Warszawa, dnia 02 stycznia 2001 r.

Ministerstwo Zdrowia jest inicjatorem działań związanych z procesem transformacji kształcenia pielęgniarek i położnych. Proces ten realizowany jest poprzez dwa zasadnicze obszary działań: pierwszy z nich wiąże się z dostosowaniem prawa polskiego w zakresie kształcenia i wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej do wymogów prawnych Unii Europejskiej, drugi natomiast związany jest z przygotowanym przez Ministerstwo Zdrowia Programem transformacji kształcenia pielęgniarek i położnych. Program ten zawiera szeroką analizę tematyki kształcenia pielęgniarek i położnych w Polsce oraz przedstawia kompleksową strategię działań zmierzających do zapewnienia odpowiedniej liczby dobrze wykształconych pielęgniarek, przygotowanych do profesjonalnego świadczenia usług w systemie ochrony zdrowia.

Dostosowanie prawa polskiego w zakresie kształcenia i wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej do wymogów prawnych Unii Europejskiej zaowocowało projektem ustawy o zmianie ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. (Dz.U. Nr 91, poz. 410) o zawodach pielęgniarki i położnej, który obecnie znajduje się w Parlamencie. Zarówno projekt cyt. ustawy jak i założenia Programu transformacji kształcenia pielęgniarek i położnych, jako rozwiązanie docelowe zakładają prowadzenie kształcenia pielęgniarek i położnych w systemie studiów licencjackich w wyższych szkołach zawodowych i w Akademiach Medycznych. Planowane utworzenie sieci szkół pielęgniarek i położnych do roku 2004, w liczbie około 50 ośrodków funkcjonujących w systemie szkolnictwa wyższego zastąpi dotychczasową sieć szkół policealnych prowadzących kształcenie w tych zawodach.

Ponadto chcę podkreślić, że uruchomienie kształcenia pielęgniarek i położnych w nowym systemie jest zgodne z intencją Ministra Zdrowia. Natomiast realizacja tego procesu niesie za sobą konieczność zabezpieczenia środków finansowych na ten cel oraz przeprowadzenia zmian organizacyjnych związanych z wygasaniem kształcenia pielęgniarek i położnych w dotychczasowym systemie. Obecnie Ministerstwo Zdrowia podejmuje działania związane z upowszechnieniem szerokiej informacji w zakresie transformacji kształcenia pielęgniarek i położnych oraz zmniejszeniem kosztów tego procesu poprzez np. zwrócenie się do samorządów województw z apelem o przekazywanie bazy lokalowej szkół (będących ich własnością) Akademiom Medycznym i wyższych szkołom zawodowym uruchamiającym kształcenie pielęgniarek i położnych w nowym systemie.

Odpowiadając na postulat "Aby w ramach nowelizacji ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej zmienić wyłącznie te zapisy, których zmiany podyktowane są koniecznością zharmonizowania z prawem Unii Europejskiej", uprzejmie wyjaśniam, że projekt nowelizacji ustawy zmieniającej ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej zawiera w swoich treściach wyłącznie uregulowania związane z dostosowaniem prawa polskiego w zakresie kształcenia i wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej do sektorowych Dyrektyw Rady Wspólnot Europejskich.

Zgodnie z regulacjami ustawy Prawo działalności gospodarczej, która jest ustawą dostosowaną do regulacji prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej, wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej znajduje się w kompetencjach organów administracji rządowej lub organów samorządu terytorialnego. Obecnie zezwolenia na prowadzenie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych a także grupowej, indywidualnej i specjalistycznej praktyki pielęgniarek i położnych wydawane są przez organy samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych.

Doceniając olbrzymie znaczenie samorządu zawodowego w zakresie nadzoru nad wykonywaniem zawodu pielęgniarki i położnej, Ministerstwo Zdrowia przygotowuje rządowy projekt zmiany ustawy Prawo działalności gospodarczej, który pozwoli na wyłączenie praktyk m.in. pielęgniarek i położnych z regulacji objętych ustawą Prawo działalności gospodarczej. Istnieje zatem możliwość pozostawienia tej działalności w kompetencjach samorządu zawodowego.

