Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 10 i 11 stycznia br. odbyło się 73. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli marszałek Alicja Grześkowiak oraz wicemarszałkowie: Tadeusz Rzemykowski, Donald Tusk i Marcin Tyrna. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Witolda Kowalskiego i Stanisława Jarosza; listę mówców prowadził senator W. Kowalski.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne,

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 94. posiedzeniu, 15 grudnia 2000 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 18 grudnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Gospodarki Narodowej. Komisje te po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że rozpatrywana ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy jest konsekwencją odrzucenia niemal identycznej poprawki Senatu do nowego kodeksu karnego skarbowego. Senat bowiem, antycypując uregulowania ustawowe wprowadzane do ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych, przyjął poprawkę dotyczącą zakresu penalizacji w kodeksie karnym skarbowym, będącą przedmiotem aktualnej inicjatywy legislacyjnej. Sejm uznał jednak, iż poprawka Senatu przekracza zakres tego, co może być przedmiotem poprawki, i odrzucił ją. To spowodowało konieczność podjęcia odrębnej inicjatywy legislacyjnej, z którą Senat ma właśnie do czynienia.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski zaakcentował, że rozpatrywana nowelizacja wnosi poprawkę, która - jak swego czasu wskazywał Senat - jest konsekwencją zmian wprowadzonych do ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych, czyli nowelizacji z 26 maja 2000 r. Od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych, zaliczane dotąd do kategorii gier losowych, jeżeli ich wynik zależy od przypadku, gry na automatach stanowią odrębną kategorię gier, obok gier losowych i zakładów wzajemnych. Ze względu na tę nowelizację należy dokonać zmian zakresu kodeksu karnego skarbowego, który przepisami karnymi zapewnia prawidłowość realizacji tej ustawy, odpowiednio stosując i nowelizując dyspozycję normy penalizacyjnej, gdyż inaczej od wejścia tej ustawy w życie przestępstwa nie stanowiłyby działania związane z grą na automatach, podejmowane wbrew przepisom ustawy lub warunkom zezwolenia.

Senator sprawozdawca wskazał na problem stosunku rozpatrywanej ustawy do propozycji zgłoszonej swego czasu przez Senat. Zdaniem senatora, komisja sejmowa wyraziła pogląd, w którym ze słusznych przesłanek wyprowadziła niesłuszne wnioski. Jest bowiem kwestią bezsporną, że istnieje, nie tylko ze względu na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego czy Sądu Najwyższego, bezwzględna zasada wyłączności ustawy w określaniu znamion czynów zabronionych. To jest aksjomat. Natomiast w dyspozycji normy karnej penalizuje się nie naruszanie ustawy, lecz naruszanie pewnych stanów faktycznych. Senat zaproponował bowiem, żeby penalizować naruszanie, żeby przestępstwo skarbowe i wykroczenie były objęte sankcją karną, jeżeli działania urządzającego te gry lub podlegającego im naruszałyby zasadę uczciwych reguł gry, które są określone przez ustawę, zezwolenie i regulamin. Sejm zaś uznał, że powinna to być tylko penalizacja formalna związana z nierespektowaniem zakresu zezwolenia i ustawy.

Jak stwierdził senator P.Ł.J. Andrzejewski, dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania samej organizacji gry ogromnie ważne jest, żeby umowy, które zostały zawarte - chodzi o umowę między przystępującym do gry a organizującym grę - były przestrzegane w całości oraz żeby warunki nie ulegały zmianie w zależności od uznania podmiotu, który te gry organizuje. Sejm ze stanowiska Senatu wykreślił penalizację nieprzestrzegania przez organizującego grę regulaminu gry. Jednym słowem, ustawa ma charakter ramowy, zezwolenie nie precyzuje regulaminu, tylko precyzuje warunki, który musi spełnić organizujący grę, żeby być dopuszczonym do działalności. W ten sposób powstaje pewna luka w zabezpieczeniu grającego. Mianowicie nie zostaną naruszone ogólne zasady ustawy, udzielone zezwolenie, jeżeli organizujący grę nie będzie przestrzegał ustanowionych przez siebie reguł gry w regulaminie i na przykład odmówi wypłacenia wygranej. W opinii senatora sprawozdawcy, stanowisko Senatu w tej kwestii było bardziej uzasadnione i należałoby do niego powrócić. Argumentacja, że penalizacja może się odbywać tylko na gruncie ustawy, a nie na gruncie regulaminu, jest logicznie nieadekwatna, dlatego że penalizuje się stan faktyczny, nie zaś nieprzestrzeganie samej ustawy, a stan faktyczny jest określony w regulaminie.

Senator sprawozdawca podkreślił, że aprobatę dla stanowiska Komisji Ustawodawczej w tym zakresie wyraził również przedstawiciel resortu, który uznał, iż prawidłowość, uczciwość i obiektywność reguł lepiej i sprawniej zabezpieczona jest poprzez wpisanie także do przepisu określającego, na czym polega przestępstwo i wykroczenie skarbowe, reguł gry zapisanych w regulaminie jako zobowiązania organizującego grę do przestrzegania reguł, które sam proponuje przystępującemu do gry w ustanowionym przez siebie regulaminie, będącym poza tym zobiektywizowanym w swym charakterze i przejrzystym sposobem realizowania stosunku między przystępującym do gry a organizującym grę.

Dlatego też Komisja Ustawodawcza postanowiła zaproponować przyjęcie rozpatrywanej ustawy, tym razem przedstawianej jako inicjatywa ustawodawcza Sejmu, w wersji zaproponowanej przez Senat 9 czerwca 2000 r. Chodzi o to, aby w art. 1 pkt 2 po wyrazie "zezwolenie" dodać wyraz "regulamin" i aby w art. 1 pkt 4 §1 po wyrazie "ustawy" dodać wyraz "regulamin". Komisja zaproponowała te zmiany dlatego, że tutaj chodzi o ochronę reguł gry ustalonych w regulaminie i to jest główny przedmiot ochrony karnej.

Senator sprawozdawca poruszył jeszcze jedną kwestię, która od dawna budziła zastrzeżenia Komisji Ustawodawczej, a mianowicie to, że kolejne ustawy wprowadzają nowe przepisy karne. Obecnie jest to już całe kompendium. Prokuratura ma nie tylko kodeks karny, kodeks wykroczeń czy kodeks karny skarbowy, ale ma też różne przepisy penalizacyjne rozczłonkowane w ogromnej liczbie ustaw szczegółowych. Zdaniem komisji, nie służy to dobrze państwu prawa, nie służy jasności, przejrzystości systemu prawa, czyli tego, do czego obywatel powinien się stosować ze świadomością konsekwencji.

