Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Tomasza Michałowskiego i Jerzego Pieniążka; listę mówców prowadził senator T. Michałowski.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich oraz ustawy o ochronie zwierząt,*

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz zmianie niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o rentach strukturalnych w rolnictwie,*

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,*

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz o zmianie niektórych ustaw,*

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych,*

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie,

- trzecie czytanie projektu ustawy o utworzeniu Krajowej Rady do spraw Bioetyki.

*Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Senator sprawozdawca przypomniał, że rozpatrywana ustawa została wniesiona przez rząd jako projekt pilny. Jej celem jest dostosowanie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej do ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej w zakresie informacji i dokumentów niezbędnych do uzyskania zezwolenia. Art. 98 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że jeżeli do 30 czerwca 2001 r. nie zostaną w odrębnych ustawach określone warunki i zakres działalności gospodarczej oraz warunki wydawania zezwoleń, a także nie zostaną wskazane informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosku, to z mocy prawa wygaśnie obowiązek uzyskania zezwolenia.

Jak stwierdził senator A. Rychliczek, problem polega na tym, że gdyby w ustalonym terminie nie dokonano nowelizacji w tym względzie, powstałaby luka polegająca na stworzeniu możliwości prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i brokerskiej bez zezwolenia. Tym samym naruszyłoby to nie tylko dyrektywy Unii Europejskiej, w zakresie których wystąpiłyby wyraźne sprzeczności z polskim prawem, ale także mogłoby to zmniejszyć ochronę ubezpieczonych. Rozpatrywana ustawa zmienia również art. 84 ust. 2, który reguluje zasady finansowania rzecznika ubezpieczonych. Koszty jego funkcjonowania mają wynosić 7% wysokości kosztów nadzoru, a nie, jak dotychczas, 5%. W tym miejscu pojawiały się zarzuty, dlaczego koszty działalności rzecznika procentowo tak wysoko wzrastają.

W swym wystąpieniu senator sprawozdawca zwrócił uwagę, że od samego początku funkcjonowanie instytucji rzecznika ubezpieczonych, czyli 9 listopada 1995 r., kiedy nastąpiło jego powołanie, istnieje ułomny i nieżyciowy mechanizm wyliczania i przekazywania środków. Aby utrzymać niezbędne środki finansowe na funkcjonowanie biura, kilkakrotnie dokonywano zmian w ustawach. I tak 8 czerwca 1995 r. ustalono, że koszty funkcjonowania rzecznika nie mogą przekroczyć 2% wysokości kosztów nadzoru, 30 lipca 1997 r. podniesiono te koszty do 3% wysokości kosztów nadzoru, a 21 lipca 2000 r. określono ich wysokość na 5%. Oprócz tego zarządzeniem ministra finansów z 21 marca 1996 r. ustalono zaliczki na poczet kosztów rzecznika w wysokości 0,04‰ sumy składki brutto, a następnie rozporządzeniem ministra finansów z 30 grudnia 1998 r. ustalono zaliczki na poczet kosztów funkcjonowania rzecznika w wysokości 0,045‰. W okresie od 1 stycznia 2000 r. do 30 listopada 2000 r. było to 0,033‰, między 1 grudnia 2000 r. a końcem grudnia 2000 r. - 0,055‰, od 1 stycznia 2001 r. natomiast -0,0375‰, co stanowi 5% kosztów Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń.

Jak stwierdził senator A. Rychliczek, przykłady zmian przepisów prawnych jednoznacznie wskazują, że obecny sposób przyznawania środków jest niewłaściwy. Obowiązuje forma zaliczkowego przekazywania środków, która jeszcze bardziej komplikuje system. Zdarza się, że rzecznik po zakończeniu roku musi zwracać nadpłacone składki. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia teraz, po 2000 r., kiedy należy zwrócić około 65 tysięcy zł oraz spłacić kredyt zaciągnięty w Banku Gospodarstwa Krajowego w wysokości 70 tysięcy zł. Analiza potwierdza zatem, że wpłaty na rzecz rzecznika są pochodną wysokości składki przypisanej brutto, wysokości kosztów nadzoru poniesionych przez Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń, a także kosztów funkcjonowania PUNU i składki przypisanej brutto. Rzeczywiste zaś koszty są dopiero określane w sierpniu roku następnego i zależą od wysokości rzeczywistych kosztów nadzoru, od wysokości rzeczywistych kosztów rzecznika i od zbioru składki przypisanej brutto.

Koszty funkcjonowania biura rzecznika w latach ubiegłych kształtowały się następująco. W latach 1995 i 1996 liczono je łącznie, bo instytucja rzecznika powstała w listopadzie 1995 r., i suma ta wtedy wyniosła około 200 tysięcy zł. W 1997 r. - 544 tysiące zł, w 1998 r. - 697 tysięcy zł, w 1999 r. - 881 tysięcy zł, a w 2000 r. - mniej, gdyż 862 tysiące zł. Uwzględniając propozycje zmiany oprocentowania, biuro dysponowałoby kwotą około 1 miliona 300 tysięcy zł, co pozwoliłoby mu w sposób prawidłowy funkcjonować w roku 2001, a także spłacić powstałe zaległości.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 104. posiedzeniu, 16 marca br. Do Senatu została przekazana 20 marca br. i tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej oraz do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej przedstawił senator Marek Waszkowiak. Poinformował on, że komisja wniosła dwadzieścia jeden poprawek do rozpatrywanej nowelizacji. Większość to poprawki czysto legislacyjne lub redakcyjne, ale są też poprawki o charakterze merytorycznym. Szczególnie skomplikowaną zmianą, która uzyskała jednak pełne poparcie, jest poprawka piętnasta do art. 4 w pkt 13, dotycząca zwierząt bezdomnych i badań naukowych. Komisja uznała, że formuła przyjęta w tej poprawce jest właściwa i zgodna z założeniami omawianej ustawy. Zawiera bowiem w sobie, z jednej strony, poszanowanie dla zwierząt, a z drugiej - umożliwi przeprowadzenie badań naukowych.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Józef Kuczyński. Na wstępie stwierdził, że przypadło mu wyjątkowo trudne zadanie, by w sposób możliwie jasny i zrozumiały zreferować stanowisko komisji, przedstawić oceny dotyczące nowelizacji pakietu omawianych ustaw oraz ogólny do niego stosunek. Obawy te wynikały przede wszystkim z ogromnie szerokiej tematyki, jaką ustawa podejmuje. Dotyczy ona bowiem dostosowania polskiego ustawodawstwa z dziedziny weterynarii do prawa Unii Europejskiej. Aby przedstawić, jak wielki jest to zakres, wystarczy podać, że około 75% wyjątkowo szeroko rozbudowanych unijnych aktów prawnych obejmujących rolnictwo to przepisy dotyczące weterynarii. W efekcie, aby rząd przygotował projekt odpowiedniej weterynaryjnej ustawy akcesyjnej, potrzebne było szczegółowe przeanalizowanie ponad pięciuset dokumentów prawa unijnego, uchwał i dyrektyw rady oraz decyzji komisji, z punktu widzenia konieczności uwzględniania ich w naszym prawodawstwie. Dopiero z tak olbrzymiej pracy narodził się projekt omawianej ustawy, która po ponadzteromiesięcznej legislacji sejmowej została ostatecznie sprecyzowana w formie setek ustaleń i poprawek zawartych w rozpatrywanej ustawie.

Jak poinformował senator J. Kuczyński, w pierwszym projekcie rządowym tej ustawy zamierzano znowelizować sześć ustaw. Ostatecznie obecna wersja obejmuje zmiany tylko czterech ustaw, uznano bowiem, że zmiany dotyczące ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej zostaną wprowadzone w przygotowanym, kompleksowym projekcie nowelizacji tej ustawy. Jeżeli zaś chodzi o prawo łowieckie, które pierwotnie też miało być zmienione, to uznano, że ogólne propozycje jego nowelizacji nie są ściśle związane z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej. Wiążący się z tym prawem szczegółowy przepis, w którym uznano zwierzęta łowne gatunków daniel i jeleń za zwierzęta gospodarskie, został natomiast uwzględniony, w innym trybie, w art. 3 omawianej ustawy. Tak więc omawiana ustawa obejmuje nowelizację tylko czterech ustaw. Ograniczenie to, w ocenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zdecydowanie korzystnie wpłynęło na ostateczną wersję ustawy, obejmuje ona bowiem tematykę ściśle związaną z weterynarią. Następnie senator sprawozdawca omówił szczegółowo rozwiązania przyjęte w rozpatrywanej nowelizacji.

W art. 1 wprowadzono zmiany do ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. Podstawowe zmiany polegają na umożliwieniu cudzoziemcom wykonywania zawodu lekarza weterynarii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

W art. 2 wprowadzono pięćdziesiąt cztery zmiany do ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej. W początkowych zapisach określono zakres oddziaływania ustawy oraz rozszerzono i dostosowano słowniczek poprzez wprowadzenie do niego unijnego nazewnictwa. Senator J. Kuczyński zwrócił uwagę na nowe definicje materiału niskiego, wysokiego i szczególnego ryzyka. Zamieszczono także wykaz chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zgłaszania i zwalczania oraz wykaz chorób zakaźnych, które będą podlegały obowiązkowi rejestracji.

W kolejnych zapisach tego artykułu rozszerzono wykaz podmiotów gospodarczych, których działalność wymaga spełnienia określonych warunków weterynaryjnych. Wprowadzono zasady postępowania związanego z  zamiarem rozpoczęcia takiej działalności, jak hodowla i chów zwierząt oraz produkcja i przetwórstwo produktów pochodzenia zwierzęcego, określając odpowiednie obowiązki w tym zakresie powiatowego lekarza weterynarii.

Jak poinformował sprawozdawca Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ustawa wprowadza również zasady znakowania zwierząt gospodarczych oraz, dla niektórych z nich, dokumenty indentyfikacyjne, zwane paszportami zwierząt, oraz ustala zasady postępowania z materiałami ryzyka wszystkich stopni. Zawiera także katalog czynności związanych z przywozem zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego na terytorium Rzeczypospolitej oraz ich przewozem przez to terytorium do krajów członkowskich Unii, szczegółowe zasady i zakres kontroli granicznej, zasady organizowania kwarantanny itp. Bardzo ważną częścią tego artykułu są zmiany dotyczące systemu gromadzenia i przekazywania informacji o występowaniu chorób zakaźnych oraz danych związanych z ich zwalczaniem. Nałożono nowe obowiązki na podmioty zajmujące się ubojem i skupem, a także znacznie zmodyfikowano zasady funkcjonowania i uprawnienia Inspekcji Weterynaryjnej. Określono też wymogi, jakie powinni spełniać wojewódzcy, powiatowi i graniczni lekarze weterynarii, oraz zadania głównego lekarza weterynarii.

W art. 3 wprowadzono zmiany do ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich. Kontrowersyjna, w opinii senatora sprawozdawcy, jest sprawa dołączenia jeleniowatych do katalogu zwierząt gospodarskich, Oprócz tego podstawowe zmiany w tej ustawie koncentrują się głównie na ustaleniu zasad prowadzenia ksiąg hodowlanych i udzielania zgody na prowadzenie tych ksiąg oraz zasad prowadzenia rejestrów hodowlanych, a także wydawania zaświadczeń hodowlanych w obrocie zwierzętami w kraju i za granicą. Jedną z istotniejszych zmian jest także określenie zakresu kompetencji dotyczących kontroli nad hodowlą i rozrodem zwierząt.

Ważne zmiany dotyczą zasad transportu zwierząt - uszczegóławiają je poprzez wprowadzenie między innymi obowiązku posiadania odpowiednich kwalifikacji przez kierowców i konwojentów wykonujących transport zwierząt - oraz zasad uboju i uśmiercania zwierząt. Wprowadzone zostały nowe przepisy w zakresie doświadczeń na zwierzętach oraz tworzenia i działania krajowej i lokalnych komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach.

Omówione powyżej art. 1, 2, 3 i 4 ustawy wyczerpują merytoryczne zmiany do tzw. ustaw weterynaryjnych. Art. 5, 6, 7 i 8 dotyczą regulacji formalnoprawnych, wynikających z nowych zapisów. Art. 9 zawiera terminy wejścia w życie poszczególnych przepisów ustawy, która, generalnie, wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Wprowadzono też cztery różne terminy obowiązywania niektórych zapisów. I tak jest jeden przepis, dotyczący środka specjalnego, który wejdzie w życie z dniem ogłoszenia ustawy, a poza tym są określone grupy przepisów, które wejdą w życie 1 stycznia 2002 r., 1 stycznia 2003 r., z dniem przystąpienia do Unii Europejskiej. Na końcu, w art. 10, wymieniono przepisy, które przestaną obowiązywać z dniem przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej.

W debacie nad ustawą o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich oraz ustawy o ochronie zwierząt zgłoszono szereg wniosków o charakterze legislacyjnym. Ich autorami byli senatorowie: Anna Bogucka-Skowrońska, Krystyna Czuba, Piotr J. Ł. Andrzejewski, Jan Chodkowski, Jerzy Cieślak, Lech Feszler, Józef Frączek, Adam Glapiński, Kazimierz Kleina, Józef Kuczyński, Janusz Okrzesik, Adam Rychliczek, Andrzej Sikora, Adam Struzik i Marek Waszkowiak. Ogółem przedstawiono 69 poprawek do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 16 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich oraz ustawy o ochronie zwierząt, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 102. posiedzeniu, 1 marca br. Do Senatu została przekazana 6 marca br. Marszałek Senatu 7 marca br., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Ochrony Środowiska. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie komisji przedstawił senator Franciszek Bachleda-Księdzularz. Jak poinformował, opiniowany akt prawny został wypracowany na podstawie projektu rządowego. Nad ustawą pracowały sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz powołana przez nią podkomisja, które wniosły wiele zmian o charakterze redakcyjnym i merytorycznym. Zmiany o charakterze merytorycznym ogólnie dotyczyły programów ochrony środowiska, ochrony powierzchni ziemi, pozwoleń zintegrowanych, środków finansowo-prawnych, poszerzenia kompetencji organów administracji w zakresie ochrony środowiska oraz zarządzania środkami pochodzącymi z opłat i kar za korzystanie ze środowiska.

W pracach nad projektem została wyłączona materia dotycząca dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, którą objęto odrębną ustawą, uchwaloną 13 grudnia 2000 r. i wchodzącą w życie z dniem 1 stycznia 2001 r. W pracach nad tą ustawą uwzględniono prawie wszystkie zgłoszone przez Senat poprawki. Zabieg ten był konieczny ze względu na możliwości skorzystania z funduszy unijnych na realizację projektów poddanych procedurze ocen oddziaływania na środowisko. Materia ta ponownie stanie się częścią prawa ochrony środowiska z chwilą jego wejścia w życie. Problematyka ta jest ujęta w tytule I, w działach V i VI, oraz w tytule VII, w dziale II rozdział 3.

W swym wystąpieniu senator F. Bachleda-Księdzularz stwierdził, że celem ustawy jest stworzenie nowoczesnych regulacji dotyczących ochrony środowiska oraz ujednolicenie rozwiązań i procedur w tym zakresie z instytucjami prawnymi funkcjonującymi w państwach Unii Europejskiej. Ustawa ta wraz z aktami wykonawczymi dokonuje transpozycji dwudziestu wspólnotowych aktów prawnych. Zastąpi ona obowiązującą obecnie ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. i będzie stanowić podstawową regulację w dziedzinie polskiego prawa ochrony środowiska. O uchwaleniu nowej ustawy przesądził bardzo szeroki zakres zmian, jaki musiał być wprowadzony, regulacją objęto bowiem wszystkie elementy wymagań i procedur w dziedzinie ochrony środowiska.

W opinii sprawozdawcy Komisji Ochrony Środowiska, nowością w porównaniu z obowiązującym stanem prawnym jest przewidziany w ustawie wymóg formułowania polityki ekologicznej i programów ochrony środowiska. Politykę ekologiczną państwa, opracowaną przez ministra właściwego do spraw środowiska na okres czteroletni, Rada Ministrów przedkłada do uchwalenia Sejmowi. Z wykonania tej polityki mają być przedkładane Sejmowi raporty, jej realizacji zaś mają służyć wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Programy takie są podstawowymi instrumentami ochrony środowiska w prawie wspólnotowym.

W zakresie dostępu do informacji o środowisku i udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie jego ochrony przepisy zawarte w tytule I mają na celu realizację konstytucyjnej normy art. 74 ust. 3, gwarantującej prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Jak przypomniał senator, problematyka ocen oddziaływania na środowisko była już rozważona przez Senat w trakcie prac nad ustawą dotyczącą tej materii, a stanowisko zostało zaakceptowane przez Sejm w trybie przyjęcia poprawek.

W zakresie ochrony zasobów środowiska podstawowym instrumentem jest ustalenie standardów jakości środowiska, wymóg ich osiągania oraz podejmowanie działań ograniczających wprowadzenie do środowiska niepożądanych substancji lub energii. Nowe regulacje różnią się od dotychczasowych w sposób zasadniczy, przede wszystkim w zakresie wymogów odnoszących się do jakości powietrza. W tym celu ustawa wprowadza podział terytorium kraju na strefy pokrywające się z obszarami powiatów.

W zakresie ochrony powierzchni ziemi na uwagę zasługuje szersza definicja powierzchni ziemi, która pozwoli na objęcie ochroną ziemi do głębokości oddziaływania człowieka. W dotychczasowych regulacjach brakowało standardów jakości gleby wraz ze znajdującą się pod nią ziemią.

