Warszawa, 2 sierpnia 2000 r.

Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Otrzymane w dniu 26.02.1999 r. z Ministerstwa Środowiska Republiki Czeskiej informacje o planowanej realizacji projektów "Budowa bloku 110MW w rejonie kopalni CSM Stonawa" i "Budowa bloku 110MW w rejonie Trzynieckiej Huty Żelaza" oraz zawiadomienie o realizacji projektu "Źródło energetyczne Karwina", które do Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wpłynęło w dniu 13.04.1999 r., Ministerstwo, w celu przygotowania stanowiska strony polskiej, postanowiło rozpatrzyć na forum Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko - organu doradczego Ministra, skupiającego wybitnych specjalistów w zakresie ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ), w tym przedstawicieli ekologicznych organizacji pozarządowych. W celu przygotowania na posiedzenie ww. Komisji wymaganego koreferatu określającego transgraniczne oddziaływanie inwestycji planowanych po stronie czeskiej, otrzymana dokumentacja, po przetłumaczeniu, została przekazana Panu prof. dr hab. Stanisławowi Hławiczce z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach.

Ze względu na braki w przekazanej przez stronę czeską dokumentacji Minister OŚZNiL zwrócił się do Ministra Środowiska RC z prośbą o uzupełnienie dokumentacji o niezbędne dla oszacowania oddziaływania transgranicznego raporty oddziaływania na środowisko dla projektów "Budowa bloku 110MW w rejonie kopalni CSM Stonawa" i "Budowa bloku 110MW w rejonie Trzynieckiej Huty Żelaza". Raporty te Ministerstwo OŚZNiL otrzymało w dniu 21.09.1999 r. i przekazało koreferentowi.

Rozpatrując kwestię ww. inwestycji energetycznych po stronie czeskiej, na posiedzeniu, które odbyło się w dniu 16 grudnia 1999 r. z udziałem przedstawicieli organów rządowych, samorządowych oraz reprezentantów pozarządowych organizacji ekologicznych z terenów narażonych. Komisja ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko stwierdziła, że dostarczone raporty oddziaływnaia na środowisko nie dają podstawy do jednoznacznego określenia wpływu planowanych inwestycji na obszar Polski i powinny być uzupełnione o następujące elementy:

- rozpatrywane warianty lokalizacyjne,

- gospodarka odpadami.

Ponadto Komisja wskazała na celowość powołania polsko-czeskiego zespołu ekspertów do oceny planowanych inwestycji energetycznych, a także postanowiła rozpatrzyć, na swoim kolejnym posiedzeniu, przygotowaną przez ten zespół opinię do raportów oddziaływania na środowisko, z uwzględnieniem wyników przeprowadzonych dodatkowych analiz oraz ze szczególnym zwróceniem uwagi na procedury wynikające z Konwencji o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym (Konwencji z Espoo).

Zgodnie z wnioskami Komisji, w dniu 25 stycznia 2000 r. zwróciłem się do Ministra Środowiska RC z prośbą o uzupełnienie brakującej dokumentacji o informacje niezbędne do dokonania oceny transgranicznego oddziaływania na środowisko ww. przedsięwzięć oraz z propozycją powołania polsko-czeskiego zespołu ekspertów do oceny planowanych przygranicznych inwestycji energetycznych. Jednocześnie wystąpiłem pismem do Wojewody Śląskiego i Wojewody Opolskiego, zawierającym między innymi informacje o stanowisku Komisji oraz prośbę o zaproponowanie kandydatów do ww. polsko-czeskiego zespołu ekspertów.

W odpowiedzi na moje wystąpienie z 25.01.2000 r., zostałem przez stronę czeską, pismem z dnia 24.02.2000 r., powiadomiony, że przedłożenie informacji nie jest możliwe z uwagi na fakt, że na obecnym etapie postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla projektów "Budowa bloku 110MW w rejonie kopalni CSM Stonawa" i "Budowa bloku 110MW w rejonie Trzynieckiej Huty Żelaza" zostało zamknięte, a Ministerstwo Środowiska Republiki Czeskiej wydało negatywne stanowisko w tej sprawie, natomiast postępowanie w sprawie OOŚ dla projektu "Źródło energetyczne Karwina" zostało przerwane na wniosek inwestora.

Republika Czeska od 1993 roku jest Sygnatariuszem Konwencji z Espoo, bierze udział w spotkaniach organizowanych pod auspicjami Konwencji i posiada wyznaczony organ właściwy do jej realizacji (tzw. "focal point"), natomiast, zgodnie z Art. 3 Umowy między Rządem RP a Rządem RC o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska z 15 stycznia 1998 r., obie Umawiające się Strony zobowiązane są "... współpracować przy zapobieganiu, zmniejszaniu i eliminowaniu transgranicznych zanieczyszczeń w takim zakresie, aby nie powodowały one szkodliwych skutków w środowisku na terytorium państwa drugiej Umawiającej się Strony". Dlatego też korespondencja kierowana była do Ministra Środowiska RC nie tylko jako do prowadzącego, zgodnie z prawem czeskim, procedurę w sprawie OOŚ, lecz również jako władzy kompetentnej w rozumieniu Konwencji z Espoo oraz strony umowy międzyrządowej, odpowiedzialnej za ich wykonanie.

W związku z powyższym, informacje otrzymane od Ministra Środowiska Republiki Czeskiej zostały zinterpretowane jako tymczasowe odstąpienie przez stronę czeską od realizacji ww. inwestycji, ponieważ zarówno w świetle postanowień Konwencji z Espoo jak i Umowy między Rządem RP a Rządem RC o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska, odmowa ze strony Rządu RC przekazania dalszych informacji dotyczących tych trzech projektów wskazywała na to, że na aktualnym etapie proces inwestycyjny, w tym ewentualne prace budowlane, nie jest prowadzony i że strona czeska nie dysponuje materiałami, o które wystąpiłem pismem z dnia 25.01.2000 r.

Z uwagi na powyższe, pismem z dnia 19.05.2000 r. zaproponowałem Ministrowi Środowiska RC rozwiązanie bardziej systemowe, tj. przystąpienie do prac nad sporządzeniem Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej o realizacji Konwencji o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym. Umowa taka gwarantowałaby jak najwcześniejsze wzajemne informowanie o inwestycjach mogących spowodować znaczące oddziaływanie transgraniczne, zawierałaby procedury umożliwiające wypracowanie wspólnego stanowiska oraz zapewniałaby udział społeczeństwa obu stron w podejmowanych rozstrzygnięciach. Ponadto proponowane w Umowie zapisy mówiące o konieczności przekazywania przez stronę pochodzenia dokumentacji w języku strony narażonej w znacznym stopniu wpłyną na usprawnienie i skrócenie procedury OOŚ w kontekście transgranicznym, Umowa taka powinna stanowić gwarancję bezpieczeństwa ekologicznego Polski i dostosowywać zapisy Konwencji z Espoo do specyfiki obu państw. Projekt tej Umowy został opracowany w Ministerstwie Środowiska, w trybie pilnym i przesłany jako załącznik pisma do Ministra Środowiska RC z 19 maja 2000 r.

Z uwagi na brak odpowiedzi ze strony czeskiej oraz ze względu na duże zaniepokojenie polskiej opinii publicznej i nadsyłane do Ministerstwa Środowiska zapytania i wątpliwości, w dniu 14 lipca br. przesłałem do Ministra Środowiska RC pismo, prosząc o jednoznaczne potwierdzenie, czy proces inwestycyjny, w tym ewentualne prace budowlane dla projektów "Budowa bloku 110MW w rejonie kopalni CSM Stonawa" i "Budowa bloku 110MW w rejonie Trzynieckiej Huty Żelaza" oraz projektu "Źródło energetyczne Karwina" został tymczasowo zaniechany. W piśmie tym ponowiłem również prośbę o ustosunkowanie się do mojej inicjatywy podjęcia prac nad sporządzeniem dwustronnej Umowy w sprawie realizacji Konwencji z Espoo oraz o przekazanie informacji dotyczących budowy elektrowni w Detmorovicach.

Dla upowszechnienia informacji o podejmowanych działania w tej sprawie, zwróciłem się do właściwych wojewodów z prośbą o podanie do publicznej wiadomości treści ww. pisma do Ministra Środowiska RC oraz przekazanie go zainteresowanym organizacjom społecznym.

Jeżeli okaże się, iż w przypadku przynajmniej dla jednego z ww. projektów energetycznych proces inwestycyjny, w tym ewentualne prace budowlane, jest lub będzie kontynuowany, natychmiast rozpocznę działania w celu doprowadzenia do utworzenia dwustronnego zespołu ekspertów i jak najszybszego rozpoczęcia jego prac.

Z wyrazami szacunku

Z up. Ministra

Podsekretarz Stanu

Janusz Radziejowski