Z zapowiadanego przez Akcję Wyborczą Solidarność i Unię Wolności w kampanii wyborczej przyspieszenia po trzech miesiącach dostrzegalne jest tylko dążenie do szybkiej i bezwarunkowej ratyfikacji konkordatu oraz do reformy administracyjnej kraju. Ponieważ w tej drugiej sprawie media nagłaśniają przede wszystkim opinię zwolenników tak zwanej reformy powiatowej, niech będzie również wysłuchany głos jednego z licznych jej przeciwników.

Wypada przypomnieć, że na początku lat dziewięćdziesiątych pod hasłem decentralizacji władzy nadano tylko większą samodzielność gminom i wprowadzono niesprawny system zarządzania stolicą. Sejmiki samorządowe gmin nie przejęły, niestety, uprawnień decyzyjnych zlikwidowanych wojewódzkich rad narodowych i stały się głównie ozdobnikiem polskiej demokracji. Przez trzy lata postępowała centralizacja podporządkowywanych bezpośrednio rządowi organów administracji specjalnej. W konsekwencji wojewodowie pozbawieni zostali władzy nawet nad strażą pożarną na swoim terenie. To był poważny błąd, który w poprzedniej kadencji parlamentu udało się częściowo skorygować.

Mój najwyższy niepokój budzą również różnice w rachunkach symulacyjnych ekspertów, dotyczące kosztów reaktywowania powiatów i tworzenia centrów regionalnych - od 80 milionów poprzez 350 milionów i 660 milionów aż do 1 miliarda 200 milionów zł - oraz zwiększenie liczby stanowisk w administracji. Obecnie w urzędach wojewódzkich i rejonowych pracuje około 26 tysięcy 200 urzędników. Profesor Witold Kierzun liczbę stanowisk w powiatach szacuje na 44 tysiące 300 urzędników. Eksperci, na przykład z London School of Economics, zwracają również uwagę na fakt, że w okresie najbliższych 20 lat w krajach Unii Europejskiej ograniczane i likwidowane będą pośrednie szczeble zarządzania, rządowe i samorządowe, ponieważ szybki rozwój elektronicznych technik informacji i łączności wymusi redukcję zbędnych urzędników i biurek.

Znam argumenty zwolenników reaktywowania powiatów i żaden z nich nie wydaje mi się wystarczająco racjonalny. W wyniku takiej reformy na pewno zyskają wielkie miasta, na pewno dużo stracą obecne stolice małych i średnich województw, nie wiadomo, czy i ile zyskają miasta będące siedzibami nowych powiatów. Ujawnią się ogromne problemy ze współfinansowaniem przez równouprawnione powiaty takich placówek, jak szpitale wojewódzkie, na przykład w Gorzowie i Płocku, teatry, na przykład w Bielsku-Białej i Tarnowie, filharmonie, na przykład w Jeleniej Górze. Odżywają lokalne konflikty graniczne gmin i powiatów. Zgodnie z konstytucją podstawową jednostką organizacyjną pozostanie gmina. Ale głos gmin przepuszczony przez filtr dwóch wyższych szczebli zarządzania znacznie słabiej słyszalny będzie w Warszawie.

Potrafię zrozumieć, że Unia Wolności chce nagrodzić i wzmocnić swoje polityczne bastiony w przyszłych stolicach regionów oraz że kilkuset ambitnych prezydentów miast i burmistrzów przymierza się do stanowisk starostów. Ale nie są to wystarczające powody do dzielnicowej dezintegracji naszego kraju i drastycznego zróżnicowania poziomu życia mieszkańców poszczególnych regionów. Ostatecznie jestem więc zwolennikiem decentralizacji w postaci województw samorządowych w dotychczasowych granicach. Na początek powinny otrzymać od swojej dyspozycji 25% środków wpływających obecnie do budżetu centralnego. To jest, moim zdaniem, najbardziej skuteczny, tani i bezpieczny sposób decentralizacji władzy. Tak rozumiem zapisy programu wyborczego SLD, chociaż klub parlamentarny nie zajął jednoznacznego stanowiska w tej sprawie. Posłowie publicznie popierający w imieniu SLD reaktywowanie powiatów nie są więc do tego formalnie upoważnieni.