Tytuł III, obejmujący regulacje dotyczące przeciwdziałania zanieczyszczeniom nazywanym obiegowo emisyjnymi zawiera, oprócz dotychczasowych rozwiązań w zakresie pozwoleń, nowe rozwiązania wynikające z prawa wspólnotowego, dotyczące w szczególności zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich zmniejszania. Zasadą naczelną w zakresie przepisów emisyjnych jest przestrzeganie standardów jakości środowiska. Obowiązek ten wyraża się w zapobieganiu, ograniczaniu albo zakazie wprowadzania do środowiska substancji lub energii, nie zwalnia więc z niego zastosowanie odpowiedniej technologii ani stosowanie się do określonych wymogów. Dla przepisów w tym tytule kluczowym pojęciem jest pojęcie instalacji, którego definicja została określona w art. 3 ustawy. W tym zakresie wyodrębnione zostały takie obiekty jak drogi, linie kolejowe, tramwajowe, lotniska oraz porty, stąd specjalne regulacje dotyczące tych obiektów znalazły się w odrębnym rozdziale. Zgodnie z przyjętą w ustawie zasadą ruch instalacji dozwolony jest po uzyskaniu pozwolenia. Odstępstwa od tej zasady, dotyczące niewielkich obiektów, zostały szczegółowo określone. W stosunku do obowiązujących przepisów nowością jest wydłużenie listy wyjątków od zasady posiadania pozwolenia oraz tak zwane postępowanie kompensacyjne, uruchamiane w sytuacjach przekroczenia standardów jakości powietrza. Ideą tej instytucji jest uzależnienie wydania pozwolenia od zapewnienia redukcji wprowadzonych do powietrza gazów lub pyłów.

W zakresie środków finansowo-prawnych służących ochronie środowiska ustawa ujednolica system opłat i kar administracyjnych, obejmując nimi wszystkie elementy środowiska. Nowością jest obciążenie obowiązkiem opłat i kar posiadacza, a nie wytwórcy odpadów. Ponadto, oprócz zmian sposobu wyrażania jednostkowych stawek opłat i kar - na kwotowe, a nie procentowe - oraz zmian ich wysokości, wprowadzono ustawową wytyczną dla organów władnych regulować wysokość tych danin publicznych, tak by kierowały się w tym zakresie interesem ochrony środowiska. Odpowiedzialność w zakresie ochrony środowiska wzmocniona została poprzez rozszerzony katalog wykroczeń. Do każdego bowiem naruszenia obowiązku przypisano określoną sankcję karną.

W zakresie instytucji finansowych nastąpiła zmiana proporcji podziału wpływów między Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz fundusze wojewódzkie, co ma na celu uproszczenie procedur gromadzenia i redystrybucji środków. Nastąpiło też poszerzenie zakresu spraw, które mogą być finansowane przez fundusze, w szczególności powiatowe. Programy dostosowawcze to nowa instytucja w prawie ochrony środowiska. Będzie ona miała zastosowanie do istniejących zakładów, które nie spełniają wymogów ochrony środowiska.

W debacie nad rozpatrywaną ustawą sejmową wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie: F. Bachleda-Księdzularz, Jan Chodkowski, Stanisław Cieśla, Mieczysław Janowski, Kazimierz Kleina, Jerzy Markowski, Ryszard Sławiński i Marek Waszkowiak. Ogółem komisja i senatorowie zaproponowali wprowadzenie 141 poprawek do ustawy - Prawo ochrony środowiska.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, która ustosunkowała się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie. Sprawozdanie przedstawił senator F. Bachleda-Księdzularz. Poinformował on, że komisja rozpatrzyła wnioski zgłoszone w toku debaty i postanowiła zarekomendować Izbie wprowadzenie 112 poprawek. Ponadto komisja na podstawie art. 52 ust. 4 Regulaminu Senatu dokonała zmiany treści 7 swoich poprawek oraz na podstawie art. 52 ust. 7 Regulaminu Senatu wycofała 7 zmian.

Senator sprawozdawca zaproponował następnie, aby wspólnie przegłosować poprawki o charakterze legislacyjnym, to jest poprawki redakcyjne, uściślające przepisy, poprawiające błędne odniesienia lub zapewniające spójność systemową. Drugi blok poprawek, który można by głosować łącznie, dotyczyłby zmian pociągających za sobą zmiany merytoryczne niebudzące, zdaniem komisji, żadnych wątpliwości oraz niekontrowersyjne. Osobno pod głosowanie poddano by poprawki, zdaniem komisji, merytoryczne, których treść została zmieniona lub zmodyfikowana przez wnioskodawcę, oraz poprawki wykluczające poprawki zgłoszone w trakcie obrad.

Po wysłuchaniu sprawozdania Komisji Ochrony Środowiska Izba przystąpiła do głosowania nad przedstawionymi poprawkami według kolejności przepisów ustawy. W pierwszej kolejności przegłosowano dwa bloki, zgodnie z propozycją senatora sprawozdawcy F. Bachledy-Księdzularza. Następnie głosowano kolejne zgłoszone zmiany. Ogółem Senat zaakceptował 114 poprawek.

Uchwała

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Marian Noga. Jak poinformował, uchwalona przez Sejm ustawa usuwa z polskiego prawa instytucję hipoteki ustawowej, której główną funkcją jest zabezpieczenie wierzytelności skarbu państwa i jednostki samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych. Hipotekę ustawową ma zastąpić hipoteka przymusowa, która będzie powstawać przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Rozwiązanie takie ma zwiększyć pewność obrotu gospodarczego.

Rozpatrywana przez Senat ustawa dostosowuje niektóre przepisy ordynacji podatkowej do konstytucji, Trybunał Konstytucyjny w wyroku z  9 listopada 1999 r. uznał bowiem, że kilka przepisów tej ustawy jest sprzecznych z konstytucją, i orzekł, iż utrata ich mocy obowiązującej nastąpi 8 maja 2001 r. Oznacza to przede wszystkim potrzebę takiej zmiany treści upoważnień dla ministra finansów do wydawania rozporządzeń, aby rozpatrywana obecnie ustawa zawierała niezbędne wytyczne do treści aktu wykonawczego.

Trybunał Konstytucyjny podniósł także konieczność przeniesienia do ustawy regulacji dotyczących zasad zryczałtowania podatków oraz warunków ich zryczałtowania, co dotychczas znajduje się w rozporządzeniu ministra finansów. Dlatego też proponuje się skreślenie art. 25 obowiązującej jeszcze ustawy, która daje takie upoważnienie ministrowi finansów. Oprócz tego nowelizowana ustawa zawiera wiele zmian doprecyzowujących przepisy oraz dostosowujących ordynację podatkową do ustaw uchwalonych później.

Jak poinformował senator M. Noga, Komisja Gospodarki Narodowej wniosła siedem poprawek, wśród nich tylko jedna poprawka miała charakter merytoryczny, pozostałe zaś legislacyjny. Poprawka merytoryczna dotyczyła art. 36 §2 nowelizowanej ordynacji podatkowej. Zmiana ta powoduje, że hipoteka przymusowa traci pierwszeństwo zaspokojenia w sytuacji, gdy przedmiotem hipoteki przymusowej jest zabezpieczenie należności z tytułu kredytu bankowego. Wtedy o pierwszeństwie zaspokojenia decyduje kolejność wniosków o dokonanie wpisu. Zdaniem Komisji Gospodarki Narodowej, proponowana poprawka legislacyjna powoduje usunięcie zapisu, który czyni z hipoteki mało wartościowe źródło zabezpieczenia kredytu bankowego, co mogłoby stanowić barierę dla rozwoju banków hipotecznych w Polsce oraz zakłócać rynek listów zastawnych. Komisja Gospodarki Narodowej stanęła na stanowisku, że zgodnie z art. 33 obowiązującej ordynacji podatkowej skarb państwa może uzyskać zabezpieczenie na majątku podatnika przed terminem płatności podatku, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że płatność taka nie zostanie dokonana. Zabezpieczenie jest także możliwe przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, jeżeli z dowodów zgromadzonych w postępowaniu podatkowym wynika, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane. Skarb państwa dysponuje zatem szczególnym i bardzo efektywnym instrumentarium zabezpieczeń swoich należności.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej, która ustosunkowała się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowała stanowisko w tej sprawie. Stanowisko przedstawił senator M. Noga, który poinformował, że komisja poparła 8 spośród 9 zgłoszonych zmian.

Na 76 obecnych senatorów 75 głosowało za przyjęciem uchwały w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz zmianie niektórych innych ustaw w całości wraz ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek, 1 osoba wstrzymała się od głosu:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 16 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz zmianie niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 10, w art. 36 w § 2 skreśla się wyrazy "na cele mieszkaniowe, udzielonego na okres co najmniej 5 lat; w tym przypadku o pierwszeństwie zaspokojenia decyduje kolejność wniosków o dokonanie wpisu";

2) w art. 1:

1) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne,

3) kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym,

4) podatnik zmarł, niepozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w poprzednim kwartale i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej; w takim przypadku decyzję umarzającą zaległość podatkową pozostawia się w aktach sprawy.",

7) w art. 6 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

Wśród najważniejszych zmian senator sprawozdawca wskazał fakt, że nowelizacja dostosowuje dotychczasowe przepisy w tym zakresie do zmian, jakie wystąpiły w polskim prawie w ostatnim okresie w związku z wejściem w życie ordynacji podatkowej czy kodeksu spółek. Drugi cel to skorelowanie zasad wykonywania doradztwa podatkowego jako wolnego zawodu z prawem Unii Europejskiej. Kolejny cel to stworzenie formalnoprawnych i materialnoprawnych uregulowań, które umożliwią zaistnienie w pełni samorządu doradców. W rozpatrywanej ustawie znalazło się ponadto rozwiązanie kwestii dotyczącej tak zwanego wpisu warunkowego. Dotychczas bowiem ci doradcy podatkowi, którzy nie mieli zdanych egzaminów, funkcjonowali na zasadzie wpisu warunkowego. Ta zmiana reguluje i jednoznacznie rozstrzyga tę kwestię.

Jak stwierdził senator S. Jarosz, rozpatrywaną ustawę sejmową można ocenić pozytywnie. Poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej w zasadzie dokonała niewielu zmian. Senator poinformował, że pierwotny projekt rządowy, który był złożony do Sejmu, zakładał zmianę ustawy o doradztwie podatkowym w trochę innym kierunku niż to się ostatecznie stało. Na posiedzeniu Komisji Gospodarki Narodowej dyskutowano, czy kierunek zmian, które ostatecznie wyszły z Sejmu po długiej, ponadrocznej pracy z udziałem środowiska doradców, jest właściwy, czy też właściwszy był pomysł, który pierwotnie zaproponował rząd. Jak stwierdził senator S. Jarosz, rząd zmierzał do wprowadzenia szerokiej dostępności zawodu doradcy podatkowego oraz wprowadzenia dwóch kategorii doradców. Byliby więc doradcy, którzy by w sposób prawie automatyczny mogli wykonywać swój zawód, oraz tak zwani biegli, którzy musieliby zdawać egzaminy, i oni mieliby prawo wykonywać szerszą gamę usług w tym zakresie, na przykład reprezentować klientów w postępowaniach sądowych i administracyjnych, ale zwłaszcza sądowych. Podczas posiedzenia komisji dosyć szeroko dyskutowano, czy w ogóle jest możliwość powrotu do tego myślenia, czy też do tego kierunku zmian, który proponował rząd. Z dyskusji wynikało - i ze stanowiska przedstawicieli rządu również - że właściwie kierunek, który ostatecznie przyjął Sejm, trochę inny niż pierwotnie proponowany, poprzez przyjęcie różnych zapisów został tak ugruntowany, iż powrót w Senacie do pierwotnego pomysłu nie jest możliwy. W związku z tym Komisja Gospodarki Narodowej skoncentrowała się na analizie zmian przyjętych ostatecznie przez Sejm.

W przyjętym stanowisku Komisja Gospodarki Narodowej zaproponowała Senatowi wprowadzenie 3 poprawek do nowelizacji ustawy o doradztwie podatkowym. Dwie z nich wynikały z niekompletności rozwiązań sejmowych. Za zmianę merytoryczną komisja uznała propozycję skreślenia pkt 3 w art. 1 w pkt 59 w ust. 4 Dotyczyła ona kwestii zamiany wpisu warunkowego na wpis na listę biegłych doradców podatkowych. W propozycji przyjętej przez Sejm znalazł się zapis, że w pewnych wypadkach osoby, które pełniły funkcje doradcy, wykonywały usługi doradcy podatkowego przez osiem lat, mogłyby bez spełnienia wszystkich wymogów, bez konieczności zdawania egzaminu i bez konieczności posiadania wyższego wykształcenia zostać wpisane na listę docelową, listę doradców podatkowych. W dyskusji, która miała miejsce na posiedzeniu komisji, przeważył pogląd, że skoro przyjmuje się taki model kształtowania zawodu doradcy podatkowego, że dostęp do niego jest utrudniony z powodu konieczności przejścia postępowania egzaminacyjnego i że doradca podatkowy ma być osobą zaufania publicznego, osobą gwarantująca wysoką jakość usług, a nie szeroki dostęp, to konsekwentnie również przy przekształcaniu wpisu warunkowego na ostateczny, zastosować pewne kryteria. A zatem powinni to być ludzie bezwzględnie spełniający wymóg, tak jak dotychczas, wyższego wykształcenia i osoby, które jednak poddadzą się egzaminowi niezależnie od tego, jak długo wykonywały usługi doradcy.

Jak poinformował sprawozdawca Komisji Gospodarki Narodowej, były również podnoszone kwestie dotyczące tego, że ogromna liczba młodych ludzi kończy obecnie studia ekonomiczne i inne studia pokrewne. W tych środowiskach jest duży potencjał ludzi, którzy będą mogli przystąpić do egzaminów i znaleźć miejsca pracy w zawodzie doradcy podatkowego. W związku z tym nie należy w sposób szczególny, co proponował w swoim zapisie Sejm, preferować tych, którzy dotychczas wykonywali zawód, a nie uzyskali wpisu ostatecznego. Jak stwierdził senator S. Jarosz, członkowie komisji mieli również świadomość tego, że pewne ułomności starej ustawy, jeśli chodzi o jej wykonywanie, między innymi niepowołanie drugiej komisji egzaminacyjnej, uniemożliwiły wielu doradcom na wpisie warunkowym przejście na wpis ostateczny, bo była pewna przerwa w funkcjonowaniu ustawy.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 1 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Jan Chodkowski. Jak poinformował, treść ustawy dotyczy bezpłatnych bonów paliwowych wydawanych rolnikom. Sprawę częściowej rekompensaty wydatków poniesionych przez rolników na zakup paliwa do ciągników służących do uprawy roli wprowadzono po raz pierwszy w latach siedemdziesiątych. Była to dotacja na każdy zgłoszony do ewidencji ciągnik rolniczy. Funkcjonowało to wtedy rok. Po tej próbie o dotacji do paliwa nie mówiło się długo. Dopiero Senat pierwszej kadencji na 36. posiedzeniu przyjął uchwałę w sprawie wprowadzenia kategorii dotowanego paliwa rolniczego. Od tamtej pory o paliwie rolniczym mówi się prawie bezustannie. W 1993 r. wprowadzono dotację, wypłacaną na każdy hektar użytków rolnych. Dotacja ta znowu funkcjonowała tylko przez rok. Była ostro krytykowana. i po objęciu władzy przez premiera Pawlaka - zlikwidowana. Może obecne, trzecie z kolei rozwiązanie, łączące posiadanie ziemi z posiadaniem ciągnika, będzie rozwiązaniem trwałym, dobrze służącym rolnikom - wyraził nadzieję senator.

Jak poinformował senator J. Chodkowski, po wejściu w życie rozpatrywanej ustawy rolnicy, którzy uzyskają z gminy odpowiednie zaświadczenie, otrzymają w banku spółdzielczym bony paliwowe, będące prawnymi środkami płatniczymi przy zakupie oleju napędowego oznaczonego symbolem SWW 0242-2. Bony paliwowe będą wykonane na zlecenie i pod nadzorem ministra finansów i ministra spraw wewnętrznych. Koszty związane z wykonaniem bonów zostaną pokryte z budżetu państwa. Również z budżetu będą wypłacone bankom spółdzielczym prowizje w wysokości 0,4% wartości nominalnej wydanych bonów.

Sejmowa wersja ustawy przewiduje, że bony paliwowe otrzymają płatnicy podatku rolnego, którzy prowadzą działalność rolniczą i są właścicielami co najmniej jednego ciągnika rolniczego oraz nie mają zaległości w płatności podatku rolnego. Wartość bonów paliwowych będzie zależeć od powierzchni użytków rolnych, z wyłączeniem gruntów, na których zaprzestano działalności rolniczej. Wartość bonu na jeden hektar określi corocznie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Ustawa wprowadza przepisy karne za podrabianie, przerabianie bonów lub upoważnień do ich odbioru. Wejście w życie tej ustawy jest proponowane na 1 lipca 2001 r.

W poprawce pierwszej komisja proponowała, by w art. 1 w zmianie pierwszej dodać art. 40g¹, mówiący, że bony przerabiane, podrabiane lub budzące wątpliwość podlegają zatrzymaniu przez sprzedawcę oleju napędowego oraz o tym, jak z tymi zatrzymanymi bonami postępować. Zaproponowane w ustawie rozwiązania wskazują, że system będzie w miarę szczelny, ale obowiązek zatrzymania podejrzanych bonów wydaje się konieczny, żeby te bony nie mogły dalej krążyć między kupującymi i sprzedającymi.