Dlatego przynajmniej przepisy karne, zwłaszcza gdy obowiązuje zasada ignorantia iuris nocet: nieznajomość przepisów szkodzi, powinny być co pewien czas kompilowane. Jeżeli nowelizuje się kodeks karny skarbowy czy kodeks karny, to powinien to być obowiązek ustawodawcy: inkorporować te nowelizacje do kolejnych wydań tego kodeksu. Tymczasem z reguły nie ma przepisów, które zobowiązywałyby do ogłaszania po nowelizacji tych kodeksów jednolitego tekstu.

Dlatego Komisja Ustawodawcza sygnalnie zaproponowała, aby w takim wypadku przyjąć praktykę - akurat tutaj zastosowaną do kodeksu karnego skarbowego - że po każdej znaczącej nowelizacji należy wydawać jednolity tekst i ogłaszać go w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej takie kodeksy jak kodeks karny. Kodeks karny w zakresie penalizacji winien być powszechnie znany i powszechnie dostępny w jednym akcie prawnym, a nie rozczłonkowany na poszczególne, dotyczące różnych dziedzin, akty prawne zawierające jednocześnie nowelizujące ten kodeks przepisy karne.

Senator sprawozdawca zaznaczył, iż szacuje się, że w Polsce działa obecnie około dwudziestu tysięcy automatów bez wymaganego zezwolenia. W opinii senatora, przyjęcie rozpatrywanego projektu zmiany ustawy - Kodeks karny skarbowy umożliwi skuteczne przeciwdziałanie temu negatywnemu zjawisku. Uchwalenie projektu tej ustawy wpłynie też znacząco na uproszczenie postępowania, gdyż wyeliminuje się dowolność interpretacji przepisu już na etapie stwierdzania, czy dany czyn jest przestępstwem, czy tylko wykroczeniem wynikającym z naruszenia ustawy o grach na automatach, grach losowych i zakładach wzajemnych.

Przedstawił je senator Zbigniew Antoszewski. Nawiązując do układu stowarzyszeniowego między Rzecząpospolitą Polską a Wspólnotą Europejską, senator sprawozdawca przypomniał, że układ ten został podpisany 16 grudnia 1991 r. i po wprowadzeniu procedur ratyfikacyjnych wszedł w życie 1  lutego 1994 r. Ustanowiony w nim proces stowarzyszeniowy ma zostać podzielony na dwa okresy: pierwszy - do końca 1999 r. i drugi - do końca 2004 r. W ostatnim roku poprzedzającym zakończenie pierwszego etapu Rada Stowarzyszenia powinna podjąć decyzję o przejściu do drugiego etapu. Na mocy art. 68 zobowiązano Polskę do stopniowego dostosowania istniejącego oraz przyszłego ustawodawstwa krajowego do systemu prawnego obowiązującego w Unii Europejskiej. W związku z tym harmonizacja prawa polskiego ze standardami unijnymi stała się jednym z elementów realizowanego od lat procesu przeobrażeń zmierzających do budowy nowoczesnego i demokratycznego państwa prawa.

6 listopada 1998 r. Komitet Integracji Europejskiej upoważnił ministra spraw zagranicznych do złożenia w imieniu Polski deklaracji o gotowości do rozpoczęcia współpracy w celu przygotowania projektu decyzji Rady Stowarzyszenia o przejściu do drugiego etapu. Podczas posiedzenia rady strona wspólnotowa potwierdziła gotowość do rozpoczęcia prac w tym zakresie. W związku z tym, iż pierwszy etap stowarzyszenia trwał do końca 1999 r., strona polska winna przepis art. 44 ust. 7 Układu Europejskiego, z zastrzeżeniem art. 53, wprowadzić do prawa polskiego właśnie w tym terminie. Senator sprawozdawca podkreślił, że wprowadzenie przedmiotowej ustawy zostało już opóźnione o rok.

Postanowieniami zawartymi w art. 44 ust. 1 Układu Europejskiego Polska zobowiązana została do stosowania zasady tak zwanego traktowania narodowego podmiotów pochodzących z obszaru Unii Europejskiej. Zasada ta dotyczy podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty pochodzące z obszaru Unii Europejskiej i daje możliwość rozwijania tej działalności. Zwykle łączy się to z korzystaniem z nieruchomości na podstawie różnych tytułów prawnych. Senator sprawozdawca zaznaczył, że fakt ten wyraźnie został dostrzeżony, co widać w postanowieniach Układu, które podejmują problematykę traktowania narodowego w zakresie nabywania i sprzedaży nieruchomości. Zgodnie ze wspomnianą zasadą przedsiębiorstwa oraz ich agendy pochodzące z państw członkowskich Wspólnoty, jeśli pragną założyć przedsiębiorstwo i prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej, nie mogą być traktowane na mniej korzystnych warunkach niż te, jakie przewidziane są dla przedsiębiorstw lub przedsiębiorców polskich.

Zgodnie z art. 44 ust. 6 Układu i załącznikiem XIIe traktowanie narodowe nie będzie obowiązywało w zakresie nabywania i sprzedaży zasobów naturalnych oraz gruntów rolnych i leśnych. Skuteczność tego wyłączenia jest niezależna od istnienia związku pomiędzy nabywaniem tych nieruchomości a podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Wyłączenie problematyki nabywania nieruchomości rolnych i leśnych z traktowania narodowego ściśle koresponduje ze zniesieniem tej zasady w zakresie prawnego regulowania, Polska bowiem zobowiązała się, iż nie ustanowi żadnych nowych przepisów ani nie podejmie żadnych środków, które wprowadziłyby dyskryminację w odniesieniu do podejmowania i prowadzenia na terenie Polski działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa Wspólnoty.

Zgodnie z art. 44 ust. 7 Układu Europejskiego przedsiębiorstwa Wspólnoty założone na terytorium Polski będą miały, niezależnie od postanowień niniejszego artykułu, od dnia wejścia w życie niniejszego układu prawo nabywania, używania, wynajmowania i sprzedaży nieruchomości, w wypadkach gdy będzie to bezpośrednio konieczne do prowadzenia działalności gospodarczej, dla której zostały założone. Nie później niż do końca pierwszego etapu okresu przejściowego Polska przyzna te prawa oddziałom i agendom założonym w Polsce przez przedsiębiorstwa Wspólnoty. Przedsiębiorstwa Wspólnoty powinny mieć prawo nabywania, a także uczestniczenia w innych formach obrotu nieruchomościami.