Natomiast w odniesieniu do wydawania zezwoleń na prowadzenie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy prowadzenie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych jest w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej działalnością gospodarczą. W zależności od podjętych ustaleń wynikających ze spotkań z przedstawicielami Ministerstwa Gospodarki oraz interpretacji prawnej w przedmiotowej sprawie w najbliższym czasie zostaną podjęte działania związane z nowelizacją ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

W odpowiedzi na postulat: "Aby przygotować przepisy pozwalające na kontraktowanie usług w zakresie pielęgniarskiej opieki domowej" wyjaśniam, że aktualnie domowe świadczenia pielęgniarskie realizowane są na podstawie art. 31 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) w ramach podstawowej opieki zdrowotnej przez pielęgniarki środowisko rodzinne i w ramach domowej opieki paliatywno-hospicyjnej realizowanej przez zespoły opieki paliatywno-hospicyjnej. W obu przypadkach świadczenia te są finansowane przez Kasy Chorych - zgodnie z umowami zawartymi ze świadczeniodawcami. Należy wskazać także na świadczenia pomocy społecznej - usługi specjalistyczne i opiekuńcze wykonywane w domu chorego przez pielęgniarki (jako osoby mające specjalistyczne przygotowanie).

Reasumując pragnę podkreślić, że istniejące regulacje prawne pozwalają na kontraktowanie usług również w zakresie pielęgniarskiej opieki domowej, natomiast z uwagi na fakt, że jest to stosunkowo nowa forma realizacji świadczeń pielęgniarskich - wymaga ona większego upowszechnienia i zdobycia doświadczenia przez pielęgniarki występujące w roli owego świadczeniodawcy. Natomiast w miarę rozwoju rynku usług i zwiększania się zapotrzebowania na te usługi konieczne będzie w kolejnym etapie działań zabezpieczenie środków finansowych na kontraktowanie tych usług.

W odpowiedzi na postulat "Utrzymania opieki pielęgniarskiej w domach opieki społecznej".

Wprowadzone powszechne ubezpieczenie zdrowotne zostało oparte między innymi na zasadzie zapewnienia równego dostępu do świadczeń. Ubezpieczony ma prawo do wyboru świadczeniodawcy, który ma podpisaną umowę z Kasą Chorych (mieszkańcy domu dokonują wyboru świadczeniodawcy osobiście lub z ich upoważnienia dyrektora domu. Przy czym należy wskazać, iż świadczenia zdrowotne udzielone ubezpieczonemu bez skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli to skierowanie jest wymagane, opłaca ubezpieczony). Mieszkańcom domów pomocy społecznej przysługują świadczenia określone w przepisach ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym na zasadach takich jak i pozostałym osobom ubezpieczonym w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (por. art. 1a, art. 31 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym).

Należy wskazać na organizację udzielania świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego - umowa między Kasą Chorych a świadczeniodawcami (postępowanie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 listopada 1998 roku w sprawie konkursu ofert na zawieranie przez Kasy Chorych umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych (Dz.U. Nr 148, poz. 978 ze zm.) określa między innymi rodzaj i zakres udzielanych świadczeń oraz warunki i zasady udzielania tych świadczeń, a także zasady kontroli jakości, zasadności i dostępności do świadczeń oraz realizacji umów. Natomiast organizacja miejsc, w których udzielane są świadczenia zdrowotne należy do kompetencji świadczeniodawcy, który zawiera umowę z Kasą Chorych (w zależności od potrzeb świadczenia powinny być udzielane w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej w warunkach domowych lub miejscach określonych przez świadczeniodawcę).

Informuję, iż zgodnie z art. 20 ust. 3a dom pomocy może również pokryć wydatki ponoszone na niezbędne usługi pielęgnacyjne w zakresie wykraczającym poza uprawnienia wynikające z przepisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Oznacza to, że domy pomocy społecznej, w zależności od potrzeb, mogą zatrudniać specjalistów o równych kwalifikacjach, w tym pielęgniarki, o czym stanowi przepis art. 55a ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.

Nawiązując do powyższych wyjaśnień związanych z organizacją udzielania świadczeń zdrowotnych - należy podkreślić, iż do zadań Kasy Chorych należy między innymi zawieranie i finansowanie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych ze świadczeniodawcami w celu zapewnienia ubezpieczonym przysługujących im świadczeń określonych w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Kasa Chorych nie jest pracodawcą dla pielęgniarek zatrudnionych w domach pomocy społecznej. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna zatrudniająca pielęgniarki, w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21 ze zm.).

W odpowiedzi na postulat: "Aby znowelizować ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, ustawę o zakładach opieki zdrowotnej, a także przygotować nową ustawę o ratownictwie medycznym uwzględniającą rolę pielęgniarki w tych systemach" - uprzejmie wskazuję na rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz o zmianie niektórych ustaw (druk sejmowy 1456), który jest przedmiotem prac Komisji Zdrowia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Z wyrazami szacunku

Grzegorz Opala