Poprawka druga dotyczyła definicji ciągnika rolniczego. W czasie posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pojawiły się wątpliwości, co oznacza zapis w art. 40a ust. 3: pojazd "zarejestrowany w trybie określonym w ustawie z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym". Czy tylko to, że pojazd jest zbudowany zgodnie z przepisami, ma ściśle określonego właściciela i został zarejestrowany pod określonym numerem? Czy zarejestrowany to taki, który ma ważne badania techniczne i jest aktualnie dopuszczony do ruchu po drogach publicznych? Taką interpretację przedstawił minister finansów. Także Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu uznało, że definicja ciągnika zawarta w art. 40a dotyczy ciągnika zarejestrowanego i dopuszczonego do ruchu na drogach publicznych. Większość członków Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi uznała, że to rozwiązanie jest złe, bo dopuszczenie do ruchu to wymóg kosztowny, wymagający corocznych badań diagnostycznych i opłat komunikacyjnych. Wielu rolników zrezygnowało z corocznych badań ciągników, ponieważ nie mają potrzeby wyjeżdżania nimi na drogi publiczne. Na ogół do transportu używają przyczepek samochodowych, a większe porcje płodów czy środków do produkcji są odbierane i dostarczane transportem nabywcy lub sprzedającego. Wielu rolników rezygnuje z badań technicznych, bo opłata za przegląd i usunięcie najdrobniejszych usterek to minimum 100 zł. Wiąże się to także z koniecznością zapłacenia obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego w wysokości 56 zł. Jeśli przyjęto by rozwiązanie sejmowe, to rolnik, który ma dziesięć hektarów - a więc nie najmniej, a takich gospodarstw w Polsce jest bardzo dużo - i używa do prac polowych ciągnika, którym nie wyjeżdża na drogi publiczne, bo nie ma takiej potrzeby, nie przeprowadza badań technicznych i nie opłacił OC komunikacyjnego, aby dostać dotację, będzie musiał to wszystko zrobić, czyli ponieść koszt mniej więcej 150  zł. Dotacja dla takiego dziesięciohektarowego gospodarstwa, według przewidywań ministra finansów, w tym roku to około 122 zł. Zdaniem senatora J. Chodkowskiego, warto wziąć pod uwagę, że wymóg aktualnie ważnej rejestracji wyeliminuje wielu rolników, którzy mają ciągniki i używają ich do prac polowych, a nie wyjeżdżają nimi na drogi publiczne. Wyeliminuje to także tych rolników, którzy w gospodarstwie używają ciągników gąsienicowych, bo te nie podlegają rejestracji, a są używane w wielu gospodarstwach do uprawy roli. Jeśli przyjąć taką interpretację, to sejmowe rozwiązanie jest w sprzeczności z ideą dotacji, bo ma to być rekompensata dotycząca kosztów uprawy roli, a nie kosztów związanych z poruszaniem się po drogach publicznych. Komisja nie podzieliła poglądu, że obowiązek badań diagnostycznych zmniejszy liczbę wypadków w rolnictwie. Wypadki to przede wszystkim kwestia maszyn przyczepianych do ciągnika, braku odpowiednich osłon, niewłaściwego ubrania obsługujących czy nieprawidłowego rozmieszczenia ładunku.

Trzecia poprawka zaproponowana przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi była wynikiem zmiany definicji ciągnika. Komisja zaproponowała, by zaświadczenie wójta zamiast szczegółowego opisu ciągnika zawierało potwierdzenie posiadania ciągnika rolniczego. Poprawka czwarta była konsekwencją wprowadzenia art. 40g¹.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Adam Glapiński. Poinformował on, że dyskusja nad rozpatrywaną ustawą sejmową była bardzo burzliwa i wnikliwa, a w jej trakcie ujawniło się wiele skomplikowanych kwestii, zarówno prawnych, jak i ekonomicznych, związanych z tą ustawą. Podstawowy problem prawnokonstytucyjny, który się pojawił i którego rozstrzygnięcie przekraczało możliwości komisji, dotyczył kwestii konstytucyjnej, a mianowicie braku możliwości zwiększenia deficytu budżetowego przez Sejm RP. W ustawie kwestię dopłat do paliwa i bonów paliwowych rozwiązano w ten sposób, że realizacja tych talonów dotyczyć ma strony dochodowej budżetu - uszczupla sumę podatków, które wpływają do budżetu. Rezerwa budżetowa natomiast, która została zaproponowana przez rząd, a potem zatwierdzona przez Sejm i która jest przeznaczona na wypłaty z tego tytułu, jest umieszczona po stronie wydatków. Ale interpretacja przepisu konstytucji, w którym mówi się, że parlament nie może zwiększać deficytu, jednoznacznie wskazuje zarówno na stronę dochodową, jak i wydatkową budżetu. A więc jest tu pewien problem. Komisja uzyskała informację, że trwają prace prawników, którzy w jakiś sposób tę kwestię rozstrzygną, tak aby nie naruszyć konstytucji. Ale problem ten przyciągnął uwagę senatorów i był dosyć zasadniczą sprawą, jeśli chodzi o kwestie prawne.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, komisja nie znalazła innych zasadniczych problemów prawnych i dlatego skoncentrowano się w  dyskusji na pragmatyzmie przyjętego przez Sejm rozwiązania. Czy bony paliwowe są najzręczniejszym sposobem rozwiązania kwestii zmniejszenia kosztów produkcji rolnej tych rolników, którzy używają ciągników? Czy nie można by rozwiązać tego problemu poprzez bezpośrednie dopłaty, czy też zmniejszanie tych kosztów w innym miejscu? Chodziło też o to, których grup rolników ma dotyczyć to wspomaganie itd.

W toku dyskusji, po wyjaśnieniach ministra finansów, okazało się, że w zasadzie trudno o jakąś sprawniejszą, lepszą konstrukcję. Odpowiada ona rozwiązaniom przyjętym w innych krajach europejskich, chociaż pojawia się problem funkcjonowania całego tego trybu biurokratycznego. Przy niewłaściwych zachowaniach urzędników odpowiedniego szczebla, od wójtów począwszy, mogą się pojawić różnego rodzaju nadużycia i elementy łamania prawa, ale tego przecież ustawodawca nie może zakładać.

W opinii senatora A. Glapińskiego, kwestią zasadniczą jest oczywiście wysokość wspomagania przez państwo rolnictwa - w szczególności rolników - które w tym trybie ma się dokonywać. To wspomaganie w pierwszym okresie funkcjonowania tej ustawy, w formie przewidzianej przez rząd i związanej już z ustawą budżetową, będzie bardzo niewielkie. Na wdrożenie tego systemu przewidziano bowiem 30 milionów zł, a na wypłaty z tym związane 150 milionów zł, co oznacza, że średnio na jeden hektar każdy uprawniony rolnik posiadający zarejestrowany ciągnik otrzyma około 12 zł. W przyszłości, kiedy budżet państwa będzie dysponował większymi środkami i państwo będzie miało większe możliwości wspierania rolnictwa, tych środków będzie można przeznaczyć odpowiednio więcej. Wartość tych środków, czyli bonów paliwowych, będzie bowiem każdorazowo określać rozporządzenie Rady Ministrów.

Inna kwestia, która wymaga lepszego zdefiniowania, dotyczy tego, kto jest rolnikiem posiadającym zarejestrowany ciągnik i co oznacza wyrażenie "zarejestrowany ciągnik". Pojawia się tu bowiem szereg różnego rodzaju problemów. Komisja Gospodarki Narodowej szukała ponadto możliwości zwolnienia rolników, którzy będą korzystali z tych bonów z dodatkowych kosztów. W związku z tym komisja zaproponowała wprowadzenie jednej poprawki, która dotyczyła zniesienia odpowiedniej opłaty skarbowej, którą rolnik ubiegający się o bony musiałby złożyć. Komisja w swojej poprawce wniosła ponadto o określenie w rozporządzeniu ministra finansów wzoru wniosku, o którym jest mowa. Zdaniem senatorów, uprościłoby to całą procedurę.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator A. Glapiński podkreślił, że komisja poparła zdecydowaną większością głosów omawiany projekt sejmowy wraz z proponowaną zmianą. Komisja uznała, że jest to krok we właściwym kierunku i że w przyszłości może się on okazać bardziej znaczącym wsparciem dla rolnictwa.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie. Sprawozdanie przedstawił senator J. Chodkowski. Zarekomendował on przyjęcie 6 poprawek spośród 15 zgłoszonych w toku debaty. Ponadto poinformował, ze zgodnie z regulaminem swoje poprawki wycofał senator K. Kleina. Dwie poprawki, autorstwa senatora J. Chróścikowskiego, poparła mniejszość połączonych komisji.

<<Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 2 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 1:

a) w zdaniu wstępnym wyrazy "art. 40a-40g" zastępuje się wyrazami "art. 40a-40g¹",

b) po art. 40g dodaje się art. 40g¹ w brzmieniu:

2) w art. 1 w pkt 1, w art. 40a ust. 3 otrzymuje brzmienie:

3) w art. 1 w pkt 1, w art. 40e w ust. 2 pkt 5 otrzymuje brzmienie:

6) w art. 1 w pkt 2 w zdaniu wstępnym wyrazy "art. 40g" zastępuje się wyrazami "art. 40g¹"..

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 102. posiedzeniu, 2 marca br. Do Senatu została przekazana 5 marca br. Marszałek Senatu 6 marca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie. Sprawozdanie komisji przedstawił senator Marian Noga.

Jak poinformował senator sprawozdawca, ustawa spełnia dwa wymogi. Po pierwsze, przystosowuje polskie prawo do prawa unijnego, a po drugie, poprawia strukturę obszarową polskich gospodarstw rolnych. Renta strukturalna w rolnictwie jest miesięcznym świadczeniem pieniężnym, które może otrzymać rolnik spełniający jednocześnie kilka warunków. Tym warunkiem jest, po pierwsze, ukończenie pięćdziesięciu pięciu, ale nie więcej niż sześćdziesięciu lat przez kobietę, a przez mężczyznę - sześćdziesięciu, ale nie sześćdziesięciu pięciu lat. Po drugie, warunkiem jest przekazanie gospodarstwa rolnego wielkości nie mniejszej niż 3 ha. Po trzecie, jest to płacenie przez rolnika składki na ubezpieczenie gwarantujące uzyskanie emerytury rolnej. Z kolei przejmujący gospodarstwo rolne - bo jest to renta strukturalna za przekazanie gospodarstwa rolnego innemu rolnikowi - przynajmniej pięć lat musi być gospodarującym rolnikiem i właścicielem tegoż gospodarstwa. Inny warunek jest taki, że to gospodarstwo rolne będzie miało nie mniej niż 12 ha ziemi.

Jak poinformował senator M. Noga, na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej były dyskutowane różne warianty. Proponowano np., żeby przekazywanie ziemi mogło dotyczyć areału mniejszego niż 3 ha, podczas gdy przejmujący ziemię mógłby mieć areał mniejszy niż 12 ha. Te wnioski nie uzyskały aprobaty komisji. Były również propozycje zróżnicowania tych areałów w zależności od regionu Polski. Także te wnioski nie uzyskały aprobaty komisji. Przekazanie ziemi może się odbywać odpłatnie na rzecz innego gospodarstwa, które ma areał nie mniejszy niż 12 ha. Może to być również przekazanie nieodpłatne na rzecz skarbu państwa. Także w takiej sytuacji rolnik mógłby starać się o rentę strukturalną.

Sprawozdawca podkreślił, że obrady Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej były bardzo burzliwe. Eksperci powołani przez komisję zwracali uwagę na rzekome korupcjogenne elementy tej ustawy, dające podobno impuls do zawierania fikcyjnych małżeństw w celu uzyskania renty strukturalnej. Członkowie komisji nadzwyczajnej nie podzielili tych obaw, czemu dali wyraz w głosowaniu, gdyż tylko jeden senator głosował przeciwko tej ustawie.

W imieniu Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej senator M. Noga przedstawił projekt uchwały o rentach strukturalnych w rolnictwie wraz z 11 poprawkami legislacyjnymi przyjętymi przez komisję.

Do stanowiska Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej zgłoszono wniosek mniejszości, który przedstawiła senator Genowefa Ferenc. Jak stwierdziła, rekomendowany wniosek zmierza do zmniejszenia kosztów obsługi rent strukturalnych przez KRUS. Mniejszość komisji uznała, że proponowana wysokość, do 3,5% planowanych wydatków na te świadczenia, jest zbyt wysokim kosztem obsługi. Podczas dyskusji prowadzonej na posiedzeniu komisji wskazywano, że symulacja dotycząca osób uprawnionych do rent strukturalnych może zawierać znaczny błąd, co oznacza, że z tej ustawy może skorzystać znacznie mniej osób. Powodowałoby to, że na koszt obsługi byłyby przeznaczone zbyt znaczne środki. Senator sprawozdawca zaznaczyła, że nie jest tworzony nowy urząd w celu obsługi tej ustawy, chodzi jedynie o dodatkowe zadania powierzone KRUS. Mniejszość komisji zaproponowała, by koszt obsługi rent strukturalnych nie przekraczał 2% wydatków planowanych na te świadczenia.

W debacie nad ustawą o rentach strukturalnych w rolnictwie wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie: Jan Chodkowski, Jerzy Chróścikowski, Mieczysław Janowski, M. Noga, Jerzy Pieniążek i Marek Waszkowiak.

Sprawozdanie komisji przedstawił senator M. Noga. Poinformował on, że komisja spośród 25 zgłoszonych podczas dyskusji zmian poparła 18.

W kolejnych głosowaniach Senat poparł 18 poprawek rekomendowanych w stanowisku Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej oraz zmianę postulowaną przez senatora J. Chodkowskiego.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 2 marca 2001 r. ustawy o rentach strukturalnych w rolnictwie, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 104. posiedzeniu, 16 marca br. Do Senatu została przekazana 20 marca i tego samego dnia marszałek Senatu skierowała ją do Komisji Ochrony Środowiska oraz  Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie. Sprawozdanie obu komisji przedstawił senator Janusz Okrzesik. Poinformował on, że wnioski obu komisji są w dużej mierze zbieżne.

Senator sprawozdawca rozpoczął swe wystąpienie przypomnieniem, że z są jedynie dwa obiekty widoczne z kosmosu, będące wynikiem działalności człowieka. Jednym z nich jest mur chiński, a drugą pewne wysypisko śmieci znajdujące się niedaleko jednej z wielkich aglomeracji amerykańskich. Jak podkreślił, żeby cała Ziemia nie wyglądała tak jak to wysypisko, potrzebne są działania ograniczające ilość produkowanych przez nas i trafiających na wysypiska odpadów. Coraz większą część odpadów stanowią opakowania i odpady opakowaniowe jednokrotnego użytku. Coraz większą część tej ogólnej masy odpadów stanowią właśnie takie odpady, będące w dużej mierze wynikiem naszej aktywności konsumenckiej, ponieważ coraz więcej kupujemy, spożywamy i przy okazji wyrzucamy.

Problem odpadów jest regulowany przez kilka ustaw, które tworzą pewien całościowy system. Taką ustawą matką jest ustawa - Prawo ochrony środowiska, rozpatrywana na obecnym posiedzeniu Senatu. Następna ustawa regulująca tę problematykę to ustawa o odpadach, nad którą Senat również już pracował. I wreszcie dwie omawiane obecnie ustawy: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi opakowaniami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.

Jak poinformował senator J. Okrzesik, ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych zawiera przepisy, które były przedmiotem regulacji jednej dyrektywy i trzech decyzji Unii Europejskiej: dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych oraz decyzji ustanawiającej system identyfikacji materiałów opakowaniowych, decyzji ustanawiającej wzory formularzy bazy danych i decyzji określającej warunki odstępstw od wymogów stężeń metali ciężkich w odniesieniu do skrzynek i palet wykonanych z tworzyw sztucznych.

W ustawie zawarte są definicje pojęć najważniejszych dla funkcjonowania całego systemu gospodarki odpadami, takich jak "opakowania", "odpad opakowaniowy", "wielokrotny użytek" czy "odzysk". Ustawa wprowadza zasadę, w myśl której producent i importer są odpowiedzialni za to, co dzieje się z opakowaniami wprowadzonymi przez nich na rynek. Są oni zobowiązani do ograniczenia masy i objętości opakowań, do wykonania opakowań w sposób, który umożliwi ich wielokrotny użytek i odzysk, a także do zmniejszenia zawartości szczególnie szkodliwych substancji w tych opakowaniach. Jednocześnie ustawa wprowadza obowiązek oznakowania wszystkich opakowań, tak aby było wiadomo, w jaki sposób i z czego są zrobione.

Rozpatrywana przez Senat ustawa wprowadza również pewnego rodzaju nadzór nad tym systemem. Ten nadzór sprawują marszałkowie poprzez to, że właśnie na ich ręce zobowiązani są składać sprawozdania producenci i importerzy opakowań, ale sprawuje go również minister środowiska, któremu z kolei marszałkowie przekazują informacje i który jest dysponentem bazy danych dotyczących gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Kontrowersje wzbudził jedynie art. 13, do którego zgłoszone były trzy poprawki. Komisje zdecydowały się poprzeć w głosowaniu poprawkę senatora Z. Piwońskiego, której treść została, zgodnie z regulaminem, nieco zmodyfikowana w stosunku do brzmienia przedstawionego podczas debaty. Poprawka ta wprowadza przepis, który mówi o tym, że obowiązek zawarty w art. 13, dotyczący posiadania w ofercie również napojów w opakowaniach wielokrotnego użytku, dotyczy jednostek handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 25 m². Skreśla się też wyraz "konsumpcyjne". Budziło to wątpliwości, bo nigdzie nie jest podana jasna definicja napojów konsumpcyjnych. Dodaje się również ust. 2, mówiący o tym, że minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi w drodze rozporządzenia rodzaje napojów, których nie dotyczy obowiązek zawarty w ust. 1. W związku z poparciem przez komisję poprawki senatora Z. Piwońskiego komisja odrzuciła dwie inne poprawki.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 16 marca 2001 r. ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

2) w art. 5 w ust. 1 w pkt 3 i w ust. 3 wyrazy "i zdrowia ludzi oraz" zastępuje się wyrazami "lub zdrowia ludzi lub";

6) w art. 10 w ust. 1 wyrazy "w przepisach odrębnych" zastępuje się wyrazami "w przepisach o substancjach i preparatach chemicznych";

7) w art. 13:

a) po wyrazach "handlu detalicznego" dodaje się wyrazy "o powierzchni handlowej powyżej 25 m²" oraz skreśla się wyraz "konsumpcyjne",

10) w art. 32 po wyrazach "z dniem 1 stycznia 2002 r." dodaje się wyrazy ", z wyjątkiem art. 5 ust. 1 pkt 4, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r."..

