Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

9 listopada br. odbyło się 68. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli marszałek Alicja Grześkowiak oraz wicemarszałkowie Tadeusz Rzemykowski i Marcin Tyrna.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw*,

*Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na osiemdziesiątym ósmym posiedzeniu w dniu 13 października 2000 r. Do Senatu została przekazana w dniu 16 października 2000 r. Marszałek Senatu w dniu 16 października 2000 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Franciszek Bachleda-Księdzularz. Jak podkreślił, projekt tej ustawy został złożony w Sejmie przez Radę Ministrów jako kolejny akt służący dostosowaniu prawa polskiego do przepisów Unii Europejskiej. Ustawa dotyczy czterech rynków: owoców i warzyw, chmielu, tytoniu i suszu paszowego.

Pierwszy rynek obejmuje obrót owocami i warzywami określonymi w załączniku do ustawy. Ustawowa organizacja tego rynku obejmuje ustalenie zasad działania grup producenckich, ich wspierania finansowego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, rekompensowanie grupom przychodów utraconych w wyniku powstrzymania się od wprowadzenia do obrotu wskazanych w ustawie produktów. Ich katalog obejmuje między innymi morele, brzoskwinie, gruszki i jabłka.

Na normatywną regulację rynku chmielu składają się między innymi przepisy o zasadach certyfikowania produkcji, ewidencjonowania plantacji i umów kontraktacji chmielu. Kolejne etapy procesu produkcyjnego są podporządkowane nadzorowi wojewódzkiego inspektora skupu i przetwórstwa artykułów rolnych, wydającego certyfikaty i czuwającego między innymi nad obróbką produktów chmielowych, jednolitością odmianową plantacji lub kwatery chmielu, pakowaniem i mieszaniem chmielu.

Na czwartym rynku będzie miał miejsce obrót suszem paszowym, to jest, zgodnie z ustawową definicją, materiałem paszowym otrzymanym z zielonki w wyniku jej szybkiego suszenia gorącymi gazami spalinowymi zmieszanymi z powietrzem lub gorącym powietrzem. Na organizację tego rynku składają się: udzielanie pomocy finansowej producentom, limitowanie produkcji, szczególne wymagania dotyczące wprowadzania suszu do obrotu, sposób jego pakowania i przechowywania.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu przegłosowano poszczególne poprawki i następnie Senat 82 głosami, przy 1 wstrzymującym się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego:

4) w art. 47 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:

5) w art. 48 w ust. 1 wyrazy "producentom będącym członkami grup producentów tytoniu," zastępuje się wyrazami "dotychczasowym producentom";

7) w art. 50 w ust. 3 po wyrazach "Krajowej Rady Izb Rolniczych," dodaje się wyrazy "Centralnego Laboratorium Przemysłu Tytoniowego,";

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na osiemdziesiątym dziewiątym posiedzeniu w dniu 26 października 2000 r. Do Senatu została przekazana w dniu 27 października 2000 r. Marszałek Senatu w dniu 27 października 2000 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Józef Kuczyński. Senator podkreślił, że omawiana ustawa jest jedynie fragmentaryczną nowelizacją ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych z 21 grudnia 1990 r., która zgodnie z potrzebami życia i oczekiwaniami środowiska powinna ulec całościowej, generalnej modernizacji. Od czasu jej uchwalenia przed dziesięciu laty w sposób zasadniczy zmieniły się zarówno stosunki gospodarcze, jak i sytuacja organizacyjno-strukturalna samej służby weterynaryjnej oraz stosunki panujące wśród lekarzy weterynarii. Takiego całościowego, generalnego rozwiązania ustawowego środowisko weterynaryjne do tej pory się nie doczekało. Wymusiło to pilne uchwalenie omawianej ustawy.

Powstała bowiem sytuacja patowa. Zgodnie z dotychczasowymi ustawowymi zapisami w obecnym roku upływa zarówno kadencja okręgowych, jak i krajowych organów izb lekarsko-weterynaryjnych. Jednocześnie do końca października bieżącego roku dokonano wyboru organów jedynie w pięciu spośród piętnastu okręgowych izbach lekarsko-weterynaryjnych, gdyż liczne zjazdy okręgowe nie mogły wybrać swoich organów oraz delegatów na zjazd krajowy z powodu braku kworum. W efekcie w końcu bieżącego roku dotychczasowe organy wielu okręgowych izb lekarsko-weterynaryjnych, jak również Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej utracą uprawnienia do wykonywania ustawowych zadań. Mieć to będzie określone negatywne konsekwencje zarówno dla sytuacji wewnątrz kraju, jak i na zewnątrz, gdyż Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna jest członkiem organizacji międzynarodowych, w tym unijnych, wobec czego brak jej prawidłowego, zgodnego z prawem umocowania ma fundamentalne znaczenie.

