SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 4 października 2002 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
Jednocześnie upoważnia senatora Andrzeja Spychalskiego do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SE
NATULongin PASTUSIAK
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych
Art. 1.
W ustawie z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 7 dodaje się art. 7a w brzmieniu:
"Art. 7a. 1. O terminie rozpoczęcia kontroli i jej zakresie prezes izby lub osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jednostki kontrolowanej, a w przypadku kontroli podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 6 i 7, również właściwy organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Powiadomienia o terminie kontroli kompleksowej dokonuje się nie później niż na 7 dni przed jej rozpoczęciem.
2.
Kierownik jednostki kontrolowanej jest obowiązany zapewnić warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli.3. Inspektor podlega wyłączeniu od czynności kontrolnych, jeżeli on sam lub członkowie jego rodziny pozostają w takich stosunkach prawnych z jednostką kontrolowaną lub osobistych z jej pracownikami, które nasuwają wątpliwości co do bezstronności inspektora. Wyłączenie inspektora następuje w takiej sytuacji na wniosek samego inspektora, z urzędu lub na wniosek zgłoszony wraz z uzasad
nieniem przez kierownika jednostki kontrolowanej.4. Prezes izby może zarządzić sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych. Sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych stanowi odrębne zadanie kontrolne.";
2) w art. 8:
a) w ust. 1 w pkt 8 kropkę zastępuje się przecinkiem oraz dodaje się pkt 9 w brzmieniu:
"9) sporządzania lub zlecania sporządzenia niezbędnych do kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów.",
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Pracownicy jednostki kontrolowanej zobowiązani są udzielić inspektorowi wyjaśnień ustnych i pisemnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z powierzonych im czynności służbowych.";
3) w art. 9 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:
"1a. Kierownik jednostki kontrolowanej, który od
mawia podpisania protokołu obowiązany jest w ciągu trzech dni złożyć pisemne wyjaśnienie co do przyczyny odmowy.1b. W razie odmowy podpisania protokołu i złożenia wyjaśnień co do przyczyn odmowy, inspektor odnotowuje ten fakt w protokole.";
4) w art. 12 d
odaje się ust. 4 w brzmieniu:"4. Wskazanie nieprawidłowości oraz sposobu i terminu ich usunięcia zawiesza bieg 30 - dniowego terminu określonego w art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558 i Nr 113, poz. 984), art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558 i Nr 113, poz. 984) oraz art. 82 us
5) w art. 13:
"1) wydawanie, na wniosek organ
6) art. 15 otrzymuje brzmienie:
"Art. 15. 1. W skład kolegium izby wchodzą: prezes izby jako przewodniczący kolegium oraz pozostali członkowie.
7) po art. 15 dodaje się art. 15a w brzmieniu:
"Art. 15a. 1. Kandydatów na członków kolegium wyłania się w drodze konkursu.
8) art. 16 otrzymuje brzmienie:
"Art. 16.
2. Kandydata na prezesa izby wybiera w drodze konkursu kolegium tej izby. Kandydat powinien spełniać wymogi określone w art. 15 ust. 7 oraz posiadać doświadczenie wynikające z pracy w organach kontroli lub nadzoru.
9) po art. 16 dodaje się art. 16a i 16b w brzmieniu:
"Art. 16a. 1. Odwołanie prezesa izby następuje w przypadkach, o których mowa
Art. 16b. Zastępcę prezesa izby powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek prezesa izby, spośród członków kolegium.
";10) art. 17 otrzymuje brzmienie:
"Art. 17. 1. Prezes izby kieruje pracami izby, a w szczególności:
2. Prezes izby wykonuje również inne czynności przewidziane przepisami prawa, a nie zastrzeżone dla kolegium izby, komisji orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz składów orzekających.
