Minister Edukacji Narodowej przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Macieja Świątkowskiego, złożonym na 74. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 79)
:Warszawa, 12.02.2001 r.
Szanowna Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek!
W związku z oświadczeniem złożonym przez Senatora Macieja Świątkowskiego w sprawie kształcenia uczniów niepełnosprawnych z upośledzeniem umysłowym, w szkołach ponadgimnazjalnych, przestawiam następujące wyjaśnienia:
1. Wszystkie projekty zmian w systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych, na kolejnych etapach reformy przygotowywane są z uwzględnieniem zaleceń międzynarodowych oraz przemyśleń praktyków i środowisk naukowych. Braliśmy pod uwagę m.in. wnioski zawarte w "Deklaracji z Salamanki" oraz w "Wytycznych dla działań w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych" przyjętym przez Światową Konferencję Dotyczącą Specjalnych Potrz
eb Edukacyjnych: Dostęp i Jakość" w 1994 r.2. W celu konsultacji swoich zamierzeń Minister Edukacji Narodowej powołał w 1999 roku Zespół ds. Kształcenia Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnych. W skład Zespołu weszli przedstawiciele wyższych uczelni, nadzoru pedagogicznego, dyrektorów szkół i placówek, a także przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz osoby niepełnosprawne.
3. Biorąc pod uwagę potrzeby uczniów niepełnosprawnych, Minister Edukacji Narodowej rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych z dnia 15 lutego 1999 r. (Dz.U. Nr 14, poz. 128 z późn. zm.), wprowadził możliwość wydłużenia dla uczniów niepełnosprawnych przynajmniej o jeden rok każdego etapu edukacyjnego tak w sześcioletniej szkole podstawowej jak i w gimna
zjum. Podobne rozwiązanie przewiduje się na etapie kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych.. Skierowany do Sejmu RP projekt zmian ustawy o systemie oświaty oraz ustawy - przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego przewidują uruchomienie następujących szkół ponadgimnazjalnych:
a) trzyletniego liceum profilowanego, którego ukończenie umożliwi uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
b) szkoły zawodowej w okresie nauczania od 2 do 2,5 roku, której ukończenie umożliwi uzyskanie świadectwa potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, po zdaniu egzaminu, oraz da możliwość dalszego kształcenia w liceum uzupełniającym,
c) dwuletniego liceum uzupełniającego, którego ukończenie umożliwi uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu mat
uralnego,d) szkoły policealnej w okresie nauczania nie dłuższym niż 2 lata, której ukończenie umożliwi absolwentom liceum profilowanego oraz liceum uzupełniającego uzyskanie świadectwa potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, po zdaniu egzaminu.
1. Nauka w szkole ponadgimnazjalnej ma przygotować ucznia niepełnosprawnego do uczestnictwa w życiu społecznym, w tym do pracy zawodowej na otwartym rynku pracy, w zakładach pracy chronionej lub w warsztatach terapii zajęciowej. W programach pracy szkoły zawodowej, oprócz kształcenia, przewidziano również udzielanie pomocy uczniowi we wczesnym okresie adaptacji w środowisku zawodowym.
Uczniowie niepełnosprawni w normie intelektualnej mają prawnie zapewniony dostęp do edukacji na wszystkich jej poziomach.
Trzeba jednak zauważyć, że uczniowie z upośledzeniem umysłowym, z racji swej niepełnosprawności intelektualnej, nie będą w stanie ukończyć pełnej szkoły średniej kończącej się standardowym egzaminem maturalnym. Nie jest zatem celowe organizowanie dla tych osób: liceum profilowanego, liceum uzupełniającego czy szkoły policealnej. Będą natomiast organizowane, z uwzględnieniem stopnia upośledzenia, inne formy kształcenia ponadgimnazjalnego. I tak - dla uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym przewiduje się kształcenie w szkole zawodowej zarówno ogólnodostępnej (w ramach edukacji integracyjnej) jak i w szkole specjalnej. Obowiązywać tu będzie podstawa programowa kształcenia ogólnego i zawodowego taka sama jak w szkole ogólnodostępnej, z uwzględnieniem specjalnych potrzeb edukacyjnych osób upośledzonych. Dwu lub dwu i pół letni etap edukacyjny będzie mógł ulec wydłużeniu, stosownie do rodzaju niepełnosprawności. Wydłużony okres nauczania będzie sprzyjał temu, aby uczeń niepełnosprawny mógł nabyć co najmniej część kwalifikacji w zawodzie przewidzianym klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego. Absolwenci nie spełniający wymagań egzaminacyjnych do uzyskania pełnych kwalifikacji w danym zawodzie, otrzymają zaświadczenie potwierdzające nabycie poszczególnych umiejętności zawodowych.
Dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym organizowane będą szkoły zawodowe specjalne, kształtujące proste umiejętności zawodowe i rozwijające zainteresowania w obszarze kształcenia ogólnego.
W stosunku do osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, podobnie jak w innych krajach europejskich, nie przewiduje się szkolnych form kształcenia. Tak jak dotychczas osoby te objęte będą, do 25 roku życia, zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi organizowanymi w publicznych szkołach, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz w niepublicznych ośrodkach prowadzonych przez organizacje pozarządowe.
Specjalne potrzeby edukacyjne osób niepełnosprawnych z upośledzeniem umysłowym są i będą obecne w różnych formach kształcenia ustawicznego.
2. Zdając sobie sprawę z tego, iż kształcenie zawodowe uczniów niepełnosprawnych jest kosztowniejsze ze względu na mniej liczebne oddziały klasowe, specjalistyczne oprzyrządowanie maszyn i urządzeń oraz konieczne zajęcia rewalidacyjne przewiduję, podobnie jak jest to praktykowane w stosunku do młodzieży uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum, dodatkowe wagi subwencji oświatowej dla jednostek samorządu terytorialnego prowadzących tego typu kształcenie.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, chciałbym zapewnić Panią Marszałek, że działania związane z wprowadzeniem drugiego etapu reformy systemu edukacji odbywa się z podobną uwagą i starannością w stosunku do uczniów niepełnosprawnych jak w stosunku do uczniów pełnosprawnych.
Z poważaniem
wz. Ministra
Podsekretarz Stanu
Wojciech Książek