U C H W A Ł A

SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 19 listopada 1999 r.

w sprawie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 21 października 1999 r. ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

  1. w art. 3 w ust. 2 po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
    "2a) prawa do godziwych warunków socjalnych,";
  2. po art. 3 dodaje się art. 3a w brzmieniu:
    "Art. 3a. Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą o prawach dziecka, jego potrzebach i rozwoju, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną, a także umiejętnością nawiązywania kontaktów z dziećmi.";
  3. w art. 4 w ust. 1 wyrazy "Marszałka Sejmu albo grupy co najmniej 35 posłów" zastępuje się wyrazami "Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów";
  4. w art. 5 wyrazy "i dobrem dziecka" zastępuje się wyrazami ", dobrem dziecka i dobrem rodziny";
  5. w art. 6 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
    "1a. Kadencja Rzecznika wygasa w razie jego śmierci lub odwołania.";
  6. w art. 8 w ust. 1 w zdaniu wstępnym po wyrazie "Sejm" dodaje się wyrazy ", za zgodą Senatu,";
  7. w art. 8 w ust. 1 w pkt 2 po wyrazach "utraty sił," dodaje się wyrazy "stwierdzonych orzeczeniem lekarskim,";
  8. w art. 8 w ust. 2 wyrazy "Marszałka Sejmu albo grupy co najmniej 35 posłów" zastępuje się wyrazami "Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów";
  9. w art. 8 po ust. 2 dodaje się ust. 3 - 4 w brzmieniu:
    "3. Uchwałę Sejmu o odwołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu.
    4. Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na odwołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia otrzymania u
    chwały Sejmu, o której mowa w ust. 3. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody.";
  10. w art. 9 po wyrazie "informacje" dodaje się wyrazy "od obywateli, ich organizacji lub organów samorządów,";
  11. w art. 10 w pkt 1 po wyrazach "akt i dokumentów" dodaje się wyrazy ", w tym zawierających dane osobowe";
  12. w art. 10 w pkt 1 skreśla się wyrazy "na zasadach i w trybie określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie danych osobowych";
  13. w art. 10 w pkt 2 po wyrazie "organów" dodaje się wyrazy ", w tym Rzecznika Praw Obywatelskich";
  14. w art. 10 w pkt 2 przecinek na końcu zastępuje się kropką i skreśla się pkt 3;
  15. w art. 10 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
    "2. Rzecznik Praw Obyw
    atelskich podejmuje sprawy skierowane przez Rzecznika Praw Dziecka.";
  16. w art. 11 w ust. 1 wyrazy "może przedstawiać" zastępuje się wyrazem "przedstawia";
  17. w art. 16 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
    "3) w art. 48:
    a) w ust. 1a wyrazy "pkt 1, 2, 6, 7, 9, 10 i 13" zastępuje się wyrazami "pkt 1, 2, 6, 7, 7a, 9, 10 i 13",
    b) w ust. 2 wyrazy "pkt 6 i 7" zastępuje się wyrazami "pkt 6, 7 i 7a",
    c) w ust. 3 wyrazy "pkt 1, 2, 6, 7, 9, 10 i 13" zastępuje się wyrazami "pkt 1, 2, 6, 7, 7a, 9, 10 i 13".";
  18. po art. 16 dodaje się art. 16a w brzmieniu:
    "Art. 16a. W ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 109, poz. 471, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 49, poz. 483) o Rzeczniku Praw Obywatelskich wprowadza się następujące zmiany:
    1) w art. 1 po ust. 2 dodaje się
    ust. 2a w brzmieniu:
    "2a. W sprawach dzieci Rzecznik współpracuje z Rzecznikiem Praw Dziecka.";
    2) w art. 9 po pkt 2 dodaje pkt 2a w brzmieniu:
    "2a) na wniosek Rzecznika Praw Dziecka,";
    3) w art. 11 w pkt 1 po wyrazie "sprawę" dodaje się wyrazy ", z zastr
    zeżeniem art. 11a,";
    4) po art. 11 dodaje się art. 11a w brzmieniu:
    "Art. 11a. Rzecznik podejmuje sprawę skierowaną przez Rzecznika Praw Dziecka, jeżeli nie należy ona do kompetencji Rzecznika Praw Dziecka.".";
  19. w art. 20 skreśla się wyrazy ", z wyjątkiem przepisów art. 4 ust. 1-5, art. 5 i art. 14, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.".

MARSZAŁEK SENATU

Alicja GRZEŚKOWIAK


UZASADNIENIE

Ustawa z dnia 21 października 1999 r. o Rzeczniku Praw Dziecka stanowi realizację art. 72 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ujmuje ona kompetencje Rzecznika Praw Dziecka w sposób bardziej ograniczony niż kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich. Senat podzielił przekonanie Sejmu o celowości charakteru urzędu i kompetencji Rzecznika Praw Dziecka takich, jak zostały określone w ustawie, a więc jako organu bardziej opiekuńczego niż kontrolnego i interwencyjnego (tym kierował się Senat skreślając w art. 10 pkt 3, pozostający w sprzeczności nie tylko do art. 9, stanowiącego o działaniu Rzecznika Praw Dziecka z własnej inicjatywy, lecz także w ogóle do charakteru urzędu Rzecznika przyjętego w ustawie, poprawka nr 14).

Izba wniosła kilka poprawek, które nie zmieniają merytorycznych rozwiązań ustawy, ale wprowadzają rozstrzygnięcia dotyczące wzajemnej relacji między Rzecznikiem Praw Dziecka i Rzecznikiem Praw Obywatelskich, mające na celu przesądzenie w ustawie o wzajemnej współpracy obu Rzeczników (poprawka nr 13, 15 i 18). Intencją Senatu było ustawowe zagwarantowanie, z poszanowaniem przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polski, nie tylko możliwości zwrócenia się przez Rzecznika Praw Dziecka do Rzecznika Praw Obywatelskich (jako mającego szersze kompetencje), lecz także obligatoryjności podjęcia przez Rzecznika Praw Obywatelskich spraw skierowanych przez Rzecznika Praw Dziecka, w których ten ostatni nie ma kompetencji (niezależnie od tego, Rzecznik Praw Obywatelskich może podejmować sprawy dotyczące dzieci, z inicjatywy własnej lub innych podmiotów).

Ze względu na rangę urzędu Rzecznika Praw Dziecka zasadne jest, zdaniem Senatu, wprowadzenie do ustawy uregulowania określającego warunki, które powinna spełnić osoba, mająca pełnić tę funkcję (poprawka nr 2).

Senat uznał też za celowe, aby zgoda Izby była wymagana nie tylko przy powoływaniu Rzecznika Praw Dziecka, lecz także przy jego odwoływaniu (poprawka nr 6), ponadto do kręgu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku, zarówno o powołanie Rzecznika Praw Dziecka, jak i jego odwołanie, powinien należeć także Marszałek Senatu oraz grupa co najmniej 15 senatorów (poprawka nr 3 i 8).

Zdaniem Senatu istotne jest, aby wyeliminować ewentualne wątpliwości, ustawowe zapewnienie możliwości korzystania przez Rzecznika Praw Dziecka z akt i dokumentów zawierających m. in. dane osobowe (poprawka nr 11). Z drugiej zaś strony należało skreślić zbędne i mogące wprowadzić w błąd powołania ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie danych osobowych, których uregulowania są i pozostają powszechnie obowiązujące, nie będąc w żadnym zakresie wyłączane przez ustawę o Rzeczniku Praw Dziecka, mogłaby przy tym zachodzić obawa, iż pozostawienie art. 10 pkt 3 w brzmieniu przyjętym przez Sejm w praktyce utrudniałoby działanie Rzecznika Praw Dziecka (poprawka nr 12).

Rozszerzono także rotę ślubowania składanego przez Rzecznika Praw Dziecka przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków, akcentując, iż Rzecznik będzie kierował się nie tylko przepisami prawa i dobrem dziecka, lecz także dobrem rodziny (poprawka nr 4).

Inne poprawki stanowią niezbędne doprecyzowanie niektórych uregulowań jak np. wygaśnięcie kadencji Rzecznika Praw Dziecka (poprawka nr 5), odwołanie Rzecznika z powodów zdrowotnych, które powinny być stwierdzane orzeczeniem lekarskim (poprawka nr 7), wprowadzenie niezbędnych uzupełnień związanych ze stosowaniem uregulowań ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 z późn. zm.) w stosunku do pracowników Biura Rzecznika Praw Dziecka (poprawka nr 17). Zaproponowano także aby Rzecznik Praw Dziecka, podejmując działania przewidziane w ustawie, czynił to w oparciu o informacje pochodzące od obywateli, ich organizacji lub organów samorządów (poprawka nr 10).

Zdaniem Senatu ustanowienie terminu wejścia w życie całości ustawy z dniem 1 stycznia 2000 r. będzie tyle samo realne, co racjonalne (poprawka nr 19).