3. Zastępca prezesa izby:
11) w art. 18 w ust. 1:
"5b) opiniowa
nie kandydatów na członków kolegium,5c) wybór kandydata na prezesa izby,";
12) po art. 18 dodaje się art. 18a w brzmieniu:
"Art. 18a. 1. Posiedzenia kolegium izby zwołuje prezes izby w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz w kwartale. Prezes izby zwołuje kolegium także na pisemny wniosek co najmniej połowy członków kolegium, w terminie 14 dni od dnia jego złożenia.
13)
w art. 20 w ust. 2 wyrazy "pkt 3-7" zastępuje się wyrazami "pkt 3-5";14) w art. 21:
"3. Negatywną opinię izby o sprawozdaniu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego organ wykonawczy przedstawia organowi stanowiącemu jednostki wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty nie później niż przed rozpatrzeniem absolutorium dla organu wykonawczego.",
15) w art. 23 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Członkowie kolegium oraz pozostali pracownicy regionalnej izby obrachunkowej nie mogą być członkami organów jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych kolegiów odwoławczych oraz być w
stosunku pracy w jednostkach, o których mowa w art. 1 ust. 2.";16) w art. 25 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
"2. Pozaetatowym członkom kolegium izby, którzy ulegli wypadkowi w czasie lub w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z niniejszej ustawy, przysługują uprawnienia takie same jak ze stosunku pracy.";
17) art. 26 otrzymuje brzmienie:
"Art. 26. 1. Obsługę administracyjną izby zapewnia biuro izby.
2. Do pracowników regionalnych izb obrachunkowych w
sprawach nie normowanych ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, Nr 98, poz. 1071, Nr 123, poz. 1353 i Nr 128, poz. 1403).";18) po art. 26 dodaje się art. 26a w br
zmieniu:"Art. 26a. 1.
Art. 2.
W ustawie z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, oraz z 2001 r. Nr 85, poz. 924, Nr 100, poz. 1080, Nr 154, poz. 1784 i 1799 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676) w art. 5 w pkt 1 w lit. a) po wyrazach "etatowi członkowie samorządowych kolegiów odwoławczych" dodaje się wyrazy "i kolegiów regionalnych izb obrachunkowych".
Art. 3.
1. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy:
2. W przypadku gdy przekształcenie stosunków pracy prezesów izb powodowałoby przekroczenie liczby członków kolegium, albo wynikającej z ustawy budżetowej liczby etatów kalkulacyjnych i limitu środków na wynagrodzenia, liczby te zwiększa się o jeden, a uzupełnienie środków na wynagrodzenia następuje z rezerwy budżetu państwa przeznacz
Art. 4.
Regionalne izby obrachunkowe, ogłoszą w ciągu 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym konkursy na stanowiska prezesów regionalnych izb
obrachunkowych.Art. 5.
W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, regionalne izby obrachunkowe dostosują swoją strukturę i regulaminy organizacyjne do wymogów ustawy.
Art. 6.
Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie upoważnień zmienianych niniejszą ustawą, zachowują moc przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są z nią sprzeczne.
Art. 7.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 18 w zakresie dotyczącym art. 26a ust. 7 i 8, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.
