U C H W A Ł A

SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 22 maja 1998 r.

w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy
o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945.

Jednocześnie upoważnia senatora Stanisława Gogacza do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad projektem.

MARSZAŁEK SENATU
Alicja GRZEŚKOWIAK

projekt

U S T A W A

z dnia

o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945

Art. 1.

1. Świadczenie pieniężne, zwane dalej "świadczeniem", przysługuje osobom, które będąc osobami małoletnimi w okresie wojny w latach 1939 - 1945 podlegały represjom określonym w  ustawie i były w tym okresie obywatelami polskimi.

2. Świadczenie przysługuje wyłącznie osobom, które nie mają ustalonego prawa do dodatku kombatanckiego lub świadczenia w wysokości tego dodatku, określonych w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego lub dodatku za tajne nauczanie, przysługującego na podstawie odrębnych przepisów oraz ich miesięczny dochód nie przekracza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

3. Osobom uprawnionym równocześnie do świadczenia przysługującego na podstawie niniejszej ustawy oraz do dodatku lub świadczenia określonego w przepisach:
1) o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
2) o ubezpieczeniu społecznym rolników,
3) o uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu
- przysługuje jedno świadczenie albo jeden z dodatków - wyższy lub wybrany przez uprawnionego.

Art. 2.

Osobą małoletnią w rozumieniu ustawy jest osoba, która nie miała ukończonych 18 lat
i w tym okresie:

1) stosowano wobec niej represje, o których mowa w art. 3 ust. 1,

2) zaistniały zdarzenia, o których mowa w art. 4.

Art. 3.

1. Represją wobec osób małoletnich w rozumieniu ustawy jest:

1) wykonywanie pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich bez względu na jej miejsce i rodzaj lub przebywanie na deportacji,

2) osadzenie w obozie pracy.

2. Represjami wobec matek lub rodziców są represje określone w przepisach:

1) o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,

2) o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Art. 4.

Przepisy ustawy stosuje się również do osób małoletnich, które w okresie wojny
1939 - 1945:

  1. stały się sierotami zupełnymi na skutek śmierci rodziców mającej bezpośredni związek
    z działaniami wojennymi,

  2. stały się osobami niepełnosprawnymi na skutek doznania ciężkiego kalectwa,

  1. urodziły się podczas represjonowania matek lub przed upływem 300 dni od ustania tych represji,

  2. zostały pozbawione opieki obojga rodziców i przebywały w domach dziecka lub rodzinach zastępczych wskutek:
    a) śmierci rodziców mającej bezpośredni związek z działaniami wojennymi,
    b) zastosowania wobec rodziców represji, o których mowa w art. 3 ust. 2,
    c) podjęcia przez rodziców działalności kombatanckiej.

Art. 5.

Świadczenie przysługuje w wysokości dodatku kombatanckiego, określonego w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Art. 6.

1. Uprawnienie do świadczenia jest przyznawane decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, zwanego dalej "Kierownikiem Urzędu", na podstawie wniosku zainteresowanej osoby, zaopiniowanego przez właściwe, wybrane przez nią, stowarzyszenie osób poszkodowanych oraz dokumentów i dowodów potwierdzających rodzaj i okres represji, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2 lub stany faktyczne, o których mowa w art. 4.

2. Kierownik Urzędu może upoważnić inne osoby będące pracownikami Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych do wydawania decyzji, o której mowa
w ust. 1.

3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, wymagane dokumenty i dowody oraz szczegółowy tryb postępowania w sprawach składania
i rozpatrywania wniosków, o których mowa w ust. 1.

4. W zakresie postępowania dotyczącego ustalenia lub odmowy przyznania świadczenia mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Art. 7.

1. Świadczenie wypłaca właściwy organ emerytalno-rentowy, na wniosek osoby uprawnionej złożony w tym organie wraz z decyzją stwierdzającą uprawnienie do tego świadczenia:

  1. osobie pobierającej emeryturę lub rentę - wraz z tą emeryturą lub rentą,

  2. osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty, której wypłata została zawieszona - kwartalnie, w trzecim miesiącu kwartału.

