Warszawa, dnia 13.12. 2000 r.

Ministerstwo Zdrowia realizuje "Program Restrukturyzacji w Ochronie Zdrowia w roku 2000", w ramach którego zakłady opieki zdrowotnej mogły się ubiegać o dofinansowanie na zadania przewidziane w programie. Program zakłada zdecentralizowany przydział środków finansowych i zgodnie z tym założeniem w bieżącym roku Ministerstwo Zdrowia przekazywało środki jedynie na kompleksowe programy restrukturyzacji (zwane Regionalnymi Programami Restrukturyzacji), obejmujące jednostki ochrony zdrowia z danego województwa.

Regionalne Grupy Wsparcia wyłoniono zgodnie z życzeniem Marszałków Województw. Wcześniej, Minister Zdrowia skierował pismo z ofertą udzielenia pomocy w opracowaniu projektów Programów przez Regionalne Grupy Wsparcia, pozostawiając jednakże Marszałkom swobodę wyboru: skorzystanie z oferty lub wykonanie Regionalnego Programu Restrukturyzacji we własnym zakresie. Odpowiedź wszystkich Marszałków była jednoznaczna - powołać ekspertów.

Zgodnie z "Regionalnym Programem Restrukturyzacji w Ochronie Zdrowia w roku 2000" Regionalne Grupy Wsparcia miały zostać wyłonione w drodze jednej z procedur określonych w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych - Dz.U.98.119.773 z późn. zm. Grupy Wsparcia dla dziesięciu województw (dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego) zostały wyłonione w trybie przetargu nieograniczonego. Dla pozostałych siedmiu województw, Grupy wyłoniono w trybie negocjacji z zachowaniem konkurencji. W przetargu mogły brać udział firmy z całej Polski, a także z zagranicy, po spełnieniu ściśle określonych warunków wskazanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Komisja przetargowa, przy wyborze oferentów, kierowała się następującymi kryteriami:

- cena oferty,

- wiarygodność merytoryczna,

- metodyka konstruowania projektu,

Po rozstrzygnięciu przetargu, w Ministerstwie Zdrowia odbyły się spotkania służące wzajemnej prezentacji Regionalnych Grup Wsparcia, przedstawicieli kas chorych oraz urzędów: marszałkowskiego i wojewódzkiego. Na spotkaniach przekazano także szczegółowe informacje o treści umów jakie będą zawierane pomiędzy Ministerstwem Zdrowia a Regionalną Grupą Wsparcia.

Zadaniem Grupy było udzielanie fachowej pomocy w opracowaniu Regionalnego Programu Restrukturyzacji z uwzględnieniem lokalnych i regionalnych wskaźników epidemiologicznych, demograficznych i społeczno-ekonomicznych, monitorowanie oraz doradztwo w zakresie restrukturyzacji. Program ten miał być oceniany, zatwierdzany i ewentualnie poprawiany przez Regionalny Komitet Sterujący, który był koordynatorem prac i miał za zadanie przyjęcie ostatecznej wersji programu.

Podstawą wypłacenia Regionalnej Grupie Wsparcia należności za przygotowanie projektu Regionalnego Programu Restrukturyzacji nie było zaakceptowanie projektu przez Regionalny Komitet Sterujący, ale przyjęcie go przez Zespół ds. odbioru przedmiotu umów zawartych pomiędzy Zakładem Zamówień Publicznych przy Ministerstwie Zdrowia a Regionalnymi Grupami Wsparcia w ramach Programu Restrukturyzacji w Ochronie Zdrowia w roku 2000, powołany zarządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 maja 2000 roku.

Na taką decyzje złożyło się wiele przyczyn, w tym ocena działań województwa mazowieckiego w 1999 r.

Planowane zakłady utworzono ze środków budżetu województwa.

Regionalny Program Restrukturyzacji dla Mazowsza, przyjęty przez Regionalny Komitet Sterujący w 2000 r. w znacznej części pokrywa się z projektem Regionalnej Grupy Wsparcia. Prace nad projektem Regionalnego Programu Restrukturyzacji Grupa Wsparcia zakończyła 24 lipca br. Regionalny Program Restrukturyzacji został przyjęty przez Regionalny Komitet Sterujący dopiero 6 września br. Na posiedzeniu Krajowego Komitetu Sterującego zdecydowano się odesłać go do Regionalnego Komitetu Sterującego w celu uzupełnienia, bowiem oceniono go jako zbyt ogólnikowy.

