Warszawa, dnia 14.12.1998 r.

Szanowny Panie Marszałku,

W nawiązaniu do pisma z dnia 25 listopada 1998 r. (znak AG-043-238-98/IV) w sprawie oświadczeń senatora Jerzego Suchańskiego uprzejmie informuję, iż projekt ustawy budżetowej, ze względu na zawarte w nim regulacje, wykracza poza zakres objęty działalnością związków zawodowych oraz organizacji pracodawców, a co za tym idzie - nie podlega zaopiniowaniu w trybie określonym w art. 19 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 z późn. zm.) oraz w art. 16 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235 z późn. zm.).

Zgodnie z powoływanymi przepisami oraz orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego - związki zawodowe mają prawo opiniowania założeń i projektów takich ustaw, których treść odnosi się wprost do przedmiotu działalności związków zawodowych określonego w art. 1 ust. 1 art. 4 i art. 6 ww. ustawy, tj. obrony praw i interesów zawodowych i socjalnych, godności, praw i interesów materialnych i moralnych oraz warunków pracy, bytu i wypoczynku. Tymczasem zasadnicze regulacje zawarte w projekcie ustawy budżetowej nie dotyczą tych sfer.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że zgodnie z art. 221 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr. 78, poz. 483) inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów, która stosownie do art. 146 ust. 4 pkt 5 uchwala projekt budżetu państwa. Ponadto art. 219 ust. 2 Konstytucji RP nadaje ustawie budżetowej charakter ustawy szczególnej - stanowiąc jednoznacznie, że zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, wymagania jakim powinien on odpowiadać oraz zasady i tryb wykonywania budżetu określa ustawa.

Ustawą, która reguluje obecnie wszystkie te kwestie jest ustawa z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe (Dz.U. z 1993 r. Nr 72, poz. 344, z późn. zm.). Ustawa - Prawo budżetowe stanowi lex specialis w stosunku do innych regulacji dotyczących opracowywania projektów ustaw. Ustawa ta w art. 2 definiuje budżet państwa jako, uchwalany w formie ustawy, roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki budżetu państwa, zaś w art. 34 ust. 3 enumeratywnie wylicza jakie elementy winno zawierać uzasadnienie do projektu ustawy budżetowej. Ustawa nieprzypadkowo w żadnym z przepisów nie wspomina o konsultacjach projektu budżetu ze związkami zawodowymi lub organizacjami pracodawców.

Powyższe stanowisko znajduje także potwierdzenie w przepisach art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z późn. zm.) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 z późn. zm.). Przepisy te - zobowiązujące Rząd do informowania związków zawodowych i organizacji pracodawców o prognozowanych wskaźnikach makroekonomicznych oraz założeniach dotyczących prognozowanego wzrostu płac oraz innych wielkościach stanowiących podstawy do opracowania projektu budżetu państwa - byłyby zbędne, jeśli sam projekt ustawy budżetowej podlegałby zaopiniowaniu przez związki zawodowe i organizacje pracodawców zgodnie z art. 19 ustawy o związkach zawodowych oraz art. 16 ustawy o organizacjach pracodawców.

Leszek Balcerowicz