2. Wypłata świadczenia następuje za okres nie dłuższy niż trzy miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc zgłoszenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb wypłacania świadczenia osobom nie mającym ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz osobom pobierającym świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych.

Art. 8.

Świadczenie i koszt jego obsługi są finansowane ze środków budżetu państwa.

Art. 9.

W sprawach nie uregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Art. 10.

W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 i Nr 134, poz. 646, z 1994 r. Nr 43, poz. 163, Nr 90, poz. 419, Nr 113, poz. 547, Nr 123, poz. 602 i Nr 126, poz. 626, z 1995 r. Nr 5, poz. 25 i Nr 133, poz. 654, z 1996 r. Nr 25, poz. 113, Nr 87, poz. 395, Nr 137, poz. 638, Nr 147, poz. 686 i Nr 156, poz. 776 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 30, poz. 164, Nr 71, poz. 449, Nr 85, poz. 538, Nr 96, poz. 592, Nr 121, poz. 770, Nr 123, poz. 776, Nr 137, poz. 926, Nr 139, poz. 932,
poz. 933 i poz. 934 i Nr 141, poz. 943 i poz. 945) w art. 21 w ust. 1 w  pkt 60 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 61 w brzmieniu:

"61) świadczenie pieniężne przyznane na podstawie ustawy z dnia...o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945 (Dz. U. Nr...poz....).".

Art. 11.

W ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 138, poz. 681 oraz z 1997 r. Nr 93, poz. 569) w art. 3 w ust. 2 w pkt 3 po wyrazach "lub ZSRR" dodaje się wyrazy "świadczenia pieniężne dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945".

Art. 12.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.

UZASADNIENIE

Senat III kadencji podjął dnia 29.08.1997 r. uchwałę o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy
o świadczeniu pieniężnym przysługującym dzieciom - ofiarom wojny 1939 - 1945. Uchwała Senatu została przekazana do Sejmu dnia 1.09.1997 r. Sejm II kadencji zebrał się na ostatnie posiedzenie w dniu 4.09.1997 r. - tak więc powyższa inicjatywa Senatu nie była przedmiotem prac Sejmu ubiegłej kadencji.

Wnoszony obecnie przez Senat projekt ustawy o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939 - 1945 stanowi kolejną propozycję uregulowania tego zagadnienia
i w dużej mierze oparty jest na projekcie przyjętym w ubiegłej kadencji. Ustawa przewiduje możliwość uzyskania świadczenia pieniężnego przez osoby, które będąc małoletnimi w latach 1939 - 1945 doznały określonych represji lub dotknęło je inne nieszczęśliwe zdarzenie. Świadczenie przysługiwać będzie w wysokości dodatku kombatanckiego i wypłacane będzie przez właściwy organ emerytalno - rentowy.

Należy zaznaczyć, że proponowana ustawa stanowi zapowiadane uzupełnienie uchwalonej
31 maja 1996 r. ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym
do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Ustawa z dnia 31 maja 1996 r. nie objęła osób, które będąc w okresie wojny dziećmi były wykorzystywane przez okupantów do pracy przymusowej. W toku ówczesnych prac legislacyjnych w Senacie wskazano na pilną potrzebę przyznania prawa do świadczeń pieniężnych również młodocianym niewolnikom pracy przymusowej, represjonowanym na obszarze Polski w jej granicach sprzed 1 września 1939 r. Obecna inicjatywa spełnia więc postulat, który nadal podnoszony jest powszechnie przez stowarzyszenia osób poszkodowanych oraz osoby będące małoletnimi ofiarami wojny.

Zakłada się, że ustawą będzie objętych około 100 tysięcy osób. Szacunkowy koszt obsługi wyniósłby rocznie około 100 mln. Realizacją ustawy zająłby się Urząd ds. Kombatantów
i Osób Represjonowanych.