U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 5 lutego 2000 r.
w sprawie ustawy o wynagradzaniu osób kierujących
niektórymi podmiotami prawnymi
Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 22 stycznia 2000 r. ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:
|
1) |
w art. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie: "1) Narodowego Banku Polskiego i przedsiębiorstw państwowych,"; |
|
2) |
w art. 1 dodaje się pkt 2a w brzmieniu: "2a) samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, które nie są jednocześnie podmiotami, o których mowa w pkt 3, 5 i 6,"; |
|
3) |
w art. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie: "6) spółek prawa handlowego, kontrolowanych bezpośrednio lub pośrednio przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,"; |
|
4) |
w art. 1 pkt 9 otrzymuje brzmienie: "9) fundacji, w których dotacja ze środków publicznych przekracza 25% rocznych przychodów,"; |
|
5) |
w art. 1 w pkt 10 po wyrazie "funduszy" dodaje się wyraz "ce lowych"; |
|
6) |
w art. 2 w pkt 3 skreśla się wyraz "kolegialnych"; |
|
7) |
w art. 2 w pkt 3 po wyrazie "zarządów" dodaje się wyrazy "i prokurentów"; |
|
8) |
w art. 2 skreśla się pkt 6; |
|
9) |
w art. 4:
"2. Osoba, która w dniu wejścia w życie ustawy jest członkiem rad nadzorczych dwóch lub większej liczby spółek, o których mowa w art. 1 pkt 3-6, albo organów nadzorczych Kas Chorych bądź Krajowego Związku Kas Chorych, w terminie 3 miesięcy od t ego dnia zrzeka się członkostwa w radach nadzorczych odpowiedniej liczby spółek lub organach nadzorczych Kas Chorych bądź Krajowego Związku Kas Chorych. W razie bezskutecznego upływu tego terminu pozostaje członkiem tylko tej rady nadzorczej lub organu nadzorczego, którego członkostwo uzyskała najwcześniej."; |
|
10) |
w art. 5 ust. 2 otrzymuje brzmienie: "2. Osobom, o których mowa w art. 2 pkt 1-4, mogą być przyznane świadczenia dodatkowe."; |
|
11) |
w art. 5 ust. 3 otrzymuje brzmienie: "3. Osobom, o których mowa w art. 2 pkt 1-4 i pkt 8-10, może być przyznana nagroda roczna."; |
|
12) |
w art. 6 w ust. 1 i 2 po wyrazach "wynagrodzenia miesięcznego" dodaje się wyrazy |
|
13) |
w art. 6 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: "3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy odrębne przepisy upoważniają Prezesa Rady Ministrów do ustalenia wynagrodzenia miesięcznego."; |
|
14) |
w art. 8:
"1) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 2 - sześciokrotności,", "1a) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 2a - czterokrotności, 1b) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 3-5 - sześciokrotności,"; |
|
15) |
w art. 8 w pkt 4 wyraz "trzykrotności" zastępuje się wyrazem "czterokrotności"; |
|
16) |
w art. 8 pkt 5 otrzymuje brzmienie: "5) dla likwidatorów podmiotów, o których mowa w art. 1 - czterokrotności,"; |
|
17) |
w art. 8 w pkt 8 wyraz "pięciokrotności" zastępuje się wyrazem "czterokrotności"; |
|
18) |
w art. 9 wyrazy "o 50 %" zastępuje się wyrazami "o nie więcej niż 80 %"; |
|
19) |
w art. 9 w pkt 2 skreśla się wyraz "ogólnokrajowy"; |
|
20) |
w art. 10 skreśla się ust. 8; |
|
21) |
w art. 11 w ust. 2 wyraz "dwunastokrotności" zastępuje się wyrazem |
|
22) |
w art. 12 skreśla się wyrazy "przed upływem okresu, do którego miał trwać stosunek zatrudnienia na czas określony,"; |
|
23) |
w art. 14 ust. 1 otrzymuje brzmienie: "1. Organy nadzorcze jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1 pkt 2-6, nie przestrzegające przepisów ustawy, podlegają rozwiązaniu (odwołaniu) przez właściwy organ."; |
|
24) |
w art. 14 w ust. 2 wyrazy "pełniły funkcje w organach rozwiązanych" zastępuje się wyrazami "zostały odwołane"; |
|
25) |
art. 15 otrzymuje brzmienie: "Art. 15. Informacje o wynagrodzeniu osób podlegających przepisom ustawy oraz o nagrodach rocznych, świadczeniach dodatkowych i odprawach są jawne i nie podlegają o chronie danych osobowych ani tajemnicy handlowej."; |
|
26) |
skreśla się art. 16; |
|
27) |
dodaje się art. 16a w brzmieniu: "Art. 16a. W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. Nr 20, poz. 101, z 19
|
|
28) |