Jak wskazał senator Z. Antoszewski, art. 44 ust. 7 przedmiotowego układu należy odczytywać łącznie z art. 53 Układu, który stanowi, że postanowienia niniejszego układu będą realizowane z uwzględnieniem ograniczeń wynikających, po pierwsze, z polityki społecznej, po drugie, z bezpieczeństwa publicznego, po trzecie, ze zdrowia społeczeństwa. Według tego artykułu postanowienia niniejszego rozdziału nie będą miały zastosowania do działalności, która na terytorium każdej ze stron, nawet tylko sporadycznie, jest związana z wypełnianiem funkcji publicznych.

Senator sprawozdawca podkreślił, iż wszystkie wymienione uwarunkowania sprawiają, że niezbędna jest nowelizacja ustawy z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Należy dodać nowy przepis, który w postępowaniu o wydanie decyzji w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemców wprowadza obowiązek stosowania kryteriów określonych w art. 44 ust. 7, w związku z art. 53 Układu Europejskiego. Przepis ten stanowi jeden z elementów realizacji naszych zobowiązań w zakresie dostosowania ustawodawstwa polskiego do prawa Unii Europejskiej, wynikających w szczególności z Układu Europejskiego.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że wdrożenie niniejszego przepisu w życie nie spowoduje żadnych istotnych zmian w dotychczasowej procedurze wydawania zezwoleń na nabycie nieruchomości przez cudzoziemców w Polsce. Zezwolenie wydawane będzie przez ministra spraw wewnętrznych i administracji za zgodą ministra obrony narodowej, a w wypadku nieruchomości rolnych - również za zgodą ministra rolnictwa i rozwoju wsi, tak jak to miało miejsce dotychczas.

Obecnie minister spraw wewnętrznych i administracji, rozpatrując wniosek o nabycie nieruchomości, opiera się na wykształconych w praktyce i zaakceptowanych przez Sejm - przy okazji rozpatrywania całorocznych sprawozdań z realizacji ustawy - pozytywnych przesłankach, od spełnienia których uzależnione jest wydanie zezwolenia. Decyzję zezwalającą wydaje cudzoziemcowi, który spełnia wszystkie wymogi formalnoprawne określone w ogólnodostępnych informatorach, wydanych również w językach obcych, które to informatory dostarczone zostały do odpowiednich placówek zagranicznych. Proponowany zapis zmieni jedynie praktykę postępowania w zakresie wniosków składanych przez oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorstw wspólnotowych. Jeśli chodzi o spełnianie wymogów formalnoprawnych w zakresie informacji i dokumentów dotyczących osoby zbywcy, nabywcy i przedmiotu transakcji, z uwzględnieniem przesłanki bezpośredniej konieczności nabycia nieruchomości do prowadzenia działalności w Polsce, to minister spraw wewnętrznych i administracji będzie wydawał zezwolenie na wniosek oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorstw wspólnotowych. W razie niezgodności nabywania nieruchomości przez cudzoziemca ze względami polityki społecznej, bezpieczeństwa publicznego bądź zdrowia publicznego minister spraw wewnętrznych i administracji, biorąc za podstawę art. 53 Układu Europejskiego, będzie mógł wydać decyzję odmawiającą udzielenia zezwolenia na nabycie nieruchomości. Senator Z. Antoszewski podkreślił, że minister spraw wewnętrznych i administracji obligatoryjnie odmawia wydania zezwolenia jedynie wtedy, kiedy nie wyraża takiej zgody minister obrony narodowej, a w odniesieniu do nieruchomości rolnych - minister rolnictwa i rozwoju wsi. Fakultatywnie może też odmówić - w razie braku akceptacji ze strony organów administracji rządowej, samorządowej - przyjęcia danej inwestycji na swoim terenie. Przesłanki odmowy zawsze muszą być oczywiste, merytorycznie uzasadnione i nie mogą budzić u stron wątpliwości.

Senator podkreślił też, że - jak wynika z otrzymanych przez komisję danych - minister spraw wewnętrznych i administracji od roku 1990 do roku 1999 wydał zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemców na obszarze stanowiącym około 0,07% powierzchni kraju. To jest rezultat dotychczasowych zezwoleń. Natomiast z badań opinii publicznej, z pism, listów, które komisja otrzymywała, wynika, że bardzo często odczucie społeczne jest inne. Być może jest to związane z różnymi działaniami korupcyjnymi, gdzie podstawieni byli Polacy. Komisja oparła się na faktach i stwierdziła, że 0,07% to wiarygodna informacja podana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Poprawki do ustawy zgłosili także senatorowie podczas dyskusji. Senatorowie: Piotr Ł.J. Andrzejewski, Anna Bogucka-Skowrońska, Stanisław Cieśla, Krystyna Czuba, Jerzy Chróścikowski, Zbigniew Gołąbek, Stefan Konarski, Witold Kowalski, Zbigniew Kruszewski, Grzegorz Lipowski, Andrzej Mazurkiewicz, Jacek Sauk, Jadwiga Stokarska, Jerzy Suchański - złożyli wnioski o odrzucenie ustawy w całości.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyła podczas przerwy w obradach komisja senacka. Komisja poparła 3 spośród 10 zgłoszonych ogółem wniosków i poprawek.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Izba odrzuciła ten wniosek 52 głosami, przy 29 za i 3 wstrzymujących się), następnie poddano pod głosowanie poprawki w kolejności przepisów ustawy i całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. W wyniku tego ostatniego głosowania Izba 51 głosami, przy 19 przeciw i 13 wstrzymujących się, powzięła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców - w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 15 grudnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców - w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Senator sprawozdawca przypomniała, że omawiana ustawa nowelizująca ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej została uchwalona na podstawie projektu rządowego. Potrzeba zmiany ustawy wynikła z konieczności dostosowania tej materii prawnej do prawa Unii Europejskiej. W szczególności przedmiotem noweli są: określenie szkół prowadzących kształcenie pielęgniarek i położnych, określenie tytułów zawodowych pielęgniarek i położnych uzyskiwanych po ukończeniu kształcenia w poszczególnych szkołach, wprowadzenie systemu akredytacji potwierdzającej spełnienie standardów kształcenia przez wyższe szkoły pielęgniarek i położnych, utworzenie Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego działającej przy ministrze właściwym do spraw zdrowia, wprowadzenie przepisów regulujących wykonywanie zawodu w Polsce przez pielęgniarki i położne będące obywatelami państw Unii Europejskiej, odmienne uregulowanie materii odbywania staży podyplomowych, zniesienie wymogu odbycia dwuletniego stażu pracy w celu uzyskania zezwolenia na wykonywanie indywidualnej lub indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki i położnej.

