Minister Obrony Narodowej przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Lecha Feszlera, złożone na 55. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 60):
Warszawa, 2000-05-18
Pani Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek,
odpowiadając na oświadczenie Pana Senatora Lecha Feszlera, złożone podczas 55. posiedzenia Senatu RP w dniu 14 kwietnia 2000 roku, w sprawie znowelizowania przepisów dotyczących udzielania odroczeń odbywania zasadniczej służby wojskowej, uprzejmie informuję, że trudna sytuacja poborowych - rolników jest znana kierownictwu Ministerstwa Obrony Narodowej.
Aktualnie prowadzona jest pogłębiona analiza problemów tej grupy poborowych w aspekcie potrzeb uzupełnieniowych sił zbrojnych.
Obowiązujący, w przedmiotowym zakresie, stan prawny jest konsekwencją nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 1967 r., o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 7 maja 1999 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. Nr 50, poz. 500), w wyniku której zniesione zostały tytuły odroczeniowe zasadniczej służ
by wojskowej ze względu na prowadzenie gospodarstwa rolnego oraz uznania poborowego za tzw. "jedynego żywiciela rodziny".Pragnę jednak nadmienić, że odstąpienia od przedmiotowych odroczeń dokonano podczas obecnej kadencji Parlamentu, co podyktowane zostało zasadą przestrzegania równości w zakresie spełniania powszechnego obowiązku służby wojskowej przez wszystkich obywateli. W tym przypadku przyjęto założenie, że wykonywanie jakiegokolwiek zawodu nie powinno stanowić tytułu do odroczenia służby wojskowej,
w tym również ze względu na prowadzenie gospodarstwa rolnego. Uprzywilejowanie poborowych - rolników prowadziłoby w konsekwencji do naruszenia zasady powszechności spełnienia obowiązku służby wojskowej, gdyż z przywileju odroczenia służby wojskowej (a de facto przywileju jej nieodbycia) nie korzystają inne grupy zawodowe.Ponadto informuję, że obowiązujący od dnia 1 lipca 1999 r. przepis art. 39 ust. 3 przedmiotowej ustawy, wprowadził nowy tytuł odroczeniowy "ze względu na ważne sprawy osobiste lub rodzinne poborowego". Zgodnie z nimi prowadzenie gospodarstwa rolnego, ale nie tylko, bo także i innej działalności gospodarczej, również może być traktowane jako ważna sprawa osobista lub rodzinna i stanowić przesłankę do udzielenia odroczenia. Decyzję w tym prze
dmiocie podejmuje wojskowy komendant uzupełnień na wniosek zainteresowanego poborowego. Zaznaczyć należy, że jest to odroczenie jednorazowe, udzielane na okres od 3 do 12 miesięcy, a ponadto nie można go udzielić, jeżeli spowodowałoby to nieodbycie zasadniczej służby wojskowej.Przedkładając Wysokiej Izbie projekt omawianych wyżej zmian wnoszono jednocześnie o wprowadzenie przepisu przejściowego, na mocy którego poborowi korzystający z odroczeń w dniu wejścia w życie znowelizowanych zasad mogliby korzystać z nich na warunkach obowiązujących wcześniej. Propozycja ta nie została przez Sejm uwzględniona i tym samym powstała bardzo trudna sytuacja dla wielu poborowych.
Pozwolę sobie wszakże podkreślić, iż w opinii Ministerstwa Obrony Narodowej wspomniana nowelizacja ustawy była w pełni zasadna, a powrót do przepisów obowiązujących uprzednio jest niecelowy i społecznie nieuzasadniony, chociażby z konieczności przestrzegania konstytucyjnej zasady równego traktowania obywateli względem obowiązków wobec państwa.
Pragnę poinformować Panią Marszałek, że doceniając rangę problemu, zainicjowano w resorcie obrony narodowej prace nad przygotowaniem stosownych rozwiązań idących w kierunku zminimalizowania skutków zmian przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 7 maja 1999 r. Rozważana jest m.in. możliwość, w myśl delegacji zawartej w art. 46 ust. 4 ustawy, przeniesienia do rezerwy poborowych urodzonych w 1976 i 1977 r., a którzy korzystali z odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego w dniu wejścia w życie znowelizowanych zasad udzielania odroczeń, tj. w dniu 1 lipca 1999 r. i spełnialiby obecnie warunki do kontynuowania takiego odroczenia.
Ponadto, resort obrony narodowej prowadzi stosowne prace analityczno-studyjne mające na celu wypracowanie zasad odbywania zasadniczej służby wojskowej w kilku okresach, a w tym na stworzenie dogodniejszych możliwości odbywania służby przez poborowych - rolników.
Do czasu zakończenia powyższych prac oraz podjęcia wspomnianej decyzji poleciłem podległym organom wojskowym:
- informować o możliwości uzyskania odroczenia w trybie art. 39 ust. 3 ustawy i w miarę możliwości udzielać go wszystkim poborowym, którzy w roku 1999 korzystali z odroczenia ze względu na prowadzenie gospodarstwa rolnego, nadal to gospodarstwo prowadzą i wystąpią o to odroczenie;
- każdy przypadek powołania poborowego osobiście prowadzącego gospodarstwo rolne rozpatrywać indywidualnie, w miarę potrzeby zasięgać opinii właściwych wójtów (burmistrzów), którzy najlepiej znają sytuację poborowych
- rolników;- w przypadku powołania kierować się zasadą terytorialności powołując tych poborowych najbliżej ich miejsca zamieszkania.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, pozwolę sobie wyrazić nadzieję, że Pani Marszałek uzna je za wyczerpujące.
Łączę wyra
zy szacunkuJanusz ONYSZKIEWICZ