Spis oświadczeń, oświadczenie

Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przekazał wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senatora Jerzego Chróścikowskiego, złożonym podczas 16. posiedzenia Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 19):

Warszawa 1998.07.30

Pani

Alicja Grześkowiak

Marszałek Senatu RP

Szanowna Pani Marszałek

W nawiązaniu do oświadczenia złożonego przez Pana Senatora Jerzego Chróścikowskiego na 16. Posiedzeniu Senatu w dniu 16 lipca br. uprzejmie przedstawiam co następuje.

Od 1995 roku krajowy rynek cukru regulowany jest m.in. poprzez wprowadzenie limitowania produkcji przeznaczonej na rynek wewnętrzny oraz ustalenie minimalnej ceny zbytu cukru, która obowiązuje producentów cukru. Wyznaczanie ceny minimalnej cukru przez Rząd a nie przez producentów miało mobilizować cukrownie do systematycznej obniżki kosztów wytwarzania i chronić je przed wyniszczającą konkurencją wewnątrz branży.

Na wniosek Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z Ministrem Finansów Rada Ministrów ustala minimalną cenę zbytu cukru na rynku krajowym. Cena minimalna zbytu cukru (loco magazyn cukrowni) na rynku krajowym, która obowiązywała od dnia 1 października 1994 roku do dnia 30 września 1995 roku wynosiła 0,96 zł/kg (bez podatku VAT), natomiast w okresie od dnia 1 października 1995 r. do dnia 30 września 1996 r. 1,16 zł/kg (bez VAT). Od dnia 1 października 1996 r. do dnia 30 września 1997 r. cena ta wynosiła 1,33 zł/kg (bez VAT, a od 1 października 1997 r. do dnia 30 września 1998 roku określona jest na poziomie 1,50 zł/kg (bez VAT).

Na kampanię 1997/98 Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej zaproponowało minimalną cenę zbytu cukru na poziomie 1,62 zł/kg. Natomiast Ministerstwo Finansów zgłosiło propozycję ceny minimalnej w wysokości 1,50 zł/kg jako wynik pomnożenia obowiązującej w kampanii 1996/97 ceny minimalnej (1,33 zł/kg) przez wskaźnik inflacji 1,1. Zdaniem Ministerstwa Finansów cena ta powinna być wyznacznikiem do obniżenia kosztów dla producentów cukru. Również Prezes Narodowego Banku Polskiego określił propozycję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jako znacznie wyższą od inflacji przewidywanej w ustawie budżetowej.

Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów w dniu 9 lipca br. zarekomendował Radzie Ministrów minimalną cenę zbytu cukru na okres od dnia 1 października 1998 r. do dnia 30 września 1999 r. w wysokości 1,65 zł/kg. W dniu 27 lipca br. w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odbyło się spotkanie z przedstawicielami NSZZ RI "Solidarność", ZZR "Samoobrona", KZRKiOR, i Cukrowniczej Izby Gospodarczej, którego celem było ustalenie wysokości ceny minimalnej na kampanię 1998/99. Po przedłożeniu argumentów przez wszystkie strony uczestniczące w spotkaniu ustalono, że obowiązującą minimalną ceną na sezon 1998/99 powinna być cena 1,80 zł/kg. Głównymi argumentami uzasadniającymi wysokość tej ceny są:

  1. kalkulacja kosztów produkcji, która wykazała, że średnie koszty produkcji 1 tony cukru zapewniające 6% rentowność wynoszą 1800 zł. Koszty te zostały obliczone przy założeniu, że całość kosztów stałych rozliczona została na produkcję cukru w kwocie A. Wyłączenie kwot B i C jako nośników kosztów stałych wynika stąd, że ceny uzyskiwane w tych kwotach obejmują jedynie koszty zmienne,

  2. możliwość uzyskania z banków przez większość cukrowni kredytów na skup buraków cukrowych,

  3. zahamowanie dekapitalizacji cukrowni, a tym samym podniesienie ich wartości przed prywatyzacją,

  4. wyrażenie zgody przez Cukrowniczą Izbę Gospodarczą na podwyższenie ceny skupu buraków cukrowych i przeprowadzenia w tym celu renegocjacji umów przez strony wymienione w ustawie z dnia 26 sierpnia 1994 r. o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukrowniczym (Dz. U. Nr 98, poz. 473).