W szczególności w zmienionym art. 7 określone zostały szkoły prowadzące kształcenie w zawodzie pielęgniarki. Są to: szkoły pomaturalne, wyższe szkoły zawodowe, szkoły wyższe prowadzące kształcenie w formie studiów magisterskich lub studiów wyższych zawodowych. Szkoły te, z wyjątkiem szkół pomaturalnych, będą musiały uzyskać akredytację potwierdzającą spełnianie standardów kształcenia. W tej noweli zawarte jest ustalenie, że akredytacja będzie przyznawana na okres od trzech do pięciu lat i ważną funkcję będzie spełniać przy tym Krajowa Rada Akredytacyjna Szkolnictwa Medycznego. Właśnie ona będzie występować do ministra właściwego do spraw zdrowia z wnioskiem o przyznanie bądź cofnięcie - w wypadku niespełniania przez szkołę standardów kształcenia - akredytacji.

Senator J. Sagatowska poinformowała, że Komisja Nadzwyczajna Legislacji Europejskiej po wysłuchaniu przedstawicieli Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, a także Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie poprawki, która w art. 1 pkt 3, w art. 8a ust. 2 po wyrazie "położnych" dodaje wyrazy "stowarzyszenia i organizacje zawodowe pielęgniarek i położnych". Komisja zaproponowała więc rozszerzenie możliwości zasiadania w Krajowej Radzie Akredytacji Szkolnictwa Medycznego o stowarzyszenia i organizacje zawodowe pielęgniarek i położnych.

Wszystkie wnioski i poprawki rozpatrzyła komisja senacka podczas przerwy w obradach. Komisja postanowiła rekomendować Izbie przyjęcie 2 spośród 8 zgłoszonych ogółem wniosków i poprawek.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 15 grudnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 3, w art. 8a w ust. 2 po wyrazie "położnych" dodaje się wyrazy ", stowarzyszenia i organizacje zawodowe pielęgniarek i położnych";

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 95. posiedzeniu, 21 grudnia 2000 r. Do Senatu została przekazana 22 grudnia. Marszałek Senatu 23 grudnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Po drugie, na zorganizowaniu systemu rejestracji producentów, importerów oraz dystrybutorów roślin i produktów roślinnych. Rejestracja pozwala na precyzyjne ustalenie miejsc produkcji, składowania oraz dystrybucji roślin i produktów roślinnych, wykonywanie inspekcji i badań oraz wydawanie dokumentów potwierdzających stan fitosanitarny towaru.

Po czwarte, na tworzeniu stref chronionych, czyli określeniu powierzchni całego kraju bądź jego części, na której nie występują określone organizmy szkodliwe, oraz wprowadzeniu na tym terenie dodatkowych rygorów zapewniających bezpieczeństwo fitosanitarne roślin uprawnych i naturalnych zbiorowisk roślin. Rośliny pochodzące z tych stref powinny cieszyć się szczególnym zainteresowaniem nabywców.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że dość gruntowną nowelizacją objęty jest rozdział 4, bardzo ważny, dotyczący obrotu środkami ochrony roślin i ich stosowania. Proponuje się powołanie przy ministrze rolnictwa komisji do spraw rejestracji środków ochrony roślin, składającej się z wysokiej klasy specjalistów opiniujących zasadność dopuszczenia do obrotu i stosowania środków ochrony roślin. Minister do spraw rolnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia oraz środowiska, określi jednostki organizacyjne upoważnione do prowadzenia badań w celu sprawdzenia skuteczności działań środka, kierując się względami bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz ewentualnym niekorzystnym wpływem środka ochrony roślin na środowisko.

Znowelizowane przepisy dotyczą wydawania i cofania zezwoleń na dopuszczenie danego środka ochrony roślin do obrotu. Zobowiązano ministra do spraw rolnictwa do prowadzenia rejestru środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania. Uszczegółowiono zapisy dotyczące zezwoleń na wprowadzenie na polski obszar celny środków ochrony roślin, a także zezwoleń na konfekcjonowanie i obrót tymi środkami. Dopasowano do przepisów unijnych podział środków ochrony roślin na bardzo toksyczne, toksyczne oraz pozostałe, w miejsce dotychczasowej pierwszej, drugiej, trzeciej i czwartej klasy toksyczności. Dokonano szczegółowych zmian w części dotyczącej stosowania środków ochrony roślin oraz sprzętu, za pomocą którego są stosowane. Wprowadzono obowiązek prowadzenia ewidencji stosowania wszystkich środków ochrony roślin i zachowania jej przez cztery lata, co daje możliwość między innymi  ustalenia zastosowanej substancji biologicznie czynnej w wypadku wystąpienia nieprzewidzianych zmian w środowisku. Uszczegółowiono zasady badań opryskiwaczy; wprowadzono bardzo oczekiwany zapis, by opryskiwacze wprowadzane do obrotu miały potwierdzenie badania technicznego przeprowadzonego zgodnie z art. 36. Obecnie nabywca nowego opryskiwacza przed użyciem powinien go na własny koszt poddać badaniu.

Uszczegółowiono również zasady rozdziału 5, dotyczącego Inspekcji Ochrony Roślin, która jest inspekcją właściwą w sprawach nadzoru nad ochroną roślin uprawnych, a także przepisy w rozdziale dotyczącym spraw karnych.

Wnosząc o przyjęcie ustawy wraz z zaproponowanymi poprawkami, senator sprawozdawca wyraził nadzieję, że przyczyni się to do poprawy zdrowotności upraw i jakości produktów rolno-spożywczych, a także poprawi dostęp polskiej żywności do wspólnego europejskiego rynku i tym samym korzystnie wpłynie na dochodowość w rolnictwie i przetwórstwie artykułów rolnych, a także na pewno przyczyni się do zmniejszenia deficytu w handlu zagranicznym.

Dalsze poprawki do ustawy zaproponowali senatorowie podczas dyskusji.

