Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 23 kwietnia 1999 r. ustawy o zmianie ustaw Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1. w art. 1 w pkt 3, w art. 61¹ w § 3 po wyrazie "dzieci" dodaje się wyrazy "a między nimi nastąpił zupełny rozkład pożycia";
2. w art. 1 w pkt 3, w art. 61³ w § 1 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu: "Jeżeli rozkład pożycia nastąpił z wyłącznej winy jednego z małżonków orzeczenie to powinno być zamieszczone w sentencji wyroku.";
3. w art. 1 w pkt 3, w art. 61⁴ § 4 otrzymuje brzmienie:
   "§ 4. Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu, stosuje się odpowiednio przepisy art. 60, z wyjątkiem § 3.";
4. w art. 2 w pkt 1 po wyrazie "separacji" dodaje się wyrazy "orzeczonej z jego wyłącznej winy";
5. w art. 2 w pkt 2 wyrazy "lub separacji z jego winy" zastępuje się wyrazami "z jego winy lub separacji z jego wyłącznej winy";
6. w art. 2 w pkt 2 kropkę na końcu zastępuje się średnikiem i dodaje pkt 3 w brzmieniu:
   "3) w art. 991 dodaje się § 3 w brzmieniu:
   "§ 3. Zachowek nie należy się małżonkowi spadkodawcy w separacji, chyba że spadkodawca był wyłącznie winny orzeczeniu separacji.".".

Alicja GRZEŚKOWIAK

Wprowadzone do tekstu nowelizacji poprawki z jednej strony mają na celu doprecyzowanie przepisów, z drugiej - wyrażają stanowisko Senatu w sprawach merytorycznych. Do takich należą poprawki zawarte w pkt 2 oraz 4 - 6 uchwały Senatu, wprowadzające istotne zmiany w zakresie dziedziczenia w związku z separacją. W poprawkach tych proponuje się, ażeby przepisy o powołaniu do dziedziczenia z ustawy wyłączone były jedynie w odniesieniu do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji orzeczonej z jego wyłącznej winy. Małżonek wyłącznie winny orzeczeniu separacji pozbawiony byłby również prawa do zachowku.

Przyjmując to, różniące się znacznie rozwiązanie, Senat kierował się przekonaniem, że zaproponowane przez Sejm regulacje w zakresie separacji, a w szczególności zrezygnowanie z pozytywnej przesłanki, jaką jest trwały rozkład pożycia, nie uzasadnia tak znaczących zmian między małżonkami w sferze dziedziczenia, jak proponuje to Sejm. Niemałe znaczenie ma również obawa, że separacja w tym kształcie prawnym może stać się dla osób, które nie mogą osiągnąć rozwodu, narzędziem prawnym eliminowania dziedziczenia małżonka. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje, gdy spadkodawcą byłby małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. W rozwiązaniu przyjętym przez Senat, zmiany w stosunkach majątkowych na wypadek śmierci między separowanymi małżonkami mogą być kształtowane zgodnie z ich wolą w drodze testamentu.

W poprawce nr 1, do art. 1 pkt 3 dotyczącej art. 61¹ § 3 Senat uznał za konieczne doprecyzowanie przepisu, stanowiącego materialno - prawną podstawę instytucji separacji na zgodne żądanie małżonków. W przepisie tym nie powtórzono pozytywnej przesłanki separacji, jaką jest "zupełny rozkład pożycia". Może to budzić wątpliwości, czy w stanie faktycznym, którego dotyczy ten przepis, przesłanka ta będzie wymagana.. Wątpliwości są tym bardziej uzasadnione, że możliwość orzekania separacji na zgodne żądanie obojga małżonków mieści się w zakresie § 1. Skoro bowiem sąd może orzec separację na żądanie jednego małżonka, tym bardziej może orzec na zgodne żądanie obojga. Poprawka Senatu wyeliminuje wątpliwości w tym względzie.

W poprawce nr 3, do art. 61⁴ § 4 Senat wprowadza dwie zmiany. Użyte w tym przepisie określenie zastępuje określeniem używanym w odpowiednich przepisach dotyczących rozwodu, a ponadto zmierza do doprecyzowania regulacji dotyczących obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu, poprzez wyraźne wskazanie, które przepisy art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mają odpowiednie zastosowanie.