Uczestnicy spotkania wyrazili przekonanie, że powyższa cena zabezpiecza również przed nadmiernym, niepożądanym importem, przy założeniu wydania z dniem 1 stycznia 1999 roku rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie określenia wielkości progowej i ceny progu.

W dniu 28 lipca br. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej skierował ponownie pod obrady KERMU i Rady Ministrów projekt rozporządzenia w sprawie ustalenia dla producentów cukru minimalnej ceny zbytu cukru na kampanię 1998/99 w wysokości 1,80 zł/kg.

Odnośnie kwestii ustalenia na niższym poziomie kwoty A pragnę wyjaśnić, że Cukrownicza Izba Gospodarcza zaakceptowała kwotę A w wysokości 1.630 tys. ton na kampanię cukrowniczą 1999/2000. Obniżenie tej kwoty do proponowanego przez Lubelsko-Małopolską Spółkę Cukrową S.A, poziomu 1.460 tys. ton spowoduje drastyczne ograniczenie uprawy buraków cukrowych w kraju. Plantatorzy buraków cukrowych musieliby się przestawić na inne zdecydowanie mniej opłacalne uprawy.

W treści oświadczenia Pana Senatora znajduje się również stwierdzenie, że cena buraków cukrowych płacona rolnikom dostarczającym surowiec do cukrowni należących do Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej S.A. nie była podwyższana od trzech lat, mimo inflacji, co doprowadziło do nieopłacalności ich upraw.

Faktyczne ceny skupu buraków cukrowych w kampanii 1996/97 w tej Spółce kształtowały się następująco: w kwocie A - 97 zł/t, w kwocie B - 60 zł/t; w kampanii 1997/98: w kwocie A - 107,9 zł/t, w kwocie B - 68,3 zł/t, co oznacza ich wzrost o 11,37% w kwocie A i o 13,83% w kwocie B. Natomiast na kampanię 1998/99 cena minimalna ustalona po konsultacjach ze związkami zawodowymi rolników i społeczno-zawodowymi organizacjami rolników wynosi w kwocie A - 107 zł/t oraz 75 zł/t w kwocie B.

Z informacji uzyskanych z Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych cukrownie ustaliły na kampanię 1997/98 podstawowe ceny skupu buraków w ramach kwoty A na poziomie od 90 do 120 zł/t średnio 99,60 zł/t (w poprzedniej kampanii od 83 - 100,5 zł/t, przy średniej 90 zł/t). Podstawowa cena skupu buraków w cukrowniach należących do Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej S.A. wynosiła od 97,27 - 112,00 zł/t, średnio 104,64 zł/t i była wyższa od średniej krajowej o 5,06 %.

W ramach kwoty B ceny podstawowe skupu buraków kształtowały się w granicach od 40,00 do 90 zł/t, średnio 68,02 zł/t (w poprzedniej kampanii od 42,5 do 78,00 zł/t). Podstawowa cena skupu buraków cukrowych w cukrowniach należących do Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej S.A. kształtowała się w granicach: 52,50 - 90,00 zł/t, średnio 71,25 zł/t i była wyższa od średniej krajowej 4,75%. Jak z powyższych danych wynika nie można mówić o tak niskich cenach skupu buraków cukrowych w tej Spółce, które "doprowadziły do nieopłacalności ich uprawy" jak również o trzyletniej stagnacji ceny surowca.

Pragnę również odnieść się do stwierdzenia, że "cukier można wwozić do Polski bezkarnie".

