Spis oświadczeń, oświadczenie, odpowiedź 1

Informację w związku z oświadczeniem senatora Jerzego Cieślaka złożonym na 40. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 43), przekazał Minister Finansów:

Warszawa 1999-09-3

Szanowna Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowna Pani Marszałek

Odpowiadając na pismo Pani Marszałek z dnia 28 lipca 1999 r. (znak: AG/043/309/99/IV) dotyczące zajęcia stanowiska w sprawie oświadczenia złożonego przez Pana senatora Jerzego Cieślaka na 40 posiedzeniu Senatu RP w dniu 23 lipca br. uprzejmie informuję, co następuje:

Problem ograniczonych środków finansowych na zadania i placówki finansowane z budżetu państwa znany jest zarówno Rządowi jak i Parlamentowi RP a deficyt budżetowy, jako instrument polityki budżetowej nie jest oceniany jednoznacznie, ponieważ ma on istotne konsekwencje makroekonomiczne.

Zwiększanie deficytu budżetowego jest ostatecznym i mającym głębokie konsekwencje, wyjściem z trudnej sytuacji budżetu państwa. Wymagane jest przy tym wskazanie źródeł pokrycia tego deficytu i uwzględnienie wielu okoliczności umożliwiających skorzystanie z tych źródeł.

Ta droga zwiększenia możliwości wydatkowych budżetu nie jest metodą skuteczną i ciągłe jej stosowanie grozi głównie wpadnięciem w pułapkę zadłużeniową, a więc jej efekt będzie odwrotny od oczekiwanego.

Odnosząc się natomiast do spraw zgłoszonych przez sygnatariuszy Forum Prezydentów Miast Dolnośląskich uprzejmie wyjaśniam:

1. W związku z reformą ustrojową państwa od 1 stycznia 1999 r. zmieniły się poszczególne kategorie dróg, a w ich obrębie poszczególni zarządcy dróg. Uległy także zmianie algorytmy podziału środków przeznaczonych na drogi publiczne na poszczególne kategorie dróg. Wydatki na drogi publiczne na 1999 r. zostały ustalone w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o finansowaniu dróg publicznych (Dz. U. Nr 123, poz.. 780 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z postanowieniami art. 3 ust. 1 oraz art. 11 ww. ustawy wydatki związane z budową, modernizacją, utrzymaniem i ochroną dróg publicznych, a także zarządzaniem nimi ustalone są w ustawie budżetowej w wysokości nie mniejszej niż 30% planowanych na dany rok wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych. W ustawie budżetowej na 1999 r. wydatki te zostały określone na poziomie 31,5% ww. wpływów, tj. w wysokości 3.462,2 mln zł.

Podziału tej kwoty na poszczególne kategorie dróg dokonano na podstawie postanowień art. 4 ust. 1 ww. ustawy w następujących proporcjach:

- 40% na zadania na drogach krajowych, z wyjątkiem dróg krajowych w

- miastach na prawach powiatu, tj. 1.384,9 mln zł,

- 60% na zadania na drogach wojewódzkich i powiatowych, a także na

- drogach krajowych w miastach na prawach powiatu (z wyjątkiem

- autostrad i dróg ekspresowych), tj. 2.077,3 mln zł.

Stosownie do postanowień art. 36 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 z późniejszymi zmianami), środki przeznaczone na zadania drogowe, wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego, przekazywane są jako część drogowa subwencji ogólnej.

Zgodnie z art. 36 ust. 2 i 3 ww. ustawy od ustalonej kwoty subwencji odlicza się 10% rezerwę, z przeznaczeniem na inwestycje. Rezerwa ta została już w całości rozdysponowana. Przyjęto zasadę, że rezerwa na inwestycje zostanie w 1999 r. przeznaczona na inwestycje kontynuowane, w tym głównie inwestycje dotychczas centralne.

Pozostałe środki zostały podzielone na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad ustalania i trybu przekazywania części drogowej subwencji ogólnej dla powiatów, miast na prawach powiatu i województw (Dz. U. Nr 157, poz. 1033).

