Warszawa, 1999.04.23

W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił znaczny wzrost ruchu drogowego, który w 1998 r. na drogach krajowych wynosił już średnio 4000 pojazdów na dobę i wykazuje dalszą tendencję wzrostu o ok. 9% rocznie. Wzrost ruchu nie pozostaje bez wpływu na stan polskich dróg, który jest niezadowalający i wskazuje tendencję stałego pogarszania. Jak wykazują corocznie przeprowadzane badania w 1998 r. już tylko 21% dróg krajowych znajdowało się w stanie dobrym lub zadawalającym, 79% było w stanie niezadowalającym lub złym, to jest wymagającym przeprowadzenia remontów lub odbudowy.

Podzielam również pogląd Pana Senatora, że zakres prac prowadzonych na polskich drogach zarówno dotyczący remontów, modernizacji jak i budowy nowych dróg i mostów jest niewystarczający w stosunku do występujących potrzeb. Jednakże pragnę poinformować, że w 1998 roku wydatki na inwestycje drogowe w porównaniu do lat poprzednich zostały podwojone, co pozwoliło na zakończenie takich inwestycji jak: autostradowa obwodnica Torunia wraz z mostem przez Wisłę, obwodnica Świecia, obwodnica Tarnowa, obwodnica Radzymina, czy Trasa Kwiatkowskiego w Gdyni. Ponadto są pozyskiwane przez rząd dodatkowe środki z międzynarodowych inwestycji finansowych takich jak Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny oraz bezzwrotny fundusz PHARE. Udział tych środków w budżecie dróg krajowych na 1999 r. wynosi 33%.

Warunkiem odpowiedniego utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych jest zwiększenie odpisu z podatku akcyzowego od paliw płynnych z obecnych 12% do min. 36% w ustawach budżetowych na kolejne lata oraz dokonanie szeregu zmian legislacyjnych w ustawach związanych z budową dróg i autostrad umożliwiających skrócenie procedur formalnoprawnych dotyczących pozyskiwania gruntów pod ich budowę.

Administracja rządowa stoi na stanowisku egzekwowania od użytkowników dróg wszystkich obowiązujących opłat w tym za przejazd po drogach krajowych wykorzystywanych w międzynarodowym transporcie drogowym oraz podatku akcyzowego od paliw płynnych, z którego 30% odpis jest przeznaczony na finansowanie dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. Uzyskane w ten sposób środki na drogi krajowe są w całości kierowane na ten cel. Część odpisu od podatku akcyzowego od paliw płynnych przeznaczana na drogi samorządowe jest przekazywana do województw i powiatów w formie subwencji ogólnej i zgodnie z odpowiednimi ustawami może być wydatkowana na inne cele. Ze wstępnie zebranych informacji wynika, że samorządy wojewódzkie przeznaczyły na drogi 90% przyznanej subwencji a samorządy powiatowe jeszcze mniejsze wielkości. Podatki od posiadania środków transportowych, pobierane przez gminy od samochodów o masie powyżej 3,5 t zasilają budżet gmin, o którego wykorzystaniu decyduje rada gminy. Opłaty za zajęcie pasa drogowego, umieszczenia w nim urządzeń nie związanych z funkcjonowaniem dróg, jak również za zezwolenia na przejazd pojazdem nienormatywnym itp. ustalone na podstawie ustawy o drogach publicznych, które wpływają na środki specjalne wszystkich zarządów dróg są przeznaczane wyłącznie na drogi zgodnie z zapisem ustawowym.

Problemem jest kontrola pojazdów na drodze i egzekwowanie opłat w przypadku stwierdzenia przejazdu pojazdu nienormatywnego bez zezwolenia. Przewoźnicy krajowi są obciążani opłatami na podstawie decyzji administracyjnej zarządcy drogi a przewoźnicy zagraniczni mandatem karnym lub są kierowani do kolegium ds. wykroczeń w celu orzeczenia wysokości grzywny, co ze względu na długotrwały tryb postępowania sprawia, że grzywny te nie są praktycznie ścigane.

W 1998 roku Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej opracowało "Plan rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do 2015 roku oraz "Strategię utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do 2015 roku". Opracowania te poddano szerokiej konsultacji publicznej a następnie przedstawiono na KERM i KSRM. Celem tych opracowań jest stworzenie odpowiednich warunków dla niezbędnego dostosowania polskich dróg do potrzeb szybko rosnącego ruchu drogowego w sposób zapewniający właściwy rozwój gospodarczy kraju, zgodnie z naszymi aspiracjami do uczestnictwa w politycznej i ekonomicznej integracji europejskiej.

Tadeusz Syryjczyk