Minister Sprawiedliwości przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Zbigniewa Kruszewskiego, złożone na 70. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 76):
Warszawa, dnia 19.01.2001 r.
Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek,
Stosownie do postanowień art. 49 ust. 4 i ust. 5 Regulaminu Senatu, uprzejmie przesyłam na ręce Pani Marszałek, odpowiedź udzieloną Panu Zbigniewowi Kruszewskiemu, w związku ze złożonym przez Pana Senatora w dniu 7 grudnia 2000 r., na 70 posiedzeniu Senatu oświadczeniem, skierowanym do Ministra Sprawiedliwości, przesłanym mi przez Panią Marszałek przy piśmie z dnia 13 grudnia 2000 r., zn
ak AG/043/461/2000/IV.W oświadczeniu, Pan Senator podnosi problem występujących przypadków nieterminowego regulowania, przez jednostki wymiaru sprawiedliwości, należności ławników i kuratorów, co jak zaznacza w kontekście obniżenia w ostatnim czasie tych należności jest szczególnie istotne. Oświadczenie kończy wnioskiem
"o wyjaśnienie powodów, dla których mają miejsce zaległości w wypłacaniu należności ławnikom i kuratorom sądowym".Zanim przystąpię do wyjaśnień chciałbym, jako istotną dla sprawy, przedstawić krótką informację dotyczącą wprowadzonych na przestrzeni 2000 r. regulacji prawnych, związanych ze świadczeniami na rzecz ławników i kuratorów sądowych, a także ich skutków finansowych. Przy czym na wstępie muszę zaznaczyć, że w ostatnim czasie, czyli
na przestrzeni 2000 r., nie zostały wprowadzone żadne zmiany w zakresie wynagradzania kuratorów sądowych czy też ławników, które skutkowały obniżeniem wysokości tych świadczeń.Zmiana dotycząca sposobu ustalania rekompensaty dla ławników, wprowadzona rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie rekompensaty dla ławników nie pozostających w stosunku pracy za czas wykonywania czynności w sądzie (Dz.U. Nr 65, poz. 773), obowiązująca od 24 sierpnia 2000 r., ani nie miała na celu, an
i też nie spowodowała obniżenia należności ławników.Rozporządzenie wprowadziło jedynie zmianę podstawy do określenia wysokości rekompensaty. Jako podstawę przyjęliśmy kwotę bazową wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, określoną corocznie w ustawie budżetowej państwa. Równocześnie w celu zachowania dotychczasowego poziomu rekompensat z IV kwartału 1999 r., podniesione zostały średnio o 15% wskaźniki procentowe naliczeń. W ten sposób systemu naliczania rekompensat dla ławników dostosowany został do z
asad wynagradzania przyjętych w państwowej sferze budżetowej, w tym również w jednostkach wymiaru sprawiedliwości (sądy, prokuratury).Zmiana była niezbędna dla potrzeb stabilności i jednolitości systemu wynagradzania oraz planowania i wykonywania budżetu. Nie było bowiem zasadne by rekompensata dla ławników obliczana była od innej podstawy - waloryzowanej kwartalnie, a wynagrodzenia wypłacane innym osobom uczestniczącym w wymiarze sprawiedliwości, od innej podstawy - waloryzowanej raz w roku.
Wprowadzenie nowych stawek, (podkreślam - stawek, a więc wielkości obliczonych przy użyciu nowej podstawy i nowych mnożników), nie oznacza obniżenia poziomu wysokości rekompensat w skali roku. Kwota bazowa waloryzowana jest corocznie w stopniu uwzględniającym wzrost wynagrodzeń ponad przewidywany wskaźnik inflacji i taki mechanizm waloryzacji wynagrodzeń jest powszechnie obowiązujący w sferze budżetowej. Tym samym nie było i nie ma pogorszenia sytuacji finansowej ławników.
To samo dotyczy wynagrodzeń kuratorów zawodowych, dla których limit wynagrodzeń (85.700.000 zł) ustalony w ustawie budżetowej na 2000 r. zapewniał średnioroczny wzrost wynagrodzeń o 6,7% i zapewniał przeciętne wynagrodzenie w tej grupie w kwocie 1964 zł.
