Minister Edukacji Narodowej przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Wiesława Pietrzaka, wygłoszone na 21. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 25):
Warszawa, dn. 6 XII 98 r.
Pani
prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek
W związku z oświadczeniem oraz interwencją Pana Senatora Wiesława Pietrzaka w sprawie trudnej sytuacji finansowej szkół i placówek oświatowych w kontekście środków na zakupy opału na sezon grzewczy, zwłaszcza na terenie województwa suwalskiego, uprzejmie informuję o podjętych działaniach.
W trakcie IV kwartału 1998 r. nasiliły się sygnały kierowane, zarówno do Ministra Finansów jak i Ministra Edukacji Narodowej, ze strony niektórych wojewodów bądź kuratorów oświaty o występujących napięciach w realizacji budżetów działu 79 "Oświata i wychowanie". Wnioski dotyczyły dodatkowego zasilenia budżetów oświatowych w określonych grupach i rodzajach wydatków, dla zbilansowania istniejących potrzeb. Część z nich odnosiła się do zapewnia środków na wydatki płacowe, a część wiązała się z zapotrzebowaniem na dofinansowanie wydatków pozapłacowych, w tym z tytułu dostaw energii cieplnej i opału. Tego rodzaju wniosek został skierowany również przez Wojewodę Suwalskiego w piśmie z dnia 23 listopada br.
Jak wiadomo, wydatki szkół i placówek prowadzonych bądź dotowanych przez kuratorów oświaty w latach 1997-1998 realizowane są w ramach budżetów wojewodów, określonych w corocznych ustawach budżetowych. Poziom tych wydatków wyznaczały zasady kształtowania budżetów sfery usług społecznych przyjęte w konstrukcji ustaw budżetowych w tym ustawy budżetowej na rok 1998.
Budżety na 1998 r. rozdysponowane przez organy prowadzące na rzecz podległych szkół i placówek oświatowych znajdują się w gestii wykonawczej budżetów wojewodów. W celu dostosowania poziomu realizowanych budżetów, zarówno płacowych jak i pozapłacowych, do ustaleń budżetu rocznego podejmowano określone przedsięwzięcia zmierzające do zapewnienia środków na wypłatę wynagrodzeń w ostatnich miesiącach roku oraz niezbędnego zminimalizowania skali zobowiązań przed przekazaniem szkół i placówek do samorządów w 1999 r. Jednym z elementów tych działań były wspomniane na wstępie wystąpienia.
W budżecie państwa na 1998 r. nie przewidziano stosownych rezerw celowych umożliwiających zaspokajanie pojawiających się potrzeb, nie tylko w sferze oświaty i wychowania. Część tych potrzeb mogła być zasilana, zazwyczaj w ograniczonej skali, poprzez zwiększenie planu wydatków w dziale 79 "Oświata i wychowanie" z rezerw wojewodów tworzonych na podstawie art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r.- Prawo budżetowe (Dz.U. z 1993 r. Nr 72, poz. 34 - z późniejszymi zmianami). Wojewodowie mogli też dokonywać przeniesień międzydziałowych na rzecz dofinansowania jednostek oświatowych na podstawie postanowień art. 37 ustawy budżetowej na rok 1998 (Dz.U. Nr 28, poz. 156 ). W znacznej części województw w ostatnim okresie dokonano w tym trybie uzupełnień budżetów oświatowych.
Minister Edukacji Narodowej nie posiada również możliwości rezerwowego zasilania tych budżetów. Jest jednym z wielu dysponentów wydatków w tym dziale zaplanowanych jedynie na finansowanie centralnych zadań oświatowych oraz utrzymanie 6 bezpośrednio podległych jednostek oświatowych o zasięgu ogólnokrajowym. Mieszczące się w kompetencjach urzędu Ministra podstawy formalne do podejmowania działań wspomagających na rzecz budżetów wojewódzkich w dziale 79 "Oświata i wychowanie" podlegają na możliwości przeniesienia wydatków z części 33 - MEN do budżetu określonego Wojewody - za pośrednictwem Ministra Finansów.
Mając na względzie występujące napięcia w budżetach oświatowych w gestii wojewodów w Ministerstwie Edukacji Narodowej podjęto decyzje o sukcesywnym ograniczaniu i wstrzymywaniu w ciągu IV kwartału br. określonych zadań centralnych finansowanych z budżetu MEN w dziale 79 "Oświata i wychowanie". Dotyczyło to praktycznie wydatków o charakterze pozapłacowym, gdyż w głównej mierze ten rodzaj wydatków występuje w tegorocznym budżecie MEN w dziale 79.
Wygospodarowane w ten sposób środki, relatywnie ograniczone skalą możliwości zmniejszenia budżetu resortowego, przeznaczono na zasilenie wydatków wojewódzkich, zwłaszcza w zakresie udzielania pomocy dzieciom w rodzinach zastępczych, dotowania szkół i placówek niepublicznych prowadzonych przez osoby prawne i fizyczne oraz na uzupełnienie wydatków rzeczowych szkół i placówek prowadzonych przez kuratorów oświaty. Stosowne wnioski o dokonanie przeniesień wydatków kierowano sukcesywnie do Ministra Finansów od drugiej połowy listopada br.
W odniesieniu do województwa suwalskiego skierowano do Ministra Finansów w dniu 15 grudnia br. wniosek o przeniesienie z budżetu MEN do budżetu Wojewody Suwalskiego w dziale 79 "Oświata i wychowanie" środków w wysokości 800 tys. zł, z przeznaczeniem na dofinansowanie najpilniejszych wydatków rzeczowych.
Przekazując powyższe pragnę jednocześnie uprzejmie przeprosić za opóźnienie w przygotowaniu odpowiedzi dla Pana Senatora. Umożliwiło to jednakże prezentację niezbędnych działań podjętych w ostatnim okresie na rzecz dodatkowego zasilenia budżetów oświatowych w gestii wojewodów.
Z wyrazami szacunku
wz. Ministra
Podsekretarz Stanu
Andrzej Karwacki