Warszawa 2000-12-20

W świetle obowiązujących przepisów Kodeksu pracy - niedziele oraz święta określone ustawą są dniami wolnymi od pracy. Wyjątkowo, praca w takie dni jest dozwolona w zakresie wyznaczonym przepisami art. 139 Kodeksu pracy, który - w odniesieniu do placówek handlowych - dopuszcza pracę w dniach ustawowo wolnych od pracy, w zasadzie bez jakichkolwiek ograniczeń. Taki stan prawny obowiązuje od dnia 1 stycznia 1997 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Nowe regulacje w istotnym zakresie zliberalizowały przepisy o czasie pracy. W okresie wcześniejszym zakres dozwolonej pracy w niedziele i święta w placówkach handlowych podlegał daleko idącej reglamentacji; możliwość taka dotyczyła tylko niektórych rodzajów tych placówek, a asortyment towarów oferowanych do sprzedaży w dniach ustawowo wolnych od pracy ograniczał się, w zasadzie, do towarów tzw. powszechnego użytku.

Problem wprowadzenia zakazu pracy w handlu w dniach ustawowo wolnych od pracy, bądź też przywrócenia wcześniej stosowanych ograniczeń dopuszczalności takiej pracy, jest przedmiotem szczególnego zainteresowania od czasu upowszechniania się praktyki całotygodniowej pracy we wszystkich wielkopowierzchniowych obiektach handlowych, a następnie także w większości mniejszych placówek handlowych. Poddanie tej praktyki określonym ograniczeniom prawnym było już dwukrotnie przedmiotem poselskich inicjatyw ustawodawczych. Pierwszy w tej sprawie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy (druk nr 950) został odrzucony w pierwszym czytaniu w grudniu 1999 r. Kolejny poselski projekt nowelizacji Kodeksu pracy ograniczający dopuszczalność handlu w niedziele i święta (druk nr 1815) - nie został jeszcze poddany pierwszemu czytaniu.

W mojej ocenie, problem pracy w handlu w dniach ustawowo wolnych od pracy trzeba rozpatrywać w różnych płaszczyznach, między innymi z punktu widzenia ochrony praw i interesów pracowników oraz podmiotów gospodarczych prowadzących działalność handlową oraz skutków finansowych dla budżetu Państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Te różne aspekty oceny nie prowadzą do jednoznacznych wniosków.

Irena Boruta