Ponadto - decyzją parlamentu - limit wynagrodzeń na 2000 r. został zwiększony o 2.462.000 zł (łącznie 88.162.000 zł) co zapewniło wzrost przeciętnego wynagrodzenia w tej grupie o 56 zł.
Od 1 października 2000 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 listopada 2000 r., zmieniającego rozporządzeniem w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagrodzenia urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz szczegółowych zasad odbywania stażu urzędniczego (Dz.U. Nr 100, poz. 1081), nastąpił wzrost dodatków funkcyjnych dla kuratorów zawodowych przeciętnie o 120 zł na 1 etat. W rezultacie przejęte wynagrodzenie kuratorów w 2000 r. było zdecydowanie wyższe niż w roku poprzednim i wyższe niż przeciętne w sferze budżetowej.
Natomiast w przypadku kuratorów sądowych społecznych, zasady ustalania ryczałtów z tytułu kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanymi przez nich dozorami lub nadzorami, nie zmieniły się od 1986 r. Ryczałt ustala i przyznaje Prezes sądu i wynosi on za sprawowanie jednego dozoru lub nadzoru do 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w kwartale poprzedzającym wypłatę tej należności, ogłoszonej przez Prezesa GUS stosownie do przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 listopada 1986 r. w sprawie kuratorów sądowych (DZ.U. Nr 43, poz. 212 z późniejszymi zmianami).
Przedstawiając powyższe chciałem zaznaczyć, że mimo trudnej sytuacji finansowej wymiaru sprawiedliwości przez cały czas chronione były interesy wszystkich uczestników procesu wykonywania wymiaru sprawiedliwości.
Przystępując teraz do wyjaśnienia, o które występuje w konkluzji oświadczenia Pan Senator, chciałbym uprzejmie podkreślić, że występujące w ciągu 2000 roku przypadki opóźnień w realizacji zobowiązań przez jednostki wymiaru sprawiedliwości, to skutek czasowych ograniczeń ich zdolności płatniczej, co wiązało się bezpośrednio z trudną sytuacją finansową budżetu państwa, szczególnie pod koniec roku budżetowego.
W okresie od września do listopada 2000 r. resort sprawiedliwości otrzymywał środki finansowe w wysokości odpowiadającej 90% zgłaszanych potrzeb. Ponadto środki przekazywane były nieregularnie, przy czym około 60% środków w każdym miesiącu, przekazywane było w trzeciej dekadzie, co powodowało często opóźnienia w regulacji zaciąganych przez sądy zobowiązań.
W grudniu 2000 r. środki niezbędne na bieżącą działalność resortu sprawiedliwości zostały decyzją Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2000 r., znak BP 2/433/11/6/2000, ograniczone o 3,5% rocznego budżetu )po zmianach), czyli o kwotę 169,9 mln zł.
W wyniku tej decyzji środki na wydatki bieżące jednostek w miesiącu grudniu zostały pomniejszone o 41% co praktycznie gwarantowało tylko wypłaty wynagrodzeń i spowodowało, że w 2001 rok sądy i prokuratury weszły z dużymi zobowiązaniami, w tym również zaległymi wypłatami należności dla ławników i kuratorów sądowych.
Likwidacja tych zaległości uzależniona jest jedynie od wielkości środków jakie Ministerstwo Finansów będzie w 2001 r. przekazywało resortowi sprawiedliwości na bieżącą realizację zadań.
Kończąc pozostaję w przekonaniu, że moje wyjaśnienie pozwoli Panu Senatorowi na obiektywną ocenę funkcjonowania jednostek wymiaru sprawiedliwości w warunkach jakie towarzyszyły realizacji budżetu państwa w 2000 r. i jakie są prognozowane na rok 2001.
Licząc na zrozumienie, pragnę jednocześnie podziękować za zainteresowanie problemami wymiaru sprawiedliwości szczególnie w czasie poprzedzającym debatę budżetową.
Z poważaniem
z upoważnienia Ministra Sprawiedliwości
Janusz Niemcewicz
Podsekretarz Stanu