Warszawa, dnia 31 maja 2004 r.

KANCELARIA SENATU

BIURO LEGISLACYJNE

Opinia do ustaw o ratyfikacji Protokołów dodatkowych

do Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji

W dniu 28 maja 2004 r. Sejm wyraził zgodę na dokonanie przez Prezydenta RP ratyfikacji pięciu Protokołów dodatkowych do Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji.

Konwencja o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji ustanowiła tę organizację międzynarodową jako podmiot koordynujący zwalczanie przestępczości w zjednoczonej Europie. W ustawie z dnia 19 marca 2004 r. polski Parlament wyraził zgodę na ratyfikację Konwencji w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji, sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej.

Do chwili obecnej Konwencja ta została uzupełniona (lub zmieniona) przez pięć Protokołów dodatkowych. Cztery z nich stanowią już stanowią integralną część kompleksu przepisów prawnych będących podstawą działania Europolu. Piąty jest poddany procedurze ratyfikacyjnej. Obowiązek jego ratyfikacji przez Polskę wynika ze zobowiązań akcesyjnych – z Aktu Ateńskiego z dnia 16 kwietnia 2003 r. oraz z treści art. 4 ust. 2 Protokołu, który wyraźnie stanowi, że "instrumenty akcesji do niniejszego Protokołu powinny zostać zdeponowane jednocześnie z instrumentami akcesji do Konwencji Europolu, o których mowa w art. 46 Konwencji".

Pełna realizacja postanowień wynikających z treści Konwencji może odbywać się jedynie przy udziale wszystkich Protokołów.

1) Ustawa o ratyfikacji Protokołu z dnia 24 lipca 1996 r. sporządzonego na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej, w sprawie wykładni, w trybie prejudycjalnym, przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji.

Protokół będący przedmiotem tej ratyfikacji będzie miał zastosowanie wtedy, gdy w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim Unii wystąpi wątpliwość interpretacyjna co do ważności lub brzmienia postanowień Konwencji. W tych sytuacjach pytanie prejudycjalne należy kierować do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich przed formalnym zakończeniem sprawy i będzie ono stanowiło "warunek zawieszający" dla wydawanego w sprawie wyroku.

2) Ustawa o ratyfikacji Protokołu z dnia 19 czerwca 1997 r. sporządzonego na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz artykułu 41 ustęp 3 Konwencji o Europolu w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu.

Protokół kompleksowo reguluje problematykę przywilejów i immunitetów organizacji jako podmiotu prawa międzynarodowego publicznego oraz urzędników wchodzących w jego skład. Protokół ten zawiera między innymi generalną zasadę nadania immunitetu jurysdykcyjnego oraz zwolnienia Europolu od procesów sądowych, rewizji, zajęcia, konfiskaty lub zarekwirowania mienia. Stanowi, że archiwa Europolu są nienaruszalne oraz że korespondencja Europolu ma ochronę na poziomie przewidzianym dla przesyłek dyplomatycznych.

3) Ustawa o ratyfikacji Protokołu z dnia 30 listopada 2000 r. sporządzonego na podstawie artykułu 43 ustęp 1 Konwencji w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (Konwencji o Europolu) zmieniającego artykuł 2 oraz Załącznik do tej Konwencji.

Celem zmian wniesionych tym Protokołem było rozszerzenie katalogu zwalczanych rodzajów przestępczości oraz usprawnienie zwalczania procederu legalizacji dochodów pochodzących z nielegalnych źródeł tzw. "prania brudnych pieniędzy".

4) Ustawa o ratyfikacji Protokołu z dnia 28 listopada 2002 r. zmieniającego Konwencję w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (Konwencję o Europolu) oraz Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu.

Przedmiotowy Protokół stanowi podstawę prawną do współpracy Europolu w ramach wspólnych zespołów śledczych, powoływanych przez co najmniej dwa państwa członkowskie. Uprawnia Europol do składania do właściwych władz państw członkowskich wniosków o wszczęcie śledztw w sprawach karnych a państwa obowiązuje do rozpatrzenia tych wniosków.

5) Ustawa o ratyfikacji Protokołu z dnia 27 listopada 2003 r. zmieniającego Konwencję w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (Konwencję o Europolu), sporządzonego w oparciu o artykuł 43 ustęp 1 tej Konwencji.

Protokół ten zawiera 24 poprawki do Konwencji i do załącznika, których celem jest doprecyzowanie dotychczasowych zapisów Konwencji w szczególności w zakresie przetwarzania danych w systemach informatycznych, poszukiwania danych, zabezpieczenia oraz dostępu do nich.

W związku z tym, że materia zawarta w przedłożonych Protokołach dotyczy wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, stanowiących materię ustawową podlegają one ratyfikacji przez Prezydenta RP za uprzednią zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie (art. 89 ust. 1 pkt 2, 3 i 5 Konstytucji).

Ustawy nie budzą zastrzeżeń legislacyjnych.

Opinię sporządziła Beata Mandylis