Jak wskazał senator sprawozdawca, przyczyny opisanej sytuacji leżą w zapisach dotychczasowej ustawy, która w art. 14 stanowi, że uchwały organów samorządu podejmowane są zwykłą większością głosów, przy obecności co najmniej połowy członków danego organu. Jednak zgodnie z art. 25 w zjeździe okręgowym, który jest najwyższą władzą okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej, uczestniczą wszyscy członkowie okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej. Reforma administracyjna spowodowała, że zgodnie z decyzjami Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej w 1999 r. zmieniły się warunki i granice funkcjonowania izb okręgowych. W efekcie niektóre izby okręgowe skupiają obecnie tysiąc, a nawet dwa tysiące członków. Trudno więc sobie wyobrazić, że uda im się zebrać niezbędne kworum w liczbie pięciuset, czy też ponad tysiąca członków na zjeździe okręgowym. Pomijając nawet względy organizacyjno-lokalowe, trzeba uwzględnić specyfikę tego zawodu, szczególnie dziś, kiedy dla lekarzy weterynarii nastały raczej ciężkie czasy. Przeważnie pracują oni jednoosobowo, w warunkach ostrej rywalizacji; wielu z nich nie może sobie pozwolić na nieobecność powodującą, że nie wykonają prac, do których się zobowiązali. W efekcie tego nie są oni zainteresowani aktywnym uczestniczeniem w działalności izby. Konieczne stało się więc rozwiązanie tej patowej sytuacji.

Takim rozwiązaniem jest właśnie rozpatrywana ustawa, w której, po pierwsze, wprowadzono zasadę pośredniego wyboru uczestników okręgowych zjazdów lekarzy weterynarii. Po drugie, określono tryb wyboru delegatów na zjazd okręgowy, ustalając, że wybory te będą przeprowadzane w rejonach, które w zasadzie będą się pokrywały z obszarem powiatu. Wyjątek będą stanowić te powiaty, w których liczba lekarzy weterynarii przekracza stu pięćdziesięciu - tam granice rejonu określi Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna. Po trzecie, wprowadzono wymóg, aby w rejonowym zebraniu wyborczym brała udział co najmniej połowa członków okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej, wykonujących zawód na terenie rejonu wyborczego. Po czwarte, w sposób jednoznaczny sprecyzowano pozycję nadzwyczajnego okręgowego zjazdu lekarzy weterynarii, określając podmioty uprawnione do jego zwoływania i formę procedowania kwestii, w sprawie których został zwołany.

Senator Józef Kuczyński zaakcentował, że omawiana ustawa na pewno nie rozwiązuje wszystkich problemów, które wymagają nowoczesnych rozwiązań w ustawie o zawodzie lekarza weterynarii. Według oceny Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozwiązuje jednak w sposób jak najbardziej przemyślany i dostosowany do aktualnej sytuacji problem wyboru i właściwego umocowania prawnego organów izb lekarsko-weterynaryjnych. Dlatego komisja postanowiła nie wnosić żadnych poprawek do tej ustawy i rekomendować jej przyjęcie zgodnie z zapisami uchwalonymi przez Sejm w dniu 26 października bieżącego roku.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na osiemdziesiątym ósmym posiedzeniu w dniu 13 października 2000 r. Do Senatu została przekazana trzy dni później. Marszałek Senatu w dniu 16 października 2000 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Jerzy Markowski. Senator sprawozdawca wskazał, że przedmiotem regulacji ustawy uchwalonej przez Sejm 13 października bieżącego roku przede wszystkim są zasady obrotu z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, oraz - co jest charakterystycznym, nowym rozwiązaniem w stosunku do dotychczasowych regulacji prawnych - zasady kontroli i ewidencji tego obrotu, jak również odpowiedzialności za niezgodny z prawem obrót tymi towarami, technologiami i usługami.

Senator sprawozdawca przypomniał, że w aktualnym stanie prawnym niniejsza materia jest unormowana w ustawie z 2 grudnia 1993 r. o zasadach szczególnej kontroli obrotu z zagranicą towarami i technologiami oraz w ustawie z 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami. Rozpatrywana ustawa w całości uchyla pierwszą z wymienionych ustaw, a z drugiej usuwa przepisy dotyczące obrotu specjalnego z zagranicą. Celem tego przedłożenia jest, jak widać, uregulowanie całej materii z tego zakresu w jednym akcie ustawowym.