w art. 18 w pkt 3, w art. 23 w lit. a) i w art. 24 w lit. c) wyrazy "kwoty dwukrotnego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników ustalanego na podstawie odrębnych przepisów" zastępuje się wyrazami "półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255)"; |
|
29) |
w art. 18 w pkt 3 dodaje się ust. 6a w brzmieniu: "6a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca uwzględniając liczbę mieszkańców gminy, przy czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalną wysokość diet w gminach o największej liczbie mieszkańców."; |
|
30) |
w art. 18 w pkt 3:
"9. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionych wydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywania rozliczeń."; |
|
31) |
w art. 19 skreśla się pkt 1 i 3; |
|
32) |
w art. 19 w pkt 2 w lit. b), w ust. 4 wyraz "trzykrotności" zastępuje się wyrazem "czterokrotności"; |
|
33) |
w art. 23 w lit. b):
"8. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionych wydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywania rozliczeń."; |
|
34) |
w art. 24 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. d) w brzmieniu: "d) dodaje się ust. 5a w brzmieniu: "5a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca uwzględniając liczbę mieszkańców powiatów."."; |
|
35) |
w art. 24 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. e) w brzmieniu: "e) dodaje się ust. 5b w brzmieniu: "5b. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionych wydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywania rozliczeń."."; |
|
36) |
w art. 25 po wyrazie "Sejmowi" dodaje się wyrazy "i Senatowi"; |
|
37) |
w art. 26 ust. 2 otrzymuje brzmienie: "2. W przypadkach uzasadnionych gospodarczo właściwy organ może rozwiązać umowę z zachowaniem terminu wypowiedzenia do 6 miesięcy."; |
|
38) |
w art. 27 w ust. 1 wyraz "członków" zastępuje się wyrazem "przewodniczących"; |
|
39) |
w art. 27 ust. 2 po wyrazie "diet" dodaje się wyrazy "i wynagrodzeń" oraz po wyrazie "diety" dodaje się wyrazy "i wynagrodzenia"; |
|
40) |
art. 28 otrzymuje brzmienie: "Art. 28. Po upływie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy radni reprezentujący jednostki samorządu terytorialnego w organach spółek prawa handlowego tracą z mocy prawa członkostwo w tych organach."; |
|
41) |
art. 30 otrzymuje brzmienie: "Art. 30. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem art. 5, 7 i 10, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.". |
MARSZAŁEK SENATU
Alicja GRZEŚKOWIAK
UZASADNIENIE
Zakres podmiotowy ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi jest określony dwojako: z jednej strony w art. 1 wskazano podmioty objęte jej przepisami, z drugiej strony - w art. 2 dokonano zestawienia funkcji, których sprawowanie pociąga za sobą objęcie przepisami ustawy.
W obu tych delimitacjach Senat dokonał zmian, kierując się dążeniem do jak najpełniejszej realizacji celów ustawy. Modyfikacje katalogu podmiotów zawartego w art. 1 polegały na jego rozszerzeniu na Narodowy Bank Polski i samorządowe osoby prawne nie będące spółkami oraz na korektach dokonanych w odniesieniu do spółek, funduszy i fundacji.
Rozciągnięto przepisy ustawy na kierownictwo Narodowego Banku Polskiego przede wszystkim kierując się przekonaniem, że szczególny charakter tej instytucji pociąga za sobą konieczność ujawnienia wynagrodzeń osób zajmujących w niej kluczowe stanowiska. Konsekwencją tej decyzji są zaproponowane jednocześnie zmiany w ustawie o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, dotąd obejmującej kierownictwo NBP.
Dwie kolejne poprawki Senatu służą uszczelnieniu systemu, tj. usunięciu nieuzasadnionego zróżnicowania pomiędzy podmiotami. Dodanie do katalogu art. 1 samorządowych osób prawnych innych niż spółki handlowe jest rozwiązaniem symetrycznym wobec art. 1 pkt 2, obejmującego państwowe osoby prawne nie będące spółkami.
Tym sposobem przepisy ustawy będą miały zastosowanie do takich na przykład struktur organizacyjnych, jak wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego, tworzące odrębny rodzaj osoby prawnej stypizowany w prawie o ruchu drogowym.
Ten sam cel - usunięcie nieuzasadnionych różnic - był motywem decyzji Senatu o zmianie brzmienia art. 1 pkt 6. Poprawka ta ma na celu objęcie przepisami ustawy także spółek pośrednio zależnych od Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego - w tym również w tych przypadkach, w których taka zależność jest wynikiem zsumowania wpływów. Na przykład, w świetle pierwotnego, sejmowego sformułowania tego przepisu umykały spod przepisów ustawy te spółki handlowe, w których Skarb Państwa jedno
cześnie uczestniczył bezpośrednio i za pośrednictwem innych spółek i dopiero łączny jego wpływ miał charakter dominujący. Zmiana dokonana przez Senat rozciąga przepisy ustawy na takie spółki, w których Skarb Państwa ma większość licząc łącznie z jednostkami samorządu terytorialnego.W kolejnej poprawce dotyczącej katalogu podmiotowego, odniesionej do art. 1 pkt 9, Senat proponuje usunięcie dalszej części zdania zawartego w tym przepisie, kierując się obawą o niejednoznaczność określenia "mienie pochodzące ze środków publicznych". Poza tym zauważyć należy, że zastosowanie do fundacji kryterium udziału pochodzenia mienia ze środków publicznych w całkowitym majątku wymagałoby sprecyzowania zasad ustalania jego wartości dla celów stosowania ustawy .
W poprawce do art. 1 pkt 10, dodając określenie "celowe", Senat uznał za uzasadnione wskazanie, że chodzi tu o formy gospodarki przewidziane w art. 22 ustawy o finansach publicznych. Dzięki tej zmianie niemożliwa będzie taka interpretacja, że ustawę stosuje się również do funduszy inwestycyjnych i powierniczych niezależnych od środków publicznych.
Trzy poprawki dotyczą zawartego w art. 2 zestawienia funkcji objętych restrykcjami ustawy. W zmianie art. 8 pkt 5 oraz w zmianach polegających na skreśleniu pkt 6 w art. 2 i art. 16 uwzględnia się fakt, że Prawo upadłościowe ustala zasady wynagradzania syndyków i zarządców masy upadłości. Prawo upadłościowe określa maksimum odniesione do wartości masy upadłości i upoważnia Ministra Sprawiedliwości do ustalania szczegółowych zasad ustalania wynagrodzeń syndyków i zarządców. Z tych względów ujęcie wynagrodzeń syndyków i zarządców w rozpatrywanej ustawie, jest w opinii, Senatu nieuzasadnione.
Kolejna poprawka rozciąga przepisy ustawy na prokurentów spółek handlowych, w praktyce życia gospodarczego niejednokrotnie zajmujących pozycję zbliżoną do członków zarządu (art. 2 pkt 3), co w pełni uzasadnia ich analogiczne traktowanie.
W trzeciej poprawce do art. 2 (do pkt 3), usuwając przymiotnik "kolegialne", Senat sugeruje rozciągnięcie przepisów ustawy na jednoosobowe organy zarządzające.
Przedmiotem ingerencji Senatu stał się również art. 4, ustanawiający zakaz łączenia członkostwa w radach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Rozciągnięcie tego przepisu na organy nadzorcze Kas Chorych jest uzasadnione ich publicznym charakterem i społecznym znaczeniem.
Dwie zmiany proponowane przez Senat dotyczą art. 6. Uzupełnienia dokonane w ust. 1 i 2 usuwają wątpliwości co do tego, że wskazywane w tym przepisie organy ustalają także nagrody roczne i świadczenia dodatkowe. Poprawka dodająca ust. 3 uwzględnia zaś to, że w odniesieniu do niektórych agencji państwowych Premier wskazany jest w odrębnych przepisach jako organ ustalający wynagrodzenia ich prezesów i pozostawienie mu tej kompetencji jest uzasadnione przesłanką funkcjonalności działalności administracji.
W przepisach ustalających maksymalne wysokości wynagrodzeń w sektorze państwowym (art. 8) Senat:
podniósł - do czterokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale poprzedniego roku w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku - pułap ustalony dla osób kierujących państwowymi jednostkami i zakładami budżetowymi oraz gospodarstwami pomocniczymi,
zrównał pułapy wynagrodzeń kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej z wartością ustaloną dla osób kierujących Kasami Chorych na poziomie czterokrotności średniej, o której wyżej mowa.
Uzasadnieniem obu zmian jest racjonalizacja proporcji pomiędzy poszczególnymi grupami. W pierwszym przypadku Senat wziął pod uwagę fakt, iż niejednokrotnie formy organizacyjne przewidziane wcześniej prawem budżetowym, obecnie ustawą o finansach publicznych, są wybierane dla realizacji istotnych, administracyjnych zadań państwa, wiążących się ze znaczną odpowiedzialnością materialną ich szefów. Podobną zmianę, podobnie motywowaną, Senat proponuje również w odniesieniu do analogicznych jednostek komunalnych (poprawka do art. 19 pkt 2 lit. b). W przypadku Kas Chorych i zakładów opieki zdrowotnej należało natomiast uwzględnić nadzór pierwszych nad drugimi i celowość odwzorowania tej relacji funkcjonalnego podporządkowania w poziomie maksymalnych, dopuszczalnych wynagrodzeń.
Art. 9 upoważnia Prezesa Rady Ministrów do podnoszenia maksymalnych kwot wynagrodzeń dla niektórych podmiotów. W tym przepisie Senat proponuje po pierwsze uelastycznienie, pozwalające Premierowi na wybór stopy zwiększenia (do 80 %, a nie - jak w sejmowym przedłożeniu - jedynie o sztywną wartość) a po drugie - podwyższenie górnej granicy z 50 do 80 %. Art. 9 po zmianach pozwoli, w opinii Izby, na lepsze uwzględnienie realiów gospodarczych sektora publicznego, gdyż pozostawienie progu 50 % byłoby krzywdzące dla części zarządów państwowych firm.
Senat opowiedział się jednocześnie za dwukrotnym obniżeniem maksymalnej wysokości świadczeń dodatkowych (z dwunastokrotności do sześciokrotności podstawy) kierując się zasadą proporcjonalności składników szeroko rozumianego wynagrodzenia.
Kolejna przyjęta poprawka, dotycząca art. 10, uwzględnia fakt, że przepis ten zawiera tak dużo wskazówek co do trybu i warunków przyznawania nagrody rocznej, że jego uzupełnianie kilkoma rozporządzeniami, wydawanymi przez właściwych ministrów, nie wydaje się już potrzebne.
Natomiast poprawka do art. 12 rozciągnie przepis dotyczący maksymalnej wysokości odprawy także na umowy zawarte na czas nieokreślony, wpłynie więc pozytywnie na kompleksowość regulacji.
Zmiana ujęta w poprawce do art. 14 ust. 1 precyzuje decyzję Sejmu nie naruszając jej istoty. Rozwiązanie rady nadzorczej z mocy prawa nie jest najkorzystniejszym rozwiązaniem, gdyż wprowadza do obrotu element niepewności (niejednokrotnie same rady nadzorcze miałyby trudności z ustaleniem, czy uległy już rozwiązaniu). Z tych względów należy odpowiednie zobowiązanie nałożyć na organ reprezentujący Skarb Państwa.
Poprawka do art. 15 uwzględnia fakt, że konsekwentna realizacja ustawy wymaga rozszerzenia jawności na wszystkie świadczenia otrzymywane przez osoby sprawujące funkcje kierownicze, objęte ustawą. Ujawnienie jedynie wybranego składnika tych świadczeń mogłoby wprowadzać zainteresowanych w błąd.
Kolejna grupa poprawek odnosi się do zmian wprowadzonych przez rozpatrywaną ustawę do ustaw samorządowych. Pierwsza koncepcja Senatu polega na zwiększeniu bezwzględnego, ustawowego maksimum diety za udział w pracach organu uchwałodawczego przy jednoczesnym upoważnieniu Rady Ministrów do zróżnicowania stawek w zależności od liczby mieszkańców gminy. W opinii Izby tylko takie rozwiązanie pozwoli na racjonalne uwzględnienie zróżnicowania wielkości jednostek samorządu terytorialnego.
Kolejna propozycja dotyczy uszczelnienia systemu poprzez upoważnienie ministra właściwego do spraw administracji do ustalenia zasad zwrotu kosztów podróży służbowych radnych. Uniemożliwi to obchodzenie przepisów ustawy poprzez ustalanie wysokiego ryczałtu formalnie służącego pokryciu takich wydatków.
Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi dotyczy skomplikowanej materii, regulując prawa i obowiązki wielu osób. Jej realizacja powinna być starannie monitorowana, aby w razie rozbieżności pomiędzy efektami zamierzonymi i osiągniętymi była możliwa natychmiastowa korekta. Temu służy nałożenie na Premiera obowiązku przedstawienia we wrześniu 2001 r. info
rmacji o funkcjonowaniu ustawy. Senat będąc jednym z inicjatorów ustawy chce być również, obok Sejmu, adresatem takiej informacji.Ponadto Senat wprowadził kilka poprawek o charakterze redakcyjnym, służących pełniejszemu wyrażeniu intencji ustawodawcy.