Warszawa, 1.06.1999 r.

Tworzenie nowego systemu podstawowej opieki zdrowotnej zostało zapoczątkowane uchwaleniem ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w sierpniu 1991 r., która umożliwiła implementację mechanizmów rynkowych do systemu opieki zdrowotnej. Kolejnym krokiem na tej drodze jest reforma ochrony zdrowia oparta na systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, wprowadzająca podział na nabywcę/płatnika świadczeń zdrowotnych (kasy chorych) oraz dostawcę świadczeń zdrowotnych. Dostawcą świadczeń zdrowotnych w podstawowej opiece zdrowotnej może być - zgodnie z ustawą o zakładach opieki zdrowotnej - prywatnie (indywidualnie lub grupowo) praktykujący lekarz lub pielęgniarka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej utworzony przez spółkę z o.o., spółkę akcyjną lub spółkę cywilną oraz samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej.

Relacje między wykonawcą usług zdrowotnych a ich nabywcą regulują przepisy ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. z 1997 r., Nr 28, poz. 153 i nr 75, poz. 468). Zgodnie z wymienioną ustawą, na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1999 r. kasy chorych, jako nabywcy świadczeń zdrowotnych, podpisywały umowy na wykonywanie usług zdrowotnych ze świadczeniodawcami spełniającymi warunki określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 27 października 1998 r. w sprawie kryteriów, jakim powinni odpowiadać świadczeniodawcy oraz zasad i trybu zawierania umów ze świadczeniodawcami na pierwszy rok działalności Kas Chorych (Dz.U. z 1998 r., Nr 134, poz. 874; zm. Dz.U. z 1998 r., Nr 160, poz. 1069).

Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem, świadczeniodawcy winni byli spełniać m.in. następujące kryteria: odpowiedniej dostępności do świadczeń, kompleksowości udzielania świadczeń określonego rodzaju, gwarancji ciągłości procesu udzielania świadczeń oraz zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń. Natomiast na kasach chorych spoczywał obowiązek dostosowania zakresu nabywanych świadczeń do struktury zapotrzebowania na nie oraz dokonania oceny rynku i porównania kosztów świadczeń.

Kierując się powyższymi kryteriami i przesłankami, kasy chorych zawarły umowy z wykonawcami usług zdrowotnych w podstawowej opiece zdrowotnej - zarówno z dużymi samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej (dawnymi ZOZ), jak i z prywatnymi gabinetami czy niewielkimi niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej.

Potwierdzeniem powyższych informacji może być przykład Mazowieckiej Regionalnej Kasy Chorych, która na terenie Gminy Warszawa Mokotów (do końca lutego br.) zawarła jeden duży kontrakt z Samodzielnym Zespołem Publicznych Zakładów Lecznictwa Otwartego (w jego ramach działa - 127 przychodni rejonowych), 15 kontraktów z indywidualnymi praktykami lekarza rodzinnego oraz jeden kontrakt z Niepublicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej - Praktyka Lekarzy Rodzinnych. Z danych napływających systematycznie z kas chorych wynika, że zwiększa się liczba kontraktów z indywidualnymi praktykami lekarzy rodzinnych, lekarzy stomatologów i lekarzy specjalistów.

Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych na rok 2000 zostanie poprzedzone konkursem ofert, który odbędzie się na zasadach i w trybie określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie konkursu ofert na zawieranie przez Kasy Chorych umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych. Wprowadzenie konkursu ofert gwarantuje równe prawa wszystkim dostawcom usług zdrowotnych. O wyborze najlepszych ofert zdecydują nie tylko wymienione wcześniej kryteria, jakie powinni spełniać świadczeniodawcy, ale przede wszystkim - rzeczywiste potrzeby zdrowotne i preferencje osób ubezpieczonych w danej kasie chorych.

Uzupełniając powyższe wyjaśnienia, należy dodać, że 1 lipca br. wejdzie w życie zapis art. 55 a ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, który zobowiązuje organy samorządu terytorialnego do opracowania, w porozumieniu z kasami chorych i po zasięgnięciu opinii samorządów zawodów medycznych (właściwych terytorialnie), do opracowania planu zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na obszarze ich działania. Plan ten powinien uwzględniać zapewnienie całodobowego dostępu do świadczeń lekarskich i pielęgniarskich oraz niezbędną dla tego celu liczbę lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej lub rodzinnych, lekarzy specjalistów, pielęgniarek, położnych i innych świadczeniodawców. W oparciu o ten plan, na kształt, którego będzie miała rzeczywisty wpływ także opinia samorządów medycznych funkcjonujących na danym terenie, kasy chorych będą zawierały umowy na świadczenie usług zdrowotnych.

W odniesieniu do postulatu Pani Senator obligatoryjnego - ustawowego zrzeszenia lekarzy praktykujących samodzielnie w oparciu o kontrakt z kasą chorych, należy stwierdzić, że tego typu zrzeszenia powstają niezależnie od inicjatywy ustawodawców i rządu. Przeciwstawienie kasom chorych reprezentacji świadczeniodawców, która miałaby zapewnione pierwszeństwo w negocjacjach warunków umów z kasami chorych, służyłoby, zdaniem Pani senator, zniesieniu nierówności podmiotów i zjawiska niezdrowej konkurencji. Rozumiejąc obawy środowiska medycznego związane z konkursową rywalizacją, pragnę jednak dodać, że realizacja tego postulatu mogłaby doprowadzić do zagrożenia stabilności jednego z głównych założeń obecnej reformy - minimalizacji kosztów usług zdrowotnych w drodze wymaganego ustawowo konkursu ofert.

Kwestię wzajemnych relacji (zależności, podległości, podziału kompetencji) między radą kasy chorych a sejmikiem województwa reguluje ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Ustawowymi organami kas chorych są zarząd i rada. Pierwsze rady kas chorych rozpoczną działalność w dniu 1 września 1999 r. Członków rady w liczbie od 21 wybiera, spośród osób podlegających powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i zrzeszonych w danej kasie, sejmik województwa, na którego obszarze działa kasa chorych. Należy zwrócić uwagę, że ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym wprowadziła znaczne ograniczenie co do osób ubiegających się o członkostwo w radzie kasy. Taki skład i uprawnienia rady kasy chorych mają zasadniczo na celu ustrzec kasy chorych przed wpływami osób i środowisk bezpośrednio zainteresowanych współpracą z nimi. Zgodnie z art. 75 ust. 4 wymienionej ustawy, do rady kasy chorych nie mogą być powoływani: członkowie zarządu kasy chorych, pracownicy kasy chorych, świadczeniodawcy związani jakąkolwiek umową z kasą chorych, właściciele, pracownicy lub osoby współpracujące z zakładami opieki zdrowotnej, które zawarły umowę z kasami chorych na udzielanie świadczeń zdrowotnych, członkowie organów zakładu ubezpieczeń prowadzącego działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych, na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej.

Należy dodać, że działalność kas chorych jest i będzie kontrolowana przez szereg podmiotów. Dotyczy to także gospodarki finansowej kas chorych i właściwego rozdziału środków (poz. specjalistka, lecznictwo stacjonarne rehabilitacji itd.) będących w ich dyspozycji. W chwili obecnej bezpośredni nadzór nad działalnością kas chorych ma Pełnomocnik Rządu do Spraw Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego, wypełniając zadania Rady Kasy, który dysponuje specjalistami zatrudnionymi w Biurze Pełnomocnika oraz w Departamencie do Spraw Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego MZiOS. Działalność kas chorych odbywa się także w oparciu o wytyczne Zespołu Konsultanta Krajowego i Specjalistów regionalnych w poszczególnych działach medycyny. Centralnym organem administracji rządowej sprawującym nadzór nad działalnością kas chorych jest Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że przygotowywana jest nowelizacja rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie recept lekarskich (Dz.U. Nr 164, poz. 1195). Przewiduje ona wprowadzenie zmian dających możliwość zapisywania na jednej recepcie Mz/Pom-35 do pięciu leków gotowych stosowanych w jednej jednostce chorobowej.

Wyrażam nadzieję, że przedstawione informacje wyjaśnią wątpliwości Pani Senator wyrażone w oświadczeniu. jednocześnie pragnę podziękować za cenne i pomocne uwagi, które wykorzystamy w pracach naszego Ministerstwa.