Handel zagraniczny cukrem w 1997 r. charakteryzował się wysokimi obrotami, głownie po stronie eksportu. Z informacji przekazanych przez Ministra Gospodarki wynika, że wyeksportowana została rekordowa ilość cukru 523,5 tys. ton o wartości 167,1 mln USD, a zaimportowano 54,1 tys. ton o wartości 17,7 mln USD. Ilość zaimportowanego cukru stanowiła tylko 10,3% ilości cukru wyeksportowanego.

Około 34% wyeksportowanego cukru pochodziło z kwoty B, która wynosiła 200 tys. ton. Cukier ten objęty został dopłatami eksportowymi. Możliwość takiej dopłaty wynika z zapisu polskiej listy koncesyjnej do WTO. Dzięki niezwykle wysokiej dynamice eksportu (346,7%) w porównaniu z 1996 r. wystąpiła wysoka nadwyżka eksportu nad importem wynosząca 469,4 tys. ton i 149,3 mln USD. Dodatnie saldo obrotów cukrem w 1997 r. było pod względem ilościowym ponad trzykrotnie (113,3 tys. ton w 1996 r.), a pod względem wartościowym ponad czterokrotnie wyższe niż w 1996 r. (28,9 mln USD).

W celu ochrony krajowych producentów przed nadmiernym importem tańszego cukru z Czech, od 1 stycznia 1998 r. wycofane zostały preferencje w imporcie cukru z Czech (poz. Taryfy celnej 1701 12 90 0, 1701 91 00 0, 1701 99), polegające na przywróceniu stawki celnej do poziomu 40% minimum 0,17 ECU/kg. Według danych statystycznych Centralnego Inspektoratu Standaryzacji import cukru od stycznia do 19 lipca 1998 r. wyniósł ogółem 3.061 ton, w tym z Czech 342 tony. Wskazuje to na skuteczność wprowadzonych przez Polskę działań ochronnych wobec importu cukru.

Z ubolewaniem muszę stwierdzić, że w ostatnim czasie w wielu wystąpieniach pochodzących głównie z Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej S.A., jako zasadnicze przyczyny katastrofalnej sytuacji polskiego cukrownictwa przedstawia się brak odpowiedniej ochrony celnej i zbyt nisko skalkulowaną minimalną cenę zbytu cukru. Niestety w wystąpieniach tych nie przedstawiono działań aktualnie prowadzonych lub mających nastąpić w najbliższym czasie, które wpłynęłyby na chociaż minimalną obniżkę kosztów wytwarzania cukru. W przededniu akcesji Polski do UE żadna z cukrowni należących do Lubelsko-Małopolskiej Spółki Cukrowej S.A. nie wprowadziła systemu odbioru buraków cukrowych według zawartości cukru. Cukrownie tej Spółki w porównaniu z innymi cukrowniami należącymi do innych Spółek Cukrowych uzyskują najniższy wydatek cukru tj. 12,98%, przy 13,80% Poznańsko-Pomorskiej Spółki Cukrowej S.A., 13,49% Mazowiecko-Kujawskiej Spółki Cukrowej S.A. i 13,62% Śląskiej Spółki Cukrowej S.A. Średnia krajowa wynosi 13,27%.

Zdaniem Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej brak szybkich decyzji dotyczących restrukturyzacji i prywatyzacji sektora cukrowniczego ma ogromny wpływ na obecną sytuację finansową cukrowni. Nie bez znaczenia pozostaje także bierność kierownictw znacznej części Spółek Cukrowych i cukrowni, które nie podjęły działań dostosowawczych adekwatnych do zaistniałej sytuacji. Ustawa z dnia 26 sierpnia 1994 r. o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukrowniczym powinna być wspierana działaniami Spółek Cukrowych i producentów cukru w sferze zarządzania, marketingu i racjonalizacji kosztów, zwłaszcza tych, które mogłyby być podjęte bez ponoszenia znacznych nakładów finansowych.

Z poważaniem

Jacek Janiszewski

Spis oświadczeń, oświadczenie