Warszawa, 16 lutego 2001 r.

W nawiązaniu do pisma Pani Marszałek z dnia 17 stycznia 2001 r. (pismo znak: AG/043/1/01/IV), przy którym zostało przesłane oświadczenie złożone przez senator Jolantę Danielak, senatora Zdzisława Jarmużka oraz senatora Zbyszka Piwońskiego na 73 posiedzeniu Senatu w dniu 11 stycznia 2001 r., uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 z późn. zm.) określiła, że składka na ubezpieczenie zdrowotne winna być przekazywana za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do tej Kasy Chorych, której członkiem jest ubezpieczony opłacający składkę. Niestety, słabość systemu informacyjnego ZUS nie pozwoliła tej zasady zrealizować w pełni, dlatego też w 1999 r. ZUS i KRUS dokonywały rozdysponowania pomiędzy Kasy Chorych środków finansowych pochodzących z pobranych składek na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie planu finansowego sporządzonego przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego.

Postępy w zakresie informatyzacji ZUS umożliwiły odejście od tej zasady i tak w 2000 roku ZUS zobowiązany został do przekazywania Kasom Chorych pobranych składek na ubezpieczenie zdrowotne w formie zaliczek. Sposób ustalania wysokości zaliczek oraz tryb i terminy rozliczania zostały, z mocy ustawy, określone w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości zaliczek przekazywanych Kasom Chorych w 2000 r. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz trybu i terminów ich rozliczania (Dz.U. Nr 112, poz. 1322).

Zgodnie z zasadami określonymi w § 1 ust. 1 rozporządzenia wysokości zaliczek ustalane były w zależności od wpływów ze składek na ubezpieczenie zdrowotne (wraz z pobranymi odsetkami za zwłokę) pomniejszonych o koszty poboru i ewidencjonowania składek. Zaliczki były przekazywane Kasom Chorych proporcjonalnie do procentowego udziału planowanych przychodów ze składek każdej z Kas Chorych w planowanych przychodach ze składek, obliczonych jako suma dla wszystkich Kas Chorych i przyjętych do określenia wyrównania finansowego między Kasami Chorych przez Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, w części przychodów pobieranych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wyrównanie finansowe było określone przez Urząd Nadzoru w dniu 20 września 1999 r.

Po zakończeniu kwartału (w datach określonych w rozporządzeniu) ZUS identyfikował otrzymane składki i przypisywał je do właściwych Kas Chorych. Identyfikacja prowadzona była w systemie narastającym (pozostała nie zidentyfikowana część składek była rozliczana w następnych terminach), co ostatecznie pozwoliło ZUS-owi rozliczyć pomiędzy właściwe Kasy Chorych kwotę stanowiącą równowartość 63,35% pobranych składek.

Stosowną decyzję ustalającą kwoty wyrównania finansowego Prezes Urzędu Nadzoru wydał 10 września 1999 r., zaś planowane na 2000 r. w poszczególnych Kasach Chorych przychody ze składek przekazywane za pośrednictwem ZUS zostały podane przez Pełnomocnika Rządu w dniu 3 września 1999 r. Zgodnie z dyspozycją zawartą w cytowanym wyżej § 1 rozporządzenia, Prezes Urzędu Nadzoru wyliczył na podstawie oficjalnych danych z września 1999 r. procentowy udział każdej Kasy Chorych niezbędny do ustalenia wysokości zaliczek (klucz podziału). Pismo w tej sprawie zostało skierowane do ZUS w terminie umożliwiającym ustalenie wysokości zaliczek od początku 2000 r. Wszystkie Kasy Chorych we wrześniu 1999 r. otrzymały od Pełnomocnika Rządu informacje o planowanych przychodach ze składek, w tym przekazywanych za pośrednictwem ZUS, w oparciu o które większość Kas Chorych zbudowała swoje plany finansowe na 2000 r.

Według danych dostarczonych przez Pełnomocnika Rządu niezbędnych do ustalenia kwot wyrównania finansowego, kwota planowanych przychodów ze składek w Lubuskiej RKCh (pobieranych przez ZUS) wynosiła 400.156.960 zł. Ta wysokość planowanych przychodów odpowiada udziałowi w wysokości 2,0480% kwoty planowanych przychodów ustalonych dla wszystkich Kas Chorych (19.539.371.568 zł).

Nieporozumienie bierze się stąd, że Zarząd i Rada Lubuskiej RKCh uważają, że udział procentowy powinien być ustalany w oparciu o planowane przychody, ale brane z planów finansowych obowiązujących na 2000 rok (dane z listopada 1999 r.). Jest to niestety sprzeczne z przepisem § 1 ust. 1 cytowanej wyżej rozporządzenia Ministra Zdrowia (z dnia 30 grudnia 1999 r.), który wyraźnie odwołuje się tylko i wyłącznie do planowanych przychodów przyjętych do określenia wyrównania finansowego między Kasami Chorych na 2000 rok (dane z września 1999 r.).

Prezes Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych w dniu 30 listopada 1999 roku decyzją (znak: UNUZ-1167/99) zatwierdził przygotowany przez Zarząd Lubuskiej Regionalnej Kasy Chorych i przyjęty uchwałą Nr 4/V/99 Rady Lubuskiej Regionalnej Kasy Chorych z dnia 29 listopada 1999 r. plan finansowy na 2000 rok. W planie finansowym Zarząd i Rada Kasy przyjęła, że w 2000 roku przychody ze składek na ubezpieczenie zdrowotne po odliczeniu kosztów (przekazywane przez ZUS) wyniosą 445,3 mln zł. Planowane przychody przyjęte do ustalenia kwot wyrównania finansowego na 2000 r. były o ponad 45 mln mniejsze.