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Stanisław Marczuk. Jak poinformował, rozpatrywany projekt zawiera przepisy zgodne z prawem unijnym ujętym w dyrektywach. Reguluje wprowadzenie opłat produktowych i depozytowych oraz system ich stosowania i przeznaczania, zakładając, że jest to kierunek działań na rzecz redukcji ilości odpadów.

Rozdział 2 określa obowiązki przedsiębiorców odnośnie do prowadzenia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych. W art. 3 ust. 4 znalazła się delegacja dla Rady Ministrów do przygotowania rozporządzenia określającego szczegółowe roczne poziomy odzysku, recyklingu odpadów opakowaniowych i pożytkowych w poszczególnych latach do 2007 r. Obowiązki dotyczące omawianej działalności przedsiębiorca realizuje samodzielnie bądź za pośrednictwem organizacji. Dalsze artykuły rozdziału 2 doprecyzowują warunki rozpoczęcia działalności i zawiadamiania marszałka województwa o tym fakcie. Przedsiębiorca jest zobowiązany do składania rocznego sprawozdania marszałkowi województwa, a także prowadzenia dodatkowej ewidencji, umożliwiającej ustalenie uzyskanych poziomów recyklingu oraz obliczenie opłaty produktowej.

Rozdział 3, obejmujący art. 12-19, precyzuje zapisy o opłacie produktowej. Przez opłatę produktową rozumie się opłatę obliczaną i wpłacaną za opakowania w wypadku sprzedaży produktów w tych opakowaniach, a także opłatę obliczaną i wpłacaną w wypadku sprzedaży akumulatorów niklowo-kadmowych, ogniw i baterii galwanicznych, opon, lamp wyładowczych, olejów smarowych oraz urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, wymienionych w załącznikach nr 1-3 do ustawy. Rozdział 3 reguluje też obowiązek przedsiębiorcy i organizacji co do dopłaty produktowej, zasady obliczania wysokości stawek, zasady rozliczania i wpłacania opłaty oraz obowiązek składania rocznego sprawozdania z działalności na ręce marszałka województwa. Rozdział 3 zawiera także delegację dla Rady Ministrów oraz dla ministra właściwego do spraw środowiska odnośnie do uszczegółowienia przepisów w odpowiednich rozporządzeniach.

Rozdział 5 reguluje obowiązki organów administracji publicznej, a więc nałożony na marszałka województwa obowiązek przesyłania ministrowi właściwemu do spraw ochrony środowiska oraz narodowemu funduszowi sprawozdania zawierającego informację o wielkościach wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i produktów, osiągniętych wielkościach odzysku i recyklingu oraz o wpływach z opłat produktowych wraz z odsetkami.

Jak poinformował senator S. Marczuk, omawiana ustawa, która po wejściu w życie będzie miała ogromne znaczenie dla ochrony środowiska, a więc i naszego zdrowia, jako pewne novum w tej dziedzinie, wzbudziła szczególną dyskusję komisji w wypadku art. 4 i 5, określających warunki realizacji obowiązku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Kontrowersję budził fakt, że przedsiębiorca może realizować wymieniony obowiązek samodzielnie albo poprzez umowę za pośrednictwem organizacji odzysku, zwanej dalej organizacją. Organizacja ta może prowadzić działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Nie może zlecić wykonania poszczególnych czynności związanych z odzyskiem i recyklingiem osobom trzecim. Pomimo wątpliwości co do takiego zapisu nie udało się komisji wypracować odpowiedniej poprawki.

Na zakończenie swego wystąpienia senator S. Marczuk poinformował senatorów, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 7 poprawek, m.in. usuwających nadinterpretację przepisów art. 3 poprzez skreślenie ust. 4-7, oraz porządkujących poszczególne artykuły projektu ustawy.

Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska przedstawił senator Janusz Okrzesik. W swoim wystąpieniu skupił się na 3 poprawkach Komisji Ochrony Środowiska, różnych od zawartych w stanowisku Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

W dwóch poprawkach komisja zaproponowała nową redakcję art. 45, który określa, wobec jakich przedsiębiorców nie stosuje się przepisów ustawy z dniem jej wejścia w życie 1 stycznia 2002 r., lecz dopiero po upływie dwóch lat, od 1 stycznia 2004 r. Ten właśnie przepis ma dać małym podmiotom gospodarczym możliwość dostosowania się i sprostania wymaganiom ustawy. Sejm określił trzy warunki, które muszą łącznie spełnić przedsiębiorcy chcący skorzystać z tego przedłużonego vacatio legis.. W poprzednim roku kalendarzowym musieli osiągnąć przychód brutto poniżej 0,5 miliona zł, mają zatrudniać nie więcej niż pięciu pracowników i nie dokonywać importu towarów używanych lub odpadów. Ten trzeci punkt, dotyczący importu towarów używanych lub odpadów, ma zabezpieczyć przed nadużyciami, przed wykorzystaniem takich właśnie małych firm do sprowadzania dużej ilości odpadów.

Komisja Ochrony Środowiska zaproponowała, by zrezygnować w ogóle z punktu o zatrudnianiu nie więcej niż pięciu pracowników, dlatego że bardzo ciężko zdefiniować ten zapis w jasny, czytelny sposób, bardzo ciężko byłoby również stosować go w praktyce. Bo nie wiadomo, czy chodzi o pięciu pracowników, czy o pięć etatów. I czy dziesięciu, a może już sześciu zatrudnionych na pół etatu przekracza tę normę? Ze względu na nieczytelność tego przepisu zaproponowano, aby skupić się na tym wymaganiu, które dużo lepiej niż stan zatrudnienia określa wielkość firmy - na przychodzie, ale nie brutto, tylko netto, i to w dodatku zapisanym w sposób zgodny z ustawą o rachunkowości, a więc na przychodzie netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych poniżej 500 tysięcy zł. Gdyby zostawić zapis w dotychczasowym brzmieniu, tak jak proponuje Sejm, byłoby tu takie pojęcie jak przychód brutto, nieużywane raczej przy tego rodzaju przepisach.

Ponadto Komisja Ochrony Środowiska zaproponowała zmianę w załączniku nr 1 do ustawy w poz. 4 w kolumnie 3. Dotyczy ona opakowań z papieru i tektury, a polega na dodaniu do słów "opakowania z papieru i tektury" słów "o zawartości papieru i tektury nie mniejszej niż 75%". Komisja przychyliła się do wątpliwości zgłaszanych również przez przemysł, że dotychczasowa definicja - bez dokładnego określenia, jaką zawartość papieru lub tektury musi zawierać taki odpad opakowaniowy - może sprzyjać nadużyciom. Bardzo ciężko spotkać w praktyce opakowanie, które w 100% jest zrobione z papieru czy z tektury. Zwykle opakowania papierowe czy tekturowe zawierają domieszki różnych substancji chemicznych, różnego rodzaju spinacze, taśmy sporządzone z zupełnie innego tworzywa niż papier czy tektura. I mogłoby to, zdaniem wnioskodawców, powodować pewne nadużycia przy zaklasyfikowaniu takich odpadów do grupy innej niż opakowania z papieru i tektury, gdzie zarówno opłata produktowa, jak i poziom recyklingu znacznie się różnią. Mogłoby to być wykorzystywane przez nieuczciwych przedsiębiorców do omijania przepisów tej ustawy.

Jak poinformował sprawozdawca Komisji Ochrony Środowiska, podczas prac komisji pojawiły się również inne propozycje zmian. Najpoważniejsza dyskusja toczyła się wokół propozycji zmiany poziomu recyklingu dla opakowań z tworzyw sztucznych i opakowań wielomateriałowych. Sejm zaproponował, aby ten poziom recyklingu określić na 25%, podczas gdy w przedłożeniu rządowym było 16%. I taki był też poziom, który został wynegocjowany z przemysłem, z firmami, które produkują tego rodzaju opakowania, posługują się nimi, i takie też były formułowane oczekiwania ze strony firm, w których dominują właśnie tego rodzaju opakowania. Jak stwierdził senator J. Okrzesik, komisja nie przyjęła tych propozycji, mimo iż powstała tu poważna kontrowersja. Komisja jednogłośnie przychyliła się do stwierdzenia, iż zmniejszenie poziomu recyklingu, czyli obniżenie go do 16%, byłoby zmianą bardzo znaczącą, mogłoby zachwiać równowagę pomiędzy opakowaniami z różnego rodzaju tworzyw. Oznaczałoby zwłaszcza uprzywilejowanie opakowań z tworzyw sztucznych w porównaniu z opakowaniami ze szkła gospodarczego czy z aluminium, a z punktu widzenia celu tej ustawy byłaby to zmiana niekorzystna.

Senator J. Okrzesik poinformował ponadto, że podczas prac komisji pojawiły się również pytania dotyczące kosztów nowego systemu gospodarki opakowaniami, odzysku opakowań i odpadów opakowaniowych oraz recyklingu. Jest oczywiste, że tego rodzaju ustawy, które nakładają nowe obowiązki na przedsiębiorców, powiększają również koszty przez nich ponoszone, które w efekcie przenoszone są na konsumentów. Tak jest również i w tym wypadku. Jak wynika z informacji Ministerstwa Środowiska, symulacje pokazują, że ogólny wpływ nowych uregulowań i obowiązków narzuconych tą ustawą na wzrost cen będzie nie większy niż 0,2%. "Wydaje się, że jest to cena, którą każdy z nas z osobna i wszyscy wspólnie jesteśmy gotowi zapłacić za polepszenie jakości środowiska i za zbudowanie w Polsce jakiegoś w miarę szczelnego i wiarygodnego systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi" - stwierdził na zakończenie swego wystąpienia senator J. Okrzesik.

Wszystkie poprawki podczas przerwy w obradach rozpatrzyły Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Ochrony Środowiska. Komisje ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

W imieniu połączonych komisji senator sprawozdawca zarekomendował ponadto 3 poprawki senatorów F. Bachledy-Księdzularza i M. Janowskiego. Zmieniają one nieco zasady tworzenia organizacji odzysku. Do tej pory mogła to być tylko spółka akcyjna o dość wysokim kapitale założycielskim. Komisje zdecydowały się zarekomendować państwu rozwiązanie, które dopuszcza działanie organizacji odzysku również w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, aczkolwiek objętych specjalnymi obostrzeniami, ponieważ organizacja taka byłaby zobowiązana ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej związanej z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy.

Do stanowiska połączonych komisji zgłoszono wniosek mniejszości, który przedstawił senator Marek Waszkowiak. Jak stwierdził, mniejszość miała wątpliwości, czy Polskę stać na 25-procentowy poziom recyklingu i wyraziła to w głosowaniu, uważając, że zaproponowany we wstępnej fazie prac 16-procentowy udział byłby najwłaściwszy.

Głosowania przeprowadzono według kolejności przepisów ustawy. Pierwszy pod głosowanie poddano blok poprawek zaproponowany przez senatora sprawozdawcę J. Okrzesika. Ogółem Izba zaakceptowała 10 zmian. Uchwałę w sprawie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej Senat powziął 77 głosami, przy 1 głosie wstrzymującym się:

1) w art. 2 w pkt 5 po wyrazie "odpady" dodaje się wyrazy "w rozumieniu przepisów o opakowaniach i odpadach opakowaniowych";

5) art. 6 otrzymuje brzmienie:

6) w art. 14 w ust. 2 skreśla się wyraz "wzrostu";

10) art. 45 otrzymuje brzmienie:

Sprawozdanie Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu przedstawił senator Andrzej Krzak. Przypomniał on, że ustawa była projektem poselskim. Łączy w sobie uregulowania dotyczące wykonywania zawodu psychologa oraz organizacji i działania samorządu zawodowego psychologów, ustanawiając kolejną grupę zawodową objętą przymusowym samorządem. Zgodnie z uchwaloną przez Sejm ustawą niezbędnym warunkiem wykonywania zawodu psychologa jest wpis na listę prowadzoną przez samorząd zawodowy, czyli przez izbę psychologów. Osoba, która zamierza praktykować jako psycholog bez takiego wpisu, musi się liczyć z karą ograniczenia wolności albo grzywną.

Zgodnie z rozpatrywaną ustawą, wykonywanie zawodu psychologa polega na sporządzaniu diagnozy psychologicznej, opiniowaniu, orzekaniu na podstawie odrębnych przepisów, psychoterapii oraz udzielaniu pomocy psychologicznej. Wykonywać zawód mogą osoby, które: mają dyplom magistra psychologii lub wykształcenie równorzędne uzyskane za granicą, posiadają pełną zdolność do czynności prawnych, biegle posługują się językiem polskim w mowie i piśmie oraz odbyły roczny staż podyplomowy. Odbycie stażu nie będzie wymagane, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Na listę psychologów będzie można wpisać cudzoziemca, jeżeli przewidują to umowy międzynarodowe oraz jeżeli wylegitymuje się prawem wykonywania zawodu psychologa w państwie jego pochodzenia. Tak będzie po wejściu w życie ustawy.

Psychologowie, którzy już teraz mają dyplom magistra psychologii, a także magistra filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną, uzyskany na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim do 1 września 1981 r., oraz magistra filozofii chrześcijańskiej w  zakresie psychologii, uzyskany na Akademii Teologii Katolickiej do końca 1992 r., a ponadto wykonują swój zawód co najmniej od dwóch lat, zostaną bez dodatkowych warunków wpisani na listę członków tymczasowej izby psychologów, na terenie której wykonują zawód. Osoby praktykujące jako psychologowie, ale nie legitymujące się takim dyplomem, aby dalej trudnić się dotychczasowym zajęciem, powinny w  ciągu roku od wejścia w  życie ustawy wystąpić do Krajowej Rady Psychologów z  wnioskiem o  przyznanie im prawa wykonywania zawodu, który będzie rozpatrzony w  ciągu trzech miesięcy.

Do prowadzenia prywatnej praktyki psychologicznej wymagany jest, oprócz prawa wykonywania zawodu, wpis do rejestru prywatnych praktyk, prowadzonego w regionalnej izbie psychologów.

W trakcie odbywania stażu podyplomowego osoby, które świeżo ukończyły studia, będą miały tak zwane ograniczone prawo wykonywania zawodu. Każdy, kto powróci do wykonywania zawodu co najmniej po pięcioletniej przerwie lub zgłosi taką chęć dopiero pięć lat po ukończeniu studiów lub później, będzie musiał odbyć specjalne przeszkolenie według zasad i programu określonego przez regionalną izbę psychologów. Koszty takiego szkolenia pokryje zainteresowany.

Izba psychologów bierze na siebie obowiązek weryfikacji osób wykonujących zawód także wtedy, gdy w grę wchodzi podejrzenie o niezdolność do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia.

Sprawozdawca Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu poinformował, że komisja przychyliła się do poprawek uściślających i redakcyjnych, zaproponowanych przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Ponadto postanowiła wnieść poprawki merytoryczne. Chodzi przede wszystkim o powierzenie nadzoru nad wykonywaniem ustawy ministrowi właściwemu do spraw zdrowia zamiast ministrowi właściwemu do spraw pracy. Wszędzie tam, gdzie była mowa o ministrze właściwym do spraw pracy, wprowadzono w ustawie zapis "minister właściwy do spraw zdrowia". Przy założeniu, że usługi psychologiczne dotyczą psychiki, części zdrowia psychicznego, punktem wyjścia stała się bowiem definicja zdrowia określona przez Światową Organizację Zdrowia, w skład której wchodzi także dobrostan psychiczny. Ponadto psychologa zobowiązano do prowadzenia indywidualnej dokumentacji osoby będącej przedmiotem usługi psychologicznej, ministra zdrowia zaś do określenia rodzaju tej dokumentacji oraz warunków jej udostępniania. Komisja zaproponowała również uzupełnienie komisji ekspertów o przedstawiciela ministra właściwego do spraw wymiaru sprawiedliwości. Ogółem Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu zaproponowała w swoim sprawozdaniu 23 poprawki do ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

W imieniu Komisji Rodziny i Polityki Społecznej głos zabrała senator Elżbieta Płonka. Senator poinformowała, że podczas prac komisji nad rozpatrywaną ustawą jej założenia i przyjęte przez Sejm rozwiązania dotyczące samorządu psychologów przedstawiła poseł sprawozdawca Ewa Mańkowska. Posłanka określiła ustawę jako oczekiwaną przez środowisko psychologów, które nad projektem poselskim pracowało od około dwóch lat. Wszystkie towarzystwa wspólnie reprezentowały interes zawodu, troskę o jego rzetelne i etyczne wykonywanie, czyli staranie się o wysoką jakość proponowanych usług. Jak zwróciła uwagę senator sprawozdawca, usługi psychologiczne świadczone są coraz szerszej grupie społecznej. Zapisy tej ustawy wyraźnie mówią o prawach klienta, któremu świadczone są te usługi.

Środowisko psychologiczne na posiedzeniu komisji reprezentowane było przez kilkuosobową grupę z dwóch ogólnopolskich towarzystw: Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i Polskiego Towarzystwa Psychologów Sądowych, oraz związki zawodowe resortu transportu. Środowisko to zgodnie opowiedziało się za zapisami przyjętymi przez Sejm, a także za tym, aby nadzór nad ustawą, ze względu na różnorodność środowisk, do których w tej chwili dociera psycholog z usługami, sprawował minister właściwy do spraw pracy. W ustawie jest zapis przewidujący współdziałanie kilku ministrów, w tym ministra edukacji, bo psycholog zdobywa wykształcenie na uniwersytecie, a także ministra zdrowia, ponieważ około 20% usług, jak mówią sami psychologowie, świadczonych jest w zakładach opieki zdrowotnej i dotyczą one zdrowia, psychoterapii.