Poprawki poddano pod głosowanie, a następnie Izba 80 głosami, przy 1 przeciw, powzięła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie roślin uprawnych:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 21 grudnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o ochronie roślin uprawnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

Przedstawił je senator Andrzej Krzak. Jak zaznaczył, nowelizacja ma na celu umożliwienie tworzenia regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych - zgodnie z intencją wyrażoną w art. 4 ustawy w dotychczasowym brzmieniu - dla zapewnienia współpracy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego i organizacji zrzeszających przedsiębiorców w dziedzinie turystyki. Ustawa przenosi ten przepis do art. 3 ustawy nowelizowanej i uzupełnia w ten sposób katalog zadań Polskiej Organizacji Turystycznej. Organizacje te mogą być tworzone jako stowarzyszenia.

Senator sprawozdawca wskazał ponadto, że wobec utrzymywania w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach z 1989 r. wyłączenia możliwości występowania osób prawnych w charakterze założycieli i członków zwyczajnych stowarzyszeń, rozpatrywana ustawa wprowadza kilka wyjątków w stosunku do reguł wynikających z tamtej ustawy. Członkami regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych będą mogły być także osoby prawne, w szczególności jednostki samorządu terytorialnego, a nadzór nad organizacjami sprawował będzie minister gospodarki. Organizacje te mogą prowadzić działalność gospodarczą.

Ustawa określa także zadania tych organizacji. Należeć do nich będą: promocja turystyczna obszaru działania; wspomaganie funkcjonowania i rozwoju informacji turystycznej; inicjowanie, opiniowanie i wspieranie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej; współpraca z Polską Organizacją Turystyczną.

Wymienione w nowym brzmieniu art. 4 nowelizowanej ustawy w ust. 1 pkt 2-4 wyjątki powinny odnosić się do ust. 3, albowiem są to wyjątki od reguł wynikających z prawa o stowarzyszeniach, nie zaś wyjątki od procesu tworzenia regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych.

W art. 4 ust. 1 pkt 3 został popełniony błąd, nie można bowiem mówić, że sąd rejestrowy jest utworzony na podstawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym nie utworzyła żadnych nowych sądów ani nie stanowi podstawy do ich utworzenia. Ustawa ta określa, jakie sądy są sądami rejestrowymi w rozumieniu tej ustawy: są to sądy funkcjonujące i tworzone na podstawie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnym i przepisów wykonawczych do tej ustawy.

Poza tym w przepisie, w którym formułuje się wyjątki od ogólnych reguł dotyczących stowarzyszeń, nie ma w ogóle potrzeby zaznaczać, że regionalne i lokalne organizacje turystyczne podlegają rejestracji w sądzie rejestrowym w rozumieniu przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, ponieważ od 1 stycznia 2001 r. wszystkie nowo utworzone stowarzyszenia podlegają wpisowi do tego rejestru, a stowarzyszenia już działające i zarejestrowane według dotychczasowych przepisów podlegają z urzędu przepisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Dodatkowo komisja zaproponowała, by w art. 4 nowelizowanej ustawy w ust. 2 pkt 1 wyrazy "obszaru działania" uzupełnić i zmienić na wyrazy "obszaru ich działania", co, zdaniem komisji, poprawia czytelność przepisu.

W wyniku korekty tych uchybień nadaje się nowe brzmienie art. 4 nowelizowanej ustawy.

W imieniu Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie zaproponowanych poprawek.

W głosowaniu Senat przyjął poprawki zaproponowane przez komisję, a następnie 82 głosami, przy 1 wstrzymującym się, podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 95. posiedzeniu, 22 grudnia 2000 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 23 grudnia skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Grzegorz Lipowski. Senator podkreślił, że - wychodząc z założenia, iż żadna inna dziedzina nie jest takim kołem napędowym całej gospodarki narodowej, jak właśnie budownictwo mieszkaniowe - na swoim posiedzeniu senacka Komisja Gospodarki Narodowej była wyjątkowo jednomyślna co do celowości wprowadzenia zmian do ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, a także wyjątkowo jednomyślna co do poparcia dla tej ustawy.

W opinii komisji, wprowadzenie tych zmian spowoduje znaczne ożywienie budownictwa mieszkaniowego, a także zwiększy dostępność do mieszkań czynszowych dla rodzin o niskich i średnich dochodach, która to grupa stanowi, niestety, większość naszego społeczeństwa. Ta forma budownictwa stwarza im obecnie jedyną dostępną drogę zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Ożywienie budownictwa to ożywienie całej gospodarki, bo każde zasiedlane mieszkanie to nowe wyposażenie kuchni w niezbędne urządzenia i meble, to nowe dywany, chodniki, firany, to nowy sprzęt RTV, to nowy odbiorca energii elektrycznej, gazu itp.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że deficyt mieszkaniowy, który szacuje się obecnie na około półtora miliona nowych mieszkań, jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych i gospodarczych w Polsce. Jeżeli doda się do tego liczbę mieszkań, które winny być wyłączone z użytku z tytułu stanu technicznego, nakazu rozbiórki oraz zmian w strukturze demograficznej, to ten deficyt osiąga wielkość dwóch milionów trzystu tysięcy mieszkań. Żeby go zlikwidować, na pewno nie wystarczy poziom, jaki osiągnięto w budownictwie mieszkaniowym w 1999 r., to jest osiemdziesiąt dwa tysiące mieszkań. Jest to absolutnie niewystarczające. Były lata, na przykład rok 1978, kiedy oddawano ponad dwieście siedemdziesiąt tysięcy mieszkań. Przy obecnym poziomie nie można liczyć na zmniejszenie deficytu. Jak wskazał senator sprawozdawca, ten ogromny spadek liczby oddawanych mieszkań był wynikiem radykalnej zmiany reguł finansowania budownictwa oraz przejścia na zasadę, że mieszkanie jest towarem, i to towarem drogim. Jedynym dostępnym kredytem umożliwiającym finansowanie inwestycji mieszkaniowych stał się kredyt hipotetyczny, który może być spłacany tylko przez niewielki procent społeczeństwa.

Senator G. Lipowski podkreślił, że rozwiązaniem zmierzającym do wyjścia z kryzysu w tym zakresie jest nowelizacja systemu budowy mieszkań czynszowych. Budownictwo mieszkań na wynajem o umiarkowanych czynszach jest obecnie najbardziej dynamicznie rozwijającą się formą inwestowania w gospodarce mieszkaniowej. Powstające w tej formule mieszkania odznaczają się przyzwoitym standardem, ich przeciętna powierzchnia użytkowa wynosi nieco ponad 50 m², a cykl realizacji jest krótszy od przeciętnego w sektorze budownictwa mieszkaniowego.