Senator przypomniał, że projekt ustawy jest przedłożeniem rządowym. Jest on wynikiem wieloletnich doświadczeń dotyczących procesów zachodzących w polskiej gospodarce. W trakcie debaty parlamentarnej w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej projekt nie wzbudził żadnych kontrowersji co do celowości uregulowania tej materii i sposobu, w jaki została ona uregulowana.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że ustawa ta wprowadza bardzo precyzyjne definicje, między innymi określa, co nazywamy towarem podwójnego zastosowania, oraz klasyfikuje rodzaje zezwoleń, dzieląc je na zezwolenia indywidualne, zezwolenia generalne i zezwolenia globalne. W sposób jednoznaczny określa też, iż zezwolenia na obrót uzbrojeniem i wykonywanie usług w tym zakresie wydaje się wyłącznie w trybie zezwoleń indywidualnych.

Ustawa wprowadza również przepisy, zwłaszcza w art. 52, które dostosowują dotychczasowe rozwiązania prawne do faktycznych możliwości ich zrealizowania, co jest bardzo istotne. Ustawa zawiera bowiem dwa zapisy, które decydują o tym, że art. 8 ustawy wchodzi w życie po upływie trzech lat od dnia ogłoszenia, a art. 9 ust. 4 pkt 1 i 4 oraz art. 10 ust. 1 wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2002 r. To jest racjonalne z punktu widzenia procedury wynikającej z dotychczasowych uregulowań prawnych oraz tych, które wynikają z tej ustawy.

Senat w wyniku głosowań zaakceptował obie poprawki, a następnie 82 głosami powziął uchwałę w sprawie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw:

<<Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 13 października 2000 r. ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 3:

Przedstawił je senator Bogdan Tomaszek. Jak poinformował, połączone komisje na posiedzeniu w dniu 18 października bieżącego roku rozpatrywały zapisy uchwalonej ustawy, zapoznały się z opiniami Biura Legislacyjnego Senatu i doktora Jana Jerzmińskiego z Centrum Prawa Ekologicznego z Wrocławia oraz wysłuchały informacji i stanowiska przedstawicieli rządu na temat przepisów zawartych w ustawie.

Jak wskazał senator sprawozdawca, oparta na projekcie rządowym, ustawa - Prawo atomowe zastąpi z dniem 1 stycznia 2002 r. obowiązującą ustawę - Prawo atomowe z dnia 10 kwietnia 1986 r. Nowa ustawa uwzględnia umowy międzynarodowe podpisane przez Polskę od 1986 r., w tym zwłaszcza układ europejski ustanawiający stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi i wynikające z niego zobowiązania w zakresie dostosowania polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej. Obejmuje ona regulacją obszary dotychczas zupełnie nieunormowane, na przykład postępowanie w wypadku zdarzeń radiacyjnych, lub uregulowane w aktach prawnych, które zgodnie z konstytucją nie mają charakteru normatywnego, na przykład w uchwałach Rady Ministrów. Ponadto ustawa znacznie rozszerza regulacje w zakresie ochrony radiologicznej, czyli w zakresie zapobiegania narażaniu ludzi, w tym pracowników, oraz skażeniu środowiska.

Senator B. Tomaszek zaznaczył, że w trakcie dyskusji na forum komisji poruszono sprawy związane zwłaszcza: z funkcjonowaniem Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, z jego podległością i sposobem finansowania oraz z finansowaniem ze środków budżetu państwa gminy, na terenie której będą składowane odpady promieniotwórcze. Wskazano, że w ciągu roku składuje się tych odpadów około 300 m³, a to znaczy, że tych odpadów przybywa.

Następna sprawa jest związana z karami za nieprzestrzeganie przepisów ustawy. Chodzi tu dokładnie o art. 123 ust. 1 pkt 1. Stanowi on, że karę pieniężną wymierza się kierownikowi jednostki organizacyjnej, który bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom podejmuje działalność określoną we wcześniejszych artykułach, w tym zwłaszcza w art. 4 ust. 1 pkt 2 - 8.

Wyłączone zostało z zachowań podlegających karze pieniężnej, tak jak w dotychczas obowiązującej ustawie, podejmowanie bez wymaganego zezwolenia działalności określonej w art. 4 ust. 1 pkt 1, czyli działalności polegającej na "wytwarzaniu, przetwarzaniu, przechowywaniu, składowaniu, transporcie lub stosowaniu materiałów jądrowych, źródeł i odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa jądrowego i obrocie nimi". W obowiązującej ustawie - Prawo atomowe wyłączenie to było uzasadnione brzmieniem art. 62, który za podejmowanie takiej działalności przewidywał odpowiedzialność karną. Kodeks karny uchylił ten przepis. A zatem prowadzenie działalności określonej w art. 4 ust. 1 pkcie 1 bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom nie będzie powodowało konsekwencji określonych w kodeksie karnym i nie wywoła żadnych ujemnych konsekwencji dla kierownika jednostki organizacyjnej.

Senator sprawozdawca poinformował, że w rezultacie dyskusji komisje postanowiły zaproponować wprowadzenie jednej poprawki do ustawy.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 12 października 2000 r. ustawy - Prawo atomowe, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

2) W art. 133:

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na osiemdziesiątym dziewiątym posiedzeniu w dniu 26 października 2000 r., a do Senatu została przekazana w dniu 27 października 2000 r. W tym samym dniu marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Zbigniew Zychowicz. Senator zaznaczył, że nowelizacja ustawy z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych reguluje problematykę środków specjalnych. W obecnym stanie prawnym problem środków specjalnych pozostających do dyspozycji Urzędu Zamówień Publicznych nie był regulowany w ustawie z 1994 r., a istniejące środki były utworzone na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 8 maja 1991 r. w sprawie środków specjalnych jednostek budżetowych. Zgodnie zatem z ustawą z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych taki sposób ich funkcjonowania może obowiązywać jedynie do 31 grudnia bieżącego roku. Zważywszy na fakt, że te środki muszą istnieć, by tak jak dotychczas pokrywać koszty związane z postępowaniami odwoławczymi przed zespołami arbitrów Urzędu Zamówień Publicznych - to znaczy z wynagrodzeniami arbitrów, zwrotem wydatków ponoszonych przez arbitrów, zwrotem wpisowego, z wydatkami Urzędu Zamówień Publicznych związanymi z postępowaniami odwoławczymi itd. - trzeba było znowelizować tę ustawę. I to właśnie stanowi istotę noweli. Projekt radykalnej nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych jest wprawdzie obecnie przedmiotem pracy sejmowej komisji nadzwyczajnej, ale istnieje uzasadniona obawa, że do końca roku ustawa nie zostanie uchwalona.

Senator sprawozdawca podkreślił, że wprowadzenie tej noweli nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa, a jej problematyka nie jest objęta prawem Unii Europejskiej, zatem znowelizowanie przez Sejm ustawy ma charakter dostosowawczy: dostosowuje ustawę do bieżącej sytuacji. Chodzi o to, by istniejące obecnie środki specjalne dalej mogły istnieć, a tymczasem regulujące ich funkcjonowanie prawo, to znaczy rozporządzenie, przestaje działać z dniem 31 grudnia - nowela musi więc taką możliwość wprowadzić.

Senator Z. Zychowicz poinformował, że komisja w toku debaty przyjęła dwie poprawki o charakterze legislacyjnym. W poprawce pierwszej do art. 1 jest mowa o tym, by słowa "zwrot wydatków należnych arbitrom" zastąpić określeniem "należny arbitrom zwrot wydatków", nie jest to bowiem to samo. Chodzi np. o to, że arbiter nie jest zobowiązany do ponoszenia różnych kosztów, lecz jeżeli jakieś poniósł, to przysługuje mu ich zwrot.

Senat w kolejnych głosowaniach przyjął obie poprawki, a następnie 81 głosami powziął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych:

1) W art. 1, w art. 9a w ust. 3 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

Przedstawił je senator Marian Noga. Senator sprawozdawca podkreślił, że produkt krajowy brutto jest ważnym miernikiem makroekonomicznym. Problem obliczania jego wartości pojawił się w debacie Senatu za sprawą rozpatrywanej ustawy. Wynikło to z art. 216 ust. 5 konstytucji, który mówi, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 PKB, czyli produktu krajowego brutto. Z tego też względu sposób obliczania wartości produktu krajowego brutto powinien być uchwalony w formie ustawy.

W pierwszym wypadku, to znaczy wtedy, kiedy chodzi o rozmiary działalności produkcyjnej, PKB jest równy sumie wartości dodanej krajowych jednostek produkcyjnych, powiększonej o podatki od produktów i pomniejszonej o dotacje do produktów.

I w trzecim wypadku, w wypadku sumy dochodów pierwotnych, PKB obliczany jest jako suma dochodów pierwotnych jednostek krajowych uzyskiwanych przez sektory instytucjonalne, działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz dochodów pierwotnych netto jednostek zagranicznych, czyli sektora "zagranica".

Senator M. Noga zaakcentował, że novum w tej ustawie stanowi to, że ustawa mówi, po pierwsze, że prezes Głównego Urzędu Statystycznego powinien obliczać średnią wartość PKB na jednego mieszkańca na poziomie województw i podregionów, czego dotychczas nie było. Po drugie, że prezes Głównego Urzędu Statystycznego musi każdorazowo ogłosić w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej, "Monitorze Polskim", szacunek za konkretny rok produktu krajowego brutto do 15 maja następnego roku. Te ustalenia są pewnym novum.

Senator sprawozdawca wskazał, że ustawa wejdzie w życie czternaście dni po jej ogłoszeniu, w związku z czym są problemy z obliczaniem produktu krajowego brutto za rok 1998, 1999 i 2000. Art. 6 ustawy mówi, jak to ma być zrobione: prezes Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do 31 grudnia 2000 r. będzie musiał ogłosić szacunek produktu krajowego brutto za rok 1998, za lata 1998-1999 w terminie do 31 października 2001 r., a za lata 1998-2000 w terminie do 31 października 2002 r. Metodyka obliczania produktu krajowego brutto - ustawa to przewiduje - będzie określana przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.

Senator sprawozdawca w imieniu Komisji Gospodarki Narodowej wniósł o przyjęcie bez poprawek ustawy o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto.

Projekt tej ustawy został wniesiony przez grupę senatorów. Marszałek Senatu w dniu 31 lipca bieżącego roku, zgodnie z art. 79 ust. 2 Regulaminu Senatu, skierowała projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej. Pierwsze czytanie projektu zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 1, 2 i 3 Regulaminu Senatu, na wspólnych posiedzeniach komisji w dniach 10 sierpnia oraz 13, 21 i 28 września 2000 r. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 Regulaminu Senatu drugie czytanie projektu ustawy obejmuje przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, przeprowadzenie dyskusji oraz zgłaszanie wniosków.

Wspólne sprawozdanie Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy przedstawił senator Maciej Świątkowski. Senator przypomniał, że 28 lipca trzynastu senatorów Akcji Wyborczej "Solidarność" wniosło do marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przedmiotową inicjatywę ustawodawczą. Marszałek po rozpatrzeniu wniosku oraz projektu ustawy skierowała ją do Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje na trzech kolejnych wspólnych posiedzeniach odbyły pierwsze czytanie projektu ustawy i sformułowały wspólne sprawozdanie.