Przy ustalaniu sposobu podziału środków wzięto pod uwagę w szczególności:

- wartość odtworzeniową,

- długość i gęstość sieci dróg,

- drogową infrastrukturę techniczną,

- natężenie ruchu,

- zrównoważenie infrastruktury drogowej, w tym przygranicznej.

2. Ponadto informuję że stosownie do art. 44 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983, z późniejszymi zmianami) z budżetu państwa mogą być udzielane dotacje celowe na dofinansowanie inwestycji realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania własne.

Zasady i kryteria podziału środków na wyżej wymienione dotacje ustalane są przez wojewodę po zasięgnięciu opinii samorządu wojewódzkiego. W związku z powyższym - w świetle obowiązujących uregulowań prawnych - nie Minister Finansów, lecz wojewodowie są organami ustawowo upoważnionymi do dofinansowania ze środków budżetu państwa, własnych zadań samorządów terytorialnych.

Zauważam również, że wykaz inwestycji przedstawiony przez Pana Senatora dotyczy województwa dolnośląskiego a w skali kraju województwo to nie jest szczególnym wyjątkiem. Podobne wykazy, równie palących potrzeb inwestycyjnych można opracować dla pozostałych 15 województw.

Wykaz inwestycji, których dotyczy oświadczenie Pana Senatora przedstawia także inwestycje o znaczeniu lokalnym, których finansowanie powinno obarczać przede wszystkim samorząd terytorialny (z dochodów bieżących, kredytów i obligacji komunalnych) wspomagany przez środki z funduszy np. ekologicznych. Inwestycje te to:

- modernizacja systemu ciepłowniczego Bolesławca,

- budowa zintegrowanego systemu gospodarki ściekowej i gospodarki

odpadowej w Bolesławcu,

- oczyszczalnie ścieków np.; rozbudowa Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w

Głogowie i Lublinie,

- Budowa Hali Sportowej w Głogowie,

- inwestycje oświatowe np. budowa szkoły podstawowej w Świdnicy,

- budowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych w Świdnicy, Wrocławiu,

Wałbrzychu i okolicznych miejscowościach,

- przeniesienie stacji pogotowia ratunkowego we Wrocławiu,

- remont Akademii Rycerskiej,

- zakończenie budowy obiektów sportowych powiatowego zespołu szkół

technicznych i ogólnokształcących.

3. Zaplanowane w ustawie budżetowej na rok 1999 kwoty części oświatowej subwencji ogólnej oraz dotacji celowych na zadania oświatowe na 1999 r. zostały ustalone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej - zgodnie z postanowieniami: art. 2 ust. 1 lit. a) i lit. j) ustawy z dnia 23 października 1987 r. o utworzeniu urzędu Ministra Edukacji Narodowej (Dz. U. z 1987 r. Nr 33, poz. 178, z późniejszymi zmianami), art. 35 i art. 60 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983) oraz art. 21 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ((Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami).

Zadania placówek oświatowych, w rozumieniu postanowień art. 2, pkt. 3-5 i 7, art. 5 ust. 5a i art. 5a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami) przejętych od 1 stycznia br. do prowadzenia jako zadanie własne przez powiaty, finansowane są poprzez system dotacji celowych - na mocy art. 60 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000.

Zaplanowane na 1999 r. w budżetach wojewodów, w dziale 79 Oświata i wychowanie kwoty dotacji celowych dla powiatów na realizację tych zadań, zostały określone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej podmiotowo, dla każdego powiatu przy uwzględnieniu:

- kalkulacji wydatków budżetowych zaplanowanych na realizację zadań w

- wyżej wymienionych placówkach oświatowych przez organy prowadzące je

- w 1998 r., na etapie opracowywania projektu budżetu na 1999 r.,

- środków przewidzianych na wdrożenie od 1 kwietnia 1999 r. podwyżek

- wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w placówkach oświatowych.

W ustawie budżetowej na rok 1999 w części 83 - rezerwy celowe, nie zostały zaplanowane dodatkowe środki które mogłyby być ewentualnie przeznaczone na zwiększenie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego, realizujących omówione zadania oświatowe.

Jednocześnie należy zauważyć, iż zgodnie z upoważnieniami zawartymi w art. 21 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, Minister Edukacji Narodowej koordynuje i realizuje politykę oświatową państwa oraz, zgodnie z art. 35 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000, określa w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady ustalania wysokości kwot części oświatowej subwencji ogólnej.

4. W związku z prowadzeniem w 1999 r. powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego Kasy Chorych przejęły do finansowania większość zadań ochrony zdrowia realizowanych dotychczas z budżetu państwa.

W budżetach wojewodów w dziale ochrona zdrowia zaplanowane zostały na rok 1999 środki wyłącznie na finansowanie działalności wojewódzkich zespołów metodycznych opieki zdrowotnej, wojewódzkiej i powiatowych inspekcji sanitarnych, składek na ubezpieczenie zdrowotne osób pobierających świadczenia z pomocy społecznej oraz za dzieci przebywające w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych, domach pomocy społecznej oraz za uczniów, jeżeli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, na dotacje dla samorządów wojewódzkich z przeznaczeniem na zadania medycyny pracy, dotacje dla powiatów (środki przekazane z rezerwy celowej) na zakłady rehabilitacji zawodowej inwalidów oraz wydatki na inwestycje głównie wieloletnie kontynuowane.

Wydatki bieżące na ochronę zdrowia na 1999 r. planowane były wg ogólnie wyznaczonych zasad przy założeniu wzrostu płac w państwowej sferze budżetowej o 10,5% w stosunku do wynagrodzeń w 1998 r. oraz w zakresie wydatków rzeczowych w wysokości 75% tych wydatków poniesionych w 1998 r.

Realizacja postulatu zwiększenia nakładów m.in. na ochronę zdrowia w regionie, o co postulują Prezydenci Miast Dolnośląskich, nie jest możliwa do realizacji w ramach obowiązującej ustawy budżetowej. Brak jest bowiem na ten cel środków rezerwowych.

5. W związku z reformą ustrojową państwa większość zadań z zakresu kultury i sztuki została przekazana w gestię jednostek samorządu terytorialnego, do realizacji jako zadanie własne, finansowane z dochodów własnych. Należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, finansowanie przez samorządy zadań z zakresu kultury, winno odbywać się bez udziału dotacji z budżetu państwa.

Niezależnie od powyższego, odnosząc się z pełnym zrozumieniem do problemów związanych z prowadzeniem i finansowaniem samorządowych instytucji kultury, w ustawie budżetowej na 1999 rok utworzono rezerwę celową, której środki przeznaczono na dofinansowanie zadań własnych samorządów w dziedzinie kultury i sztuki. W bieżącym roku łączna kwota dotacji z rezerwy celowej wyniosła 128,9 mln zł i została rozdysponowana pomiędzy te samorządy, w których wysokość zaplanowanych dochodów własnych nie dawała możliwości sfinansowania pełnych kalkulacyjnych wydatków zaplanowanych dla przejmowanych z dniem 1 stycznia 1999 r. instytucji kultury. Zgodnie z przedstawionymi przez Ministra Kultury i Sztuki propozycjami podziału ww. środków, samorząd województwa dolnośląskiego i niektóre powiaty z obszaru tego województwa otrzymały łącznie dotację w wysokości 13,5 mln zł.

6 Minister Finansów opiniował projekt dokumentu pn. "Założenia Programu Modernizacji Odrzańskiego Systemu Wodnego - Program Odra 2006", zauważając, iż zasługuje na uwagę, ale wymaga aktualizacji i dostosowania do założeń narodowej strategii rozwoju regionalnego Polski w latach 2000-2006, a także do przyjętych postanowień projektu ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego. Projekt ten był wstępnie rozpatrywany przez Komitet Rady Ministrów do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju na posiedzeniu w dniu 6 czerwca br., gdzie ustalono, że do końca czerwca Pełnomocnik Rządu do Spraw Usuwania Skutków Powodzi oraz Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa ustalą wspólny Program. Do dnia dzisiejszego nie dotarła do Ministerstwa Finansów żadna informacja na temat stanu zaawansowania prac nad Programem.

Z poważaniem
Z upoważnienia Ministra Finansów
Sekretarz Stanu
Jerzy Miller

Spis oświadczeń, oświadczenie, odpowiedź 1