Warszawa, dnia 7 marca 2001r.

Repatriacja jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym i poza procedurą administracyjną, która kończy się wydaniem wizy repatriacyjnej, wiąże się również z zapewnieniem repatriantom godnych warunków osiedlenia. Tworzenie miejscowości - enklaw, zasiedlanych w większości przez repatriantów z Kazachstanu, wydaje się niekorzystne z punktu widzenia szans na asymilację tych osób ze społecznością lokalną. Takie propozycje były już wielokrotnie omawiane w trakcie prac nad ustawą o repatriacji i przedstawiciele rządu odnosili się do nich krytycznie.

W procesie repatriacji należy pamiętać o zapewnieniu pracy (przynajmniej jednemu członkowi rodziny), stanowiącej stałe źródło dochodu. Skupienie około 180 rodzin, czyli 700-800 osób w dotychczas nie zasiedlonym, usytuowanym w środku byłego poligonu miasteczku Kłomino, praktycznie uniemożliwi asymilację repatriantów z polską społecznością. Najbardziej efektywną metodą adaptacji jest zapraszanie do miast i wsi pojedynczych rodzin repatriantów, które po roku, dwóch latach "wtapiają" się w środowisko; nawiązują znajomości z sąsiadami, kolegami w pracy, w naturalny sposób poznają polską obyczajowość, kulturę, uczą się języka, a dzieci w szkole i poza nią przebywają wśród polskich rówieśników.

Uzyskanie wizy repatriacyjnej oraz otrzymanie odpowiedniej pomocy z budżetu państwa wymaga spełnienia szeregu warunków określonych w ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz.U. Nr 106, poz. 1118). Zgodnie z art. 12 ustawy, konsul wydaje wizę repatriacyjną po przedstawieniu dowodu potwierdzającego posiadanie lub zapewnienie lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawodawca zadecydował, iż dowodem potwierdzającym zapewnienie warunków do osiedlenia jest uchwała rady gminy, zawierająca zobowiązanie do ich zapewnienia przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy lub oświadczenie osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, sporządzone w formie aktu notarialnego, zawierające analogiczne zobowiązanie. Powyższa uchwała oraz oświadczenia powinny zawierać w szczególności wskazanie lokalu mieszkalnego, formę udostępnienia tego lokalu oraz źródła uzyskiwania lub zapewnienia dochodu. Zatem propozycja polegająca na stworzeniu miejsc zamieszkania dla repatriantów - osób starszych i samotnych, winna znaleźć odzwierciedlenie w stosownej uchwale przez Radę Gminy w Bornem Sulinowie.

Na podstawie art. 17 ustawy o repatriacji, repatriantowi oraz przybywającym z nim do Rzeczypospolitej Polskiej członkom rodziny, udziela się jednorazowo pomocy ze środków budżetu państwa. Wspomniana pomoc przeznaczona jest m.in. na pokrycie kosztów przejazdu do Polski, zagospodarowanie i bieżące utrzymanie, bądź na pokrycie kosztów związanych z podjęciem na terytorium RP nauki przez osoby podlegające obowiązkowi szkolnemu. Repatriantowi może być również udzielona pomoc finansowa na remont lub adaptację lokalu mieszkalnego.

Natomiast art. 21 ww. ustawy stanowi, iż gminie, która zapewni lokal mieszkalny repatriantowi i członkom najbliższej rodziny, udziela się dotacji celowej z budżetu państwa na podstawie porozumienia zawartego z właściwym wojewodą. Dotacji udziela się tym gminom, których organy nie określiły imiennie repatriantów, zapewniając im lokal mieszkalny z zasobów komunalnych i zobowiązały się do zawarcia umowy najmu tego lokalu mieszkalnego na czas nieokreślony. Ww. dotacja celowa jest jednorazowym wsparciem finansowym gminy, zatem trzeba rozważyć kwestię źródeł finansowania dalszej eksploatacji obiektu i utrzymania pensjonariuszy.

Zapewnienie lokalu mieszkalnego jest jednym z podstawowych warunków określonych w procedurze repatriacyjnej, natomiast gmina, po spełnieniu opisanych wyżej warunków, może liczyć na dotację celową z budżetu państwa, a także na zwrot kosztów udzielonej repatriantowi pomocy związanej z remontem lub adaptacją lokalu mieszkalnego (art. 22 ustawy o repatriacji).

Bardziej realna wydaje się być realizacja drugiej propozycji Pana Senatora Krzysztofa Majki, która dotyczy przyznania dotacji z rezerwy celowej Pełnomocnika Rządu do Zagospodarowania Mienia Przejętego od Wojsk Federacji Rosyjskiej, na rzecz remontu kolejnego skrzydła Domu Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie. Stworzenie w nim miejsc spokojnej starości dla będących w podeszłym wieku repatriantów jest koncepcją wartą rozpatrzenia. Jednak otwartą kwestią pozostaje zapewnienie samorządowi środków na eksploatację tego obiektu oraz dotacji na utrzymanie pensjonariuszy i zapewnienie im opieki zdrowotnej. Adaptacja Domu Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie była w ubiegłych latach finansowana w znacznej części ze środków na zagospodarowanie mienia po wojskach Federacji Rosyjskiej. Rozważenie celowości dofinansowania II-etapu tego zadania - w ramach Dwuletniego Programu - jest możliwe pod warunkiem zapewnienia większości środków na ten cel z innych źródeł i spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz.U. Nr 150, poz. 983, z późn. zm.).

Na zakończenie pragnę poinformować, iż z dniem 15 lutego 2001 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2001 r. w sprawie Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji (Dz.U. Nr 10, poz. 73). Zgodnie z § 2 pkt 2 i 6 cyt. rozporządzenia, do zadań Pełnomocnika należy zapewnienie współdziałania organów administracji rządowej z organami samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji oraz opiniowanie wniosków o podział rezerwy celowej budżetu państwa "Pomoc dla repatriantów".

Marek Biernacki