6. Parametr koszt/efekt dla programu, w tym utrzymanie bazy i bezpieczeństwo, współfinansowanie z innych źródeł - skala 0-30 pkt,

7. Zgodność projektu, programu i opinii o nim Regionalnej Grupy Wsparcia, Regionalnego Komitetu Sterującego, Regionalnej Kasy Chorych i Wojewody - skala 0-50 pkt.

Przedstawiony przez Regionalny Komitet Sterujący plan podziału środków finansowych uwzględnia wprawdzie wszystkie poziomy placówek zdrowotnych tzn. placówki gminne, powiatowe i wojewódzkie, ale czyni to w sposób budzący poważne zastrzeżenia. Przykładem może być sytuacja powiatu warszawskiego. Powiat warszawski jest organem założycielskim dla dziesięciu szpitali i siedmiu placówek lecznictwa otwartego. Według oceny Zespołu Ekspertów jednostki powiatowe obsługujące pacjentów z całego województwa nie zostały potraktowane w Programie w sposób adekwatny do ich zadań i obszaru działania.

Wiele wątpliwości budzi także koncepcja Regionalnego Komitetu Sterującego co do likwidacji łóżek krótkoterminowych. Zwraca uwagę fakt, że wszystkie wskaźniki określające optymalne i ekonomiczne wykorzystanie bazy łóżkowej regionu wskazują na jej małą efektywność. Szczególnie niepokojący jest niski wskaźnik wykorzystania łóżka wynoszący średnio dla województwa mazowieckiego 68%. Dla porównania zalecany wskaźnik wykorzystania łóżek krótkoterminowych w Polsce wynosi minimum 85%. Przykładowo, wykorzystanie łóżek w województwie mazowieckim na oddziałach chirurgicznych wynosi 69,2% na oddziałach pediatrycznych - 54, a ginekologiczno-położniczych - 52,8%. Średni czas pobytu pacjenta w szpitalu różni się znacznie od zalecanego dla Polski - 7 dni i wynosi blisko 10 dni. Także liczba leczonych przypadających na jedno łóżko stawia województwo mazowieckie na 14 miejscu w kraju. Dane te wskazują na konieczność podjęcia działań restrukturyzacyjnych. Optymalne wykorzystanie posiadanych zasobów szpitalnictwa mogłoby zracjonalizować koszty, polepszyć jakość i dostępność do usług. Przeprowadzone analizy wskazują więc na konieczność dostosowania liczby łóżek w poszczególnych specjalnościach i oddziałach do realnych potrzeb.

W województwie mazowieckim mamy do czynienia ze szczególnie niekorzystną proporcją pomiędzy łóżkami szpitalnej opieki podstawowej, specjalistycznej i wysokospecjalistycznej. Zdaniem ekspertów właściwa proporcja powinna przedstawić się następująco: 10% łóżek opieki wysokospecjalistycznej, 25% specjalistycznej i 65% łóżek opieki podstawowej. Tymczasem w województwie mazowieckim proporcje te są zachwiane i kształtują się w następujący sposób: 26% łóżek opieki wysokospecjalistycznej, 34% specjalistycznej oraz 40% łóżek opieki podstawowej. Wyraźnie zauważalna jest znaczna przewaga łóżek opieki wysokospecjalistycznej i specjalistycznej przy niedoborze łóżek opieki podstawowej. Konieczna jest zatem redukcja łóżek w tych specjalnościach w których jest ich nadmiar.

W tym kontekście planowane działania, na przykład przez Szpital MSWiA przy ul. Wołoskiej - stworzenie jednego z pięciu największych oddziałów kardiochirurgii w Polsce czy też Szpitala MON przy ul. Szaserów - rozbudowa Kliniki Traumatologii, Narządu Ruchu, Instytutu Chirurgii Urazowej i Ortopedii, które prowadzą do rozbudowy opieki specjalistycznej i wysokospecjalistycznej trudno uznać za takie, które zmierzają do racjonalnego wykorzystania istniejącej bazy.

Koncepcja Regionalnego Komitetu Sterującego zakłada m.in. najpierw tworzenie łóżek długoterminowych, a dopiero w drugim etapie - redukcję nadmiaru łóżek krótkoterminowych. Wcielenie w życie tego rozwiązania spowoduje paradoksalną sytuację zwiększenia zamiast zmniejszenia ogólnej liczby łóżek o 1000 w ciągu najbliższych 2 lat. Z planów finansowych przesłanych przez Regionalny Komitet Sterujący wynika bowiem, że w pierwszej kolejności zostanie utworzonych 915 łóżek w zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz w hospicjach w latach 2000-2001. Docelowo łóżek długoterminowych miałoby powstać ponad 4000. Do roku 2002 miałaby nastąpić redukcja łóżek ostrych o 3298. Dodatkowo zaznaczyć pragnę, że nie określono od kiedy zacznie się redukcja łóżek krótkoterminowych. Jednocześnie zauważono pojedyncze deklaracje redukcji łóżek np. w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Pruszkowie. Po uważnym przeczytaniu Programu można wywnioskować, że do takich działań, a mianowicie likwidacji łóżek dojdzie w przypadku np. łączenia szpitali. Jest to proces długotrwały i na pewno nie przyniesie efektów w roku bieżącym. Z uzyskanych od Marszałka wyjaśnień wynika, że w województwie mazowieckim, w przeciwieństwie do wszystkich innych województw, nie da się zlikwidować łóżek krótkoterminowych.

4. Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego ul. Sienna w Warszawie - 140 łóżek,

Zgodnie z obowiązującym prawem decyzje w sprawie likwidacji zakładu opieki zdrowotnej podejmować może tylko organ założycielski. Zapowiedź likwidacji szpitali nie jest poparta choćby projektem uchwały właściwego samorządu, dlatego w roku 2000 województwo nie otrzymuje środków na likwidację.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej argumenty należy stwierdzić, że w Programie Restrukturyzacji dla województwa mazowieckiego, brak starań o tworzenie spójnego, efektywnego kosztowo systemu. Idea utworzenia w pierwszej kolejności dodatkowych łóżek długoterminowych, a dopiero późniejsza likwidacja łóżek ostrych doprowadzi do znacznego zwiększenia ogólnej liczby łóżek. Takie działanie przeczy zasadom efektywności, jak również zdrowemu rozsądkowi.

Ponadto zauważono, że wskazane przez Regionalny Komitet Sterujący priorytety na rok 2000, a mianowicie rozwój opieki długoterminowej, rehabilitacji stacjonarnej, rozszerzenie zakresu działania zakładów, rozbudowa systemu pomocy doraźnej, rozwój podstawowej opieki zdrowotnej zmierzają bez wątpienia do rozbudowy już i tak nadmiernie rozwiniętej bazy. Brak jest natomiast wyraźnych śladów działań, które zmierzałyby do zmniejszenia nadmiaru posiadanych zasobów lub ich lepszego zagospodarowania.

Z porównania materiału Regionalnego Komitetu Sterującego województwa mazowieckiego, a zwłaszcza jego części finansowej, z materiałem przygotowanym przez Regionalną Grupę Wsparcia wynika, że Program przygotowany przez Grupę nie różni się zasadniczo od Programu przyjętego przez Komitet Sterujący. Ta zgodność nie znajduje jednak odzwierciedlenia w projekcie alokacji środków finansowych przedstawionym przez Regionalny Komitet Sterujący.

1. W programie brak jasnych deklaracji co do liczby likwidowanych łóżek przy ich znacznym nadmiarze na terenie województwa mazowieckiego.

2. Restrukturyzacja ma charakter pozorny.

3. Brak jasnego celu i kierunku restrukturyzacji.

Zwracam uwagę, że chociaż w roku 2000 województwo mazowieckie nie uzyskało pełnej kwoty zależnej od jakości Regionalnego Programu Restrukturyzacji, to sytuacja ta może się zmienić w roku 2001. Zgodnie z Programem, Regionalne Komitety Sterujące mają czas na opracowanie ostatecznych wersji Regionalnych Programów Restrukturyzacji do końca lutego 2001 r. Można ten czas wykorzystać na wprowadzenie korekt i zmian w Programie, negocjacje z samorządami terytorialnymi na temat zaplanowanych likwidacji jednostek, wspólnych decyzji dotyczących np. łączenia szpitali, zmian ich profilu, czy też pozyskanie nowych informacji lub planów restrukturyzacji jednostek.

MINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANU