Wielki Jubileusz 2000-lecia chrześcijaństwa skłania do refleksji nad nauczaniem chrześcijaństwa w historii, w teraźniejszości i w przyszłości Polski, Europy i świata. Refleksja ta jest bardzo potrzebna, zwłaszcza teraz, gdy człowiek stawia sobie tak często odwieczne pytanie o sens życia, ale także o sens naszej cywilizacji, jej wyzwania, gdy widzi jej sukcesy, ale i zagrożenia.

Tym serdeczniejsze są więc moje podziękowania najpierw za zorganizowanie tego sympozjum "Człowiek - Nauka - Wiara", zorganizowanie go przez społeczność Uniwersytetu Warszawskiego. Dziękuję za zaproszenie mnie na to sympozjum. Szczerze żałuję, że obowiązki związane z pełnionym stanowiskiem pozwoliły mi jedynie wyrazić życzliwość dla Państwa inicjatywy przez udział w zamknięciu sympozjum i nie dane mi było wysłuchać referatów na tak istotne tematy. Wyrażam uznanie dla Państwa pracy i zaangażowania w naukową refleksję nad dwiema duchowymi aktywnościami człowieka - wiarą i nauką. Ich połączenie wskazuje, że prawdziwy rozwój ludzkiego ducha odbywać się może tylko w harmonii nauki z wiarą i wiary z nauką. A wszystko to dla dobra człowieka. A więc najważniejszy jest człowiek, którego Bóg chciał jako jedyne stworzenie dla niego samego, wobec którego Bóg ma swój zbawczy plan. Człowiek, który obdarzony został godnością, będącą odbiciem godności Boga samego. Człowiek, który jest drogą Kościoła wytyczoną mu przez Chrystusa. Takie widzenie człowieka świat zawdzięcza chrześcijaństwu. To ono przyniosło koncepcję człowieka jako osoby ludzkiej o przyrodzonej mu godności i wynikających stąd prawach. Wskazało miejsce człowieka jako centralnej wartości i jego przeznaczenie w rodzinie, społeczeństwie, w państwie i wszelkich innych wspólnotach ludzkich. To ono pokazało, że państwo to dobro wspólne, którego miarą, zasadą i celem jest człowiek. Wszelka działalność ludzka, polityczna, państwowa, międzynarodowa o tyle tylko ma rację bytu, o ile jest "z człowieka", "przez człowieka" i "dla człowieka".

Odwiecznym dążeniem człowieka jest poszukiwanie prawdy o sobie, swoim przeznaczeniu, o świecie, poszukiwanie Prawdy Najwyższej. Jest dążeniem niepowstrzymanym. Poznacie prawdę i ona was wyzwoli. Człowiek szuka więc prawdy. To poszukiwanie jest mu zadane. Jest powierzone człowiekowi i tylko człowiekowi. Jak ją znaleźć - zastanawia się człowiek już ponad dwa tysiące lat? Wskazuje Jan Paweł II przez słynne już słowa: Fides et ratio - to dwa skrzydła, na których duch ludzi unosi się ku kontemplacji prawdy. A więc wiara i rozum razem, w harmonii, wiodą ku prawdzie, tak poszukiwanej przez człowieka. Rozum - osiągając szczyt swoich poszukiwań, uznaje, że konieczne dla poznania prawdy ostateczne jest to, co ukazuje wiara, zaś wiara domaga się, by jej przedmiot został poznany przy pomocy rozumu (Fides et ratio, 42). W poszukiwaniu prawdy rozum nie powinien bać się wiary, zaś wiara - obawiać rozumu.

Czy nauka końca XX wieku zdolna jest sprostać zadaniom poszukiwania prawdy? Rozwinęła się w nim wprost niewyobrażalnie, przyniosła naszej cywilizacji wiele dobra. Jednak mając przed oczyma jej sukcesy, nie można nie dostrzec jej klęsk i nie można nie wyrazić niepokoju, gdyż podąża ona w niebezpiecznym kierunku - relatywizuje i instrumentalizuje prawdę, często wprost ją odrzuca. Obwołuje się stwórcą samego człowieka, dąży do jego zniszczenia. Tworzy cywilizację śmierci - na co tyle razy i z takim przejęciem wskazuje Jan Paweł II. Nie jest ona dziś w stanie odpowiedzieć na liczne pytania nurtujące człowieka, w tym pytanie najważniejsze o sens ludzkiego życia. A pytanie to, stawiane po wielokroć przez człowieka, wymaga bezzwłocznej odpowiedzi. Gdy nauka jej nie daje - traci zaufanie, jest odrzucana, dając miejsce ideologiom zniewalającym rozum. Nadaje się im, czasem siłą państwowego przymusu, etykietę "naukowych", często zyskują poklask, są łatwe i niczego od człowieka nie wymagające, a człowiek odstępując, od prawdy o samym sobie w nich zaczyna szukać odpowiedzi na pytanie o sens życia.

Funkcjonalistyczna nauka, która sprzeniewierza się prawdzie o człowieku, odsuwa się od wartości moralnych, łatwo oddaje się w służbę tym ideologiom. Instrumentalnie zdeterminowany rozum zawsze jest rozumem zniewolonym. Pojawiają się tzw. nowe religie, sekty, przesądy, badania pseudonaukowe, eksperymenty dające łatwe recepty na życie. Człowiek oddala się od prawdy - a przez to niszczy sam siebie. Tak się dzieje, gdy rozum porzuca wiarę - ten porządek duchowej aktywności człowieka, dający mu prawdę o nim i wskazujący sens życia.

Wiara nie tylko jest potrzebna człowiekowi, by doprowadzić go do Boga i pomóc poznać mu Prawdę Ostateczną. Ale to także wiara pozwala przejrzeć człowiekowi i zobaczyć drogi błędne, pozwala mu ich uniknąć. Trzeba więc uczonych oświeconych wiarą - by mogli wiarą prostować ścieżki wypaczonej nauki. Albert Eistein powiedział: Nauka bez religii jest kaleka, a religia bez nauki jest ślepa. Trzeba więc i wary oświeconej nauką.

Nie ma sprzeczności między wiarą i nauką i choć są to dwa odrębne porządki poznania, to są zbieżne w poszukiwaniu prawdy. Dobrze rozumie to Kościół i to jemu przypadła rola założyciela Uniwersytetu. Kościołowi Uniwersytet jest potrzebny, by wiara stała się kulturą, a także dlatego, że poszukiwanie prawdy wchodzi w zakres samego powołania człowieka stworzonego przez Boga na Jego obraz (Jan Paweł II). Kościół jest solidarny z uniwersytetem w poszukiwaniu pełni prawdy o człowieku ( Jan Paweł II, Wiara i kultura, 1986)

Z radością przyjąłem inicjatywę przeprowadzenia dzisiejszej konferencji, albowiem polityka transportowa kraju jest mi tematyką szczególnie bliską. W obecnej kadencji podjąłem dyskusję na ten temat, organizując w grudniu ubiegłego roku seminarium pt. "Ustalenie i weryfikacja problemów infrastruktury transportowej województwa małopolskiego", sądzę, iż tak głębokiego zaangażowania się Senatu RP w sprawy transportu kolejowego jest wyznacznikiem wagi, podnoszącej dziś przez państwa tematyki. Każdy z nas ma świadomość, iż utrzymanie i rozwój infrastruktury kolejowej, krajowej i lokalnej rzutuje bezpośrednio na rozwój polskiej gospodarki. Dlatego bardzo ważne na obecnym etapie wydają się cele postawione przed dzisiejszą konferencją. Ocena stanu obecnego, zidentyfikowanie problemów kolejnictwa oraz próba przedstawienia możliwych rozwiązań.

Cieszę się, że uczestnikami spotkania są także przedstawiciele samorządów lokalnych, albowiem również ja upatrują szansę dla regionalnego transportu kolejowego w ścisłej współpracy z władzami samorządowymi.

Szanowni państwo, po ponad stu pięćdziesięciu latach służby, której znaczenie trudno przecenić, nadszedł czas na zasadnicze zmiany w organizacji polskich kolei. Zmiana tradycyjnego zapotrzebowania na transport zarówno pasażerski, jak i towarowy, tworzenie się rynków transportowych nowego typu to tylko niektóre symptomy przemian.

Ustawa kompetencyjna oraz projektowana ustawa o restrukturyzacji, komercjalizacji i prywatyzacji PKP wyznaczają całkowicie nowe warunki funkcjonowania kolei. Na kolejowym rynku transportowym pojawia się nowy i bardzo ważny podmiot, samorząd terytorialny, który dotychczas był w zasadzie wyłączony z uczestnictwa w organizacji i prowadzeniu komunikacji kolejowej.

W procesie restrukturyzacji kolei projektowane są znaczne redukcje infrastruktury kolejowej, w wykazie linii kolejowych, które będą utrzymywane przez państwo, nie znajdzie się kilka tysięcy kilometrów linii kolejowych, przewozy na tych liniach, a nawet ich istnienie zależeć teraz będzie od decyzji gospodarza regionu, samorządu terytorialnego.

Musimy jednocześnie zdać sobie sprawę, że infrastruktura kolejowa stanowi ogromne bogactw narodowe, ważny element naszego dziedzictwa kulturowego. W zmienionych warunkach kolej regionalna i lokalna może z powodzeniem stanowić ekologiczny opłacalny środek transportu, a dzięki swoim wartościom zabytkowym i historycznym może być dobrą ofertą turystyczną regionów.

Celem konferencji jest zapoznanie przedstawicieli samorządów z nową sytuacją prawną w zakresie kolei, a szczególnie przewozów regionalnych z nowymi uprawnieniami samorządów, polityką państwa i zamierzeniami PKP w tej dziedzinie, z możliwościami finansowania samorządów projektów kolejowych oraz przekonanie samorządów do organizacji transportu regionalnego z wykorzystaniem kolei oraz niedopuszczenia do całkowitego zniszczenia lokalnej infrastruktury kolejowej, która nie będzie utrzymywana przez PKP. Jest to także próba sprecyzowania problemów, które napotykają samorządy w realizacji projektów kolejowych oraz wypracowania propozycji rozwiązań.

Fundacja Wieku Pary, współorganizator dzisiejszej konferencji, stawia sobie za zadanie ochronę dziedzictwa kulturowego kolei oraz promocję i rozwój transportu kolejowego. Nazwa fundacji odwołuje się do dawnej kolei parowej, ale ma też inny aspekt, wiek pary był dla kolei wiekiem prosperity, do której fundacja nawiązuje, podejmując działania na rzecz rozwoju transportu kolejowego. Nasza działalność jest w dużym stopniu skierowana do samorządów, z którymi współpracujemy, między innymi pomagamy uruchomić lokalne linie kolejowe w sposób opłacalny ekonomicznie.