Rozporządzenie (z dnia 30 grudnia 1999 r.) celowo łączy formułę ustalania wysokości zaliczek z wyrównaniem finansowym, aby zapobiegać rozmaitym spekulacyjnym zwiększeniom planów finansowych przez niektóre Kasy Chorych i domaganiem się przez to wyższych udziałów w ustalaniu wysokości zaliczek, co odbywałoby się nieuzasadnionym kosztem pozostałych Kas Chorych. Plany finansowe mogą bowiem być kształtowane w sposób dowolny przez Kasy Chorych i wielokrotnie w ciągu roku zmieniane. Decyzja ustalająca kwoty wyrównania finansowego jest o wiele trudniejsza do wzruszenia, przez co system finansowania Kas Chorych był bardziej stabilny i niepodatny na manipulacje.

Ani Zarząd, ani Rada Lubuskiej RKCh nie protestowały przy określaniu kwot wyrównania finansowego ustalanego we wrześniu 1999 r. przeciwko temu, że planowane przychody ze składek, w tym przekazywane za pośrednictwem ZUS, ma określone na zbyt niskim poziomie, bowiem było to korzystne dla Kas. Dzięki temu Kasa Chorych uzyskiwała prawo do otrzymywania wyższych kwot z tytułu wyrównania finansowego. Kiedy okazało się, że opracowany przez Zarząd i zatwierdzony przez Radę Kasy plan finansowy nie będzie zrealizowany i Kasa Chorych zamknie rok obrotowy stratą przekraczającą 50 mln zł, podjęto nieuprawnione starania o zmianę zasady ustalania wysokości zaliczek na korzystniejszą dla siebie z jednoczesną próbą przerzucenia odpowiedzialności na innych.

Podsumowując, Prezes Urzędu Nadzoru nie może zgodzić się z tezami stawianymi w oświadczeniu. Prezes Urzędu Nadzoru nie dokonał (samodzielnie bądź samowolnie) żadnej zmiany planu finansowego. Nie wydał też żadnej "decyzji zmniejszenia kwoty, jaką winien przekazać ZUS do Lubuskiej RKCh". Natomiast zgodnie z przepisami prawa ustalił procentowe udziały poszczególnych Kas Chorych w przychodach ze składek. Nie jest również prawdą, że udzielił Zarządowi Lubuskiej RKCh "wykrętnej odpowiedzi" na pismo z dnia 30 listopada 2000 r. Wpłynęło ono do Urzędu Nadzoru w dniu 11 grudnia ub. r., a odpowiedź na piśmie została udzielona w dniu 3 stycznia 2001 r., która w pełni konsumowała stawiany problem. Warto zaznaczyć, że odpowiedź była kierowana do osób, które z racji pełnionych funkcji powinny znać zasady finansowania Kas Chorych, a po otrzymaniu zapytania, Dyrektorowi Lubuskiej RKCh oraz Jego zastępcy do spraw finansowo-administracyjnych zostały telefonicznie przedstawione wyczerpujące i szczegółowe wyjaśnienia, których udzielił dyrektor właściwego departamentu Urzędu Nadzoru. (Pismo skierowane do Zarządu dołączone jest to niniejszego wyjaśnienia).

Bardzo istotne jest natomiast ostatnie pytanie. Rzeczywiście, członkom Lubuskiej RKCh należą się obszerne wyjaśnienia, szczególnie w sytuacji, gdy ubiegły rok ich Kasa zakończyła stratą przekraczającą 51 mln zł. Część straty wynika z błędów popełnionych przez Zarząd Kasy przy opracowywaniu założeń do planu finansowego na 2000 rok, skutkujących zawyżeniem przychodów ze składek (o ok. 14 mln zł), co skutkowało zaciągnięciem zobowiązań ponad faktyczne finansowe możliwości Kasy Chorych. Ale zasadnicza część straty wynika z tego, że Zarząd Kasy dopuścił do przekroczenia zaplanowanych przez siebie kosztów o ok. 38-46 mln zł. (Lubuska RKCh nie przedstawiła jeszcze szczegółowego rozliczenia kosztów poniesionych w 2000 r.).

Roczny wynik finansowy w pełni potwierdza zasadność decyzji Prezesa Urzędu Nadzoru odmawiającej zatwierdzenia sprawozdania finansowego za trzy kwartały 2000 r. i nakazanie Lubuskiej RKCh sporządzenie planu przywrócenia równowagi finansowej. Termin jego przedstawienia Prezesowi Urzędu Nadzoru upływa z końcem lutego br. Zostanie on poddany dogłębnej analizie, gdyż sytuacja finansowa Lubuskiej RKCh jest niezwykle poważna. Tak duża strata (ponad 10%) nie jest do odrobienia w ciągu krótkiego okresu czasu, a jej skutki będą odczuwalne jeszcze przez kilka lat. Od strategii przyjętej w planie przywrócenia równowagi finansowej i poparcia jej nie tylko przez Radę Kasy, ale również przez ubezpieczonych i świadczeniodawców, zależeć będzie dalsza przyszłość Lubuskiej Regionalnej Kasy Chorych.

Prezes

Piotr Gryza