Senator sprawozdawca przypomniał, że ochrona zdrowia w Polsce od dwudziestu dwóch miesięcy funkcjonuje zgodnie z wprowadzoną przez koalicję Akcja Wyborcza "Solidarność" - Unia Wolności reformę tego ważnego zabezpieczenia społecznego. W opinii senator, reforma ta ma wymiar historyczny, ponieważ jest pierwszą od ponad pięćdziesięciu lat radykalną zmianą w poszukiwaniu bardziej racjonalnych i efektywnych metod organizacji, finansowania i realizowania opieki zdrowotnej dla mieszkańców Polski. Przekonanie o konieczności transformacji systemu ochrony zdrowia było powszechne wśród polityków, i to bez względu na opcję polityczną, w środowisku medycznym, a również wśród samych pacjentów.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że rozwiązanie fundamentalne dla transformacji systemu opieki zdrowotnej, a mianowicie ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, przyjął parlament poprzedniej kadencji w dniu 6 lutego 1997 r., ale tylko formalnie. Po wyborach do parlamentu w 1997 r. nowa koalicja rządząca, po nowelizacji wyżej wymienionej ustawy wynikającej z oczekiwań społecznych, oczekiwań środowisk medycznych i możliwości ekonomicznych kraju, wdrożyła ją w życie od 1 stycznia 1999 r. Jak stwierdził senator M. Świątkowski, przygotowania do wprowadzenia reformy w 1998 r. oraz dwa niepełne lata wdrażania i funkcjonowania powszechnego systemu ubezpieczeń zdrowotnych uwidoczniły z całą intensywnością niewydolność dotychczasowego systemu budżetowego i marnotrawienie publicznych środków na liczne działania, rzekomo naprawcze. W opinii senatora, przykładem takich działań było tak zwane oddłużanie zakładów opieki zdrowotnej, realizowane przez poprzednią koalicję rządzącą w latach 1993 - 1997. Ówczesny wzrost gospodarczy na poziomie rocznym ponad 6% był właściwym momentem, chociażby ze względu na możliwości gospodarki Polski, aby podjąć trud transformacji systemu ochrony zdrowia.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, podstawowe cele wprowadzenia ubezpieczeń zdrowotnych już osiągnięto, a wielu innym uregulowania ustawowe nadały właściwy kierunek. Uwidacznia się to między innymi w postaci: wyodrębnienia środków na ochronę zdrowia z ogólnej puli środków budżetowych, wprowadzania systemu opartego na solidaryzmie społecznym, oddzielenia nabywców świadczeń od świadczeniodawców, zmiany systemu finansowania w celu wymuszenia racjonalizacji działań świadczeniodawców, zrównania w prawach i dostępie do środków finansowych podmiotów publicznych i niepublicznych, wprowadzenia elementów rynku usług zdrowotnych, poprawienia efektywności zarządzania i usprawnienia organizacji pracy w placówkach ochrony zdrowia, zapewnienia prawa wolnego wyboru świadczeniodawcy, poprawy dostępności wielu świadczeń zdrowotnych, wprowadzania analizy potrzeb i zagrożeń zdrowotnych, wzmocnienia podstawowej roli opieki zdrowotnej, rozpoczęcia i kontynuowania procesu restrukturyzacji placówek ochrony zdrowia i innych.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że zmiany w systemie ochrony zdrowia wynikają nie tylko z zapisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Są również wynikiem zmian w ponad trzydziestu innych ustawach oraz efektem nowych i zmienionych rozporządzeń Rady Ministrów i ministra właściwego do spraw zdrowia. Zdaniem senatora, w przyszłości, dzięki stworzonym mechanizmom prawnym i organizacyjnym, będzie można spodziewać się osiągnięcia celów długoterminowych w ochronie zdrowia, a w szczególności: systematycznej poprawy jakości świadczeń zdrowotnych, zwiększenia dostępności świadczeń zdrowotnych i poszerzenia rynku usług medycznych, ekonomizacji wykorzystania nakładów oraz, wraz ze stopniowym ich wzrostem, związania płac pracowników ochrony zdrowia z jakością wykonywanej pracy i odpowiedzialnością, likwidacji szarej strefy. Realizacja tych zadań doprowadzi w dalszej przyszłości do poprawy stanu zdrowia ludności i wydłużenia życia mieszkańców Polski. Ważną rolę w realizacji tych celów będą odgrywały konsekwentne, już rozpoczęte ,działania na rzecz zmiany stylu życia, na rzecz profilaktyki i promocji zdrowia. Jest to jednak długi proces, zależny nie tylko od działań parlamentu, rządu, samorządów, pracowników opieki zdrowotnej, ale przede wszystkim od pacjentów, dla których reforma ta została wprowadzona. Jak stwierdził senator sprawozdawca, takie są oczekiwania, które możemy osiągnąć nie tylko w wyniku żmudnego i długotrwałego procesu związanego ze zmianą przepisów i zasad funkcjonowania, ale i ze zmianami mentalności świadczeniodawców oraz ubezpieczonych.

Senator M. Świątkowski zaznaczył, że w procesie wprowadzania i realizacji reformy ochrony zdrowia obserwuje się również zagrożenia, do których można zaliczyć między innymi: opóźnienia w restrukturyzacji ZUS, niedokończenie transformacji pewnych działów gospodarki, zachowawczą politykę samorządów terytorialnych jako organów założycielskich zakładów opieki zdrowotnej, w wielu wypadkach niski poziom kadry zarządzającej zakładami opieki zdrowotnej, słabą organizację systemu obsługi pacjentów, polityczne oddziaływanie sejmików wojewódzkich na kasy chorych, niezadowolenie pracowników ochrony zdrowia wynikające z niskich płac w wielu publicznych zakładach opieki zdrowotnej, brak racjonalnej gospodarki lekami i monitorowania kosztów refundacji za leki, brak jednolitych procedur przekształceń i prywatyzacji w ochronie zdrowia, brak dobrych, masowo upowszechnianych materiałów edukacyjnych o reformie opieki zdrowotnej.

Senator sprawozdawca podkreślił, ze radykalna zmiana natury ustrojowej systemu opieki zdrowotnej, istniejące zagrożenia, doświadczenia innych krajów w reformowaniu ochrony zdrowia, staranna ocena rocznego okresu obowiązywania ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, dalsze doświadczenia bieżącego roku, analiza ocen funkcjonowania ochrony zdrowia przedstawiona w raporcie przez korporację zawodów medycznych, związki zawodowe, przedstawicieli samorządu terytorialnego, pracodawców, pojedynczych pacjentów, a także propozycja rządu i podkomisji sejmowej w postaci konkretnych zmian zapisów w ustawie oraz deklaracje wielu senatorów, zgłaszane podczas prac nad przedmiotową ustawą w Senacie - były inspiracją do nowelizacji ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Podstawowym celem, jaki zamierza się uzyskać w wyniku zmian w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, jest działanie na rzecz dalszego usprawnienia funkcjonowania opieki zdrowotnej w Polsce po wprowadzeniu ustawy w dniu 1 stycznia 1999 r.