U Z A S A D N I E N I E
Projekt ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych ma na celu przede wszystkim dokonanie zmian w przepisach dotyczących pełnienia funkcji prezesa izby poprzez wprowadzenie kadencyjności tej funkcji i zasady wybierania prezesa izby w drodze konkursu, oraz zmian w zakresie zasad wynagradzania prezesa, jego zastępcy oraz etatowych członków kolegium. Projekt przewiduje również dostosowanie zasad funkcjonowania regionalnych izb
obrachunkowych w zakresie przeprowadzania postępowania kontrolnego, do wymogów konstytucyjnych, obejmuje nieetatowych członków kolegium świadczeniami przewidzianymi z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w odrębnych przepisach, oraz doprecyzowuje przepisy dotyczące postępowania nadzorczego w zakresie uchwał budżetowych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.Projekt zmierza w kierunku rozszerzenia kręgu podmiotów, które mogą pełnić funkcję prezesa regionalnej izby obrachunkowej, i w tym celu wprowadza zasadę wyłaniania kandydata na prezesa izby w drodze konkursu. Projekt przewiduje, iż kadencja prezesa izby będzie trwała sześć lat. Po upływie kadencji dotychczasowy prezes izby może zostać zatrudniony jako etatowy członek kolegium i
zby, ale tylko w przypadku istnienia wolnego etatu w kolegium, gdyż nie jest możliwe przekroczenie liczby członków kolegium, określonej rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów, wydanym na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy.Istotną zmianę stanowi rozwiązanie przewidujące wybieranie kandydata na prezesa izby w drodze konkursu. Szczegółowe warunki przeprowadzania konkursu ma określić rozporządzenie wydane przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Kandydat na prezesa izby wybierany jest przez prz
edstawicieli kolegium izby, w której ma pełnić funkcję prezesa. Wnioski o powołanie albo odwołanie kandydata na prezesa izby składa minister właściwy do spraw administracji publicznej. Ostateczną decyzję o powołaniu albo o odwołaniu prezesa izby podejmuje Prezes Rady Ministrów, a więc w tym zakresie nie dokonano żadnej zmiany merytorycznej.Nowelizacja ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych w zakresie, w jakim dotyczy powoływania i odwoływania członków kolegium nie przewiduje istotnych zmian merytorycznych. Projektodawca przewidział większy udział prezesa izby w ustaleniu składu kolegium, gdyż powołanie członka kolegium przez Prezesa Rady Ministrów będzie następować na wniosek prezesa izby, złożony po uzyskaniu pozytywniej opinii kolegium izby, nie zaś
- jak jest obecnie - spośród kandydatów przedstawionych Prezesowi Rady Ministrów przez kolegium izby, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Nowelizacja zmierza do usunięcia błędów legislacyjnych polegających na powtarzaniu w kilku przepisach ustawy tej samej treści normatywnej, oraz wskazywaniu materii, która ma być uregulowana w rozporządzeniu w kilku przepisach ustawy (zakres spraw przekazanych do uregulowania rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 2 ust. 4 został wskazany nie tylko w tym przepisie ale również w art. 15 ust. 1 i 2). Nowelizacja uzupełnia przepisy dotyczące trybu wyłaniania członków kolegiów o przepisy dotyczące postępowania konkursowego, które dotychczas były zawarte jedynie w rozporządzeniu.Projekt n
owelizacji przewiduje uregulowanie w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych zasad postępowania nadzorczego w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego. Dotychczasowa regulacja ustawowa w tej materii nie jest kompleksowa, zaś istotne elementy postępowania kontrolnego takie jak tryb przeprowadzania kontroli uregulowane są w załączniku do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 2000 r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania (Dz. U. Nr 3, poz. 34).Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego wypracowane w oparciu o normy Konstytucji z 1997 r., wskazuje na zasadę prymatu ustawy, rozumianą nie tylko jako obowiązek zachowania ustawowej formy normowania określonych zagadnień, ale przede wszystkim jako zakaz wprowadzania do systemu prawa powszechnie obowiązującego regulacji podustawowej, która nie znajduje bezpośredniego oparcia w ustawie i która nie służy jej wykonaniu (np. wyrok z 9 listopa
da 1999 r., K 28/98). Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych nie zawiera przepisów regulujących tryb postępowania kontrolnego, stąd też propozycje zmian przygotowane w zakresie art. 1 pkt 1-3.W kwestii postępowania nadzorczego w stosunku do uchwał budżetowych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, proponuje się zawieszenie biegu 30 - dniowego terminu do stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej, określonego w ustawach o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i samorządzie wo
jewództwa, w razie wskazania nieprawidłowości w uchwale budżetowej przez regionalną izbę obrachunkową i terminu ich usunięcia. Takie rozwiązanie umożliwi organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego dokonanie sprostowania nieprawidłowości wskazanych przez izbę bez konieczności zwoływania sesji nadzwyczajnych, co ograniczy wydatki ponoszone przez samorządy terytorialne. Jednakże w związku z tym, że postępowanie dotyczy uchwały budżetowej organu stanowiącego, która zgodnie z art. 122 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.), powinna być uchwalona najpóźniej do 31 marca roku budżetowego, zaś po tym terminie budżet jednostki ustala regionalna izba obrachunkowa, nie później niż do dnia 30 kwietnia roku budżetowego, proponuje się zawieszenie biegu terminu na okres nie dłuższy niż 30 dni.Projekt ustawy zawiera również zmiany w zakresie zadań izby, prezesa izby oraz kolegium izby. Zmniejszenie katalogu zadań izby (zmiana w art. 1 pkt 5) wynika z konieczności dostosowania tego przepisu do obowiązującego stanu prawnego. Zadania regionalnych izb obrachunkowych polegające na wydawaniu opinii o sprawozdaniach z wykonania planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej, sprawozdaniach z wykonania plan
ów finansowych zadań publicznych z zakresu administracji rządowej wykonywanych na podstawie porozumień z organami administracji rządowej oraz sprawozdaniach z wykonania planów finansowych zadań publicznych wynikających z porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego, nie są skorelowane z obowiązkami jednostek samorządu terytorialnego sporządzania takich sprawozdań, stąd też w praktyce przepisy te nie są wykonywane.Zmiana w art. 1 pkt 10 dotycząca zadań prezesa izby, ma zasadniczo charakter porządkujący. Do zadań prezesa izby dodano te zadania, których obowiązek wykonania wynika z innych przepisów tej ustawy (ogłaszanie konkursu na stanowisko członka kolegium, występowanie z wnioskiem o powołanie zastępcy prezesa izby), albo wiąże się ze zmianami do
konanymi niniejszą nowelizacją (nadawanie regulaminu organizacyjnego izby, występowanie z wnioskami do Prezesa Rady Ministrów o powołanie, odwołanie lub zmianę charakteru zatrudnienia członka kolegium).Kompetencje kolegium izby zostały uzupełnione o zadania nałożone przedmiotową nowelizacją tj. opiniowanie kandydatów na członków kolegium, dokonywanie wyboru kandydata na prezesa izby za pośrednictwem komisji konkursowej złożonej z członków kolegium.
Zmiana zaproponowana do art. 23 ustawy o regionalnych izbac
h obrachunkowych rozszerza zarówno zakres przedmiotowy, jak i podmiotowy regulacji zawartej w tym przepisie. Nowelizacja wprowadza zakaz łączenia pracy wykonywanej w regionalnych izbach obrachunkowych z funkcją członka organu jednostki samorządu terytorialnego lub samorządowego kolegium odwoławczego, jak również z zatrudnieniem w podmiotach kontrolowanych przez izby. Dotychczas incompatibilitas dotyczyła funkcji prezesa izby, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli i ograniczona była do zakazu łączenia tych stanowisk z członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych kolegiach odwoławczych.Nowelizacja umożliwia również skorzystanie ze świadczeń gwarantowanych przepisami dotyczącymi świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, nieetatowym członkom kolegium. Osoby te, pomimo, iż nie są pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy wykonują pracę, której charakter niczym nie różni się od pracy świadczonej przez etatowych członków kolegium. Zdan
iem projektodawców wszystkim członkom kolegium - bez względu na to czy podstawą wykonywania przez nich pracy jest nawiązanie z nimi stosunku pracy na podstawie powołania, umowy o pracę, czy też wykonują oni pracę bez nawiązania stosunku pracy, powinna przysługiwać ochrona przewidziana dla pracowników, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy.Omawiana nowelizacja przewiduje zmianę zasad wynagradzania prezesa izby, zastępcy prezesa izby oraz etatowych członków kolegium. Zmiany te polegają na objęciu wyżej wymienionych osób mnożnikowym systemem wynagradzania. Zmiany te miałyby wejść w życie z dniem z dniem 1 stycznia 2004 r. (ze względu na trudną sytuację finansów publicznych). Zdaniem projektodawcy zmiana zasad wynagradzania jest jednym
z niezbędnych warunków niezawisłości działania członka kolegium w zakresie realizacji zadań nadzorczych i kontrolnych. System taki obowiązuje od dnia 1 stycznia 1999 r. w samorządowych kolegiach odwoławczych.W zakresie konsekwencji finansowych przyjęcia powyższych rozwiązań, należy stwierdzić, iż:
przy założeniu, ze mnożnik kwoty bazowej
(przy obliczeniach została uwzględniona kwota bazowa na 2002 r. w wysokości 1 603,56 zł ) dla prezesa izby zostanie przyjęty w wysokości nie mniejszej niż 3,1 i nie większej niż 3,6, mnożnik dodatku funkcyjnego wyniesie 0,6, zaś dodatek stażowy zostanie ustalony na poziomie 20% wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenie miesięczne wyniesie:przy mnożniku 3,1 - 6 927 zł,
przy mnożniku 3,6 - 7 890 zł,
przy założeniu, ze mnożnik kwoty bazowej (
przy obliczeniach została uwzględniona kwota bazowa na 2002 r. w wysokości 1 603,56 zł) dla zastępcy prezesa izby zostanie przyjęty w wysokości nie mniejszej niż 2,8 i nie większej niż 3,2, mnożnik dodatku funkcyjnego wyniesie 0,3, zaś dodatek stażowy zostanie ustalony na poziomie 20% wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenie miesięczne wyniesie:przy mnożniku 2,8 - 5 869 zł,
przy mnożniku 3,2 - 6 638 zł,
przy mnożniku 1,6 - 3 079 zł,
przy mnożniku 2,4 - 4 617 zł,
Mnożniki wynagrodzenia zasadniczego zostały zróżnicowane ze względu na staż i pełnioną funkcję. Rozporządzenie wydane na podstawie art. 26a ust. 6 powinno również uwzględnić przy różnicowaniu wynagrodzeń prezesów, zastępców prezesów oraz etatowych członków kolegium
, liczbę jednostek nadzorowanych przez daną regionalną izbę obrachunkową. Proponowane mnożniki wynagrodzenia odnoszą się do aktualnych wynagrodzeń prezesów, ich zastępców oraz członków kolegium.Uwzględniając aktualną liczbę osób zatrudnionych w regionalnych izbach obrachunkowych, które zostałyby objęte mnożnikowym systemem wynagradzania tj. według stanu na dzień 1 lipca br. 189 osób, w budżecie państwa należało by zarezerwować środki w wysokości 11 487 804 zł (
kwota ta stanowi sumę wynagrodzeń prezesów, ich zastępców oraz etatowych członków kolegium obliczoną przy uwzględnieniu maksymalnych mnożników kwoty bazowej, wskazanych w uzasadnieniu). Kwota ta jest wyższa od kwoty stanowiącej sumę wynagrodzeń prezesów, zastępców prezesów i etatowych członków kolegiów izb, obliczonych na podstawie aktualnie obowiązujących zasad wynagradzania o 179 076 zł.Niektóre rozwiązania przyjęte w projekcie ustawy nawiązują do regulacji zawartych w ustawie o samorządowych kolegiach odwoławczych. Dotyczy to mnożnikowego systemu wynagradzania, świadczeń przysługujących nie-pracownikom z tytułu wypadków w czasie wykonywania czynności określonych ustawą. Rozwiązania te sprawdzają się w praktyce, a ze względu na podobieństwo w strukturze organów i zatrudnienia, projektodawcy uznali za
właściwe przeniesienie tych regulacji do ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.