Jak podał senator sprawozdawca, w 2000 r. przybyło kolejne osiem tysięcy dwieście trzydzieści sześć mieszkań z udziałem kredytu Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, a łącznie udzielono w zeszłym roku kredytów w kwocie 776 milionów zł, przeznaczonych na sfinansowanie budowy dziesięciu tysięcy dwustu mieszkań. Według stanu na koniec grudnia w Banku Gospodarstwa Krajowego zostały złożone wnioski o udzielenie kredytu ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego na łączną kwotę ponad 2 miliardów zł, co umożliwi sfinansowanie ponad dwudziestu tysięcy trzystu następnych lokali mieszkalnych. Dotychczas głównymi źródłami zasilania Krajowego Funduszu Mieszkaniowego były dotacje z budżetu państwa, określane corocznie w ustawie budżetowej, oraz zyski osiągane z inwestowania wolnych środków KFM na rynku finansowym. W sumie w ciągu całego okresu funkcjonowania fundusz został zasilony środkami budżetowymi w kwocie 1 miliarda 345 milionów 500 tysięcy zł. Sukces programu rozwoju budownictwa mieszkań na wynajem o umiarkowanych czynszach sprawia, że zapewnienie Krajowemu Funduszowi Mieszkaniowemu środków wystarczających do zaspokojenia rosnącego popytu na kredyty przekracza możliwości budżetu państwa, zwłaszcza że stanowi to tylko jedną z wielu niezbędnych form pomocy państwa w sferze mieszkalnictwa. Aby program mieszkań na wynajem o umiarkowanych czynszach osiągnął sukces, trzeba uruchomić alternatywne źródła pozyskiwania kapitału kredytowego. Wtedy można będzie zaspokoić rosnący popyt na kredyty Krajowego Funduszu Mieszkaniowego.

Senator G. Lipowski wskazał, że proponowane w rozpatrywanym projekcie zmiany przepisów ustawowych mają na celu przede wszystkim umożliwienie kilkakrotnego zwiększenia wolumenu kredytów udzielanych w ramach programów rządowych, obsługiwanych przez fundusz, nawet jeśli dotacje budżetowe przekazywane na ten cel w nadchodzących latach nie wzrosną. Dzięki tym zmianom podstawowym źródłem kapitału kredytowego będą mogły stać się rynki finansowe, a dotacje budżetowe będą mogły służyć pokrywaniu różnicy pomiędzy ceną pieniądza pozyskiwanego na tych rynkach a preferencyjnym oprocentowaniem kredytów Krajowego Funduszu Mieszkaniowego.

W opinii senatora sprawozdawcy, rozpatrywana nowelizacja ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego sprowadza się do: po pierwsze, umożliwienia zaciągania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pożyczek i kredytów zarówno krajowych, jak i zagranicznych - mówi o tym art. 17 ust. 3 pkt 3 oraz art. 18 pkt 13; po drugie, umożliwienia bankom komercyjnym kredytowania infrastruktury technicznej, a funduszowi stosowanie dopłat do oprocentowania tych kredytów - mówi o tym art. 18 pkt 12 oraz art. 21b; po trzecie, umożliwienia sprzedaży bankom hipotecznym wierzytelności z tytułu udzielonych przez fundusz kredytów - mówi o tym art. 17 ust. 1 pkt 3a, art. 18 pkt 11 oraz art. 21b.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że drugim problemem wymagającym pilnego rozwiązania, niezależnym od problemu zasilania Krajowego Funduszu Mieszkaniowego w adekwatne w stosunku do potrzeb środki, jest kwestia wskaźnika koncentracji kredytów na jednego inwestora. Względnie niskie fundusze własne banku stają się obecnie barierą w rozwoju społecznego budownictwa czynszowego w miastach, które aktywnie wykorzystują instytucje TBS oraz kredyty Krajowego Funduszu Mieszkaniowego na infrastrukturę techniczną do realizowania lokalnej polityki mieszkaniowej. Rozwiązaniem problemu ma być nowela ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, polegająca na poszerzeniu art. 19 o ust. 11, który wartość kredytów odnosi do środków funduszu. Obecnie te kredyty są kilkakrotnie większe od funduszy własnych banku. Tego typu rozszerzenie jest zgodne z obowiązującymi regulacjami europejskimi, dopuszczającymi, zgodnie z dyrektywą z 1992 r., zwiększenie wskaźnika koncentracji w instytucjach finansowych udzielających kredytów mieszkaniowych.

Następna proponowana zmiana dotyczy art. 7 ust. 1 ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez skarb państwa oraz niektóre osoby prawne. Ta zmiana ma z kolei umożliwić Bankowi Gospodarstwa Krajowego uzyskiwanie poręczeń i gwarancji skarbu państwa, spłaty kredytów i związanych z nimi odsetek w wpadkach, gdy bank przeznaczy te kredyty na realizację zadań wynikających z polityki państwa w zakresie gospodarki mieszkaniowej oraz rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Tego rodzaju gwarancje i poręczenia są z reguły wymagane przez międzynarodowe instytucje kredytowe, takie jak Bank Światowy i Bank Rozwoju Rady Europy. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 10 ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez skarb państwa oraz niektóre osoby prawne skuteczność poręczenia lub gwarancji uwarunkowana jest wniesieniem jednocześnie opłaty prowizyjnej. W wypadku pożyczki lub kredytu zaciąganego przez Bank Gospodarstwa Krajowego na realizację zadań wynikających z polityki państwa w zakresie gospodarki mieszkaniowej oraz rozwoju budownictwa mieszkaniowego konieczne byłoby uprzednie przekazanie bankowi środków na wniesienie opłaty prowizyjnej z budżetu państwa. Rozwiązaniem tego problemu jest proponowana zmiana zapisu art. 10, zwalniająca w takich wypadkach bank z wnoszenia opłat prowizyjnych na rzecz skarbu państwa.

Wyprzedzając zwyczajowe pytanie o to, jakie skutki dla budżetu wynikną z takich rozwiązań, senator sprawozdawca poinformował, że proponowane zmiany do ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i do ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez skarb państwa oraz niektóre osoby prawne umożliwią Bankowi Gospodarstwa Krajowego zaciąganie kredytów z Banku Rozwoju Rady Europy na pokrycie niedoborów środków, na sfinansowanie w 2001 r. realizacji zadań wynikających z polityki państwa w zakresie rozwoju budownictwa mieszkaniowego przez KFM. Kredyt ten będzie spłacany przez piętnaście lat ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, bez konieczności zwiększania z tego tytułu zapotrzebowania na środki w latach 2002-2016 z dotacji budżetowych. Dzięki temu kredytowi już w 2001 r. wielkość dotacji budżetowej przeznaczonej na zasilenie Krajowego Funduszu Mieszkaniowego będzie mogła zostać zredukowana do kwoty rzędu 250 milionów zł. Proponowane zmiany stwarzają jednocześnie możliwość zredukowania kwoty tych dotacji w roku 2002 i w następnych latach. To, czy faktycznie tak się stanie, będzie zależało od bardzo wielu trudnych do prognozowania czynników. Przedkładane propozycje zmian ustawowych mają bowiem na celu poszerzenie dostępnych źródeł zasilania Krajowego Funduszu Mieszkaniowego po to, by w zależności od kształtowania się parametrów makroekonomicznych i sytuacji na rynkach finansowych było możliwe podejmowanie najbardziej efektywnej ekonomicznie w danej chwili decyzji, a równocześnie zmniejszającej wielkość zapotrzebowania na dotacje budżetowe.

Poprawka trzecia ma charakter redakcyjny.

Senator sprawozdawca podkreślił, że poprawki zaproponowane przez Komisję Gospodarki Narodowej, poza tymi o charakterze redakcyjnym bądź technicznym, mają umożliwić Bankowi Gospodarstwa Krajowego uzyskiwanie poręczeń skarbu państwa na wypełnienie zobowiązań wynikających z obligacji emitowanych przez bank w celu zasilania Krajowego Funduszu Mieszkaniowego pozyskiwanymi w ten sposób środkami. W opinii senatora, potrzebę wprowadzenia tych poprawek uzasadnia fakt, że podobnie jak zaciągane na ten cel na rynku finansowym przez Bank Gospodarstwa Krajowego pożyczka i kredyt, emisja obligacji stanowi formę pożyczki, spłacanej poprzez wykup obligacji wraz z odsetkami ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Bank powinien zatem mieć możliwość korzystania nie tylko z poręczeń i gwarancji skarbu państwa, spłaty kredytów i pożyczek - co umożliwia ustawa uchwalona przez Sejm 22 grudnia 2000 r. - ale również z poręczeń wykonania zobowiązań wynikających z obligacji, zwłaszcza że wpłynie to na obniżenie wartości pieniądza pozyskiwanego w ten sposób na zasilenie Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, a więc w konsekwencji na zmniejszenie zapotrzebowania na środki budżetowe.

Senat przegłosował poprawki zaproponowane przez komisję, a następnie 83 głosami, przy 1 wstrzymującym się, powziął uchwałę w sprawie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 22 grudnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

"- w pkt 1 po wyrazie "obligacji" dodaje się wyrazy "na zasilenie Funduszu,";

4) w art. 1 w pkt 2 w zdaniu wstępnym po wyrazach "w art. 18" dodaje się dwukropek, pozostałą treść oznacza się jako lit. b) oraz dodaje się lit. a) w brzmieniu:

5) w art. 1 w pkt 4, w art. 21b w ust. 1 w pkt 1 wyrazy "i nabyty od Banku Gospodarstwa Krajowego przez bank hipoteczny" zastępuje się wyrazami "a wierzytelność z tego tytułu została sprzedana przez Bank Gospodarstwa Krajowego bankowi hipotecznemu";

"3a) w art. 14 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

3b) w art. 15 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

Projekt uchwały został wniesiony przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Marszałek Senatu 20 grudnia 2000 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 oraz art. 84 Regulaminu Senatu, skierowała projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Pierwsze czytanie projektu uchwały zostało przeprowadzone na wspólnym posiedzeniu komisji 20 grudnia 2000 r. Komisje po rozpatrzeniu projektu uchwały przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Mieczysław Janowski. Senator przypomniał, że ustawa z 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa w art. 7 ust. 1 zobowiązuje Sejm, Senat i Radę Ministrów do dokonania oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa i wymienia przy tym konkretny termin, 31 grudnia 2000 r.

Przedstawiając sprawozdanie, senator M. Janowski stwierdził, że komisje analizowały zapis art. 15 konstytucji, który mówi, że ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej oraz że zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa. Członkowie komisji stwierdzili, że podjęcie przez Sejm i Senat ustawy dzielącej Polskę na szesnaście województw oraz dokonanie przez Radę Ministrów podziału Rzeczypospolitej na struktury powiatowe spełniają kryteria ustawy zasadniczej.

Jak zaznaczył senator sprawozdawca, analiza dotychczasowych wniosków, w których zawarto sugestię co do zmiany podziału terytorialnego państwa i korekty granic jednostek samorządu terytorialnego, wskazuje, że te podziały w dużym stopniu spotkały się z akceptacją społeczną. Opierając się na szczegółowym zestawieniu wniosków w tej sprawie, które zostały przekazane Radzie Ministrów, senator sprawozdawca poinformował, że łącznie od wojewodów wpłynęły dwadzieścia dwa formalne wnioski w sprawie zmiany podziału wojewódzkiego bądź powiatowego, z tym że osiemnaście z nich to wnioski formalnie kompletne i złożone przez właściwego wojewodę, a cztery to wnioski niekompletne. Nadto jest osiemnaście postulatów i wniosków sygnalnych (tak je określiła Rada Ministrów), złożonych bądź przez organy samorządu terytorialnego, szczególnie rady gmin czy powiatów, bądź zarządy lub swoiste komitety społeczne.

Senator sprawozdawca poinformował, że komisje postanowiły zaproponować przyjęcie opinii zawartej w pkt 4 sprawozdania, iż nie ma przesłanek przemawiających za zmianami podstawowych założeń zasadniczego podziału terytorialnego państwa i że wprowadzane zmiany powinny mieć charakter korygujący. Do komisji docierają jednak stale rozmaite wnioski, stąd dalej stwierdza się, że te wszystkie wnioski, które spełniają wymogi formalne, powinny być rozpatrzone w takim terminie, aby ewentualne zmiany, zwłaszcza te na mapie powiatowej, mogły zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2002 r. Zatem stosowne rozstrzygnięcia, w postaci rozporządzenia, Rada Ministrów powinna przyjąć przed 30 czerwca bieżącego roku.

Komisje uznały ponadto, że konieczna jest analiza efektywności działania administracji publicznej, rządowej i samorządowej, która funkcjonuje w nowych strukturach. W tej sprawie doświadczenia są rozmaite i można jeszcze sporo zrobić. Także można sporo zrobić, jeśli chodzi o samo funkcjonowanie organów przedstawicielskich, rad. Z Senatu wpłynął między innymi wniosek dotyczący ograniczenia liczby radnych. W opinii komisji, uważają, że należy wesprzeć wszystkie inicjatywy prowadzące do zmniejszenia liczby powiatów, do ich łączenia, a w szczególności do rozwiązania problemu, który dotyczy miast na prawach powiatu i otaczających te miasta powiatów mających swoje siedziby w owym mieście, stwierdza się tu bowiem znaczne zróżnicowanie infrastruktury społecznej i technicznej. Zdaniem senatora sprawozdawcy, pewne komasacje w tym zakresie mogą przynieść poprawę zarządzania, a jednocześnie nie doprowadzą do zerwania więzi społecznych, tak istotnych z tego punktu widzenia.

Senator M. Janowski podkreślił, że komisje po przeanalizowaniu materiału rządowego stwierdziły, iż w Rzeczpospolitej przy podziale na szesnaście województw istnieją duże dysproporcje, jeśli chodzi o zamożność poszczególnych regionów. Takim najostrzejszym kryterium jest wielkość produktu krajowego brutto przypadająca na osobę. Te zróżnicowania przekraczają nawet dwukrotność, a więc są regiony dwukrotnie bogatsze niż inne. Stąd też wielką nadzieję komisje pokładają w tym, że we właściwy sposób będzie realizowana ustawa o wspieraniu rozwoju regionalnego. Członkom komisji wiadomo, że dokumenty rządowe w tej materii zostały przyjęte w końcu grudnia.

Ponieważ ocena Senatu ma nie dotyczyć całokształtu zagadnień związanych z reformą administracji publicznej, komisje zaproponowały, aby Izba dokonała kompleksowej oceny reformy administracji publicznej w kraju, uwzględniając wszystkie aspekty, a więc zagadnienia finansowania zadań publicznych wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz zagadnienia współpracy administracji rządowej w województwach z administracją samorządową. Taka ocena, zdaniem obu komisji, powinna przynieść również interesujące wnioski zarówno co do korekt w ustawach czy rozporządzeniach Rady Ministrów, jak i co do ewentualnych korekt związanych z granicami administracyjnymi.

Senator M. Janowski stwierdził, że jeśli idzie o samorząd terytorialny, to obecnie w Polsce mamy dobrze rozwinięty ustrój samorządu lokalnego, który funkcjonuje w gminach i powiatach. Jak przypomniał, mamy obecnie dwa tysiące czterysta osiemdziesiąt dziewięć gmin, trzysta osiem powiatów i sześćdziesiąt pięć miast na prawach powiatu oraz samorząd regionalny, który funkcjonuje w szesnastu województwach. Województwa te mają charakter samorządowo-rządowy, co niejednokrotnie stwarza rozmaite problemy.

Podczas dyskusji wnioski do projektu uchwały zgłosili senatorowie: Zbyszko Piwoński, Genowefa Ferenc, Jerzy Mokrzycki, Wiesław Pietrzak, Tadeusz Kopacz, Lech Feszler.

Po dyskusji Senat skierował projekt uchwały w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Ponadto w wyniku głosowania Senat zadecydował, że jeszcze tego samego dnia, po przedłożeniu sprawozdania komisji, odbędzie się trzecie czytanie projektu uchwały. Zgodnie z art. 82 ust. 1 Regulaminu Senatu trzecie czytanie projektu uchwały obejmuje przedstawienie Senatowi dodatkowego sprawozdania komisji o projekcie uchwały i głosowanie.

"SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

- biorąc pod uwagę wyniki debaty przeprowadzonej na posiedzeniu Senatu w dniu 11 stycznia 2001 r.;

- po rozważeniu opinii i stanowisk prezentowanych w korespondencji kierowanej do organów Senatu i Senatorów a także opinii publikowanych w mediach i prezentowanych przez przedstawicieli samorządu terytorialnego i administracji rządowej, w tym zwłaszcza stanowiska Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich i Konwentu Marszałków Rzeczypospolitej Polskiej

1. Nowy zasadniczy podział terytorialny państwa określony przepisami ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr 96, poz. 603, Nr 104, poz. 656 i z 1999 r. Nr 101, poz. 1182) należy uznać za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej oraz dyspozycję art. 15 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Niewielka liczba wniosków o zmianę podziału terytorialnego i o korektę granic jednostek samorządu terytorialnego, kierowanych do organów administracji rządowej świadczy o znacznym stopniu społecznej akceptacji podziału.

4. Nie ma przesłanek przemawiających za zmianami podstawowych założeń zasadniczego podziału terytorialnego kraju. Wprowadzane w najbliższej przyszłości zmiany w tym podziale powinny mieć charakter korekt. W ich ramach należy zmierzać do uwzględnienia istniejących więzi społecznych i woli środowisk lokalnych.

5. Wnioski dotyczące zmian w podziale terytorialnym państwa, które do dnia 31 grudnia 2000 r. spełniły wymogi formalne, powinny być rozpatrzone w takim terminie, aby rozstrzygnięcia Rady Ministrów w sprawie korekt mogły zapaść przed 30 czerwca 2001 r.

7. Należy sprzyjać inicjatywom zmierzającym do łączenia się powiatów, umożliwiającego sprawniejszą realizację zadań publicznych. W szczególności ten postulat odnosi się do miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby władz w tych miastach. W przypadku dobrowolnego łączenia tych jednostek należy uwzględnić możliwość przeniesienia niektórych gmin do powiatów sąsiednich a ponadto zachowania - przez organy miast rezygnujących z praw powiatu - niektórych jego funkcji i uprawnień, o ile to przyniesie poprawę zarządzania i uwzględni istniejące więzi społeczne.

11. Celowe jest przeprowadzenie w najbliższym czasie przez Sejm i Senat kompleksowej oceny reformy administracyjnej kraju, uwzględniającej w szczególności system finansowania zadań publicznych wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, realizacji przez nie przypisanych im funkcji, a ponadto zasadność przyporządkowania im określonych instytucji i placówek. Taka ocena może także przynieść wnioski odnoszące się do podziału terytorialnego kraju i ewentualnie innych zmian ustawowych, jak również do wzajemnych relacji pomiędzy administracją rządową a samorządową".

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment