Minister Finansów przedstawił wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senatora Wiesława Pietrzaka, złożonym na 66. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 72):
Warszawa, 2000-10-31
Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek!
Nawiązując do przekazanego oświadczenia Senatora Wiesława Pietrzaka, złożonego podczas 66. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 października 2000 r., dotyczącego waloryzacji emerytur i rent w 2000 roku (pismo znak AG-043-313-2000-IV, z dnia 11 października 2000 r.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:
Zasady waloryzacji emerytur i rent reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i renta
ch z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.).Zgodnie z przepisami tej ustawy emerytury i renty podlegają waloryzacji w celu zachowania co najmniej ich realnej wartości w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem (art. 88).
Przy ustalaniu wysokości zwaloryzowanych emerytur i rent w 2000 r. przyjęto, zgodnie z ww. ustawą, że wzrost nominalny przeciętnej emerytury i renty z FUS nie może być niższy niż prognozowany na ten rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych powiększony o 15% różnicy pomiędzy prognozowanym na 2000 rok średniorocznym wskaźnikiem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, a prognozowanym średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Do waloryzacji e
merytur i rent bierze się pod uwagę dwa prognozowane wskaźniki cen tj. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem i wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów i przyjmuje się wskaźnik wyższy. W 2000 r. był to wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.Prognozowany na 2000 r. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, powiększony o 15% różnicy pomiędzy prognozowanym na 2000 r. średniorocznym wskaźnikiem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej a prognozowanym na 2000 rok średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, był niższy niż 110% i wyniósł 106%. A zatem zgodnie z zapisami ustawy, w 2000 r. zaplanowano jedną waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, od c
zerwca.W świetle art. 93 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. w ustawie budżetowej na dany rok ustala się wskaźniki związane z waloryzacją emerytur i rent.
Wskaźniki te w art. 25 ustawy budżetowej na rok 2000 z dnia 21 stycznia 2000 r. (Dz.U. Nr 7, poz. 85) ustalono w sposób następujący:
1) wzrost emerytur i rent - 6,0%,
2) wskaźnik realnej przeciętnej emerytury i renty brutto w odniesieniu do średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem -100,3%,
3) wskaźnik waloryzacji emerytur i rent od
dnia 1 czerwca 2000 r. - 104,3%,4) średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów - 105,4%,
5) średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem -105,7%,
6) średnioroczny wskaźnik przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej - 107,7%.
Pragnę poinformować Panią Marszałek, że waloryzacja emerytur i rent została przeprowadzona w 2000 r. zgodnie z zapisami ustawy budżetowej na 2000 r., tj. od czerwca, wskaźnikiem waloryzacji wynoszą
cym 104,3%.Waloryzacja bieżąca świadczeń emerytalno-rentowych zaplanowana w 2000 r., od czerwca, wskaźnikiem 104,3% oraz tzw. skutki przechodzące podwyżki emerytur i rent w ubiegłym roku, miały spowodować wzrost nominalny przeciętnej emerytury i renty brutto z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2000 r., w porównaniu z 1999 r., o 6%.
Na zakładany w ustawie budżetowej na 2000 r. nominalny wzrost emerytur i rent o 6% składają się zatem:
a. bieżąca waloryzacja od czerwca wskaźnikiem 104,3%, która daje ok. 2,5% wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych w skali roku,
b. skutki przechodzące podwyżki emerytur i rent w 1999 r. - podwyżka świadczeń o 8,7% w czerwcu 1999 r. oznacza ponad 3,6% wzrost przeciętnej wysokości świadczeń w 2000 r., w ramach tzw. skutków przechodzących.
Z powyższych faktów wynika więc, że wielkość podwyżki i częstotliwość waloryzacji świadczeń ustalana jest w ustawie budżetowej na dany rok w oparciu o prognozowany wzrost kosztów utrzymania, zaś każda waloryzacja świadczeń w danym roku ma charakter zaliczkowy. Dlatego też w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. przewidziano mechanizm korekty, w przypadku wystąpienia rozbieżności między danymi planistycznymi a wykonaniem.
Polega on na tym, że po zakończeniu roku kalendarzowego, sprawdza się rzeczywistą wartość realnej przeciętnej emerytury i renty. Jeżeli w minionym roku nie osiągnięto wartości, jaką zapisano w ustawie budżetowej, odpowiednio podwyższa się wskaźnik waloryzacji ustalony w ustawie budżetowej dla najbliższego terminu podwyżki. Ponadto eme
ryci i renciści, którym przyznano świadczenia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku, otrzymują wyrównanie w formie jednorazowej wypłaty, którą oblicza się jako uzupełnienie łącznej kwoty emerytury i renty wpłaconej za poprzedni rok do wysokości jaka powinna być uzyskana zgodnie z założeniami do ustawy budżetowej na poprzedni rok.W świetle przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. jednorazową wypłatę emeryci i renciści otrzymują w terminie najbliższej waloryzacji w bieżącym roku, a więc w marcu (jeśli waloryzacja będzie przeprowadzona dwa razy w roku) lub w czerwcu (jeśli waloryzacja świadczeń w danym roku będzie przeprowadzana tylko raz).
O tym, czy należy uruchomić mechanizm korygujący oraz o wysokości korekty wiadomo dopiero wówczas, gdy są już znane wszystkie dane pozwalające na skonfrontowanie wykonania z planem. Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r., Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do 7 dn
ia roboczego lutego bieżącego roku:- średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem,
- wskaźnik wzrostu nominalnego przeciętnej emerytury i renty brutto,
- wskaźnik realnej przeciętnej emerytury i renty brutto
w poprzednim roku kalendarzowym.
W roku 2000 rysuje się perspektywa wystąpienia wyższej inflacji niż prognozowano w ustawie budżetowej na rok 2000, a w związku z tym zajdzie konieczność korekty wskaźnika najbliższej waloryzacji w 2001 r. oraz wypłacenia jednorazowej kwoty wyrównującej co najmniej do 0,3% wzrost realnej przeciętnej emerytury i renty brutto w 2000 r. w porównaniu z 1999 r.
A zatem z tytułu wyższej inflacji w 2000 r. emeryci i renciści mogą liczyć na otrzymanie w 2001 r. jednorazowego wyrównania oraz podwyższenie bieżącego wskaźnika waloryzacji w 2001 r. Jak już wyżej podano informacje niezbędne do stwierdzenia, czy zachodzą okoliczności uzasadniające jednorazową wypłatę, znane będą w połowie lutego 2001 r., wówczas będzie też znana faktyczna wielkość wyrównań i wskaźnik
korygujący bieżącą waloryzację w 2001 r.Zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej wypłata wyrównań za dany rok następuje w terminie najbliższej waloryzacji w następnym roku. Uwzględniając postulaty środowisk emerytów i rencistów aktualnie Rząd rozważa możliwość wypłacenia jednorazowej kwoty wyrównującej, co najmniej do 0,3%, wzrost realnej przeciętnej emerytury i renty brutto w 2000 r., niezależnie od terminu waloryzacji w 2001 r., gdy tylko będą znane niezbędne informacje za 2000 r. ogłaszane przez GUS.
Odp
owiedni projekt ustawy jest obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych i po przyjęciu przez Rząd zostanie przekazany do Parlamentu, który będzie mógł się wypowiedzieć w kwestii wcześniejszego terminu jednorazowej wypłaty zapewniającej realną wartość świadczeń emerytalno-rentowych przyjętą w ustawie budżetowej na rok 2000.Z wyrazami szacunku
Z upoważnienia Ministra Finansów
Podsekretarz Stanu
Halina Wasilewska-Trenkner