W poprawce drugiej poszerza się zakres podmiotowy powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego o nowe grupy osób: cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie karty stałego pobytu lub karty czasowego pobytu oraz wizy pobytowej z prawem do pracy, studentów cudzoziemców i słuchaczy studiów doktoranckich, alumnów wyższych seminariów duchownych, postulantów, nowicjuszy i juniorystów zakonu do ukończenia dwudziestego piątego roku życia, o osoby otrzymujące rentę lub emeryturę z zagranicy, osoby pobierające świadczenia pieniężne po zwolnieniu ze służby, osoby uprawnione do pobierania świadczenia alimentacyjnego, osoby niepobierające zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.

W poprawce ósmej dodaje się zapis mówiący o finansowaniu ubezpieczenia zdrowotnego, świadczeń zdrowotnych dla bezdomnych w razie zagrożenia dla ich zdrowia i życia. Zdaniem senatora sprawozdawcy, zapis ten jest bardzo ważny chociażby z humanitarnego punktu widzenia, czym pracownicy ochrony zdrowia kierują się zawsze w swoich działaniach. W wyniku wejścia w życie tego zapisu nastąpią jednak istotne obciążenia dla i tak już wątłych środków kas chorych, przeznaczone dla podmiotu, który nie uiszcza składki na ubezpieczenia zdrowotne. Wielu senatorów uważa, że te koszty - w wysokości 62,4 miliona zł rocznie, jak wynika z symulacji przedstawionej przez pełnomocnika rządu do spraw wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego - związane ze świadczeniami zdrowotnymi dla osób bezdomnych, w nagłych przypadkach powinny być regulowane z pieniędzy opieki społecznej.

Poprawka trzynasta uściśla zasady, tryb i termin zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego poszczególnych grup osób. Zmiana oznaczona lit. h w tej poprawce określa tryb postępowania płatnika składki na ubezpieczenia zdrowotne, w wypadku gdy osoba ubezpieczona składa wniosek o zmianę kasy chorych.

Z kolei poprawka siedemnasta reguluje postępowanie w wypadku, gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika jest wyższa od zaliczki na podatek od osób fizycznych.

W poprawce dwudziestej pierwszej nakłada się na ZUS obowiązek, aby składki przyjmować na oprocentowany rachunek bankowy, a następnie przekazać je kasie chorych wraz z odsetkami. Zapisy zmian ustawy stanowią, że wszystkie rygory dotyczące płacenia składki zostają podporządkowane rygorom regulowanym przez ustawę - Ordynacja podatkowa.

Nowelizacja w poprawce dwudziestej siódmej zwraca uwagę na zapewnienie dostępu do profilaktyki i badań przesiewowych dla dzieci do lat osiemnastu oraz studentów do lat dwudziestu sześciu.

Poprawka trzydziesta wychodzi naprzeciw potrzebie usprawnienia opieki medycznej dla mieszkańców domów pomocy społecznej i placówek opiekuńczo-wychowawczych, należnej z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego dla podopiecznych.

Ze względu na wysokie koszty leków i ilość wydawanych bezpłatnie w aptekach leków oraz środków parafarmakologicznych, niewspółmierną do liczby uprawnionych inwalidów wojennych, a także ze względu na to, że obszar ten stał się polem działalności przestępczej, w poprawce trzydziestej czwartej wprowadza się nowe zasady wypisywania recept - ograniczenie wypisywania recept tylko do leków zarejestrowanych, dopuszczonych do obrotu i oznaczonych symbolem ŤRpť. Jest to po prostu skrót od recipe. Wprowadza się także ograniczenia ilości wydawanych leków do limitów i podaje się tryb nabywania tych leków w aptece.

Poprawka trzydziesta siódma uszczegółowia sposób uzyskiwania świadczenia zdrowotnego w razie nagłości i braku przy sobie dowodu ubezpieczenia zdrowotnego.

Ustawa dzięki poprawce trzydziestej ósmej poszerza podmiotowość reprezentacji świadczeniodawców, a mianowicie warunki zawierania umów z kasami chorych będą określane w porozumieniu z zawodowym samorządem medycznym, reprezentantem pracodawców oraz organizacji lekarzy kas chorych.

Duża grupa zmian zawarta w poprawce czterdziestej pierwszej zwiększa dostępność specjalisty bez konieczności uzyskiwania skierowania przez chorych, a mianowicie okulisty, pediatry i ortopedy w wypadku niemowląt, opieki paliatywno-hospicyjnej, a także na podstawie jednorazowego skierowania przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej na okresowe lub stałe leczenie specjalistyczne.

Dzięki poprawce czterdziestej piątej usprawnia się świadczenia usług medycznych z ubezpieczenia zdrowotnego dla osób uprawnionych ze względu na miejsce czasowego zameldowania.

Senator M. Świątkowski podkreślił, że w ocenie komisji proponowane istotne zmiany ustawy skutkują niewielkimi kosztami dla budżetu i finansów kas chorych, za to w dużym stopniu usprawniają funkcjonowanie opieki zdrowotnej finansowanej z ubezpieczeń zdrowotnych. Pomimo tego optymistycznego wniosku senatorowie obu komisji uważają, że problemy dotyczące zbyt małych nakładów finansowych na to najważniejsze zabezpieczenie społeczne można rozwiązać tylko przez zmianę wysokości składki na ubezpieczenia zdrowotne.

Bardzo pozytywnie oceniana jest wzrastająca corocznie rezerwa celowa na procesy restrukturyzacyjne w ochronie zdrowia, która jest przeznaczona głównie na optymalizację zatrudnienia, restrukturyzację łóżek szpitalnych - na długoterminowe - kosztem łóżek ostrych, doposażanie w sprzęt i aparaturę medyczną oraz prace remontowe i adaptacyjne w dziesiątkach polskich szpitali, w wielu wypadkach będących dosłownie zabytkami szpitalnictwa, a także tworzenie nowych, potrzebnych jednostek ochrony zdrowia w ramach szpitali i działalności ambulatoryjnej. Zadania te realizowane są przy aktywnym udziale samorządu terytorialnego, a dodatkową korzyścią tych działań są opracowane ostateczne plany funkcjonowania ochrony zdrowia w poszczególnych województwach. W ramach tego opracowana została choćby ostateczna sieć szpitali. Podobnie pozytywnie odbierane są przez nasze społeczeństwo zadania realizowane ze środków budżetu ministra zdrowia, szczególnie w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia.

Bezwzględnie konieczny jest wzrost wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia, podniesienie bardzo niskiego i stale zmniejszającego się udziału wydatków na opiekę zdrowotną. W roku 2000 jest on w Polsce rekordowo niski, w porównaniu z ponad 4,5% kilka lat temu i kilkunastoma procentami w krajach o wysoko rozwiniętej gospodarce, i wynosi 3,8% PKB.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, zmiany struktury świadczonych usług zdrowotnych wynikają z rozszerzonego lub pojawiającego się zapotrzebowania na pewne usługi, na przykład pielęgnacyjne, hospicyjne, rehabilitację leczniczą, badania profilaktyczne, specjalistyczne, czy też zwrot kosztów leków refundowanych. Członkowie komisji są przekonani, że aby zapewnić niezbędne minimum środków na opiekę zdrowotną w roku 2001 i w latach następnych, należy składkę na ubezpieczenie zdrowotne stopniowo podnosić do wysokości 9% podstawy wymiaru w roku 2003. Jednak w związku z końcową fazą prac rządu nad budżetem państwa w 2001 r. senatorowie Akcji Wyborczej "Solidarność" przygotowali własną inicjatywę ustawodawczą o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, ograniczającą się tylko do zmiany składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Kończąc swe wystąpienie, senator M. Świątkowski w imieniu komisji wniósł o przyjęcie projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz niektórych innych ustaw wraz z przedstawionymi poprawkami.

Sprawozdawca Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich senator Jerzy Borcz w imieniu komisji przedstawił projekt uchwały, dotyczącej odwołania senatora Pawła Abramskiego ze składu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej i powołania go do składu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jak poinformował senator sprawozdawca, Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich jednomyślnie zaakceptowała ten projekt.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu:

Sprawozdawca Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich senator Paweł Abramski przedstawił wniosek komisji, a co za tym idzie, projekt uchwały dotyczący przeprowadzenia wyborów uzupełniających w dawnych województwach chełmskim i wrocławskim, w których wygasły mandaty dwóch senatorów: Leona Kieresa, który objął stanowisko szefa Instytutu Pamięci Narodowej, i Mariana Cichosza, który został powołany na stanowisko szefa Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Lublinie.

Senat w głosowaniu podzielił stanowisko komisji i 73 głosami, przy 7 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających:

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1991 r. - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1994 r. Nr 54, poz. 224 oraz z 1997 r. Nr 70, poz. 443 i Nr 98, poz. 604) w związku z art. 8 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wejściu w życie ustawy o samorządzie powiatowym, ustawy o samorządzie województwa oraz ustawy o administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 99, poz. 631) Senat uchwala, co następuje:

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment