Spis oświadczeń, oświadczenie

Minister Zdrowia i Opieki Społecznej przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Zbigniewa Kruszewskiego, złożone do protokołu 11. posiedzenia Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 13):

Warszawa, dnia 5 maja 1998 r.

Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowna Pani Marszałek

W odpowiedzi na oświadczenie Pana Senatora Zbigniewa Kruszewskiego otrzymane przy piśmie nr AG/043/45/98/IV z dnia 23 kwietnia br., dotyczące zasad odpłatności za leki przedstawiam poniższe informacje.

Sprawę odpłatności za leki reguluje ustawa o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne z dnia 27 września 1991 r. znowelizowana w marcu 1995 r. Na mocy tej ustawy wszyscy obywatele, którzy są objęci ubezpieczeniem społecznym lub posiadają uprawnienia do bezpłatnej opieki leczniczej mają zagwarantowany równy dostęp do leków refundowanych przez budżet państwa.

Wielkość środków finansowych, które można przeznaczyć na refundację powoduje, że nie wszystkie oczekiwania zainteresowanych mogą być spełnione. Zmiany na listach leków objętych refundacją były szeroko dyskutowane. Poddano je szczegółowej analizie medycznej i ekonomicznej. Przy ostatecznym kształcie wykazów leków refundowanych korzystano z opinii specjalistów w znacznie szerszym zakresie niż przewiduje to ustawa. Ustawa zobowiązuje Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do zasięgnięcia opinii Naczelnej Izby Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej.

Zgodnie z ustawą o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne Minister Zdrowia i Opieki Społecznej zobowiązany jest do okresowych publikacji wykazów leków objętych refundacją. Wykazy te są aktualizowane raz w roku. Nowe rejestracje leków, postęp wiedzy medycznej powodują, że część leków jest skreślana z wykazów inne zaś są dopisywane. Takie zmiany powodują z konieczności zmianę opłaty wnoszonej za dany lek. Jest to nieuniknione, gdyż żaden wykaz nie obowiązuje na stałe.

Leki refundowane w zależności od znaczenia terapeutycznego podzielone zostały na:

Ze względu na niektóre choroby przewlekle, pacjent otrzymuje leki niezbędne w leczeniu tych chorób. Leki te wydawane są bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub po wniesieniu opłaty w wysokości 30% lub 50% ceny leku (z uwzględnieniem ustalonego mitu ceny), na receptę z niebieskim paskiem według wzoru Mz/Pom-34.

Są to osoby chore na:

Dla racjonalizacji wydatków na dopłaty za leki na niektóre leki ustalono limit do którego budżet państwa refunduje koszty za wydany lek. Limit jest ustalany, kiedy na listach refundacyjnych znajdują się co najmniej dwa preparaty o tej samej nazwie międzynarodowej, mające różne nazwy i ceny lub preparaty różniące się budową chemiczną, ale wykazujące to samo działanie terapeutyczne (każdy wytwórca zgodnie z przepisami może ustalić własną cenę leku wynikającą z kosztów wytwarzania - dla wytwórcy krajowego Minister Finansów ustala cenę urzędową). Limit na leki ustalany jest w wysokości najtańszego dostępnego leku. Różnicę między ceną leku a limitem pokrywa pacjent. Ustawa nałożyła na aptekarza obowiązek informowania pacjenta o możliwości nabycia leku, którego cena nie przekracza ustalonego limitu.

Odrębne przepisy obowiązują tylko Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi oraz Inwalidów Wojennych i Wojskowych, którzy otrzymują leki refundowane bez dopłaty powyżej limitu.

Obecnie starannie gromadzone są wszystkie opinie i uwagi dotyczące obowiązującego kształtu wykazów. Wnikliwa ich analiza będzie bardzo pomocna przy opracowywaniu kolejnych wersji wykazów objętych refundacją obowiązujących w przyszłym roku.

Leki przeciwnowotworowe są nadal objęte refundacją, natomiast ograniczono refundację leków likwidujących działanie uboczne leków przeciwnowotworowych jakimi są między innymi środki przeciwwymiotne, w tym lek o nazwie Zofran. Opłata wnoszona przez pacjenta wynosi 30% wartości leku, a ponadto ustalono limit ceny do którego budżet państwa refunduje koszty za wydany lek.

Lek o nazwie Ginjal nie jest i nie był objęty refundacją. Jest to lek o tzw. cenie umownej i obecnie cena detaliczna tego leku wynosi ok. 18 zł. Pacjenci nabywający ten lek wnoszą pełną 100% opłatę.

W Polsce są stosowane trzy zasady tworzenia cen detalicznych na leki:

  1. dla leków produkcji krajowej umieszczonych na wykazach leków refundowanych przez budżet oraz na wykazie leków dla lecznictwa zamkniętego ceny leków ustala Minister Finansów. Ceny urzędowe leków w zdecydowanej większości są na poziomie 20-50% cen ich odpowiedników w krajach zachodnich i są niższe od cen wolnorynkowych.

  2. dla leków importowanych nie mających odpowiedników krajowych, a umieszczonych na wykazach leków refundowanych przez budżet, ceny CIF (przed przekroczeniem granicy) są negocjowane przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej z właścicielem rejestru na danych lek i na ogół są niższe o 20-30% od cen tych leków w kraju producenta. Do uzgodnionej ceny CIF dolicza się 5% opłaty granicznej, a następnie 14,3% urzędowej marży hurtowej i urzędową marżę detaliczną, która jest degresywna i wynosi od 16% - w zależności od wysokości ceny hurtowej,

  3. dla leków nie refundowanych przez budżet wysokość ceny umownej leku jest wynikiem działania uczestników rynku: producentów hurtowników i aptekarzy. Tak ceny zbytu jak i marże handlowe są nierefundowane przez rząd i podlegają prawom rynku. Ceny te są nadzorowane przez Izby Skarbowe.

W 1997 r. wydatki na leki wyniosły ogółem około 6 mld zł z tego wydatki na leki refundowane - 3,5 mld zł

Budżet pokrył wydatki za leki refundowane w wysokości -2,6 mld zł.

Pacjenci dopłacili do leków refundowanych (26,5%) - 0,9 mld zł.

W ogólnym rozrachunku wydatków na leki w 1997 roku pacjenci dopłacili 3,3 mld złotych, co stanowi 55% wartości wydatków na leki, w tym na leki wydawane z aptek na recepty lekarskie. Dalsze zmniejszanie dopłat do leków spowodowałoby ograniczenie dostępności do leków szerokiego kręgu ludności o niewysokich zarobkach.

Informuję jednocześnie, że osobom, które znajdują się w trudnej sytuacją bytowej i ponoszą znaczne wydatki na zakup leków przysługuje pomoc finansowa.

Szczegółowe zasady, warunki i tryb przyznawania tej pomocy określony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 lutego 1997 r. w sprawie rządowego programu systemowej pomocy finansowej na zakup leków, środków antykoncepcyjnych i artykułów sanitarnych oraz szczegółowych zasad, warunków i trybu przyznawania tej pomocy (Dz. U. Nr 14, poz. 73 z 1997 r.).

Zgodnie z przepisami rozporządzenia pomoc finansowa przysługuje jeżeli:

  1. miesięczne wydatki na leki i artykuły sanitarne przekraczają kwotę równą wysokości 2% dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, a dochód osoby samotnie gospodarującej lub rodziny nie przekracza 120% najniższej emerytury,

  2. miesięczne wydatki na zakup leków i artykułów sanitarnych przekraczają kwotę równą wysokości 5% dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, a po odliczeniu tych wydatków dochód osoby samotnie gospodarującej lub rodziny nie przekracza 120% najniższej emerytury.

Do wyżej wymienionych wydatków na leki nie wlicza się dopłat poniesionych ponad ustalony limit ceny przy lekach znajdujących się na listach refundacyjnych oraz wydatków poniesionych za leki, które nie zostały umieszczone na tych wykazach i pacjent zapłacił za nie 100% odpłatności.

Pomoc jest przyznawana na pisemny wniosek osoby zainteresowanej przez kierownika ośrodka pomocy społecznej lub inną upoważnioną osobę. Do wniosku należy dołączyć rachunek wystawiony przez aptekę.

Ponadto zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 roku (Dz. U. Nr 13, poz. 60 z 1993 r. z późniejszymi zmianami) osoba znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej ze względu na wydatki związane z zakupem leków, może starać się o zasiłek celowy lub zasiłek specjalny z pomocy społecznej.

Łączę wyrazy szacunku

Wojciech Maksymowicz

Spis oświadczeń, oświadczenie