiejszej konferencji.