Warszawa, 2000.07.17

Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Ważenia pojazdów dokonują pracownicy rejonów dróg krajowych, w asyście policji ze względów na bezpieczeństwo pracowników. Obecnie służby GDDP posiadają 35 kompletów wag nośnych (po 6 wag w komplecie) i 6 stacji stałych ważenia pojazdów. Przewoźnicy, których pojazdy okażą się nienormatywne i nie posiadają wymaganych zezwoleń, są obciążeni w drodze decyzji administracyjnych podwyższonymi opłatami drogowymi. W wyniku tych działań został powstrzymany proces zwiększania się ilości transportów nienormatywnych bez zezwoleń a nawet ilość ta zmalała z 15% skontrolowanych pojazdów w 1995 r. do 9% w roku 1998.

Przedstawiony wyżej system kontroli pojazdów nie jest skuteczny w odniesieniu do pojazdów zagranicznych w ruchu międzynarodowym, ponieważ nie ma możliwości wyegzekwowania opłat nałożonych na zagranicznych przewoźników w trybie decyzji administracyjnych. Skutecznym sposobem ochrony dróg przed nienormatywnymi pojazdami z rejestracją zagraniczną jest ich kontrola na przejściach granicznych. Na kilku przejściach urzędy celne dokonują ważenia pojazdów i pobierania opłat drogowych za przejazd pojazdami nienormatywnymi bez uprzednio uzyskanych zezwoleń. Wprowadzenie takich kontroli na wszystkich przejściach granicznych, przez które odbywa się ruch pojazdów ciężarowych, będzie możliwe po wyposażeniu tych przejść w odpowiednie wagi za co, zgodnie z ustawą o ochronie granicy państwowej, są odpowiedzialni wojewodowie.

Sytuacja z ważeniem pojazdów uległa załamaniu, gdy w dniu 6 maja 1999 r. został ogłoszony wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 1999 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 411), którym Trybunał orzekł, że § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 1999 r. w sprawie opłat drogowych, już wówczas nie obowiązującego, jest niezgodny z art. 2 i 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 marca 1995 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 ze zm.). Wyrok ten ma zastosowanie do spraw wszczętych pod rządami ww. rozporządzenia R.M. z 1996 r. Od 5 kwietnia 1998 r. obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 40, poz. 230) i sprawy wszczęte od tego dnia były rozpatrywane na podstawie przepisów w nim zawartych. Pomimo, że ww. wyrok Trybunału dotyczy wyłącznie rozporządzenia R.M. z 1996 r., Naczelny Sąd Administracyjny, powołując się na wyrok, uchyla decyzje Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej i Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych oraz organów I instancji w sprawie obciążania przewoźników podwyższonymi opłatami drogowymi za jazdę pojazdami nienormatywnymi bez zezwoleń, wydane na podstawie rozporządzenia R.M. z 1998 r. Uzasadniając swoje stanowisko NSA stwierdza, że rozporządzenie Rady Ministrów z 1998 r. w sprawie opłat drogowych również stanowi przepis o charakterze represyjnym, bowiem określone nim podwyższone opłaty drogowe stanowią wielokrotność opłaty podstawowej. Ponieważ zdaniem MTiGM i GDDP nie można zgodzić się ze stanowiskiem NSA w tej sprawie, wnoszone są od wyroków NSA podania do Ministra Sprawiedliwości o wniesienie rewizji nadzwyczajnych.

Zgadzam się ze spostrzeżeniem Pana Senatora co do wielkości strat powodowanych przez pojazdy nienormatywne. Straty Skarbu Państwa na drogach krajowych spowodowane ruchem pojazdów nienormatywnych, obliczone przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów wg standardów międzynarodowych, wynoszą 1676 mln złotych rocznie i przekraczają dotację budżetu państwa na te drogi. Podzielam również stanowisko Pana Senatora co do konieczności wprowadzenia kar za jazdę pojazdami nienormatywnymi bez zezwolenia. Wprowadzenie takich kar w miejsce obowiązujących obecnie podwyższonych opłat drogowych wymagałoby decyzji Parlamentu R.P. w sprawie odpowiedniej zmiany art. 13 ust. 2a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 z późn. zm.).

Z dniem 1 lipca 2000 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2000 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 51, poz. 607). Rozporządzenie to obniżyło opłaty za przekroczenie dopuszczalnych wymiarów pojazdów ciężarowych i utrzymało na podobnym poziomie jak w rozporządzeniu z 1998 r. opłaty za przekroczenie dopuszczalnych nacisków osi na drogę i dopuszczalnej masy całkowitej. W przypadku obniżenia tych ostatnich opłat przewoźnikowi opłacałoby się eksploatować pojazdy przeciążone, niszcząc drogi.

2) Kwestia opłat pobieranych na terytorium Ukrainy od polskich przewoźników wykonujących międzynarodowy transport drogowy znajduje się w kręgu zainteresowań Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej.

Obecnie można zauważyć mniejsze zainteresowanie polskich przewoźników wykonywaniem międzynarodowych przewozów drogowych do Ukrainy. Należy zauważyć, że na spadek zainteresowania przewoźników wykonywaniem przewozów do Ukrainy, jak również i w tranzycie przez ten kraj, decydujący wpływ ma obowiązujący tam system opłat, który poprzez swoją uznaniowość i brak jasnych kryteriów naliczania opłat utrudnia wykonywanie usług międzynarodowego transportu drogowego. Jednocześnie należy zauważyć, że występuje duża rozbieżność pomiędzy wysokością oficjalnych opłat obowiązujących na Ukrainie w związku z wykonywaniem międzynarodowego transportu drogowego, a wysokością opłat faktycznie pobieranych przez ukraińskie władze celne.

Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez ministerstwo transportu Ukrainy, aktualnie podejmowane są przez stronę ukraińską działania mające na celu ujednolicenie opłat pobieranych przez przewoźników wykonujących międzynarodowy transport drogowy.

Na mocy art. 27 ust. 4 ustawy z dnia 2 sierpnia 1997 roku o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz.U. Nr 106 poz. 677 z późn. zm.) Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może na zasadzie wzajemności wprowadzić dla zagranicznych przedsiębiorców, w drodze rozporządzenia, inne opłaty niż opłaty za przejazd po drogach krajowych wykorzystywanych w międzynarodowym transporcie drogowym, określić ich wysokość i tryb wnoszenia oraz jednostki właściwe do pobierania tych opłat.

Zgodnie z informacjami strony ukraińskiej, na terytorium Ukrainy opłaty nałożone na przedsiębiorców w związku z wykonywaniem międzynarodowego transportu drogowego pobierane są w takiej samej wysokości zarówno od przewoźników polskich, jak i od przewoźników ukraińskich. Tak więc obowiązujący na Ukrainie system opłat nie jest dyskryminujący w stosunku do polskich przewoźników wykonujących usługi międzynarodowego transportu drogowego.

Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej na bieżąco monitoruje wysokość opłat pobieranych od polskich przewoźników przez ukraińskie władze celne. Przewoźnicy wykonujący międzynarodowe przewozy drogowe i w tranzycie przez terytorium Ukrainy przesyłają kopie dowodów uiszczonych opłat, a także przekazują informacje o wysokości opłat pobieranych od nich przez odpowiednie służby na Ukrainie. Nadesłane materiały są weryfikowane pod względem wysokości oficjalnych opłat obowiązujących na Ukrainie w związku z wykonywaniem międzynarodowego transportu drogowego, a wysokością opłat faktycznie pobieranych od polskich przewoźników.

Z wyrazami szacunku

Jerzy Widzyk