Senator E. Płonka zwróciła uwagę, że ze względu na częstą konieczność współpracy lekarza i psychologa na posiedzeniu komisji obecny był profesor Purzyński, reprezentujący Instytut Psychiatrii i Neurologii. Zaakceptował on projekt ustawy, zwłaszcza że w rozdziale 1 art. 4 ust. 4 jest konkretny zapis dotyczący współpracy i konieczności poddania lekarzowi psychiatrze decyzji psychologa.

Jak poinformowała senator, komisji proponowano, by nadzór nad ustawą sprawował minister zdrowia. Takie uwagi przedstawił minister zdrowia ze względu na materię ustawy oraz fakt, że usługi psychologiczne dotykają psychiki człowieka, która jest integralną częścią zdrowia. Ponadto minister zdrowia prezentował wątpliwości związane z kilkoma zapisami, szczególnie z ust. 1 pkt 3 w art. 8, gdzie jest mowa o tym, że wpis na listę psychologów wymaga posługiwania się biegle językiem polskim w mowie i piśmie. Uwagi, dotyczące nierówność obywateli w Unii Europejskiej, były również zgłaszane przez Komitet Integracji Europejskiej. W związku z tym w trakcie swoich prac komisja przyjęła poprawkę - i to jest jedna z ważniejszych poprawek merytorycznych przyjętych przez Komisję Rodziny i Polityki Społecznej - mówiącą o wykreśleniu zapisu o konieczności posługiwania się językiem polskim biegle w mowie i w piśmie.

Jak poinformowała senator E. Płonka, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przyjęła także poprawki do art. 8, dotyczące stażu zawodowego i określenia (oczywiście merytorycznie nadzór sprawuje izba psychologów), kto naprawdę wytycza standardy stażu. Komisja przyjęła rozwiązanie, w którym decyzję tę podejmuje minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem zdrowia i ministrem edukacji. On określa warunki odbywania stażu podyplomowego.

Senator sprawozdawca stwierdziła, że komisja przyjęła wszystkie poprawki Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które mają różny ciężar gatunkowy: od poprawek uściślających do poprawek precyzujących, odnoszących się na przykład do wielu zapisów dotyczących dyscyplinowania i odpowiedzialności zawodowej psychologa w wypadku niespełniania warunków czy wykazywania uchybień w wykonywaniu swojego zawodu.

Uzgodnione na posiedzeniu połączonych komisji wnioski przedstawił senator A. Krzak. Poinformował on, że połączone komisje poparły 47 spośród 73 zgłoszonych poprawek i zaapelował o ich przyjęcie przez Senat. Senator poinformował ponadto, że na podstawie art. 52 ust. 4 Regulaminu Senatu następujący wnioskodawcy dokonali zmiany treści swoich poprawek: senator J. Danielak odnośnie do wniosku o zmianę brzmienia art. 4 ust. 4 ustawy, W. Pietrzak odnośnie do wniosku o zmianę brzmienia art. 8 ust. 9 ustawy, oraz J. Cieślak odnośnie do wniosku o zmianę brzmienia art. 63 ustawy.

W imieniu mniejszości połączonych komisji o poparcie 6 poprawek apelowała senator J. Danielak. Jedna z postulowanych poprawek zmierzała do tego, by to ministrowie właściwi, a nie wyłącznie minister zdrowia, określali w drodze rozporządzeń obowiązujące w danym resorcie standardy. Senator zwróciła uwagę, że psychologowie pracując w zawodzie, podlegają różnym resortom i dotychczas byli podporządkowywani bardzo różnym rozstrzygnięciom, wynikającym właśnie z resortowego charakteru zatrudnienia. Senator apelowała ponadto o przyjęcie poprawki stwarzającej możliwość włączania do komisji specjalistycznej nie tylko lekarzy, ale i psychologów. Poprawka ta dotyczyła orzeczeń o stanie zdrowia psychologów. Zdaniem sprawozdawcy mniejszości, obecność psychologów w tej komisji jest jak najbardziej zasadna. Kolejna poprawka umożliwiła poszerzenie katalogu zadań komisji krajowej o zwoływanie zjazdów nadzwyczajnych. Pozostałe 3 poprawki poparte przez mniejszość połączonych komisji dotyczyły bardzo specyficznej pracy psychologów zatrudnionych w strukturach resortu obrony i zmierzały do wyodrębnienia tej grupy zawodowej, pokazania jej specyfiki.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 1 marca 2001 r. ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona na 102. posiedzeniu Sejmu, 1 marca br., a do Senatu przekazana 5 marca br. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją 6 marca br. do Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, a  13 marca br. dodatkowo, do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu przedstawił senator Maciej Świątkowski. Poinformował on, że przedmiotowy akt prawny wprowadza szereg istotnych zmian w zapisach dotychczasowej ustawy, które to zmiany dotyczą definicji używanych określeń, takich jak "promocja napojów alkoholowych", "reklama napojów alkoholowych" i innych. Przyznaje on również Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i zarządom gmin prawo podejmowania interwencji w wypadku naruszenia przepisów o reklamie i promocji napojów alkoholowych i prawo występowania przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego. Daje on również zarządom gmin kompetencje do powoływania komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; decentralizuje obrót hurtowy napojami alkoholowymi i określa jego szczegółowe zasady; reguluje wysokość opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych z uwzględnieniem wartości sprzedaży w roku poprzednim, reklamy i promocji napojów alkoholowych; poszerza katalog miejsc, w których zabrania się podawania i spożywania napojów alkoholowych; uprawnia sprzedającego i podającego napoje alkoholowe do sprawdzania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy; zobowiązuje pracownika do poddawania się badaniu stanu trzeźwości za pomocą alkomatu; cywilizuje pobyt osoby w stanie nietrzeźwym w izbie wytrzeźwień, w jednostce Policji czy w zakładach opieki zdrowotnej; reguluje system kar w wypadku sprzedaży i podawania alkoholu, kiedy jest to zabronione, w wypadku prowadzenia reklamy i promocji wbrew postanowieniom zawartym w ustawie i w wypadku prowadzenia bez wymagalnego zezwolenia obrotu hurtowego. Ustawa określa również definicję napoju alkoholowego.

Członkowie komisji, w opinii senatora sprawozdawcy, jako przedstawiciele medycyny opartej na badaniach naukowych, zgadzali się z opinią, że reklama napojów alkoholowych oraz duża liczba punktów, w których można nabyć te napoje i w których są one podawane, sprzyja wzrostowi spożycia tej używki i obniża wiek inicjacji jej stosowania. Dzięki między innymi reklamie, sponsoringowi oraz promocji wyrobów alkoholowych o małej i średniej zawartości tej używki uzyskuje się jednak cele zakładane przy wprowadzeniu ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w 1982 r. Jest to zmniejszenie ilości spożytego alkoholu na głowę mieszkańca w Polsce aż o 30%. Zmienia się również struktura spożywanych napojów alkoholowych na korzyść tych o niskiej i średniej zawartości alkoholu, głównie piwa i wina.

Przewodniczący Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu przypomniał, że członkowie komisji obecnej kadencji przy nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji głosowali za wprowadzeniem zakazu reklamy i promocji napojów alkoholowych. Na posiedzeniu,13 marca br., senatorowie, po zapoznaniu się z zapisami ustawy oraz opiniami ekspertów, uczestniczyli w kilkugodzinnej debacie, w której brali również udział zaproszeni goście, reprezentujący rząd i Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Byli też obecni prezesi browarów, przedstawiciele związków zawodowych funkcjonujących w browarach, przedstawiciele związków sportowych koszykówki, sportów motorowych oraz piłki nożnej. Obecny był również prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego poseł Stefan Paszczyk, prezes Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego pan Dłużniak, przedstawiciele publicznych i niepublicznych telewizji, radia oraz Izby Gospodarczej Reklamy Zewnętrznej.

Jak stwierdził senator M. Świątkowski, dyskusja dowiodła, że w Polce nie respektuje się prawa wynikającego z zapisów przedmiotowej ustawy w zakresie przepisów karnych dotyczących sprzedaży i podawania alkoholu, w tym podawania go niepełnoletnim. Brak jest możliwości zastosowania sankcji w postaci utraty koncesji, czy też wyższej kary niż grzywna wobec osób, które łamią to prawo. Komisja nie jest jednak kompetentna w tej dziedzinie, liczy więc na głosy w dyskusji i propozycje senatorów specjalistów od prawa, w tym prawa karnego.

Senator poinformował, że podczas dyskusji krytycznie odnoszono się głównie do zapisu art. 13¹ ustawy, dotyczącego reklamy i promocji napojów alkoholowych. Chociaż wyłączono z całkowitego zakazu reklamę piwa, to jednak takie ograniczenia czasowe emisji reklamy w telewizji, radio, kinie i teatrze jak te, które uchwalono, nie są spotykane w żadnym kraju europejskim. Nieprecyzyjne są także zapisy, że reklama nie może się kojarzyć z sukcesem zawodowym, wypoczynkiem, seksem, sportem, zdrowiem, czyli nie może w zasadzie budzić żadnego pozytywnego skojarzenia. Nie będzie można reklamować piwa na okładkach czasopism, billboardach i w żadnej innej formie reklamy zewnętrznej. Nie wykluczono jednak możliwości reklamy w codziennej prasie, a tłumaczenie, że dzieci i młodzież nie czytają codziennej prasy, nie przekonało senatorów i wydawało się pokrętne.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, w Polsce mamy cztery miliony domów, w których jest dostęp do telewizji satelitarnej i kablowej, istnieje dziesięć milionów połączeń internetowych. W związku z powyższym reklama i promocja piwa jest dostępna, w tym dla dzieci i młodzieży, które chętnie oglądają programy MTV i Eurosport. Programy te, a także szereg programów z innych stacji telewizyjnych nadawane są w języku polskim, stacje je emitujące mają jednak siedziby poza Polską i nie podlegają polskiej jurysdykcji. W ten sposób miliony Polaków będą informowane o wyrobach piwowarskich innych marek niż polskie. To właśnie reklama - której głównym celem jest informacja, kto jakie piwo produkuje, jakie browary funkcjonują w Polsce - pozwala na wypromowanie marki produktu, wprowadzenie go na rynek i utrzymanie. W Polsce największe spożycie alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca było na początku lat osiemdziesiątych, kiedy w ogóle nie było reklamy, a alkohol był na kartki, sprzedawany po godzinie 13.00.

Senator M. Świątkowski poinformował, że przedstawiciele browarów polskich deklarowali i deklarują współpracę na polu zwalczania nadużywania alkoholu z  agendami rządowymi i  samorządowymi. Chcą przeznaczyć na ten cel znaczne środki, wzorem chociażby Stanów Zjednoczonych, gdzie taka akcja zmniejszyła o 50% liczbę wypadków samochodowych spowodowanych przez młodych ludzi, którzy byli pod wpływem alkoholu.

Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu zaproponowała również możliwość reklamy zewnętrznej piwa. Ta reklama byłaby jednak zaopatrzona - poprzez swoistą antyreklamę w postaci treści przygotowanej przez ministra zdrowia - w informację o szkodliwości spożywania alkoholu, szczególnie przez małoletnich. Ta treść mogłaby być powtarzana w każdym miejscu, gdzie alkohol się podaje i sprzedaje. Byłaby to dobra edukacyjna komunikacja ze społeczeństwem za pieniądze przedsiębiorstw piwowarskich.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu znalazła się w szczególnej sytuacji przy ocenie tej ustawy, ponieważ musiała również odnieść się do sprawy sportu, szczególnie sportu wyczynowego. Podstawowymi źródłami finansowania sportu wyczynowego są umowy, w tym umowy z telewizją o przeprowadzaniu transmisji telewizyjnych, ale również umowy sponsorskie ze stacjami, które m.in. reklamują i promują różnego rodzaju wyroby, w tym wyroby piwowarskie. Dochody z biletów, karnetów oraz składek stanowią tylko znikomą część dochodów klubów sportowych, związków sportowych czy reprezentacji narodowej.

Browary funkcjonujące w Polsce należą do podstawowych podmiotów finansujących polski sport, co nie odbiega od modelu w całej Europie. Bez tego finansowania narodowa kadra olimpijska miałaby trudności z wyjazdem do Sydney. Podobnie jest z kadrą sportowców niepełnosprawnych - dla tych ludzi kupuje się wózki inwalidzkie, protezy i inne urządzenia usprawniające właśnie za pieniądze browarów. Gdyby nie te podmioty, w Polsce byłyby trudności ze zorganizowaniem jakiejkolwiek imprezy o randze mistrzostw Europy czy mistrzostw świata. Istnieje nawet przypuszczenie, że międzypaństwowe mecze reprezentacji w grach zespołowych trzeba byłoby przenosić poza granice kraju.

Browary są strategicznymi sponsorami wielu drużyn lig polskich oraz poszczególnych wybitnych polskich sportowców. Istnieje obawa, że ograniczenie środków finansowych z tych źródeł spowoduje konieczność szukania innych, w tym środków, które przeznaczone są na sport wyczynowy w budżecie państwa, budżetach samorządowych oraz środków specjalnych od gier liczbowych. Browary funkcjonujące w Polsce przeznaczają bezpośrednio na sport około 20 milionów dolarów rocznie. Browary sponsorują również inne dziedziny życia - życie kulturalne czy ochronę zdrowia. Jedna z korporacji piwnych przeznaczyła na zakup sprzętu medycznego dla Polski północnej 12 milionów zł.

Senator M. Świątkowski poinformował, że Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu zaproponowała wprowadzenie szeregu poprawek do art. 13¹. Zmierzały one do utrzymania zakazu reklamy i promocji napojów alkoholowych z wyjątkiem piwa, poprawiały jednak zapisy w ust. 1, wykorzystując konwencję Rady Europy o telewizji ponadgranicznej z 1989 r., która została ratyfikowana przez Polskę, oraz dyrektywę Rady Europy o prowadzeniu działalności telewizyjnej. W opinii komisji, zapis ten był bardziej jednoznaczny i nie budził problemów interpretacyjnych ani w wypadku firm, które chcą się reklamować, ani w wypadku ewentualnych procesów sądowych.

Zaproponowano również w ust. 2 pkt 2 tej ustawy wykreślenie słów "i innych nośnikach" i zastąpienie ich słowami "na kasetach audio i płytach CD". Sformułowanie "i inne nośniki", zawarte w tekście przyjętym przez Sejm, komisja uznała za nieprecyzyjne i mogące być podstawą do kwestionowania prawa umieszczania reklamy w Internecie, co byłoby krokiem, na który nie zdecydował się żaden kraj. Dlatego zaproponowano uściślenie, o jakie nośniki chodzi.

Senator przypomniał, że komisja zaproponowała, aby na 20% powierzchni reklamy zewnętrznej był napis informujący o zakazie sprzedaży alkoholu małoletnim. Leżałoby to w kompetencji ministra zdrowia, który przygotowałby specjalny zapis. Zresztą podobne zapisy istnieją w ustawie antytytoniowej. W założeniach komisji przy takiej konstrukcji, za pieniądze producentów będzie się realizować kampanię edukacyjną społeczeństwa. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, kiedy ponad 85% sprzedawców w Polsce łamie zakaz podawania i sprzedaży alkoholu osobom poniżej osiemnastego roku życia. Tak sformułowany zapis pozwala, w opinii komisji, na zachowanie prawa komunikowania się z konsumentem, a jednocześnie pozwala dotrzeć do niego z informacją dodatkową. W tej części ustawy zaproponowano, aby zawsze był zapis dotyczący reklamy i promocji, ponieważ niektóre miejsca są z tego wyłączone.

Ponadto w przedstawionym stanowisku Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu zaproponowała wydłużenie vacatio legis. Komisja wnosiła, aby zapis dotyczący art. 13¹ obowiązywał od 1 stycznia 2002 r.

Kończąc swoje wystąpienie, senator M. Świątkowski poinformował, że komisja przyjęła szereg poprawek proponowanych przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu, zmierzających do poprawy jakości zapisów ustawy sejmowej, usuwających oczywiste błędy, poprawiających nazewnictwo oraz zmieniających datę wejścia ustawy w życie w części dotyczącej reklamy i promocji. Senator sprawozdawca zaapelował o przyjęcie przedmiotowej ustawy wraz z poprawkami komisji i poinformował, że komisja zaakceptowała proponowane poprawki jednogłośnie.

W imieniu Komisji Rodziny i Polityki Społecznej głos zabrał senator Dariusz Kłeczek. Stwierdził on, że uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o opłacie skarbowej obejmuje kilka istotnych zagadnień. Znaczące zmiany dotyczą reklamy napojów alkoholowych. Zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą, zabroniona jest reklama napojów alkoholowych, w ocenie wnioskodawców nowelizacji, praktyka gospodarcza odbiega jednak od zamierzeń ustawodawcy. Nowelizacja definiuje pojęcia promocji napojów alkoholowych oraz reklamy napojów alkoholowych. Z jej przepisów wynika szereg rozwiązań, m.in. generalny zakaz reklamy i promocji napojów alkoholowych, dopuszczalność reklamy piwa, ale tylko w ograniczonym zakresie, zakaz reklamy i promocji produktów, których oznaczenie jest tożsame z oznaczeniem napoju alkoholowego, zakaz reklamy i promocji przedsiębiorców, którzy w swoim wizerunku reklamowym wykorzystują oznaczenie napojów alkoholowych.

Sprawozdawca Komisji Rodziny i Polityki Społecznej stwierdził, że w ciągu ostatnich pięciu, sześciu lat byliśmy świadkami paradoksalnej, a dla wielu osób bardzo bulwersującej sytuacji. Mimo obowiązującego w naszym kraju bezwzględnego zakazu reklamowania napojów alkoholowych, jednoznacznie określonego w ustawie, na ulicach polskich miast, w prasie, radiu i telewizji niemal codziennie można oglądać plakaty, spoty telewizyjne z zabronioną przez prawo reklamą. Co więcej, żaden z podmiotów, który dopuścił się naruszenia tego prawa, nie został pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Jak stwierdził senator, bardzo interesujące są również prowadzone w ostatnich latach w Nowej Zelandii prace, których przedmiotem był związek między zapamiętywaniem reklam alkoholu przez młodzież w wieku od trzynastu do piętnastu lat a poziomem spożycia alkoholu przez tę samą młodzież w wieku osiemnastu lat. Analizy wykazały istotny związek między przypominaniem sobie reklamy przez młodych chłopców a ilością wypijanego przez nich piwa. Wyniki innych badań, opublikowane w prestiżowym brytyjskim czasopiśmie naukowym "Addiction" nr 5 z maja 1998 r., potwierdzają również istotnie statystyczne korelacje między telewizyjną reklamą piwa a wzrostem spożycia alkoholu oraz nasileniem się problemów związanym z piciem w populacji młodych konsumentów.

Wstępne wyniki najnowszych badań przeprowadzonych w tej dziedzinie przedstawiła przed miesiącem, podczas swojego wystąpienia otwierającego w Sztokholmie europejską konferencję ministrów zdrowia pod tytułem "Młodzież i alkohol", dyrektor generalna Światowej Organizacji Zdrowia, pani doktor Brundtland. Stwierdziła ona między innymi, że ograniczenia dotyczące reklamy obniżają spożycie alkoholu. Kraje OECD, w których przestrzegany jest całkowity zakaz reklamy alkoholu, notują spożycie niższe o 16%, a liczba wypadków drogowych jest w nich mniejsza nawet o 23%. Jak pokazują najnowsze badania, zwiększenie o pięć minut dziennie nadawania reklamy alkoholu w telewizji powoduje, że młody konsument wypija o 5 g czystego alkoholu więcej. W dalszej części swojego wystąpienia pani Brundtland powiedziała również, że w ciągu ostatnich dziesięciu, piętnastu lat nasza młodzież stała się głównym celem działań marketingowych przemysłu alkoholowego. Od kiedy szerokie zasoby umiejętności marketingowych zostały zaangażowane w wywieranie wpływu na zachowania młodzieży, kreowanie zdrowej i zrównoważonej postawy wobec alkoholu okazuje się znacznie trudniejsze. Dramatyczny wzrost konsumpcji alkoholu wśród młodzieży stał się jednym z najważniejszych problemów społecznych współczesnej Europy.

Senator D. Kłeczek przypomniał, że ministrowie zdrowia z pięćdziesięciu jeden krajów Europy spotkali się przed miesiącem na konferencji w Sztokholmie, aby uzgodnić nowe metody i strategię działania w tym zakresie. Wiele miejsca podczas tego spotkania poświęcono dyskusji na temat skutecznego egzekwowania istniejących w większości państw europejskich zakazów i ograniczeń w sferze promocji i reklamy napojów alkoholowych. Podczas konferencji przedstawiono również wyniki badań porównawczych z kilkudziesięciu krajów europejskich, pokazujące zmiany w zakresie poziomu konsumpcji alkoholu przez piętnastolatków w ciągu ostatnich czterech lat.

Jednym z kluczowych wskaźników obrazujących zakres problemu, jakim jest picie i upijanie się polskiej młodzieży, jest odsetek piętnastolatków, którzy często się upijają, to znaczy co najmniej raz w miesiącu. Dynamika tego wzrostu na przestrzeni ostatnich czterech lat, w latach 1995-1999, jest w naszym kraju najwyższa w Europie. Nie ma oczywiście prostej odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się stało, ale zdaniem wielu specjalistów jednym z najistotniejszych powodów takiej sytuacji jest agresywna reklama i promocja alkoholu, głównie piwa, które stało się nie przez przypadek, ale w wyniku świadomych działań marketingowych producentów i form reklamowych, elementem kultury młodzieżowej, trochę takim jak dżinsy lub adidasy. W wielu obiegowych opiniach i komentarzach pojawiających się w prasie oraz innych mediach podkreśla się fakt zmniejszenia średniego spożycia alkoholu przez Polaków - dodajmy: dorosłych Polaków. To prawda, z której wszyscy możemy być zadowoleni, ale bardzo często dziennikarze i komentatorzy tego faktu zapominają dodać, że w tym samym okresie, w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, pojawiły się w Polsce dwa równoległe zjawiska. Oprócz spadku średniego spożycia napojów alkoholowych wśród dorosłych Polaków nastąpił bardzo dynamiczny wzrost konsumpcji alkoholu wśród nieletniej młodzieży.

Wyniki wielkich międzynarodowych badań, w których uczestniczyła również Polska, realizowanych w latach 1995-1999, wskazują, że we wspomnianym okresie o ponad 20% zwiększył się odsetek piętnastolatków często sięgających po alkohol. Często, to znaczy przynajmniej raz w miesiącu. Dynamika wzrostu konsumpcji alkoholu jest jeszcze większa w populacji siedemnastoletnich dziewcząt. Wzrost wynosi 30%. W tej grupie nastolatków w ciągu ostatniego miesiąca alkohol piło ponad 4/5 chłopców, to jest 82,5%, oraz ponad 2/3 dziewcząt, to jest 74,3%. Do upicia się w ciągu ostatniego roku przyznaje się niemal 60% piętnastolatków i ponad 3/4 siedemnastolatków.

Zdaniem sprawozdawcy Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, w toczącej się w ostatnich dniach dyskusji nad reklamą i promocją alkoholu, a także nad sponsorowaniem polskiego sportu przez producentów napojów alkoholowych pojawiło się wiele manipulacji i niedomówień. Senator podkreślił, że komisja przyjęła w swej uchwale poprawki pozwalające na sponsorowanie i informowanie o sponsorowaniu imprez sportowych przez producentów napojów alkoholowych. Poprawki te zostały pozytywnie ocenione przez przedstawicieli środowisk sportowych uczestniczących w pracach komisji oraz zaakceptowane przez ministra zdrowia. Nie ma żadnych wątpliwości, że polski sport, tak hojnie sponsorowany dotychczas przez browary, nie ucierpi na wprowadzeniu nowych regulacji prawnych. Zgodnie z tymi poprawkami informacja o sponsorze, jego nazwa i znak towarowy będą mogły znaleźć się w radiu i telewizji, a także na biletach, plakatach i tablicach umieszczonych w halach sportowych oraz na stadionach.

Jak poinformował senator sprawozdawca, komisja wprowadziła definicję sponsorowania i informowania o sponsorowaniu, przewidując jednocześnie zakaz informowania o sponsorowaniu przez producentów i dystrybutorów napojów zawierających powyżej 18% alkoholu. Jego zdaniem, należy jednak rozróżnić informację o sponsorowaniu jakieś konkretnej imprezy sportowej od reklamy towaru, jakim jest piwo. Reklamy, w której znani i uwielbiani przez tysiące nastolatków sportowcy mieliby wznosić kufle z piwem na część i chwałę swojej drużyny lub jej sympatyków. Taka sytuacja, że polski sport znalazł się w rękach, a raczej w kieszeniach branży piwowarskiej, jest faktem, z którym trudno dziś polemizować, choć opinie na temat korzyści z tym związanych są mocno podzielone.

Zdecydowana większość pozostałych poprawek przyjętych przez Komisję Rodziny i Polityki Społecznej ma na celu doprecyzowanie zapisów uchwalonych przez Sejm. Na przykład definicja sponsorowania opracowana we współpracy z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji ściśle koresponduje z podobną definicją, jaką zawiera ustawa o radiofonii i telewizji. Wprowadzono też definicję informowania o sponsorowaniu, która wydaje się równie istotna z punktu widzenia oceny prawnej tego działania.

Ponadto Komisja Rodziny i Polityki Społecznej przyjęła niezwykle istotną poprawkę, rozszerzającą kompetencje gmin w zakresie ograniczenia sprzedaży napojów alkoholowych nieletnim. W ustawie uchwalonej przez Sejm przyjęto dobre i społecznie oczekiwane rozwiązanie, jakim jest zmiana kwalifikacji prawnej czynu polegającego na sprzedaży i podawaniu alkoholu nieletnim. Obecnie takie działanie stało się przestępstwem.

Senator D. Kłeczek podkreślił, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej uchwaliła poprawki dotyczące przepisów przejściowych wynikających ze zmiany dotychczasowej formuły działania gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Zgodnie z ustawą uchwaloną przez Sejm organem powołującym wspomniane komisje będą zarządy gmin, a nie - jak dotychczas - rady gmin. Takie rozwiązanie, popierane przez wiele środowisk lokalnych działających w sferze profilaktyki problemów alkoholowych, wymaga przyjęcia przepisów przejściowych, które umożliwią sprawną i efektywną zmianę trybu działania tych komisji.

W swoim stanowisku Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zaproponowała, aby z katalogu działań dopuszczonych w ramach promocji napojów alkoholowych wyłączyć konkursy oparte na zakupie napojów alkoholowych. Komisja zaproponowała zakazać reklamy piwa także na okładkach dzienników, na wszelkich stałych i ruchomych powierzchniach wykorzystywanych do reklamy, a także reklamy prowadzonej przy udziale małoletnich.

W zakresie przepisów regulujących wejście w życie ustawy komisja zaproponowała, aby 1 stycznia 2002 r. wszedł w życie przepis zakazujący reklamy i promocji przedsiębiorców, którzy w swoim wizerunku reklamowym wykorzystują oznaczenie napojów alkoholowych, a po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy weszły w życie pozostałe przepisy dotyczące zakazu reklamy i promocji napojów alkoholowych. Ponadto zaproponowano skreślenie przepisu przewidującego, że pracownik, co do którego zachodzi podejrzenie, iż spożywał alkohol, ma obowiązek poddać się przeprowadzanemu przez pracodawcę badaniu trzeźwości.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator D. Kłeczek przytoczył fragment pisma skierowanego do senatorów przez ministra zdrowia:. "W tej sytuacji jako lekarz i jednocześnie minister zdrowia ze zdumieniem przyjąłem uchwałę senackiej Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu, która wprowadziła do ustawy szereg poprawek likwidujących uchwalone przez Sejm ograniczenia dotyczące reklamy i promocji. Są one sprzeczne z interesami zdrowia publicznego, za to w pełni pokrywają się z oczekiwaniami producentów piwa i branży reklamowej. Ich przyjęcie przez Senat w praktyce będzie oznaczać, iż Polska stanie się jednym z najbardziej liberalnych w tym zakresie krajów w Europie. Czy w obecnej sytuacji społeczno-ekonomicznej Polacy rzeczywiście tego właśnie oczekują od parlamentu?".

W ramach sprostowania senator M. Świątkowski przypomniał, że w swoim sprawozdaniu mówił o tym, że członkowie Komisji Zdrowia, kultury Fizycznej i Sportu jako przedstawiciele medycyny opartej na badaniach naukowych zgadzają się z opinią, że reklama napojów alkoholowych oraz liczba punktów nabywania i podawania tych napojów sprzyja wzrostowi spożycia tej używki i obniża wiek inicjacji jej stosowania. Senator przypomniał, że reprezentowana przez niego komisja nazywa się Komisją Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu, a nie tylko komisją zdrowia. Musi więc mówić o tej sprawie szerzej niż tylko w kontekście zdrowia. "Odnoszenie się do nas tylko jako do komisji zdrowia jest pewną manipulacją" - stwierdził.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o opłacie skarbowej przedstawił senator Kazimierz Kleina. Poinformował on, że komisja przyjęła dwadzieścia sześć poprawek, które rekomenduje, uważając, że w sposób istotny poprawiają one ustawę. Do stanowiska komisji został zgłoszony jeden wniosek mniejszości.

Jak stwierdził, senator K. Kleina, sprawozdawcy komisji zdrowia oraz komisji rodziny dokonali bardzo dokładnej i wnikliwej analizy ustawy, a także przedstawili poprawki, które przez te komisje zostały zaakceptowane. Senator poinformował, że znaczna część poprawek Komisji Gospodarki Narodowej pokrywa się z propozycjami Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, a zdecydowana większość z poprawkami Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Komisja Gospodarki Narodowej miała też okazję zapoznać się z  opiniami podobnymi do tych, o których mówili przedstawiciele komisji w swoich sprawozdaniach. Zna więc szerokie uwarunkowania i kontekst tej ustawy.

Senator K. Kleina zaznaczył, że komisja zwróciła natomiast uwagę na trochę inne elementy związane z tą ustawą - te, które mają wymiar gospodarczy i na które można spojrzeć z punktu widzenia pracownika. Poza tym do tej pory głównym problemem, który był najgoręcej dyskutowany podczas prac komisji, była kwestia związana z reklamami. Inne elementy przyjęte w  uchwale komisji, obecnie też mniej eksponowane, nie wzbudziły tylu emocji. I tak komisja zaproponowała, by zezwolenie na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości alkoholu do 18% wydawali starostowie, a nie - jak przewiduje przedłożenie sejmowe - marszałkowie województw. To oczywiście nie jest najistotniejsza sprawa, ale stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej było takie, że problematyka ta może być rozpatrywana na niższym poziomie niż przewidziany w rozwiązaniu sejmowym.

Komisja zaproponowała ponadto utrzymanie dotychczasowej definicji napojów alkoholowych jako produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%. Chodzi o słynne piwo bezalkoholowe, dzięki któremu do tej pory praktycznie bez ograniczeń bezprawnie reklamowano piwo. Większą uwagę w pracach komisji zwrócono na problem gospodarczy, na skutki dla producentów piwa, a także na to, że do tej pory, mimo pełnego zakazu, w praktyce reklama piwa była wszechobecna. Jest to więc prawnym ograniczeniem w stosunku do dotychczasowej praktyki nierespektowania prawa. Wydaje się, że te rozwiązania powinny ograniczyć pozaprawne stosowanie reklam alkoholu, w tym także wódki. Jednocześnie komisja uznała, że między innymi dzięki temu, iż reklamowano piwo, udało się wykreować polskie marki tego napoju, co jest, jak wiadomo, bardzo trudne. Do tej pory bowiem większość polskich produktów ma kłopoty z przebiciem się na rynek, ma trudności z pokazaniem swojej marki. Zachodzi zatem obawa, że jeżeli wprowadzi się dużo większe ograniczenia niż proponowane w tym rozwiązaniu, to ta promocja zostałaby skoncentrowana, zwłaszcza poprzez media satelitarne, na produktach zagranicznych. Ten wymiar gospodarczy był dla bardzo istotny. Jak stwierdził senator K. Kleina, na te aspekty zwróciła uwagę Komisja Gospodarki Narodowej, przyjmując zdecydowaną większość poprawek przygotowanych przez Komisję Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu.

Zdaniem wnioskodawcy, w wypadku nieprzyjęcia tej poprawki, należy się liczyć z możliwością prowadzenia przez niektóre browary, przez producentów dążących do uzyskania dużych odszkodowań, procesów sądowych z państwem. Działania, które zostały określone przepisach prezentowanej ustawy, są sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami dotyczącymi stałości prawa. Znak towarowy, zwłaszcza w wypadku browarów, w niezwykle istotny sposób wpływa na wartość produktu.

W debacie nad ustawą o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o opłacie skarbowej wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie: Elżbieta Płonka, Paweł Abramski, Poitr Ł.J. Andrzejewski, Kazimierz Drożdż, Lech Feszler, D. Kłeczek, Tadeusz Kopacz, Grzegorz Lipowski, Krzysztof Majka, Zdzisław Maszkiewicz, Andrzej Mazurkiewicz, Ryszard Sławiński i J. Suchański. Ogółem komisje senackie i senatorowie przedstawili 89 zmian do rozpatrywanej ustawy sejmowej.

Poinformował on, ze połączone komisje udzieliły poparcia 40 poprawkom zgłoszonym w debacie senackiej. W imieniu Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej zaapelował o ich przyjęcie. Senator poinformował ponadto o dokonanych przez wnioskodawców, zgodnie z art. 52 ust. 4 Regulaminu Senatu, modyfikacjach poprawek oraz uwagach biura legislacyjnego. Jak stwierdził, do stanowiska komisji zostały zgłoszone 2 wnioski mniejszości.

Jedna z poprawek mniejszości, rekomendowana przez senatora G. Lipowskiego, dotyczyła powierzenia kompetencji do wydawania zezwoleń na obrót hurtowy piwem i winem gminom. Zdaniem wnioskodawcy, ten szczebel jest najwłaściwszy do wydawania takich zezwoleń, bo najlepiej zna sytuację, a poza tym wszystkie dokumenty, które są potrzebne do tego, aby złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na obrót hurtowy, są przygotowywane w urzędzie gminy.

W kolejnych głosowaniach Senat postanowił wprowadzić 32 zmiany do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej. Na 70 obecnych senatorów za uchwałą w tej sprawie głosowało 53 senatorów, 6 było przeciw, a 11 osób wstrzymało się od głosu. Wobec wyników głosowania Senat powziął następującą uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o opłacie skarbowej:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 1 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o opłacie skarbowej, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej sprawozdanie przedstawił senator Andrzej Mazurkiewicz. Stwierdził on, że sejmowa nowelizacja unowocześnia polskie prawo i wprowadza wiele nowych instrumentów. Jest to wymóg czasu. Rozwój cywilizacyjny, rozwój kontaktów międzynarodowych, przepływ ludności, nowe zjawiska, które pojawiły się na granicach polskich oraz wewnątrz naszego kraju, wymusiły nowelizację tej ustawy. Nowelizacja wiąże się również ze zobowiązaniami strony polskiej, gdyż podczas przeglądu prawa polskiego w Brukseli rząd Rzeczypospolitej Polskiej w marcu 1999 r. potwierdził w stanowisku negocjacyjnym, iż dokona zmian w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej stwierdził również, że w tym wypadku nie będzie się ubiegał o okresy przejściowe. Stąd nowelizacja tej ustawy.

W opinii senatora A. Mazurkiewicza, nowelizacja w pełni dostosowuje pojęcia używane w naszym prawie do terminologii unijnej. Na nowo zostały zdefiniowane między innymi pojęcia bezpiecznego kraju trzeciego, bezpiecznego kraju pochodzenia, dokumentu podróży, strefy tranzytowej lotniska międzynarodowego. Zmienione zostały również przepisy dotyczące wiz. Dostosowano je do regulacji konwencji z Schengen. Wprowadzono dwukrotną wizę tranzytową i tranzytową wizę lotniskową. Ustawa uzupełnia regulacje dotyczące opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej po okresie ważności wizy i uszczegółowia katalog przesłanek odmowy wydania wizy. Zmiany dotyczą również wydawania zezwoleń na pobyt na czas określony i osiedlenie. Pozwalają one dostosować w tym zakresie przepisy polskie do art. 3 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Wiele norm zawartych w nowelizacji ma również przeciwdziałać nadużyciom dotyczącym procedur legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce.

W nowelizacji wprowadzono wykaz cudzoziemców niepożądanych, zwiększając zwłaszcza zakres gwarancji i uprawnień cudzoziemców do złożenia wniosku o korektę zapisów w tym wykazie. Nowelizacja wprowadza europejskie standardy opieki nad małoletnimi, a także w pełni implementuje gwarancje dla osób ubiegających się o status uchodźcy, zgodnie z rezolucją Rady Unii Europejskiej z 20 czerwca 1995 r. Projekt wprowadza również europejską koncepcję wniosku bezzasadnego.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej podkreślił, że projekt zawiera przesłanki dla wygaśnięcia statusu uchodźcy, zgodnie z konwencją genewską, a także wprowadza wiele regulacji porządkujących postępowanie w sprawach o nadanie statusu uchodźcy. Wprowadzone zmiany przewidują powołanie urzędu do spraw repatriacji i cudzoziemców. Zdaniem komisji, odpowiada to potrzebie lepszej koordynacji działań administracyjnych w zakresie emigracji. Kompetencje te będą zbliżone do kompetencji odpowiednich urzędów europejskich.

Jak stwierdził senator A. Mazurkiewicz, istotnym elementem są kwestie związane z działaniem systemów informacyjnych. Polska musi podjąć działania dostosowujące je do modułu systemu informacyjnego z Schengen. Krajowy system informacyjny umożliwi sprawne, szybkie i bardzo mobilne działania służb krajowych. Projekt ustawy powinien także pozwolić na bardziej efektywną pracę Rady ds. Uchodźców.

Komisja zastanawiała się również nad brzmieniem art. 53 ustawy o cudzoziemcach. Czy przepisy, które zostały w nim zawarte, dotyczące europejskiej konwencji praw człowieka, są wystarczającym umocowaniem, czy też nie? Na podstawie wyjaśnień strony rządowej komisja uznała, iż nie ma potrzeby mocniejszego zakotwiczenia tych przepisów niż to ma miejsce w ustawie. Również nieostre pojęcie "niewątpliwości" zawarte w przepisie art. 61 ustawy o cudzoziemcach zostało wyjaśnione: jest to zapis przeniesiony wprost z kodeksu postępowania karnego.

Na zakończenie swego wystąpienia senator A. Mazurkiewicz stwierdził, że po uzyskaniu wyjaśnień strony rządowej Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej podjęła jednogłośnie decyzję, aby przyjąć projekt bez poprawek.

Senator sprawozdawca zwróciła uwagę, że prace nad ustawą trwały w Sejmie około roku, a mimo to przepisy tej ustawy są skomplikowane, trudne, mało czytelne. W wielu wypadkach są odniesienia do innych przepisów. Przedłużyło to prace nad tą ustawą w Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Jak stwierdziła senator, ustawa, oprócz kwestii podniesionych przez sprawozdawcę Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, wprowadza dodatkowe instytucje: łączenia rodzin i ciekawą instytucję tak zwanej ochrony czasowej cudzoziemców, którzy przybywają do Polski z powodu inwazji, wojny, konfliktów etnicznych na okres czasowy bez zamiaru stałego pobytu. Wprowadza też instytucję zobowiązania do opuszczenia terytorium przez cudzoziemców oraz - wyodrębniony z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji i podlegający mu - urząd centralny do spraw repatriacji i cudzoziemców. Urząd ten będzie się zajmował wszystkimi sprawami związanymi z wjazdem, przejazdem, pobytem uchodźców i azylem oraz repatriantami. Wydaje się, że przesunie to repatriację w tym roku o co najmniej pół roku, do czasu ukonstytuowania się tego urzędu. Być może opóźni to także realizację ustawy o repatriacji, która tą ustawą została zmieniona. Obecna ustawa odwołuje się do starej ustawy o obywatelstwie, bez rozwiązania w Sejmie problemu nowej ustawy o obywatelstwie.

Przystępując do szczegółowej prezentacji poprawek Komisji Praw Człowieka i Praworządności, senator stwierdziła, że zmierzają one do poprawy sytuacji cudzoziemców, rozszerzają ich prawa, zwłaszcza jeśli chodzi o postępowanie o nadanie statusu uchodźcy. Poprawki wprowadzają także - i to jest wbrew stanowisku rządu - ważną instancję odwoławczą od decyzji o odmowie wydania wizy i odmowie wjazdu. Do tej pory nie było takiej możliwości, a strona rządowa tłumaczyła, że jest to suwerenna decyzja państwa. Prawa obywateli mają jednak charakter bardziej generalny niż suwerenne decyzje państwa.

Podsumowując wnikliwe omówienie poprawek Komisji Praw Człowieka i Praworządności, senator A. Bogucka-Skowrońska zwróciła uwagę, że większość ma charakter prawny, doprecyzowujący. Ich redakcja może być mało czytelna, bo nawiązuje do stylu utworzenia całej ustawy. Zdaniem senator, najważniejsze zmiany polepszają sytuację uchodźców. Stwarzają instytucję odwołania od decyzji przy wjeździe do Polski i możliwość uzyskania wizy, czego do tej pory nie było. Senator zaapelowała o przyjęcie nowelizacji ustawy o cudzoziemcach wraz z poprawkami.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie. Sprawozdanie przedstawiła Izbie senator A. Bogucka-Skowrońska.

Zgodnie z Regulaminem Senatu, w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy o cudzoziemcach oraz o zmianie niektórych ustaw. Na 63 obecnych senatorów 12 głosowało za, 43 było przeciw, a 7 osób wstrzymało się od głosu.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 102. posiedzeniu, 2 marca br. Do Senatu została przekazana 6 marca i tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawił senator Paweł Abramski. Podkreślił on, że nowelizacja ustawy o Straży Granicznej w przeciwieństwie do ustawy poprzednio omawianej zasługuje na same superlatywy. Jej celem jest wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych, umożliwiających prowadzenie przez Straż Graniczną skutecznych działań w zakresie ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego, a także wprowadzenie nowej regulacji w zakresie przebiegu służby funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz jej organizacji. W konsekwencji przedmiotowy projekt ustawy, łącznie z proponowanymi zmianami, pozwoli na dostosowanie ustawy o Straży Granicznej do standardów konstytucyjnych.

Proponowane zmiany ustawodawcze przygotowują Straż Graniczną do realizacji zadań, jakie będzie ona wykonywać po przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Zgodnie z Narodowym Programem Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej, przyjętym przez Radę Ministrów 4 maja 1999 r., jednym z priorytetów w sferze spraw wewnętrznych jest dostosowanie systemu obrony granicy państwowej do wymogów prawa wspólnotowego.

W obecnym stanie prawnym Straż Graniczna pozbawiona jest możliwości stosowania środków technicznych przyznanych innym formacjom, Policji, UOP, na przykład w zakresie kontroli korespondencji oraz zakupu kontrolowanego. Konsekwencją tego stanu prawnego są ograniczone możliwości prowadzenia skoordynowanych czynności operacyjnych w zwalczaniu najgroźniejszych rodzajów przestępstw.

Proponowana regulacja wypełnia odesłania zawarte w art. 312 kodeksu postępowania karnego, przyznając Straży Granicznej uprawnienia Policji w zakresie prowadzonego postępowania przygotowawczego. Generalnie odsyła do przepisów odrębnych, określających właściwość Straży Granicznej. Inną konstrukcję w zakresie właściwości Straży Granicznej przyjęto w ust. 2a w art. 1. Jest to konsekwencja regulacji zawartej w art. 309 §1 pkt 4 kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którą jeśli podejrzanym jest funkcjonariusz Straży Granicznej, to obligatoryjnie śledztwo prowadzone jest przez prokuratora. Nie jest więc dopuszczalne prowadzenie postępowania karnego przez organ Straży Granicznej. Ze względu na tę okoliczność właściwość Straży Granicznej ograniczona jest do rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw bez ich ścigania. Z tą regulacją łączy się przepis art. 91a, który nakłada na funkcjonariuszy obowiązek składania oświadczeń majątkowych, a także art. 147 wprowadzający odpowiedzialność karną za składane oświadczenia sprzeczne z prawdą. Ustawa przewiduje przyznanie Straży Granicznej uprawnienia o charakterze operacyjno-rozpoznawczym. Przyjęta w projekcie regulacja dotycząca kontroli operacyjnej opiera się na następujących założeniach. Warunkiem podjęcia kontroli operacyjnej jest zgoda właściwego sądu okręgowego. Kontrola operacyjna może być podjęta w wypadku przestępstw określonych w art. 9 ust. 1. Należy zaznaczyć, iż katalog ten jest ograniczony w stosunku do Straży Granicznej. Celem prowadzenia kontroli operacyjnej jest wykrycie przestępstwa. Organem właściwym do zarządzenia czynności operacyjnych jest sąd okręgowy. W szczególnych sytuacjach dopuszczalne jest zarządzenie kontroli operacyjnej, ale tylko po uzyskaniu zgody właściwego prokuratora. Bezpośrednio w ustawie określa się obowiązki operatorów telekomunikacyjnych w zakresie zapewnienia Straży Granicznej niezbędnych warunków technicznych. Ograniczono zakres prowadzonej kontroli operacyjnej. Nadzór sprawuje właściwy sąd okręgowy.

Jak poinformował sprawozdawca Komisji Praw Człowieka i Praworządności, projekt przewiduje przyznanie Straży Granicznej uprawnienia do prowadzenia tak zwanego zakupu kontrolowanego, a także dostosowanie instytucji tak zwanej przesyłki kontrolowanej do standardów przyjętych w projekcie ustawy o Policji. Instytucja zakupu kontrolowanego byłaby dopuszczalna wyłącznie w wypadku przestępstw, organizowania innym osobom przekraczania granicy państwowej oraz w sprawach przeciwko działalności instytucji publicznej - łapownictwo bierne i czynne. Krótko mówiąc, jest to zrównanie działań Straży Granicznej i Policji, chociaż ograniczone do zapisów, o których mówiłem na wstępie.

Kolejna poprawka wprowadzała przepis dość nowy, mówiący że w wypadku gdy funkcjonariusz dwukrotnie nieusprawiedliwiony nie stawia się na badania lub obserwacje w zakładzie opieki zdrowotnej, można mu takie badania nakazać.

Jedna z postulowanych przez komisje poprawek miała na celu uregulowanie działalności duszpasterskiej w Straży Granicznej. W dwóch zmianach komisja zaproponowała, by nagrody miły charakter obligatoryjny.

2) w art. 1 w pkt 16, w art. 9e w ust. 1 w pkt 3 po wyrazach "art. 133 § 1" dodaje się wyrazy "pkt 1";

5) w art. 1 pkt 36 otrzymuje brzmienie:

6) w art. 1 w pkt 41 w lit. b), w ust. 2 pkt 9 otrzymuje brzmienie:

7) w art. 1 w pkt 55, w art. 61:

10) w art. 1 w pkt 95, w art. 117 w ust. 2 po wyrazie "uwzględniając" dodaje się wyrazy "zakres podróży służbowej," oraz wyraz "organy" zastępuje się wyrazem "podmioty";

11) w art. 1 w pkt 100 po wyrazach "w art. 123" stawia się dwukropek, dotychczasową treść oznacza się jako lit. a) i dodaje się lit. b) w brzmieniu:

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 104. posiedzeniu, 15 marca br., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 16 marca br., zgodnie z art. 62 ust. 2 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie. Przedstawił je senator Wiesław Chrzanowski. Senator poinformował, że komisja rozpatrzyła ustawę na posiedzeniu 21 marca i wniosła o przyjęcie jej wraz z jedenastoma poprawkami.

Omawiana ustawa dostosowuje prawo polskie do dyrektyw Rady Unii Europejskiej nr 89/48 z 1988 r. i 92/51 z 1992 r. Ma ona na celu umożliwienie swobodnego przepływu osób między Polską a państwami członkowskimi Unii poprzez stworzenie warunków do wykonywania przez obywateli państw Unii zawodów regulowanych. Takie uprawnienia będą przysługiwały, ale nie na mocy tej ustawy, polskim obywatelom w państwach Unii. Z tego względu art. 23 przewiduje, że ustawa wejdzie w życie z chwilą uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii. Chodzi tu o sposób uznawania w Polsce kwalifikacji do wykonywania określonych zawodów, których wykonywanie uzależnione jest od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych przepisach. Takie właśnie zawody nazywane są zawodami regulowanymi. W istocie dotyczy to uznawania dyplomów wydanych w innych państwach Unii Europejskiej za równoważne dyplomom krajowym, nawet wtedy gdy wykształcenie nie jest w pełni zharmonizowane. W takich sytuacjach Polska będzie mogła wymagać na przykład wykazania przez imigranta odpowiedniego doświadczenia zawodowego, odbycia stażu lub złożenia egzaminu sprawdzającego, zdania testu. Uznawanie to ma na celu jedynie wykonywanie zawodu, nie oznacza jednak uznawania tego wykształcenia w celach akademickich, na przykład w celu kontynuowania nauki, studiów.

Jak stwierdził senator W. Chrzanowski, przepisy tej ustawy są w zasadzie dokładnym powtórzeniem odpowiednich szczegółowych postanowień dyrektyw, nieraz nawet zbyt dokładnym, bo polegającym wręcz na ich przetłumaczeniu na język polski, choć zobowiązani jesteśmy wprowadzać merytoryczną treść dyrektyw Unii jedynie w ustawach dostosowujących, stosując własne reguły tworzenia prawa. To zapewnia później trafniejsze stosowanie prawa. Właśnie z tego względu komisja zgłosiła pewne poprawki, postulując na przykład uproszczenie definicji zawodu regulowanego, zawartej w art. 1 ust. 2, z pominięciem pewnych nieostrych, nieznajdujących uzasadnienia w dalszych przepisach ustawy określeń, w istocie zbędnych, gdyż i tak określenie takiego zawodu ma następować w innych, odrębnych przepisach.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 15 marca 2001 r. ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w ust. 2 wyrazy "Zawodem regulowanym jest działalność zawodowa lub zespół działań, których wykonywanie" zastępuje się wyrazami "Zawodem regulowanym jest zawód, którego wykonywanie";

2) w art. 2 pkt 18 otrzymuje brzmienie:

3) w art. 9 w ust. 1:

4) w art. 9 w ust. 1 w pkt 5 w lit. a) po wyrazach "art. 11," dodaje się wyraz "lub";

7) w art. 18 w ust. 1 po wyrazach "krajowemu koordynatorowi" dodaje się wyrazy ", a w przypadku jego niepowołania odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego lub ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania,";

9) art. 21 otrzymuje brzmienie:

10) w załączniku nr 2 w pkt 3 Sektor morski w lit. a) Transport wyrazy "Międzynarodowa Konwencja w sprawie standardów szkolenia, certyfikacji i dozoru przewoźników morskich, 1978" zastępuje się wyrazami "Międzynarodowa Konwencja o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz pełnienia wacht, 1978";

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 104. posiedzeniu, 15 marca br., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu, 16 marca br.., zgodnie z art. 68 ust. 1, Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Ustawodawczej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie, które przedstawił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Na wniosek senatora Izba rozpatrywała ten punkt porządku dziennego 78. posiedzenia wspólnie z punktem dotyczącym nowelizacji ustawy - Ordynacja podatkowa.

Rozpoczynając swoje wystąpienie, senator stwierdził, że dzień po uchwaleniu omawianej przez Senat ustawy Sejm dokonał jej fundamentalnej zmiany przy okazji innej ustawy, a mianowicie ordynacji podatkowej. Ten tryb legislacji wzbudził zastrzeżenia komisji. Nie jest to godna polecenia praktyka i należałoby jej unikać. Ich wspólne rozpoznanie powoduje, że tematyka rozpatrywana przez Komisję Ustawodawczą może być scalona i można dokonać wspólnej oceny zakresu i charakteru zmian dotyczących charakteru funkcjonowania instytucji hipoteki i instytucji ksiąg wieczystych.

Jak poinformował senator P.Ł.J. Andrzejewski, w ustawie ustrojowej o księgach wieczystych i hipotece dokonano wielu zmian, które idą w kierunku uproszczenia postępowania rejestracyjnego, ograniczenia działania sądu z urzędu, zredukowania do minimum czynności biurowych oraz nałożenie na notariusza obowiązków związanych z ujawnianiem zmiany właściciela w księdze wieczystej. Ustawa wprowadza sprawny system informatyczny, pozwalający na dokonywanie stosownych wpisów niezwłocznie po złożeniu wniosku. Celem ustawy jest zwiększenie pewności obrotu nieruchomościami. Ma to umożliwić wprowadzany tą ustawą nowoczesny system komputerowy z centralną bazą danych. Dotyczy to innych zmian związanych z rewolucją informatyczną, zarówno tych, które dotyczą podpisu elektronicznego, jak i czynności bankowych w drodze działań informatyczno-komputerowych.

W opinii sprawozdawcy Komisji Ustawodawczej, bardzo istotną innowacją jest to, iż wpis w księdze wieczystej będzie miał moc wsteczną nie jak obecnie, od dnia złożenia wniosków o jego dokonanie, lecz od dnia wszczęcia postępowania z urzędu. Jak zaproponowała komisja, ujednolicając to w swoich poprawkach - od dnia złożenia wniosku i od dnia wszczęcia takiego postępowania. Komisja przywróciła w ten sposób pierwotny tekst inicjatywy rządowej, skorygowany w Sejmie.

Istotną nowością jest przepis nakładający na właściciela odpowiedzialność za szkody, jakich osoba trzecia doznałaby w wyniku nieujawnienia prawa własności albo niezłożenia wniosku w terminie. Jako negatywny przykład dotychczasowego braku automatyzmu w tym zakresie senator wskazał na doświadczenie, szczególnie dotkliwe z czasów, kiedy wyszła ustawa o przejęciu mienia PZPR, zobowiązanej do przekazania państwu swojego majątku. Chodzi o to, żeby patrząc na to, co robią partie polityczne - ale zdarza się to też osobom fizycznym - uniemożliwić takie korzystanie w okresie po zbyciu albo przejęciu nieruchomości z wiarygodności ksiąg wieczystych. Bo wtedy to, co już nie jest naszą własnością, a figuruje jeszcze w księdze wieczystej, na podstawie samej księgi wieczystej jawnego stanu można sprzedać parokrotnie. I tak bywało w praktyce. Przepisy te zapobiegają takim praktykom i czynią realną odpowiedzialność poprzedniego właściciela, który nie dokonał ujawnienia przeniesienia praw, za szkody, jakich doznała osoba trzecia.

Skorygowano także niestosowane w praktyce przepisy dotyczące tak zwanych postępowań przynaglających w taki sposób, że sąd prowadzący księgi wieczyste może przynaglać grzywnami opieszałego właściciela do dokonania wpisu. W noweli dopisano także obok sądów i organów administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego jako te, na których ciąży obowiązek zawiadamiania sądu prowadzącego księgi wieczyste o każdej zmianie właściciela nieruchomości. I według nowych przepisów sąd z urzędu wpisuje do księgi ostrzeżenie - nie dokonuje wpisu, ale umieszcza ostrzeżenie - które czyni jawnym to, że jest wniosek o zmianę właściciela, która dokonała się z mocy aktu notarialnego. Jak wiemy, w przeciwieństwie do tradycji prawa niemieckiego akt ten przenosi własność bez konieczności dokonania wpisu jako skutecznego dla przejęcia.

Za bardzo istotny element senator sprawozdawca uznał przejęcie przez notariuszy pośrednictwa w pobieraniu opłat sądowych. W praktyce przy samym akcie notariusz pełni funkcję inkasenta na rzecz realizacji publicznych zobowiązań finansowych z tego tytułu. Ustawa nakłada również na notariusza obowiązek przesłania z urzędu, niejako automatycznie, aktu notarialnego ze stosownymi załącznikami sądowi właściwemu do prowadzenia księgi. W inicjatywie rządowej dla pewności obrotu miało to nastąpić w terminie trzech dni. Sejm to skorygował do siedmiu. Komisja Ustawodawcza zaproponowała powrót do przedłożenia rządowego w tym zakresie.

Rozszerzono również sam nadzór nad prawidłowością funkcjonowania zapisów ustawy przez zwiększenie zakresu udostępniania i jawności, jeżeli chodzi o odpisy wydawane na żądanie zainteresowanego, sądu, prokuratora, notariusza, organu administracji rządowej czy jednostki samorządu terytorialnego. Ograniczono natomiast krąg podmiotów, które mogą otrzymać odpisy obejmujące wpisy wykreślone, te nieskuteczne.

Istotnym elementem, który łączy te nowelizację ordynacji podatkowej i ustawy o księgach wieczystych i hipotece jest jedna fundamentalna zmiana. Dotychczas funkcjonowała, powołana jeszcze w PRL, instytucja, która była, w opinii senatora, swoistym potworkiem prawnym, czyli tak zwana hipoteka ustawowa. Hipoteka, jako ograniczone prawo rzeczowe, nie może istnieć bez nieruchomości, tak samo jak nie można sporządzić aktu urodzenia i aktu stanu cywilnego osoby, która nie istnieje, która się nie urodziła. Obecnie to pojęcie zostaje usunięte i hipotekę łączy się z powrotem z nieruchomością, z księgą wieczystą. To znaczy, że akt urodzenia będziemy wystawiać dla osoby faktycznie istniejącej, a nie wirtualnej. I tego dotyczy zarówno jedna, jak i druga ustawa. W każdym razie jest to fundamentalna zmiana dotycząca ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i w ogóle samej konstrukcji ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest hipoteka.

Jak poinformował sprawozdawca Komisji Ustawodawczej, rozwiązań szczegółowych jest sporo. W swoim sprawozdaniu senator pominął je, odnosząc się do ustawy, która reguluje te zagadnienia systemowo, w sposób pełny, oczywiście z wyjątkiem tego, co zostało uregulowane przez Sejm dzień później w ordynacji podatkowej, a powinno być włączone do ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Jak poinformował senator, komisja zaniechała postawienia wniosku, który byłby jedynie słuszny, aby wykreślić całą tę część z ordynacji podatkowej i przenieść ją do uchwalonej dzień wcześniej ustawy nowelizującej ustawę o księgach wieczystych i hipotece. A tak powinno być w projektach - wszystko, co dotyczy hipoteki, powinno być w jednej ustawie, tak jak jest w tej chwili, po tej nowelizacji.

Ustawa stanowi, że wniosek o wpis, jeśli dana nieruchomość nie ma księgi wieczystej, jest jednocześnie wnioskiem o jej założenie. I to iunctim jest ogromnie istotne, bez nieruchomości i księgi wieczystej nie ma, nie powinno być hipoteki. Stąd komplementarne przepisy dzień później uchwalone są niejako dopełnieniem tej nowelizacji i wprowadzają wreszcie cywilizowaną zasadę wywodzącą się z europejskiej systematyki prawa, że do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Całe szczęście, że organy finansowe wreszcie nauczyły się tego, że bez nieruchomości i księgi wieczystej nie ma żadnej hipoteki. Bo nawet hipoteka kaucyjna, o której mowa, musi mieć zakotwiczenie w nieruchomości i w prawie rzeczowym, nie może być zakotwiczona tylko w prawie finansowym. W art. 2, dotyczącym tej samej materii, w ustawie - Ordynacja podatkowa, przywrócono spójność systemową i wiarygodność polskiego systemu prawnego. Hipoteka ustawowa jako hipoteka wirtualna znika i zastąpiona zostaje autentycznym prawem rzeczowym ograniczonym, jakim jest hipoteka przymusowa wpisana w księgę wieczystą, a przynajmniej sygnalizowana wnioskiem o wpis, która zaczyna funkcjonować jako zabezpieczenie również przyszłych zobowiązań podatkowych na nieruchomości. Także przepis, który w art. 2 nowelizuje przedmiotową ustawę, mówiący, że hipotekę przymusową można uzyskać, zanim powstanie wierzytelność albo zanim zostanie ona określona co do wysokości i zanim stanie się wymagalna, jest właściwy. Hipoteka przymusowa jako hipoteka kaucyjna określona jest w art. 111 tej ustawy, której dotyczą obie ustawy. Jedną z nich zajmowała się Komisja Ustawodawcza, a drugą Komisja Gospodarki Narodwej.

Jak stwierdził sprawozdawca Komisji Ustawodawczej, w nowelizacji znalazły się także przepisy, które mają przybliżyć stosowanie prawa ubogim. Jest to bardzo istotne ze względów społecznych. Wprowadzono także zasadę, że wniosek w postępowaniu wieczystoksięgowym podlegający opłacie stałej, który nie został należycie opłacony, sąd zwraca bez wezwania do jej uiszczenia, co spowoduje zwiększenie szybkości, bo nie będzie dotychczasowej, bardzo przewlekłej, biurokratycznej procedury.

Nowela ta ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od opublikowania w "Dzienniku Ustaw", co jest istotne, przepis nakładający na notariusza obowiązek pobierania opłat sądowych ma obowiązywać od 1 września 2001 r., a przepis mówiący o obowiązku składania wniosków na urzędowym formularzu, który ma określić minister sprawiedliwości na mocy upoważnienia ustawowego w rozporządzeniu - dopiero po wejściu w życie informatycznego systemu zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator P.Ł.J. Andrzejewski wniósł o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy -Prawo o notariacie wraz z 8 poprawkami zawartymi w sprawozdaniu Komisji Ustawodawczej.

W przerwie w obradach Komisja Ustawodawcza rozpatrzyła zgłoszone wnioski i wyraziła o nich pozytywną opinię.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 15 marca 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

3) w art. 2 w pkt 6, w art. 626¹ § 4 otrzymuje brzmienie:

5) w art. 4 w pkt 1, w art. 7 w § 2:

a) wyrazy "podlega wyłącznie opłacie stałej" zastępuje się wyrazami "podlega opłacie sądowej",

6) w art. 4 w pkt 1, w art. 7:

a) w § 2 skreśla się wyrazy "jednocześnie z przesłaniem wypisu aktu notarialnego stosownie do art. 92 § 3",

7) w art. 4 w pkt 3, w § 4 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:

"Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.";

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Nauki i Edukacji Narodowej przedstawiła senator Krystyna Czuba. Poinformowała ona, że komisje odrzuciły poprawkę senatora Piotra Ł.J. Andrzejewskiego, zmierzającą do przyznania prezydentowi kompetencji do powoływania i odwoływania członków rady oraz do zatwierdzania jej regulaminu. Akceptacji komisji nie uzyskały także poprawki senatora Zbigniewa Kulaka, zmierzające do przyznania prezydentowi kompetencji do powołania i odwołania trzech członków rady, będących wybitnymi przedstawicielami głównych kierunków filozoficznych i religijnych, oraz do skreślenia przepisów przyznających prezesowi Rady Ministrów kompetencje do powoływania i odwoływania trzech osób wskazanych przez Konferencję Episkopatu Polski i dwóch osób wskazanych przez Radę Ekumeniczną. 

Połączone komisje odrzuciły poprawkę senatora Z. Kulaka, która zmierzała do przyznania prezydentowi kompetencji do powoływania i odwoływania przewodniczącego rady. Ich akceptacji nie uzyskała również zmiana proponowana przez tego samego senatora, dotycząca rezygnacji z zasady, w myśl której członkowie rady nie mogą należeć do partii politycznych. Nie zgodzono się także na zmianę terminu wejścia ustawy w życie. Miałby to być 1 stycznia 2002 r. Poprawka senatora Z. Kulaka, zmierzająca do zmiany terminu, została odrzucona.

Po poddaniu pod głosowanie wszystkich wniosków Izba przystąpiła do głosowania nad całością projektu ustawy o utworzeniu Krajowej Rady do spraw Bioetyki wraz z przyjętą poprawką oraz nad projektem uchwały w sprawie skierowania do Sejmu tego projektu ustawy. Przed głosowaniem wicemarszałek M. Tyrna poinformował, że w związku z przyjętą poprawką do projektu ustawy Biuro Legislacyjne dokona niezbędnych korekt w projekcie ustawy dla zapewnienia wewnętrznej spójności oraz uporządkowania numeracji przepisów. Ponadto komisje upoważniły senator K. Czubę do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad projektem tej ustawy.

<<Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o utworzeniu Krajowej Rady do Spraw Bioetyki.

projekt

3) monitorowanie przestrzegania w Polsce obowiązujących standardów biomedycznych,

5) udzielanie pomocy i doradztwo komisjom bioetycznym, działającym na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. z 1997 r. Nr 28, poz. 152 i Nr 88, poz. 554, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 60, poz. 636 i Nr 64, poz. 729 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 60, poz. 698 i Nr 94, poz. 1037),

7) wyrażanie opinii na temat projektów aktów normatywnych, dotyczących przedmiotu działalności Rady, oraz celowości podjęcia inicjatywy legislacyjnej w tym zakresie,

Art. 3.

2) wyróżnia się wiedzą, zwłaszcza z zakresu nauk biologicznych, medycznych, filozoficznych, prawnych lub socjologicznych,

4) jednego sędziego Trybunału Konstytucyjnego, wskazanego przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,

4. trzy osoby, wskazane przez Prezesa Polskiej Akademii Nauk,

2) nie uczestniczy w pracach Rady,

3) został powołany na kierownicze stanowisko państwowe w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. Nr 20, poz. 101, z 1982 r. Nr 31, poz. 214, z 1985 r. Nr 22, poz. 98 i Nr 50, poz. 262, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1991 r. Nr 100, poz. 443, z 1993 r. Nr 1, poz. 1, z 1995 r. Nr 34, poz. 163 i Nr 142, poz. 701, z 1996 r. Nr 73, poz. 350, Nr 89, poz. 402, Nr 106, poz. 496 i Nr 139, poz. 647, z 1997 r. Nr 75, poz. 469 i Nr 133, poz. 883, z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 i Nr 160, poz. 1065, z 1999 r. Nr 110, poz. 1255 oraz z 2000 r. Nr 6, poz. 69 i Nr 48, poz. 552),

2. Na miejsce odwołanego członka Rady, Prezes Rady Ministrów powołuje osobę, wskazaną przez organ, który wskazał odwołanego członka Rady.

2) przewodniczenie posiedzeniom Rady,

3) inicjowanie i organizowanie prac Rady.

Art. 11.

3) sekretarz Rady - 60%,

Przepis końcowy

Szybki postęp nauk biologicznych i medycznych oraz dynamiczny rozwój biotechnologii rodzą coraz więcej dylematów etycznych. Dylematy te polegają na tym, iż z jednej strony mamy do czynienia z powstawaniem coraz bardziej nowoczesnych biotechnologii, z drugiej zaś - brak jest zgodności, tak w nauce, jak i wśród opinii publicznej, co do celowości wdrażania konkretnych rozwiązań biomedycznych i kierunku, w jakim mają iść uregulowania prawne, dotyczące tej dziedziny. Ów brak zgodności jest do pewnego stopnia zjawiskiem naturalnym - w każdym społeczeństwie istnieją różne systemy wartości, dotyczące zagadnień biomedycznych. Problem ten występuje zwłaszcza w państwach wysoko rozwiniętych. Wydaje się, iż wzorem tych państw należy stworzyć regulacje prawne, które ułatwią osiągnięcie konsensusu społecznego na temat podstawowych problemów biomedycznych. Celowi temu sprzyjać będzie przede wszystkim ratyfikowanie przez Polskę Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny (wraz z protokołem dodatkowym, dotyczącym zakazu klonowania istot ludzkich). Wydaje się jednak, iż wzorem państw Europy Zachodniej konieczne jest również utworzenie, drogą odrębnej ustawy, organu państwowego o charakterze opiniodawczo-doradczym, którego głównym zadaniem byłoby formułowanie opinii o podstawowych dylematach etycznych, prawnych i społecznych, wyłaniających się w związku z rozwojem nauk biologicznych i medycznych. Organ taki istnieje w Belgii, Czechach, Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, na Litwie, w Luksemburgu, na Malcie, w Norwegii, Portugalii, Słowacji, Szwecji, Wielkiej Brytanii, jak również w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie.

Niniejszy projekt ustawy opiera się na założeniach, opracowanych przez zespół wybitnych specjalistów z zakresu prawa medycznego: prof. Tadeusza L. Chruściela, prof. Leszka Kubickiego, dr Marka Nowickiego, prof. Marka Safjana i prof. Eleonorę Zielińską. Projekt przewiduje utworzenie Krajowej Rady do Spraw Bioetyki (określanej dalej mianem "Rada") jako organu opiniodawczo-doradczego w sprawach podstawowych problemów etycznych, prawnych i społecznych, które wyłaniają się w związku z postępem nauk biologicznych i medycznych. Zważywszy na fakt, iż usytuowanie Rady musi odpowiadać doniosłości problemów, którymi ma się zajmować, proponuje się, aby działała ona przy urzędzie Prezesa Rady Ministrów. Konsekwencją takiego stanowiska jest propozycja, aby obsługa techniczno-organizacyjna i budżetowa Rady należała do zadań Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania Rady zagadnieniem szczególnie ważnym jest ustalenie jej składu. Jako generalną zasadę przyjęto, iż ma ona stanowić reprezentację osób, cechujących się zarówno wysokimi kwalifikacjami, jak i autorytetem moralnym. Uznano, że najlepszą formą wyłonienia członków Rady będzie desygnacja przez szerokie spektrum podmiotów, określonych w ustawie. Dążąc do urzeczywistnienia postulatu niezależności i bezstronności członków Rady w wypełnianiu swych funkcji, proponuje się przyjęcie następujących rozwiązań prawnych:

- funkcji członka Rady nie można pełnić dłużej niż przez dwie kadencje,

W myśl przepisów projektu Rada ma wykonywać swe zadania z własnej inicjatywy lub na wniosek określonych podmiotów. Ze względu na fakt, iż Rada ma zajmować stanowisko w sprawach zarówno kontrowersyjnych, jak i nośnych społecznie, uzasadniony wydaje się być wymóg bezwzględnej większości głosów w obecności co najmniej 3/5 członków Rady przy podejmowaniu uchwał o charakterze merytorycznym.

Projekt przewiduje ustanowienie delegacji ustawowej dla Prezesa Rady Ministrów, który określi, w drodze rozporządzenia:

Projekt ustawy nie jest objęty regulacjami prawa Unii Europejskiej, co jest przedstawione w opinii Komitetu Integracji Europejskiej do sprawozdania komisji. .

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment