71. posiedzenie Senatu RP, spis treści, dalsza część stenogramu

Proszę o wyciszenie się, proszę o zajęcie miejsc panią minister, no i państwa - już jest 11.00.

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczam senatora Tomasza Michałowskiego oraz senatora Jerzego Pieniążka. Listę mówców prowadzić będzie pan senator Tomasz Michałowski. Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.

Proszę państwa senatorów o powstanie i uczczenie minutą ciszy pamięci ofiar stanu wojennego.

(Wszyscy wstają) (Chwila ciszy)

(Senator Zbigniew Kulak: Przepraszam, Panie Marszałku, ja w trybie sprostowania.)

(Głos z sali: Gdzie tu jest sprostowanie?)

(Głos z sali: To raczej sprzeciw.)

Dziękuję bardzo. Bez komentarza.

W dniu 8 grudnia 2000 r. przyjął większość poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych, ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierów wartościowych, ustawy - Ordynacja podatkowa, ustawy o finansach publicznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej.

Wysoki Senacie, doręczony wcześniej projekt porządku obrad zawierał jeszcze punkty dotyczące pilnej ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych; pilnej ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela, ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy w sprawie oznaczania wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych, ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej; ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne; pilnej ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.

Informuję, że Sejm nie uchwalił pierwszych trzech ustaw, a pilny projekt ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej odrzucił. W związku z tym wymienione punkty nie mogą być rozpatrywane przez Wysoki Senat.

Proponuję rozpatrzenie punktów: pierwszego, drugiego i szóstego przedstawionego porządku obrad, pomimo że sprawozdania Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu do ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, punkt pierwszy; sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz sprawozdanie Komisji Ustawodawczej do ustawy o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych, punkt drugi; oraz sprawozdanie Komisji Ustawodawczej do ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy, punkt szósty; zostały dostarczone w terminie późniejszym niż przewiduje art. 34 ust. 2 Senatu.

(Senator Krzysztof Kozłowski: Ja mam pytanie, Panie Marszałku. Dlaczego Komisja Ustawodawcza się opóźniła?)

(Senator Piotr Andrzejewski: Nie zostały opóźnione, mamy sprawozdanie.)

Tak, bo obradowaliśmy na dwóch posiedzeniach, żeby zasięgnąć informacji. Poza tym uważałem, że ustawa o związkach zawodowych powinna być realizowana również w toku pracy Senatu. W związku z tym zarówno OPZZ, jak i ”Solidarność” zostały poproszone o wyrażenie opinii i przedstawienie swoich stanowisk- wydaje mi się, że należało to zrobić - a później do stanowisk związków zawodowych ustosunkował się rząd. Tak to przeprowadziliśmy, odsyłam do protokołów, ale pewnie w ramach sprawozdania też będzie to poruszone.

Przypominam, że tej sprawy dotyczyła inicjatywa senacka, ona legła u podstaw niektórych rozwiązań, a na to nałożyła się inicjatywa rządowa. W związku z tym do wielu kwestii potrzebne było powołanie eksperta. Ekspert z Uniwersytetu Warszawskiego jeszcze wczoraj analizował stanowisko rządu, stanowiska związków zawodowych, stanowisko komisji rodziny, alternatywne rozstrzygnięcia i wydawał opinię.

Wydaje mi się, że rzetelne podejście przez naszą komisję do przygotowania sprawozdania uwzględniającego to, co się w Senacie wcześniej pojawiło, nakazywało nie rozstrzygać tego w trakcie jednego posiedzenia, ale przyjąć taki właśnie tryb prac.

Dziękuję.

Wysoki Senacie, informuję, że Komisja Gospodarki Narodowej i Komisja Rodziny i Polityki Społecznej złożyły sprawozdania w trybie przewidzianym regulaminem, jedynie Komisja Ustawodawcza zrobiła to z opóźnieniem.

Dziękuję bardzo, Panie Senatorze. Jak rozumiem zainteresowani senatorowie otrzymają stosowne opinie w Komisji Ustawodawczej.

(Senator Krzysztof Kozłowski: Pytanie, Panie Marszałku.)

(Senator Krzysztof Kozłowski: Pytanie w takim razie, Panie Marszałku.)

Panie Marszałku, jak jest z terminami w tym przypadku? Dostaliśmy materiały czy nie? Ja tego nie wiem.

Wysoka Izbo, przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o to, aby pomimo niedopełnienia wymogów regulaminowych uzupełnić porządek dzisiejszych obrad o punkt dziesiąty: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną oraz ustawy - Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego. Stanowisko komisji w sprawie tych ustaw jest zawarte w druku nr 543A.

Na 70 obecnych senatorów 58 głosowało za, 5 - przeciw, 7 wstrzymało się od głosu. (Głosowanie nr 1)

Przypominam ponadto, że zgodnie z art. 49 ust. 1 Regulaminu Senatu marszałek na końcu posiedzenia po wyczerpaniu porządku obrad udziela głosu senatorom dla wygłoszenia oświadczeń senatorskich. Przedmiotem oświadczenia mogą być sprawy związane z wykonywaniem mandatu, przy czym nie może ono dotyczyć spraw będących przedmiotem porządku obrad bieżącego posiedzenia Senatu. Nad oświadczeniem senatorskim nie przeprowadza się dyskusji. Oświadczenie nie może trwać dłużej niż pięć minut.

Wysoka Izbo! Przystępujemy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 534, natomiast sprawozdanie komisji w druku nr 534A.

Proszę bardzo, Panie Senatorze.

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie opinię i wnioski Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu na temat ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, uchwalonej przez Sejm w dniu 30 listopada 2000 r.

Ustawa ta jest projektem poselskim. Do Senatu skierowana została 5 grudnia bieżącego roku. Komisja rozpatrywała ją w dniu wczorajszym. Na posiedzeniu komisji rząd reprezentowali niskiej rangi urzędnicy Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Finansów.

Więcej uwagi trzeba poświęcić zmianie art. 4a ustawy nowelizowanej, który mówi, że ubezpieczony może realizować obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w innej niż kasa chorych instytucji ubezpieczenia zdrowotnego, działającej na podstawie odrębnych przepisów o działalności ubezpieczeniowej. W tym artykule są też podane warunki, jakie powinna spełniać instytucja prowadząca ubezpieczenie zdrowotne poza kasami chorych.

Wysoki Senacie! Wszystkie uregulowania tej ustawy weszły w życie poza tymi, które dotyczą właśnie art. 4a. Artykuł ten wchodzi w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2002 r. Przyjęta nowelizacja nie wydaje się więc trafna z tego względu, że wprowadzono zmianę do przepisu, który nie wszedł w życie i nie stał się jeszcze integralną częścią ustawy. Dlatego nie powinno się nadawać mu nowego brzmienia, jak to czyni zmiana druga w art. 1, lecz należy uwzględnić uregulowania ustawy z dnia 18 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz o zmianie niektórych ustaw i dokonać stosownych zmian w tej ustawie.

(Senator Jerzy Cieślak: Dziękuję, Panie Marszałku.)

Przypominam, że rozpatrywana ustawa była poselskim projektem ustawy.

Rząd popiera inicjatywę poselską. Co prawda w stanowisku rządu proponowaliśmy, by inne instytucje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, które mogą przejąć zadania kas chorych, powstawały od 1 stycznia 2003 r, niemniej jednak to uregulowanie, które zaproponował Sejm, również otwiera drogę, stawiając tylko warunek, że formy funkcjonowania powinny być uregulowane nie w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, lecz w odrębnej ustawie. W związku z czym nie zamyka to drogi i rząd to popiera.

Rząd szczególnie popiera dwa dodatkowe uregulowania: jedno związane z zaliczkowym sposobem przekazywania składek przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do kas chorych oraz drugie związane ze zmianą, która przedłuża działanie art. 169g, czyli utrzymuje możliwość obniżania składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości opłacanej co miesiąc zaliczki na podatek dochodowy. Jest to bardzo korzystne dla osób ubezpieczonych rozwiązanie. W toku prac sejmowych przepis ten został już na stałe wprowadzony do ustawy, więc nie będzie to przepis przejściowy, tylko zafunkcjonuje na stałe. Ponieważ jednak prace w Sejmie się przedłużają, wystąpiła konieczność utrzymania jeszcze przez rok tego zapisu w przepisach przejściowych.

Mamy jeszcze taki nieśmiały wniosek: jeżeli nie ma zasadniczych przeszkód prawnych w utrzymaniu tego zapisu, który zaproponował Sejm w art. 4a, to wnosimy o przyjęcie go bez poprawek. Przyspieszyłoby to sprawę i umożliwiło pełne zafunkcjonowanie przepisu od 1 stycznia. Ale jeżeli jest zasadnicza wątpliwość prawna, to oczywiście pozostawiamy to do rozpatrzenia Senatowi i zdajemy się na decyzję Wysokiej Izby. Dziękuję.

Pani Minister! Pani prosi o przyjęcie tego bez poprawek, bowiem zbliża się 1 stycznia, a przecież dzisiaj, kiedy strajkują pielęgniarki i w ogóle brakuje środków na kasy chorych, ważniejsze są inne uregulowania, przede wszystkim związane ze wzrostem składki. Pytam zatem panią minister, dlaczego również tej kwestii nie rozpatrujemy dzisiaj w tym trybie. Dziękuję.

Sejm po drugim czytaniu przyjął projekt rządowy związany z podniesieniem wysokości składki, ale zgłoszono czterdzieści parę poprawek, które wykraczały poza inicjatywę odnoszącą się do tego jednego punktu. W związku z tym, że powstały wątpliwości dotyczące zapisu co do rozszerzenia ustawy o zmianę dotyczącą ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, głosowanie w Sejmie zostało w ubiegłym tygodniu odłożone i odbędzie się w czwartek. Tak więc z przyczyn od nas niezależnych prace nad ustawą dotyczącą podniesienia wysokości składki zostały przedłużone.

Pani Minister! Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu uznała za niezbędne wniesienie dwóch poprawek. Jako sprawozdawca starałem się uzasadnić stanowisko komisji. Czy gdyby głosowanie nad tymi poprawkami miało się odbyć w dniu dzisiejszym, byłaby pani minister skłonna wycofać swój apel do Senatu o przyjęcie ustawy bez poprawek, bo bez nich jakość ustawy na pewno będzie gorsza?

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Halina Wasilewska-Trenkner: Dziękuję.)

Otwieram dyskusję.

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Jako sprawozdawca Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu przedstawiłem Wysokiej Izbie wnioski komisji. Teraz będę mówił we własnym imieniu i przedstawię własne poglądy na temat kolejnej nowelizacji ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Problemów jest wiele, ale moim zdaniem za najważniejsze należy uznać dwa z nich: po pierwsze, przy składce na ubezpieczenie zdrowotne wynoszącej 7,5% podstawy jej naliczania w systemie ochrony zdrowia jest za mało pieniędzy; po drugie, ZUS nie jest przygotowany - i do końca tej kadencji parlamentu nie będzie - do pobierania składek i przekazywania ich kasom chorych.

Wysoki Senacie! Reforma systemu ochrony zdrowia miała uruchomić zdrową konkurencję na rynku świadczeń zdrowotnych. Niestety, ten system nie działa, ponieważ usamodzielnione zakłady opieki zdrowotnej konkurują co roku o środki znajdujące się w dyspozycji dyktujących warunki monopolistów, jakimi na terenie poszczególnych województw są tamtejsze regionalne kasy chorych. Chciałoby się więc wprowadzić na rynek płatników inne instytucje prowadzące ubezpieczenia zdrowotne, co ograniczyłoby monopol kas chorych. W obecnych warunkach, o których mówiłem na wstępie swojego wystąpienia, jest to niemożliwe. Łatwo bowiem przewidzieć, że osoby o najwyższych dochodach, a więc płacące najwyższe składki, szybko przemieszczą się do nowych instytucji prowadzących obrót kapitałowy. Kasy chorych będą wówczas ubezpieczać najbiedniejsze grupy społeczeństwa. Odejdziemy od zasady solidaryzmu społecznego, a w konsekwencji nastąpi zróżnicowanie zakresu i poziomu świadczeń zdrowotnych w zależności od wysokości dochodów pacjenta. Myślę, że konkurencyjne wobec kas chorych instytucje ubezpieczeń zdrowotnych można będzie wprowadzić dopiero po uporządkowaniu i okrzepnięciu kas chorych. Zmiana druga w art. 1 ustawy nowelizującej, dotycząca treści art. 4a ustawy nowelizowanej, wejdzie w życie 1 stycznia 2001 r., ale nie określa ona żadnego terminu ich wprowadzenia.

Zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję.

Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym zostanie przeprowadzone po przerwie.

(Głos z sali: Ale dzisiaj?)

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu drugiego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych.

Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 535, natomiast sprawozdania komisji w drukach nr 535A i 535B.

Proszę sprawozdawcę Komisji Ustawodawczej pana senatora Piotra Andrzejewskiego o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.

Stanowisko Komisji Ustawodawczej, która w trakcie dwóch swoich posiedzeń, 8 i 12 grudnia, rozpatrywała uchwaloną przez Sejm w dniu30 listopada 2000 r. ustawę o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych, zawarte jest w druku nr 535A.

Ustawa ta jest ustawą zbiorczą, wypełniającą zadanie postawione przed legislatorami i przed rządem w art. 241 ust. 6 konstytucji. Artykuł ten stwierdza, iż w okresie dwóch lat od wejścia w życie konstytucji Rada Ministrów ustali, które z uchwał Rady Ministrów, zarządzeń ministrów i innych organów administracji rządowej, podjętych lub wydanych przed wejściem w życie konstytucji, wymagają - stosownie do warunków określonych obecnie przez konstytucję w rozdziale dotyczącym źródeł prawa, to jest w art. 87 ust. 1 i art. 92 - zastąpienia ich rozporządzeniem wydanym na podstawie upoważnienia ustawy. Sprawa jest bardzo istotna, dlatego że dotyczy uporządkowania źródeł prawa, a zwłaszcza kwestii upoważnień do wydawania aktów podustawowych przy zachowaniu prymatu ustawy jako podstawowego źródła prawa.

Rzecznik Praw Obywatelskich, występując tutaj jako rzecznik interesu publicznego, niejednokrotnie zwracał już uwagę na zdarzające się w dotychczasowej legislacji uchybienia normom dyrektywnym konstytucji, które stwierdzają, że szczegółowe upoważnienie zawarte w ustawie do wydania przez organ wskazany w konstytucji rozporządzenia w celu wykonania ustawy powinno określać nie tylko właściwy do wydania rozporządzenia organ i zakres spraw przekazanych do uregulowania, ale i wytyczne dotyczące treści tego aktu. W dotychczasowej legislacji, zarówno w Sejmie i w Senacie, jak i u prezydenta, praktyką było traktowanie tego ścisłego przepisu konstytucji dosyć ogólnie bądź luźno. Tak więc trzeba było zmienić w zakresie merytorycznym delegację ustawową do wydawania aktów podustawowych, ale jednocześnie nadać jej charakter zgodny z zapisem konstytucyjnym.

Drugi zakres tej ustawy dotyczy materii związanej z regulacją merytoryczną. I tutaj trzeba powiedzieć, że tam, gdzie mamy do czynienia z nowym stanem prawnym, ta nowelizacja już się zdezaktualizowała. Proces legislacyjny związany z tą ustawą trwa bowiem dosyć długo, bo około dwóch lat, a w międzyczasie zostały przyjęte przez Sejm i Senat nowe ustawy, nowelizacja zaś dotyczy jeszcze starego stanu prawnego. Poprawki Komisji Ustawodawczej zmierzają właśnie do uregulowania tego stanu, między innymi przez skreślenie artykułów dotyczących nowych ustaw, które skonsumowały już w procesie legislacyjnym postanowienia omawianej ustawy. Myślę tutaj zwłaszcza o nowych ustawach, między innymi o ustawie o zakładach opieki zdrowotnej - poprawka dotycząca tej ustawy poprawia tylko użyte w niej sformułowanie. Ale na przykład nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii skonsumowała zapis rozpatrywanej ustawy, tak samo jest w przypadku ustawy o wyścigach konnych i dlatego skreślamy art. 3. Są to poprawki systemowe. W zasadzie materia tej ustawy, która dotyczy samej delegacji do wydawania rozporządzeń jako aktów podustawowych, nie budziła wątpliwości.

Ustawa zawiera jednocześnie w art. 79 dodaną w toku prac sejmowych bardzo ważną klauzulę derogacyjną, która wychodzi naprzeciw uchwale Senatu o przywróceniu ciągłości między II i III Rzecząpospolitą, porządkującej system prawny. Klauzula ta stwierdza, iż z dniem wejścia w życie ustawy tracą moc uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia prezesa Rady Ministrów, ministrów i innych organów administracji rządowej podjęte lub wydane przed dniem wejścia w życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jeśli zostały one podjęte lub wydane bez upoważnienia ustawowego. Tracą również moc inne niż wymienione w ust. 1 akty normatywne Rady Ministrów, prezesa Rady Ministrów oraz ministrów lub innych organów administracji rządowej podjęte lub wydane przed dniem wejścia w życie konstytucji, jeżeli zawierają normy prawne o charakterze powszechnie obowiązującym lub wewnętrznym, z wyjątkiem rozporządzeń, które mają charakter regulacji wewnętrznej. Z dniem wejścia w życie ustawy tracą także moc rozporządzenia wydane przez organy inne niż wskazane w konstytucji do wydawania rozporządzeń oraz rozporządzenia wydane bez upoważnienia ustawowego. Ta klauzula idzie bardzo daleko, gdyż przypomnę, że konstytucja - a było to dyskutowane - zawiera nie tylko zamknięty katalog źródeł prawa, ale też zamknięty katalog podmiotów upoważnionych do tworzenia prawa podustawowego. Problem ten nastręczył już Trybunałowi Konstytucyjnemu szereg trudności interpretacyjnych. Trybunał rozszerzył w niektórych przypadkach ten katalog. Chodziło między innymi o statut NIK i kwestię uprawnień, które nie mieściłyby się w zawężającej interpretacji konstytucji, interpretacji sensu stricto, która zamykałaby możliwość legislacji podmiotom niewymienionym w konstytucji, a upoważnionym tylko z mocy ustawy.

Dodany został również przepis, który ma bardzo problematyczny charakter, jednak jego dodanie jest konieczne - związane jest to ze zmianą podporządkowania jednostek nadwiślańskich. Art. 78 z punktu widzenia poprawności i systematyki legislacji budził zastrzeżenia Komisji Ustawodawczej, ale w końcu zgodziliśmy się na niego, gdyż załatwiamy przy okazji tej ustawy bardzo istotny problem praktycznego podporządkowania - myślę tu o ustawie z dnia 22 grudnia 1999 r. o czasowym podporządkowaniu niektórych jednostek wojskowych.

W poprawce drugiej przywracamy właściwe nazewnictwo w celu ujednolicenia terminologii stosowanej w nowelizowanej ustawie - Prawo lotnicze.

Wreszcie poprawka piąta, która doprecyzowuje, że organ inspekcji sanitarnej może udzielić upoważnienia pracownikom inspektoratów, ale nie inspektoratów tak ogólnie, lecz pracownikom tych inspektoratów, o których jest mowa w ustawie o inspekcji sanitarnej, czyli inspektoratów weterynarii lub stacji sanitarno-epidemiologicznych.

Poprawka szósta, odnosząca się do nowelizacji ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, dotyczy umieszczenia w zakresie materii regulowanej ustawą nowelizującą upoważnienia dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do wydawania rozporządzeń określających szczegółowe zasady i tryb gromadzenia, ewidencjonowania, kwalifikowania, klasyfikacji oraz udostępniania materiałów archiwalnych tworzących zasób jednostek publicznej radiofonii i telewizji.

Przypomnę w tym miejscu, że zlikwidowaniu Komitetu do Spraw Radia i Telewizji “Polskie Radio i Telewizja” oraz przekształceniu państwowej jednostki organizacyjnej Polskie Radio i Telewizja, dokonanemu na podstawie ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, towarzyszyło odstąpienie od szczególnych regulacji statusu prawnego archiwów komitetu. W związku z tym powstała pewna luka w zakresie nadzoru i podrzędności tych archiwów ministrowi. Wydaje się, że to upoważnienie powinno się tu znaleźć, tym bardziej że swego czasu, przy okazji nowelizacji ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z dnia 29 marca 2000 r., poparł je pan minister Ujazdowski, ale w ostatecznym tekście ono się nie znalazło na skutek odrzucenia poprawek Senatu, powstałych z inspiracji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Dlatego uznaliśmy za stosowne, by to stanowisko Senatu z uchwały z dnia 29 marca 2000 r., za zgodą ministra Ujazdowskiego, również tutaj aplikować do kompetencji ministra do wydawania aktów podustawowych w ramach upoważnienia ustawowego.

Poprawka siódma, skreślająca art. 31, uwzględnia, a raczej modyfikuje stanowisko zaprezentowane w ustawie, dlatego że zostało ono skonsumowane nową ustawą o dozorze technicznych, która właśnie jest przedmiotem zainteresowania Senatu po uchwaleniu przez Sejm.

Następny problem uznaniowy, który wysunęła Komisja Ustawodawcza, a zresztą jej stanowisko podzieliły obie komisje, dotyczy skreślenia art. 76. Komisja uznała za zbędne - tym bardziej że nie ma to charakteru powszechnego, tylko wybiórczy - przeniesienie dotychczasowych uprawnień krajowego depozytu i prezesa urzędu nadzoru, związanych z wydawaniem aktów i regulacji, dokonywaniem rozliczeń wypłat transferowych między otwartymi funduszami, sposobem rozdysponowywania wpływów stanowiących dochód środka specjalnego i zasadami przyznawania premii pracownikom urzędu nadzoru z organów powołanych ustawą, ni stąd, ni zowąd na Radę Ministrów oraz prezesa Rady Ministrów. Dotychczas regulował to akt powszechnie dostępny i jednolity, jakim był regulamin. Nie dopatrzyliśmy się w systemie prawa żadnych systemowych powodów, żeby nagle przenieść decyzyjność w tym bardzo specjalistycznym zakresie na Radę Ministrów czy na prezesa Rady Ministrów. Nie mieści się to w całościowej koncepcji regulacji prawnej, zawartej w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ale odwrotnie - stanowi nadmierną interwencję, która może zostać spolityzowana, Rady Ministrów i prezesa Rady Ministrów w funkcjonowanie funduszy emerytalnych, ich organizację, zwłaszcza w tak delikatnej sferze jak sfera premii, płac, transferów. Naszym zdaniem ta nowelizacja jest niezrozumiała i rodzi zagrożenie. Nie chcę mówić o zagrożeniu korupcyjnym, bo na tym szczeblu nie wolno tego domniemywać. Wydaje mi się, że obowiązuje domniemanie dobrej wiary funkcjonowania wszystkich organów państwa, z czym nie zawsze mamy do czynienia. My w Komisji Ustawodawczej takie domniemanie stosujemy, ale w tej sprawie wydaje się nam, że rozluźnienie tego, co wynika z systemu ustawowego, i przenoszenie niektórych kompetencji wewnętrznych, regulowanych regulaminem, który jest kontrolowalny również w ogólnym trybie nadzoru, na prezesa Rady Ministrów i Radę Ministrów byłoby bardzo niebezpiecznym precedensem. Dlatego też postanowiliśmy ze względu na systematykę, nie widząc żadnej wadliwości w dotychczasowym uregulowaniu, art. 76 jako pewne niepotrzebne rozwiązanie skreślić.

To by było w zasadzie wszystko. Ilość tych nowelizacji jest… Upoważnienia te sięgają niekiedy daleko w materię, której dotyczą akty podustawowe. Przykładem jest art. 71 odnoszący się do kodeksu karnego wykonawczego, który dotyczy uprawnień ministra sprawiedliwości w zakresie wydawanych rozporządzeń co do sposobu prowadzenia oddziaływań penitencjarnych, warunków bytowych, sposobów rozpatrywania wniosków, sięga również głęboko w zakres praw obywatelskich, gwarancji praw człowieka. Niemniej jednak, analizując baczniej te przepisy - zwłaszcza tam, gdzie dotyczą one nie tylko prawa powszechnie obowiązującego, które jest szczególnie chronione jako prawo człowieka - Komisja Ustawodawcza nie dopatrzyła się ich wadliwości.

Zainteresowanie komisji wzbudziło również to, co dotyczy przedłużenia funkcjonowania tak zwanych środków specjalnych. Tutaj jest na to tylko jeden przykład, choć mogłoby ich być więcej, bo wiemy, że takie środki specjalne są zapisane na przykład w ustawie o archiwach i w wielu innych ustawach, którymi się zajmujemy. Tu jest to akurat art. 63 ustawy nowelizującej, dotyczący ustawy o urzędach i izbach skarbowych, gdzie wygasające z mocy prawa środki specjalne doznają przedłużenia na mocy ustawy, co staje się już pewną regułą. Nasze stanowisko w tej sprawie mogłoby być dosyć interesujące. Ale stanowisko pracującego nad tym aktualnie rządu w trakcie prac komisji nie było nam znane. Dlatego nie ruszyliśmy tej materii, ale wzbudziła ona poważne wątpliwości. I myślę, że te wątpliwości znajdą wyraz w toku ogólnej debaty w Senacie. Niewątpliwie utrzymanie tutaj środków specjalnych jest pewnym wyborem systemowym, który jako precedens być może pociągnie za sobą także skutki w zakresie innych środków specjalnych, a nie tylko skutki dotyczące pracy izb skarbowych i wydatków związanych z prowadzeniem egzekucji, które to wydatki miałyby pójść na wynagrodzenia prowizyjne pracowników urzędów skarbowych w ramach środków specjalnych. Być może jest to droga, którą pójdą rząd i legislacja, a być może zostanie to zahamowane. Nie przesądzamy tego. Staraliśmy się w tej materii poruszać bardzo delikatnie i utrzymaliśmy status quo, mając świadomość problematyczności tego rozwiązania. Skoro przeszło ono jako inicjatywa rządowa, skoro przeszło przez biura legislacyjne rządu i Sejmu, ze względów systemowych nie wypada kwestionować poprawności tego przepisu. Jednak rozstrzygnięcie materialnoprawne, które tutaj się rysuje, jest niewątpliwie dyskusyjne.

Uwzględniając te wszystkie niezbędne zmiany, z aprobatą trzeba odnieść się do ogromu pracy związanego z tą ustawą. Ustawa, jak już powiedziałem, nie budzi entuzjazmu. Dzieje się tak ze względu na plan legislacyjny, dlatego że w toku tak długiej pracy w Sejmie nad taką liczbą ustaw łącznie wiele z tych punktów, na które wskazują poprawki, zdezaktualizowało się, niektóre przekraczają zakres, o którym mówi art. 241 ust. 6 konstytucji, i nie dotyczą samych upoważnień, delegacji do wydawania aktów podustawowych, a charakter wytycznych nie zawsze jest jednolicie uszczegółowiony. Ustawa ta na pewno jest niezbędna, dostosowuje obowiązujący system prawny do konstytucji, uszczelnia go i funkcjonowanie władzy wykonawczej w ramach upoważnień ustawowych czyni bardziej praworządnym.

Z tych wszystkich względów wnoszę o przyjęcie tej ustawy wraz z zaproponowanymi poprawkami.

Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.

Proszę sprawozdawcę Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej pana senatora Zbyszka Piwońskiego o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Długi czas procedowania sprawił, że niektóre kwestie - mam tu na myśli postanowienia odnoszące się do poszczególnych działów - zostały już rozstrzygnięte w innych ustawach. Stąd liczne wykreślenia, których w swoich poprawkach dokonujemy również i my. Ponadto ten czas, o czym mówił już pan senator Andrzejewski, wpłynął między innymi na to, chociaż nie tylko na to, że obok zapisów typowo prawnych, wynikających z cytowanego już ust. 6 art. 241 konstytucji, w rozpatrywanej ustawie znalazło się też wiele rozwiązań merytorycznych, o czym dzisiaj była już mowa i co, nie ukrywam, na posiedzeniu komisji wywołało najwięcej kontrowersji. Chodzi mi na przykład o przytaczany przed chwilą przez pana Andrzejewskiego problem środków specjalnych, który dwukrotnie wracał na posiedzeniu naszej komisji. Nie ukrywam, że pogodziliśmy się z faktami, jako że ani nie dysponujemy pełną wiedzą na ten temat, ani nie mamy możliwości innego, odrębnego rozwiązania. Stąd, niejako z konieczności, komisja zgodziła się z tymi propozycjami, które zostały przedstawione.

Do ułomności tej ustawy, szczególnej ustawy, generalizując to, co powiedziałem, należałoby chyba zaliczyć fragmentaryczne odniesienie się do regulacji prawnych dotyczących poszczególnych zagadnień. Należy zatem żałować, że rząd nie podszedł do tego konstytucyjnego obowiązku w porę i bardziej kompleksowo. Podkreślam ten fakt dlatego, że dość często jesteśmy przedmiotem krytyki ze względu na nasze postępowanie legislacyjne, w wyniku którego zbyt często i bardzo fragmentarycznie nowelizujemy te same ustawy.

Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej procedowała wspólnie z Komisją Ustawodawczą i stąd opinie nasze są identyczne, z wyjątkiem dwóch kwestii.  Tak się złożyło, że w naszych sprawozdaniach, czyli Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, różne są poprawki szóste. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej nie odniosła się do art. 24, który stanowi treść poprawki szóstej w zestawieniu Komisji Ustawodawczej, a Komisja Ustawodawcza nie odniosła się do art. 19, który jest przedmiotem poprawki naszej komisji.

Poprawka ta dotyczy, jak już wspomniałem, art. 19. Dla zrozumienia tej sprawy przypomnę, że artykuł ten w pkcie 3 w ust. 11pkt 2 mówi, że Rada Ministrów, wskazując rodzaje zanieczyszczeń i ustalając stawki opłat za ich wprowadzenie do wód lub do ziemi, o których mowa w ust. 9 pkt 2, kierować się będzie szkodliwością tych zanieczyszczeń dla środowiska… itd., a maksymalna stawka opłaty za wprowadzenie ścieków do wód lub do ziemi nie może być wyższa niż… i tu podaje się wartości. Pkt 2 tego ustępu odnosi się do zrzucanych wód chłodniczych, konkretnie dotyczy to naszych elektrowni węglowych. W zapisie sejmowym ustala się, że za 1 m³ maksymalna stawka opłaty nie może być wyższa niż 0,2%, przy czym ten procent odnosi się do średniej płacy.

Dlaczego ten zapis jest przedmiotem naszej poprawki? Kiedy popatrzyliśmy na niego, a przedstawiono nam dane dotyczące kalkulacji i następstw przyjęcia tej zmiany w odniesieniu do niektórych kopalń, to okazało się, że gdyby skorzystać z tego zapisu - wprawdzie usłyszeliśmy opinię, że słowo “maksymalna” nie oznacza, że właśnie taka będzie wprowadzona, czy w jakimś bliskim czasie stanie się faktem, ale istnieje takie zagrożenie i możliwość zrealizowania tego zapisu ustawowego - to mogłoby to doprowadzić do fatalnych skutków dla zakładów energetycznych, które dotyczyć będą nie tylko ich, ale po prostu nas i całej gospodarki. Kalkulacja i przedstawiony nam symulacyjny rachunek odnoszący się do tego zapisu wskazują na to, że cena energii mogłaby wzrosnąć nawet o 75%.

Z tego powodu, kierując się względami przeze mnie przedstawionymi, jak również biorąc pod uwagę fakt, że przez to nasza energetyka węglowa na rynku energetycznym stałaby się bardzo mało konkurencyjna w stosunku do innych - to drugi argument, który legł u podstaw koncepcji naszej poprawki - zaproponowaliśmy zmianę jednostki miary z 1 m³ na 1 dam³, co powoduje, że ewentualne, potencjalne wydatki z tego tytułu będą tysiąckrotnie mniejsze.

Może pozostanie pan na mównicy, żeby później nie było uwag. Tak chociaż jeden sprawozdawca będzie na mównicy i tym samym na podwyższeniu, a pan nie jest wysokiego wzrostu. Przepraszam bardzo za takie określenie.

(Senator Zbyszko Piwoński: Myślę, że więcej pytań będzie do senatora Andrzejewskiego.)

Panie Marszałku, mam pytania do przewodniczącego, sprawozdawcy Komisji Ustawodawczej.

(Senator Piotr Andrzejewski: Przepraszam, który to artykuł? Proszę przytoczyć tylko numer artykułu.)

To jest art. 18 ustawy, który dotyczy zmian w art. 77⁴ kodeksu pracy. Już na samym początku jest powiedziane, że minister pracy określi w drodze zarządzenia. Czy żadna z komisji nie zwróciła na to uwagi i dlatego nie zmieniono tego na odpowiedni zapis, czy po prostu zostawiono to celowo, żeby minister pracy określał to w drodze zarządzenia? Dziękuję bardzo.

Proszę o udzielenie odpowiedzi pana senatora Andrzejewskiego.

Komisja Ustawodawcza niejednokrotnie dawała wyraz temu - i podtrzymuje to stanowisko - że incydentalna nowelizacja nie jest optymalnym rozwiązaniem. Zarówno jeśli chodzi o kodeks pracy, jak i wiele innych ustaw, w wyniku incydentalnej nowelizacji zmniejsza się czytelność rozwiązań prawnych. Idealnie byłoby, gdyby te zapisy regulowano jednolicie. No, ale praktyka - już nie tylko tej kadencji, ale i poprzedniej - wskazuje na to, że jak na razie jest tylko życzenie optymalizacji obowiązującego stanu prawnego. W praktyce bowiem nadal incydentalnie nowelizuje się poszczególne preferowane rozwiązania merytoryczne, a nie przygotowuje się całościowej zmiany kodyfikacji. Dotyczy to zarówno kodeksu pracy, kodeksów karnych, jak i kodeksu cywilnego. Wydaje mi się, że w ten sposób legislacja niejako zmniejsza czytelność systemu prawnego. To dotyczyło pierwszego pytania, jeśli je dobrze zrozumiałem.

Oczywiście lepiej byłoby, gdyby te działania znalazły wyraz w jednej inicjatywie ustawodawczej i to przygotowanej przez rząd. I myślę, że prędzej czy później to nastąpi. Jak na razie mamy jednak do czynienia z poszczególnymi ustawami, które zgodnie z brzmieniem konstytucji muszą zapewnić legalność funkcjonowania organów władzy wykonawczej w zakresie zrealizowania za pomocą aktów podustawowych i odpowiednich działań z nich wynikających zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. Jest to stan aktualny, a przecież odnosimy się nie do stanu de lege ferenda, czyli prawa przyszłego, i te uwagi pani senator są słuszne, ale jeśli chodzi o stan istniejący. I właśnie przede wszystkim w odniesieniu do stanu istniejącego obowiązani jesteśmy zrealizować dyrektywy konstytucyjne i wynikające z umożliwienia władzy wykonawczej legalnego funkcjonowania zgodnie z zasadą legalizmu, to znaczy z zasadą, że władza nie może nic, zwłaszcza władza wykonawcza, z wyjątkiem tego, na co prawo zezwala, w stosunku do której przeciwieństwem jest klauzula praw człowieka, że wolno wszystko, czego prawo nie zabrania.

Trzecie pytanie dotyczyło art. 18, odnoszącego się do kodeksu pracy. Tylko nie zrozumiałem, o który przepis chodzi. Czy to dotyczy art. 77⁴, skreślenia pktu 2 kodeksu pracy? Bo myśmy bliżej się tym nie zajmowali. Rozumiem, że my skreślamy wyraz “zarządzenia”, a nie dodajemy go. Tak przynajmniej było to odczytane przez komisję. Jeżeli komisja popełniła błąd w ocenie, to proszę o właściwą poprawkę. Pani senator zadała pytanie o art. 18 dotyczący materii art. 77⁴ kodeksu pracy. Tego artykułu dotyczy tylko propozycja skreślenia pktu 2, chyba że jest błąd w ocenie tej materii i nie chodzi o art. 77⁴.

Dziękuję.

Nie zajmowaliśmy się w sposób komplementarny tym, co zostaje skreślone. Wiele poprawek Komisji Ustawodawczej, zresztą wspólnych obu komisji, dotyczy właśnie materii ustawy nowelizowanej, w tym wypadku kodeksu pracy. Mając siedemdziesiąt parę ustaw, bardzo trudno wszystko wychwycić. I nie wychwyciło tego ani Biuro Legislacyjne Sejmu, którego przedstawicieli poprosiliśmy na te dwa posiedzenia komisji ze względu na złożoność materii, ani Biuro Legislacyjne Senatu. Ale trudno wymagać, żeby kilkadziesiąt ustaw przejrzeć pod kątem komplementarnej zgodności nazwy wszystkich źródeł prawa. Być może jest tutaj uchybienie i w ustawie nowelizowanej pozostało odmienne uregulowanie. Proszę zatem o odpowiednią poprawkę, bowiem Komisja Ustawodawcza tym się nie zajmowała.

(Senator Piotr Andrzejewski: Chodzi o art. 77⁴ niedotknięty materią ustawy nowelizującej.)

Byliśmy świadomi ułomności tej ustawy, zresztą było to podkreślone zarówno w moim sprawozdaniu, jak i w sprawozdaniu pana senatora Andrzejewskiego. No, ale wynika to niejako z tych zapisów, do pracy nad którymi zostaliśmy zobowiązani. Właściwie to nasze pole działania, możliwość wykonania tutaj jakiegokolwiek manewru były niewielkie. Dodam jeszcze, że Sejm pracował nad tym przez rok, a myśmy mieli bardzo króciutki okres. Stąd, jeżeli miałbym się odnieść do tego drugiego wątku, to zamiast słów krytyki chciałbym z wielkim uznaniem wyrazić się o naszym Biurze Legislacyjnym, które stanowi tutaj, nawet w stosunku do… Przepraszam, nie chcę tutaj krytykować innych, krytykować Sejmu. Ale możemy mieć wielką satysfakcję, że właśnie tacy ludzie wspierają nas tutaj w tym działaniu. Tyle chcę dodać.

(Senator Piotr Andrzejewski: Pozwoli pan, Panie Marszałku? Przyłączam się do tej opinii.)

Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu chciałbym zapytać obecnego przedstawiciela rządu, czy chce zabrać głos i przedstawić stanowisko rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy.

I tak, wspomniany był art. 24 ustawy i poprawka szósta Komisji Ustawodawczej, dotycząca ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. Otóż pojawia się tutaj zapis, że minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ustala w porozumieniu z przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, w drodze rozporządzenia… itd. Chciałem zwrócić uwagę na następującą kwestię. Otóż organem właściwym do wydawania rozporządzeń jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jako taka, a nie jej przewodniczący. Wobec tego mamy tutaj pewną niezgodność z tekstem konstytucji.

Odniosę się teraz do poprawek wniesionych przez obie komisje. Komentowano ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. To jest poprawka jedenasta, propozycja skreślenia art. 76. Przyznaję, że przesłanki rozumowania rządu w momencie zgłaszania tego artykułu były inne. Otóż w żadnej mierze nie chodzi o upolitycznianie działalności w tym zakresie, tylko o to, że stanowione są tutaj powszechnie obowiązujące przepisy. A więc to uprawnienie przysługuje albo Radzie Ministrów, albo prezesowi Rady Ministrów, natomiast nie ma możliwości określania tego przez UNFE, do tej pory właściwy w tym zakresie. I stąd rzeczona uwaga do tej poprawki.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Maciej Rudnicki: Z miejsca?)

A odnosząc się szczegółowo do problemu, który obecnie jest przedmiotem prac Wysokiej Izby Senatu, na początku chciałbym powiedzieć, że jako resort środowiska opowiadamy się za utrzymaniem zapisu z przedłożenia sejmowego, który określa w pkcie 2 maksymalną stawkę opłaty za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi. Mówi on, że za 1 m³ wód chłodniczych będzie to 0,2% najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę - nie średniego, tylko najniższego wynagrodzenia - określonego na podstawie odrębnych przepisów dla roku poprzedniego.

Chciałem wyjaśnić Wysokiej Izbie, że dokonujemy pewnej racjonalizacji sposobu obliczania tej opłaty. Mianowicie w opinii resortu środowiska adekwatną bazą do jej liczenia powinna być temperatura, dlatego że w przypadku wód chłodniczych, które są wykorzystywane przez energetykę zawodową, przez przedsiębiorstwa energetyczne, efekt, który te wody powodują w środowisku, jest związany przede wszystkim z temperaturą. I zgadzamy się również z posłami, że ograniczenie temperatury tych wód do 26^oC nie oznacza zagrożenia dla środowiska, dlatego wprowadzamy taką cezurę. Powyżej tej temperatury zagrożenie dla stanu wody i środowiska biologicznego w wodzie będzie już istotne. W tym momencie Sejm odszedł od liczenia wysokości tej opłaty w zależności od ładunku zanieczyszczeń netto w wodzie. I zgadzamy się z Sejmem, że dotychczasowy sposób liczenia tego był nieadekwatny do powodowanego zagrożenia.

Jeżeli chodzi o wysokość tej stawki, to chciałbym również powiedzieć, że na etapie prac sejmowych przedstawiciele branży energetycznej obecni na posiedzeniach komisji podnosili przede wszystkim właśnie takie argumenty, iż wprowadzenie takiej stawki doprowadzi do skokowego wzrostu cen wytwarzanej energii. Podawano różnego rodzaju wielkości, następnie twierdzono, że to wprowadzi bardzo poważne zagrożenie opóźnienia procesów prywatyzacji sektora energetycznego itd. Chciałem powiedzieć, że resort środowiska jest odpowiedzialny przede wszystkim za stan środowiska naturalnego i my nie rozszerzamy zakresu tej dyskusji, chociaż analizowaliśmy wszystkie aspekty, odnosząc się do stanowiska Sejmu.

Chciałbym również wyraźnie podkreślić, że wprowadzenie takiej opłaty w naszej ocenie nie wpłynie skokowo na wzrost cen energii. Są różne szacunki; może to być wzrost w granicach kilku procent, około 4%, taki wskaźnik podaje zresztą Ministerstwo Skarbu Państwa. Ale efekt finansowy dotyczący przedsiębiorstw będzie odczuwalny dopiero w roku 2003. To nie jest tak, jak twierdzą przedstawiciele sektora energetycznego, że te opłaty będą płacone w przyszłym roku. To jest po prostu legislacyjnie, formalnie niemożliwe. Bo jeżeli ta ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2001 r., to zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej minister środowiska będzie zobowiązany do przygotowania projektu rozporządzenia Rady Ministrów w tej sprawie, które będzie mogło być opublikowane dopiero w przyszłym roku, w 2001 r., a wejdzie w życie w 2002 r., więc ta opłata będzie obowiązywała w 2002. A w związku z tym, że opłaty za okres korzystania ze środowiska są płacone z dołu, faktycznie przedsiębiorstwa będą ponosiły te opłaty dopiero w roku 2003, a za rok 2002. A więc nie jest tak, że skutki dla sektora finansów publicznych będą odczuwalne w roku 2001, w przyszłym roku budżetowym.

Chciałem się jednoznacznie się opowiedzieć za utrzymaniem propozycji przedłożonej przez Sejm. Biorąc pod uwagę punkt widzenia resortu środowiska, w znaczny sposób wpłynie to na poprawę jakości wód w naszym kraju. Ponadto robimy tu już krok do przodu - dostosowujemy się do pewnych wymogów dyrektywy ramowej, która będzie nakładała na nas obowiązek wyraźnego określenia, że podmioty korzystające ze środowiska ponoszą pełne koszty z tym związane. I takie jest zdanie resortu. Chciałbym tu jednoznacznie opowiedzieć się za propozycją Sejmu, dlatego że jest ona bardzo wyważona. Ponadto, zgodnie z interesami ochrony środowiska w naszym kraju, które są niezwykle ważne - Unia Europejska wzięła je w ostatnim czasie pod lupę - jest to dostosowanie jakości stanu wód w przyszłości, przy skromnych zasobach wodnych, do wymogów, standardów Unii Europejskiej. Dziękuję bardzo.

Proszę o pozostanie, Panie Ministrze.

Pani senator Ferenc, pan senator Bachleda, później pan senator Kruszewski.

A jak zamierza się Rada Ministrów wywiązać z postanowień art. 79 ust. 4? Bo nie za bardzo widzę taką możliwość.

(Głos z sali: Pytanie!)

W tym momencie muszę przerwać, przepraszam.

(Senator Genowefa Ferenc: Ale chciałabym zadać pytanie.)

Ja od razu odpowiem na pytanie dotyczące komisji kodyfikacyjnych. Otóż do tej pory było tak, że te komisje działały na podstawie samoistnych uchwał Rady Ministrów i przewidujemy, że nadal mogą tak działać. Ten przepis jednak zakłada, że one będą tworzone na podstawie innych przepisów. Może to oznaczać, że zaprzestaną działalności komisje utworzone na podstawie uchwał i zostaną powołane na nowo na podstawie przepisów wynikających z tej ustawy, czyli byłaby to kwestia dotycząca regulowania pewnego obszaru tworzenia prawa. Ale równie dobrze można sobie wyobrazić funkcjonowanie tych samych komisji jeszcze przez dłuższy okres, na podstawie dotychczas obowiązującej podstawy prawnej, czyli w oparciu o uchwałę Rady Ministrów.

Proponuję, aby w tej chwili odpowiadał na pozostałe pytania pan minister Rudnicki, a pan przygotuje się dokładniej w tej części.

Odpowiadając na pytanie pani senator chciałbym może uszczegółowić informację dotyczącą tej opłaty. Mianowicie mamy taką sytuację, że Sejm zaproponował opłatę kalkulowaną w następujący sposób. Za 1 m³ odprowadzanych wód chłodniczych będzie obowiązywało 0,2% najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę. Z kolei Wysoki Senat zaproponował, ażeby to był 1 dam, nie 1 m³, tylko 1 dam, czyli 1 tysiąc m³. Następnie chciałbym wskazać, że kolejny paragraf tej ustawy stanowi, iż zwolnienie z opłat obowiązuje w momencie, kiedy zużyte wody chłodnicze wprowadzane są do wody o temperaturze nieprzekraczającej 26^oC. A więc faktycznie będzie taki stan, że energetyka zawodowa, przedsiębiorstwa branży energetycznej będą ponosiły tę opłatę, praktycznie rzecz biorąc, w miesiącach letnich, o ile będzie wtedy ciepło, kiedy temperatura wody będzie na tyle wysoka, że dodanie około 8, 10^oC z obiegu chłodniczego podniesie temperaturę zrzucanych wód chłodniczych powyżej tych 26^oC. A przez większość miesięcy, przez większą część roku przedsiębiorstwa nie będą wnosiły żadnych opłat. Takie uszczegółowienie jest chyba istotne. Niezwykle ważne jest również to, że jeżeli Wysoka Izba uznałaby za stosowne utrzymać tę poprawkę komisji, czyli stwierdzić, że opłata będzie ponoszona za 1 dam, a nie za 1 m³, to praktycznie spowoduje to - my dokonaliśmy szacunków, analiz związanych z obecnie wnoszonymi opłatami - zamrożenie opłat przez kolejne lata na poziomie obecnym albo nawet ich obniżenie. Jeśli byłby to 1 dam, to Wysoka Izba praktycznie wprowadziłaby zasadę, że to jest stawka maksymalna.

Ponadto chciałbym powiedzieć, że ten 1 m³, czyli realnie 1 zł 40 gr, to jest stawka maksymalna. Od Rady Ministrów będzie zależało, jaka faktycznie stawka będzie w danym roku. Nie musi to przecież być stawka maksymalna. Minister środowiska przygotuje propozycję i Rada Ministrów podejmie decyzję o wysokości stawki. A kiedy to będzie 1 dam, zgodnie ze stanowiskiem Senatu, to praktycznie Rada Ministrów będzie ubezwłasnowolniona, bo żeby utrzymać opłaty na obecnym poziomie, będzie musiała zawsze stosować stawkę maksymalną.

Chciałbym powiedzieć, że taka sytuacja naprawdę nie doprowadzi, w ocenie resortu środowiska, do jakichś wyjątkowych problemów w branży energetycznej. Według mojej oceny takie twierdzenie, wysuwane ze strony branży energetycznej, nie jest tak do końca oparte na rzetelnej analizie tego stanu, o którym ja mówię. Chciałbym więc uspokoić panią senator, że w naszej ocenie nie doprowadzi to do jakichś wyjątkowych problemów w branży energetycznej i w ciągu najbliższych dwóch lat nie doprowadzi do wzrostu cen energii, a już na pewno nie o 75%.

Panie Marszałku, odpowiadam na pytanie dotyczące art. 79 ust. 4, delegacji do wydania wykazu przepisów uchylonych. Otóż to jest poprawka poselska. Jak rozumiem, jej celem było to, żeby obywatel nie był zmuszony do wyszukiwania, które akty zostały uchylone, tylko mógł korzystać z materiału przygotowanego przez administrację rządową. Sporządzenie takiego wykazu, który będzie miał charakter deklaratywny, jest trudnym zadaniem legislacyjnym, ale jest to do wykonania, nie przewidujemy tu jakichś kłopotów z realizacją.

Co do pytania dotyczącego art. 63, czyli środków specjalnych. Otóż my przewidujemy, że te środki będą tworzone w urzędach i izbach skarbowych. To funkcjonuje już w tej chwili, tylko po prostu niezbędne jest wydanie nowej podstawy prawnej, tak naprawdę do utrzymywania, a nie tworzenia tych środków. Te środki są wykorzystywane w sposób, który nie do końca da się przewidzieć na początku roku, przy tworzeniu budżetu, ponieważ pełne finansowanie z budżetu tych kosztów jest niezasadne i właściwie trudne do zaplanowania, bo w momencie tworzenia budżetu nie jest znany planowany rozmiar działań egzekucyjnych podejmowanych na wniosek wierzycieli. To jest liczba, której się nie da określić, i stąd konieczność istnienia tego rodzaju środków. Jak mówię, one już istnieją, tylko do ich istnienia od 1 stycznia niezbędne jest utworzenie nowej podstawy prawnej.

Dziękuję bardzo.

Panie Ministrze, ja też będę miał pytanie odnośnie do spraw związanych z ochroną środowiska. Mianowicie chodzi mi o zwolnienie z opłat. W art. 56c w pkcie 3 jest zapis: “dla potrzeb energetyki wodnej pod warunkiem zwrotu takiej samej ilości wody o co najmniej nie gorszej jakości, w odległości do jednego km od miejsca jej poboru”. Pytanie jest takie: czy nie wystarczyłoby to zdanie do przecinka? A jeżeli już odległość, no to powiedzmy do 2 km. Patrzę na nasze góry, wiem, jak to wygląda; chodzi mi o to, żeby Bieszczady mogły skorzystać z budowy małych elektrowni wodnych.

I teraz pkt 4 - dla potrzeb związanych z wytwarzaniem energii cieplnej lub elektrycznej pod warunkiem, że jest to woda powierzchniowa lub podziemna zużywana zwrotnie. Lepiej byłoby to dopisać i skreślić pkt 5, w którym chodzi o pompy cieplne, bo przecież wiadomo, że pompy cieplne wtedy wytwarzają energię cieplną. Wydaje mi się, że to byłoby słuszniejsze, jako że całość operacji cieplno-energetycznych zawieralibyśmy w pkcie 4. Następne punkty uzyskałyby taką numerację, jaka im przypada po skreśleniu tego punktu. Dziękuję bardzo.

Dziękuję.

(Senator Franciszek Bachleda-Księdzularz: Tak, tak.)

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, prosiłbym pana senatora jeszcze o uszczegółowienie tego wniosku dotyczącego pktu 3.

Strona 22. Wydaje mi się, że ten kilometr - bo mam rozeznanie w elektrowniach wodnych jako szef Komisji Ochrony Środowiska, zwiedzaliśmy przecież niejedną - to jest za mało do tego, aby stwarzać warunki do budowania małych elektrowni wodnych w górach, na potokach górskich. Uważam, że wystarczyłoby to zdanie do przecinka, a nawet zapisanie tego, że chodzi o to, by ta woda była zrzucana do tej samej zlewni, do tego samego potoku, do tego samego cieku wodnego - przepraszam, że tak to nazywam. To byłby warunek dla mnie wystarczający, ponieważ i tak w pozwoleniu wodnoprawnym te warunki są dokładnie określane. Półtora kilometra to moim zdaniem troszkę za mało dla potrzeb małych elektrowni wodnych.

To jest szczegółowa kwestia, co do której teraz trudno się wypowiedzieć. Jeżeli to zdanie pana senatora jest oparte na jakichś doświadczeniach w pracy tej komisji, jeżeli to jest zasadne, no to w tym momencie ja mogę to przyjąć. Wydaje mi się, że jeżeli to zracjonalizuje stosowanie tego artykułu i nie ma innych powodów, dla których tak nie powinno być, to proszę bardzo.

(Senator Franciszek Bachleda-Księdzularz: Zgłoszę poprawkę.)

Ja będę miał pytanie chyba do pana ministra Zdrady. Chodzi o art. 34, dotyczący ustawy o szkolnictwie wyższym. Panie Ministrze, w art. 42 tejże ustawy jest określenie, że minister w drodze rozporządzenia określi warunki, jakim powinna odpowiadać uczelnia. Jest to pewna nowelizacja w stosunku do uprzedniego art. 42, który jest w tej chwili wykreślony z tejże ustawy. Dodane jest takie zdanie, że minister określi formę zatrudnienia, a także proporcje tych pracowników do liczby studentów na danym kierunku studiów. I tu moje pytanie: z czego bierze się to rozszerzenie? Wiemy, w Polsce mamy około dwunastu tysięcy profesorów i milion pięćset tysięcy studentów, wypada więc ponad tysiąc studentów na jednego profesora. Czy tu chodzi o określenie jakiejś proporcji? Czy nie można tego było zostawić do ustaleń autonomicznych uczelni? Jaki był cel wprowadzenia tego zapisu, będącego rozszerzeniem tego starego art. 42? Dziękuję bardzo.

(Senator Zbigniew Kruszewski: Jeżeli tak, to przepraszam.)

Dziękuję bardzo.

(Wicemarszałek Marcin Tyrna: Do którego ministra pan się zwraca?)

…zakres związany z art. 77⁴. Wyłączono do rozporządzeń tylko kwestię podróży służbowych. Pozostawiono zaś w ustawie nowelizowanej regulację w drodze zarządzenia najniższych wynagrodzeń za pracę pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy oraz przypadków, w których mimo niewykonywania pracy w takim wymiarze pracownikowi przysługuje najniższe wynagrodzenie. Chciałem spytać, czy pozostawienie tego jako zarządzenia jest celowe, czy też mamy uznać, że cała dotychczasowa treść art. 77⁴ wymaga zmiany, to wydawanie aktów przez ministra pracy i polityki socjalnej, zmiany z zarządzenia na rozporządzenie. A jeżeli zarządzenie, to dlaczego pozostaje zarządzenie? Bo jednak w myśl konstytucji nie jest to sprawa wewnętrzna, ale ergo omnes skutkująca.

Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.

Pani Senator, chciałem podkreślić, że ten zapis wcale nie zwalnia pracodawcy z zapewnienia odpowiednich warunków. Nie jest to jedyny sposób finansowania stworzenia odpowiednich warunków pracy. Po prostu winny być określone kierunki wydatkowania środków finansowych pochodzących ze środków specjalnych i one zostały wskazane, ale to nie oznacza, że jest to źródło wyłączne. Nie ma tutaj konfliktu z koniecznością zapewnienia przez pracodawcę odpowiednich warunków.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Janusz Niedziela: Ale…)

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Janusz Niedziela: Tak.)

Otóż w tej chwili również jest taka regulacja w art. 77, czyli w ordynacji podatkowej, że minister finansów może określić w drodze zarządzenia. Tu jest tylko kwestia opisu, że minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić w drodze rozporządzenia, i są też wytyczne w tym zakresie.

Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.

Jeżeli chodzi o stan prac nad ustawą - Prawo wodne, to niestety jest to jedyna ustawa, która budzi nasz niepokój. Mianowicie ustawa została przekazana do Sejmu w styczniu bieżącego roku, została powołana podkomisja do spraw prac nad tą ustawą, składająca się z posłów będących członkami dwóch połączonych komisji: Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, i niestety można powiedzieć, że podkomisja nie podjęła żadnych prac merytorycznych nad tą ustawą. Odbyły się dwa spotkania, jeżeli dobrze pamiętam, ostatnie w lipcu. Nieprowadzenie prac nad tą ustawą przez podkomisję sejmową było przedmiotem bardzo zdecydowanych wystąpień do pana marszałka Sejmu i do przewodniczących komisji. Z tego, co mi wiadomo, prawie połowa składu posłów członków tych dwóch komisji wystąpiła w zeszłym tygodniu na podstawie Regulaminu Sejmu do przewodniczących dwóch komisji, Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z wnioskiem o zwołanie nadzwyczajnego posiedzenia tej podkomisji. Prawdopodobnie odbędzie się ono w dniu jutrzejszym. Przewodniczący tej podkomisji nie chciał zwoływać posiedzenia podkomisji, zaniechał pracy z powodów praktycznie niewyjaśnionych. Na wniosek prawie połowy składu posłów tych dwóch komisji w dniu jutrzejszym, jeżeli dobrze pamiętam, odbędzie się nadzwyczajne posiedzenie tej podkomisji, którego przedmiotem ma być usprawnienie prac podkomisji nad prawem wodnym. Jest to ta ustawa, za którą Polska jest niestety oceniana negatywnie. My jako resort jesteśmy od ponad roku przygotowani do wprowadzenia tej ustawy w życie.

Dziękuję panu, Panie Marszałku.

Ja chciałem powrócić jeszcze do problematyki wód chłodniczych, która jest bardzo związana z bezpieczeństwem energetycznym naszego kraju. Pytanie pierwsze. Na jakiej podstawie przyjęto wartość 1 zł 40 gr za 1 m³ zrzutu wód chłodniczych? Dlaczego zadaję to pytanie? Ponieważ wielokrotnie stwierdziłem, że nie ma głębokich podstaw prawnych, ekonomicznych w przypadku ustalania przez Ministerstwo Środowiska opłat i kar za zrzut ścieków. Tak więc konkretyzuję pytanie: skąd ta wielkość 1 zł 40 gr?

Drugie pytanie jest następujące. Wbrew temu, co się powszechnie sądzi, mamy w Polsce wysokie koszty produkcji prądu elektrycznego. Wysokie, a nie niskie. Wobec przewidywanego w przyszłości swobodnego dostępu do naszych sieci energetycznych, third pact access, jest groźba, że chyba będziemy przegrywać wojnę konkurencyjną z dostawcami energii z Unii Europejskiej. I pytanie konkretyzuję w sposób następujący: jakie będą skutki ekonomiczne tego typu opłat? Czy oszacowano, o ile procent wzrośnie koszt produkcji 1 kWh w tych elektrowniach, które będą poddane skutkom tejże nowej regulacji prawnej? Dziękuję uprzejmie.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Odpowiadając na to pytanie, chciałbym jeszcze raz podkreślić, że zaproponowana stawka jest stawką maksymalną i to od Rady Ministrów będzie zależało, jaka stawka faktycznie będzie obowiązywała. Jeszcze raz chciałbym powiedzieć, że utrzymanie przez Wysoką Izbę propozycji komisji zmieniającej tę stawkę, która została zaproponowana przez posłów w Sejmie, doprowadzi do takiej sytuacji, że maksymalny poziom, który będzie mogła przyjąć Rada Ministrów, będzie prawdopodobnie niższy od obecnie ponoszonych opłat. A zatem jeżeli Rada Ministrów na podstawie propozycji komisji ustaliłaby maksymalna opłatę, to ona byłaby niższa niż obecnie obowiązująca. Propozycja Sejmu idzie w tym kierunku, żeby wprowadzić stawkę maksymalną, pozostawiając Radzie Ministrów możliwość elastycznego jej ustalania na podstawie corocznej oceny kondycji sektora energetycznego, na podstawie skutków ekonomicznych, na podstawie efektu ekologicznego. Rada Ministrów, podejmując taką decyzję, będzie przecież musiała analizować całość problematyki związanej z funkcjonowaniem tych opłat w systemie ekonomicznym, z kondycją przedsiębiorstw energetycznych. Jestem przekonany, że każda decyzja Rady Ministrów będzie decyzją rozważną, uwzględniającą te argumenty natury ekonomicznej, które państwo senatorowie podnoszą, a które biorą się z troski o kondycję sektora energetycznego. Rada Ministrów na pewno weźmie je pod uwagę i wprowadzana stawka tak właśnie będzie skalkulowana.

Ja chcę raz jeszcze powiedzieć, że ta nowa stawka będzie płacona dopiero w roku 2003. Jeżeli ta ustawa wejdzie w życie 1 stycznia przyszłego roku, to przedsiębiorcy zapłacą opłaty według nowej stawki dopiero w roku 2003 za rok 2002. I nie jest oczywiście przesądzone, że według takiej stawki, bo to jest stawka maksymalna, skalkulowana na podstawie obecnie funkcjonującego systemu opłat.

Ponadto dyrektywa ramowa, którą my jesteśmy zobowiązani transponować do prawa polskiego, ustala, że użytkownicy środowiska ponoszą pełne koszty związane z użytkowaniem środowiska. Zmieniamy więc również bazę liczenia. W jednej z dyrektyw jest wyraźnie wskazane, jaka temperatura wody jest temperaturą maksymalną dla utrzymania życia biologicznego w wodach. Jeżeli nie będziemy uwzględniali temperatury, ale wartość zanieczyszczeń netto, no to wówczas będziemy mieli taką sytuację, że woda o wyższej temperaturze zrzucana z obiegów chłodniczych może poważnie zagrozić życiu biologicznemu w wodach, w rzece na przykład. Popieramy więc tę propozycję sejmową. Uważamy, że to jest racjonalne podejście do problemu.

Dziękuję bardzo.

W naszej ocenie nie będzie to miało wpływu na zachowanie się zakładów energetycznych w taki sposób, jak pan senator podnosi. Ja chciałem przy tym powiedzieć, że opłaty ekologiczne są bardzo ważnym elementem instrumentów ekonomiczno-finansowych ekorozwoju. Bez tych opłat w ciągu najbliższych kilku lat praktycznie nie będzie możliwe finansowanie inwestycji ekologicznych w takim zakresie, jaki wynika z polityki ekologicznej państwa i z programu wdrożeniowego norm prawa Unii Europejskiej do systemu krajowego. A zatem bez rozwiniętego systemu opłat nie będziemy mogli spełnić kryteriów naszego członkostwa w Unii Europejskiej.

Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemówień senatorów, o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców, a przede wszystkim o obowiązku składania podpisanych wniosków o charakterze legislacyjnym do marszałka Senatu. Wnioski te muszą być złożone na piśmie do zamknięcia dyskusji nad daną ustawą.

Po wysłuchaniu odpowiedzi pana ministra chciałbym powiedzieć, że z niecierpliwością oczekujemy na nowe prawo wodne, na ustawę, która jest bardzo nam potrzebna. Wydaje mi się, że praca nad nią przedłuża się w nieskończoność, co w zasadzie stawia nas w niezbyt dobrym świetle na forum europejskim. Dlatego też bardzo proszę, zwracam się do ministerstwa z prośbą o przyspieszenie prac. Ucieszyła mnie informacja, że w podkomisji nastąpiły zmiany, i że być może już niedługo będziemy pracować nad tą ustawą. Oby tak było.

Mam poprawkę do art. 19 pkt 6, gdzie w dodanym art. 56c ust. 1 mówi się o zwolnieniach z opłat. W pkcie 3 jest tu wymieniony pobór wody dla potrzeb energetyki wodnej pod warunkiem zwrotu takiej samej ilości wody o co najmniej nie gorszej jakości. Uważam, że tyle wystarcza i proponuję skreślić część zdania po przecinku: w odległości do 1 km od miejsca jej poboru.

Uważam, że przy wydawaniu pozwolenia wodno-prawnego wszelkie te zasady zostaną określone i jeżeli już powinno być jakieś dalsze ograniczenie, to byłaby to, jak już mówiłem, konieczność powiedzenia, że tę wodę się odprowadza do tego samego dorzecza albo do tego samego cieku wodnego. Po konferencji w Hadze powinniśmy bowiem zwracać uwagę na rozwój energetyki odnawialnej. Jest dla nas bardzo istotne, abyśmy dotrzymali ustaleń związanych z ochroną klimatu, jest to konieczne, a ten punkt mógłby wpływać na ograniczenie rozwoju energetyki odnawialnej.

Jestem przekonany, że państwo senatorowie będą popierać moje poprawki z tego choćby względu, że chcemy wypełniać nasze zobowiązania wynikające z podpisanych umów międzynarodowych, z konwencji na rzecz energii odnawialnej. Jest to konieczne, jest to zgodne z europejskim trendem, przepraszam za nieładne słowo, a przede wszystkim związane z koniecznością postawienia znaku stopu dla zmian klimatu. Pamiętamy niedawną konferencję, właśnie tę w Hadze, o której wspomniałem. Uważam, że w ten sposób postępując możemy dotrzymać kroku normom europejskim. Dziękuję serdecznie, Panie Marszałku.

Ustawa, którą w tej chwili omawiamy wprowadza art. 19 zmiany w art. 56 ustawy - Prawo wodne.

Art. 56 pkt 10 ustawy z dnia 30 listopada 2000 r. wprowadza jednostkowe stawki opłat wynoszące… Mówi się tu, że maksymalna stawka opłaty za pobór wody podziemnej nie może być wyższa niż 10‰ najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników. A to powoduje wzrost jednostkowej stawki opłaty, przy stawkach opłat obowiązujących w roku 2000 oraz najniższym wynagrodzeniu w bieżącym roku wynoszącym 700 zł, z wielkości 0,196 zł za metr sześcienny do 7 zł za metr sześcienny, co oznacza, że wzrasta ona aż trzydzieści pięć tysięcy siedemset czternaście razy.

I dalej mówi się, że maksymalna stawka opłaty za pobór wody powierzchniowej użytej do uzupełnienia obiegu zamkniętego, nie może być wyższa niż 5‰ najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników. Jednostkowa stawka opłaty wzrasta więc, przy stawkach opłat obowiązujących w roku 2000 oraz najniższym wynagrodzeniu w bieżącym roku wynoszącym 700 zł, z wielkości 0,936 zł za metr sześcienny do 3,50 zł, co stanowi wzrost o 3739%.

Na przykładzie Zespołu Elektrowni “Pątnów-Adamów-Konin” SA powiem, że przy tych opłatach tylko za zrzut wód chłodniczych trzeba by było zapłacić około 840 milionów zł rocznie, podczas gdy dotychczas wszystkie opłaty ekologiczne tego zespołu wynoszą 68 milionów zł rocznie. Dodam, że eksperci z BAK policzyli również, ile by to kosztowało w tych sezonach, kiedy podgrzewanie wody jest bardzo nadmierne, a więc w lecie. Kosztowałoby to 300 milionów zł, co też ma wymiar tragiczny, tyle że śmierć byłaby powolniejsza.

Wprowadzenie tych stawek dla wymienionych elektrowni spowoduje też wzrost cen energii w granicach 50-75%, a dla całego sektora energetycznego - 15-20%.

I jeszcze jedno. Pan senator Jarmużek był uprzejmy zapytać o relacje kosztów węgla i gazu. Dodam, że pojawiła się również i taka informacja, chciałbym w nią absolutnie nie wierzyć, że wyśrubowanie maksymalnych opłat za środowisko dla elektrowni węglowych, chłodzonych wodami obiegu otwartego, ma je zlikwidować, ponieważ są podpisane kontrakty na gaz, na gaz, który importujemy, i za który płacimy również wielkie pieniądze. Mam nadzieję, że nie taki jest cel. Dziękuję bardzo.

Ja chciałbym się odnieść do art. 34 omawianej dzisiaj ustawy. Ten artykuł dotyczy ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. Konkretnie chodzi mi o art. 42 tejże ustawy. Artykuł ten zostaje zastąpiony artykułem o tym samym oznaczeniu, ale o zupełnie innej treści. Ustala on, że minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej, określi w drodze rozporządzenia warunki, jakim powinna odpowiadać uczelnia. I dalej znajduje się zapis, w porównaniu do poprzedniego art. 42, rozszerzony poprzez dodanie proporcji pracowników do liczby studentów na danym kierunku studiów.

Mówiłem przy okazji zadawania pytania, że w Polsce mamy dzisiaj około dwunastu tysięcy, czy ponad dwanaście tysięcy, profesorów. Jeżeli kształcimy tysiąc pięciuset studentów, to można wyliczyć, jaka to jest norma. I nie wiem, czy ustawodawcy akurat o tego typu zapis i o tego typu normę chodzi. To, że rada główna jako konsorcjum uczonych jest zainteresowana ograniczeniem liczby studentów do liczby profesorów, można sobie łatwo wytłumaczyć. Każda grupa zawodowa jest zainteresowana tym, żeby być grupą nieliczną.

Stąd chciałbym wnieść poprawkę zmierzającą do skreślenia zapisu: a także proporcję tych pracowników do liczby studentów na danym kierunku studiów. Uważam, że cały ten zapis i tak odwołuje się do decyzji pana ministra i pan minister może się do tej proporcji odnieść, jak będzie chciał, a stawianie tej sprawy tak obligatoryjnie, że już musi ją określić, moim zdaniem, akurat w tym miejscu i w tym czasie jest niewskazane. Dziękuję bardzo za uwagę. Poprawkę już składam.

Najbardziej istotnym, w moim rozumieniu, artykułem dodanym do ustawy jest art. 78 dotyczący podporządkowania czasowego niektórych jednostek wojskowych. Przypominam dyskusję, która toczyła się również w Wysokim Senacie na ten temat. Rozwiązanie pozwala na czasowe podporządkowanie tych jednostek. Dotyczy to Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych, Jednostki Wojskowej nr 1004 i jednostek podległych szefowi Biura Ochrony Rządu. Chodzi o to, żeby były one podporządkowane do 31 marca 2001 r. Stosowny artykuł ustawy dotyczący tych jednostek winien zatem wejść w życie w taki sposób, aby była zachowana ciągłość tego podporządkowania. Mowa jest o tym w art. 83. Stąd też moja prośba, którą chciałbym wyartykułować, żeby ta ustawa była przez Sejm przyjęta w takim trybie, który umożliwi wejście jej w życie.

Panie Marszałku! Chciałbym przed Wysoką Izbą poruszyć jeszcze jeden temat, który dotyczy środka specjalnego. Mówię o tym jako przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Kwestia środków specjalnych była poruszana przy ustawie o finansach, którą nie tak dawno nowelizował Wysoki Senat. Słyszeliśmy wówczas informację o tym, że środki specjalne będą ograniczone poprzez zmianę tej ustawy jedynie do placówek usytuowanych poza granicami Polski. Chodziło o placówki dyplomatyczne. Mówi o tym jednoznacznie art. 193 ustawy o finansach publicznych. Nie chcę go w tej chwili cytować, aczkolwiek mam go przed oczyma. Miałbym zatem prośbę, aby pan marszałek zechciał wystosować pismo do pana premiera z prośbą o to, aby rząd przedstawił Wysokiemu Senatowi politykę rządu wobec instytucji środka specjalnego. Pan minister na posiedzeniu komisji przedstawił pewne informacje, jednakże rząd nie zajął jednoznacznego stanowiska. Poprzez art. 63 wprowadzamy ten środek specjalny w odniesieniu do tylko jednej instytucji. Były wyrażane gorące prośby, którym Senat jednak nie uległ, bo działa on bardzo propaństwowo, na przykład w odniesieniu do inspekcji sanitarnej. Temat ten być może pojawi się jeszcze w dyskusji, więc bardzo proszę pana marszałka o to, aby zechciał skierować takie pismo.

(Senator Mieczysław Janowski: Dziękuję, przygotuję.)

Proszę bardzo, Panie Senatorze.

Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Ponieważ reprezentowałem Senat w Sejmie w związku z inną ustawą, której poprawki były rozpatrywane, niestety, nie mogłem przysłuchiwać się dyskusji, która tutaj trwała.

Cała ta ustawa jest dla mnie czymś bardzo trudnym i dziwnym, że tak powiem, bo jednym aktem nowelizuje się kilkadziesiąt ustaw. To może usprawiedliwiać tylko art. 241 ust. 6 konstytucji, w którym ustalony jest termin dostosowania do konstytucji. W tym przypadku chodzi o pewne akty wykonawcze, które były podjęte lub wydawane w drodze uchwał Rady Ministrów oraz zarządzeń ministrów itd.

Jeżeli chodzi o zmianę pierwszą w art. 76, a więc nowelizację art. 124 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, to dotyczy ona zastąpienia zapisu z regulaminu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych zapisem w rozporządzeniu Rady Ministrów. Jest to przeniesione na ten szczebel. Ale ten regulamin, wydawany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, w istocie reguluje sferę cywilnoprawnych stosunków między krajowym depozytem a funduszami emerytalnymi w zakresie typowym dla stosunków o charakterze adhezyjnym. Dlatego też przenoszenie tego na poziom aktu wykonawczego do ustawy jest, moim zdaniem, nieuzasadnione. Dodatkowo wadliwość nowego brzmienia przepisu art. 124 podkreśla treść upoważnień dla Rady Ministrów zawartych w art. 123 i 123a. Mówi się w nich, że Rada Ministrów określa ogólne warunki i maksymalne opłaty związane z wypłatami transferowymi. Regulacja ta ma typowy charakter normatywny. Wprowadzenie nowego art. 124 przez ustawę nowelizującą do ustawy nowelizowanej doprowadziłoby do takiej sytuacji, że Rada Ministrów regulowałaby: na podstawie art. 123a ogólne warunki wypłat transferowych, na podstawie art. 123 maksymalną wysokość opłat, a na podstawie znowelizowanego art. 124 szczegółowe warunki wypłat transferowych i konkretną wysokość opłat. Zakres przedmiotowy tych upoważnień jest bowiem prawie taki sam, różny jest jedynie poziom szczegółowości i charakter tych regulacji. Nie wydaje się to być trafnym ujęciem.

Jeżeli chodzi o zmianę drugą w art. 76 ustawy nowelizującej, dotyczącą art. 203 ust. 6 ustawy nowelizowanej, to norma ta związana jest z regulaminem dysponowania środkiem specjalnym Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Ten regulamin jest typowym aktem kierownictwa wewnętrznego, takim jak na przykład regulamin organizacyjny, regulamin pracy itd. Według obecnego brzmienia ustawy wydaje go prezes urzędu, a zatwierdza komitet doradczy urzędu. Wydaje się, że nie jest dostatecznie merytorycznie uzasadnione powierzenie prezesowi Rady Ministrów obowiązku jego wydawania w drodze rozporządzenia, bo prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia, zgodnie z art. 201 ust. 5, nadaje urzędowi statut i może w nim przesądzić o określonych kwestiach. Trzeba podkreślić, że takie ujęcie w tej ustawie kwestii regulaminu jest dziwne, bo równocześnie w art. 21 ust. 2 prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, przewiduje się, tak jak było dotychczas, kompetencje dla przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych i Giełd do wydawania regulaminu o takim samym zakresie przedmiotowym w stosunku do środka specjalnego KPWiG.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Polityka energetyczna to sprawa bardzo poważna. Ta sprawa dotyczy każdego z nas na co dzień. Nie do końca zdajemy sobie sprawę z tego, że dzień rozpoczynamy najczęściej od naciśnięcia wyłącznika lampki nocnej, włączenia radia, skorzystania z windy. Dlatego prognoza w tym zakresie powinna obejmować co najmniej dwadzieścia, dwadzieścia pięć lat. Tak jest na świecie, a szczególnie w Unii, na którą na okrągło się powołujemy. Mówienie, że Ministerstwo Ochrony Środowiska swoimi prognozami sięga roku 2003 czy 2004, jest po prostu mało poważne. Nie można również, w moim osobistym odczuciu, zdawać się na rozwiązania, które powstają na posiedzeniach Rady Ministrów. Rada Ministrów bowiem, choć jest to niewątpliwie organ najbardziej do tego uprawniony, jest jednak ograniczonym zbiorem ludzkim. Nie jestem przekonany, że są w niej akurat specjaliści z zakresu energetyki. To dotyczy zarówno obecnej, jak i poprzedniej kadencji. Gdyby tak bowiem było, to nie doszłoby nigdy do likwidacji elektrowni atomowej w Żarnowcu.

(Głos z sali: Nie ma jej.)

W tej debacie powinien wypowiedzieć się przede wszystkim minister gospodarki jako osoba kompetentna. Nie można bowiem bazować tylko na zdaniu ministra ochrony środowiska. Minister ten chciałby oczywiście mieć jak największe fundusze, bo musi z czegoś finansować chociażby “Klub Gaja”. Ale nie wszyscy podzielają punkt widzenia “Klubu Gaja”. Ja na przykład go nie podzielam i dlatego uważam, że stanowisko ministra gospodarki powinno mieć kluczowe znaczenie. A dopóki takiego stanowiska nie ma, dopóty wszyscy powinniśmy dążyć do tego, żeby nasza energia była jak najtańsza, żeby sprostała konkurencji z Unii Europejskiej i nie tylko z Unii, bo wszystko, co produkujemy, produkujemy przede wszystkim dzięki dostarczanej energii.

(Głos z sali: I pani senator Ferenc.)

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Janusz Niedziela: Jeżeli można, to w toku prac komisji, tym bardziej że będzie to wymagało jeszcze pewnych ustaleń z innymi resortami.)

Ja w sprawie poprawki wniesionej przez pana senatora Kruszewskiego, dotyczącej art. 42 ustawy o szkolnictwie wyższym. Otóż w tej nowelizacji skonstruowana została norma ogólna dotycząca wszystkich szkół wyższych, w przeciwieństwie do tego, co było w poprzedniej ustawie, kiedy nie było jeszcze szkół niepublicznych. Teraz jest więc norma ogólna. Upoważnienie wynika oczywiście z wymogu konstytucyjnego. Uwzględnienie w normie ogólnej również proporcji między studentami a nauczycielami akademickimi było przedmiotem zaleceń rady głównej, które obowiązywały w środowiskach akademickich tak jak wszystkie zalecenia tej rady, dopóki nie było wymogu konstytucyjnego, że tego rodzaju akty nie mogą być źródłem prawa i musi być wydane odpowiednie rozporządzenie ministra. W tej normie ogólnej uwzględniliśmy więc również to, co poprzednio nie mieściło się bezpośrednio w przepisie przywołanym przez pana senatora Kruszewskiego. Rzecz dotyczy po prostu jakości kształcenia i nie jest tu obojętne, jakie są proporcje między nauczycielami akademickimi. Takie są zalecenia rady głównej, taki jest kierunek prac nad ustawą o szkolnictwie wyższym i takie są generalne zalecenia wynikające z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada bieżącego roku. W orzeczeniu tym trybunał odniósł się do opłat za studia i stwierdził, że przy ich pobieraniu należy uwzględniać również to, czy są zapewnione właściwe warunki kształcenia. A dla zapewnienia właściwych warunków kształcenia podstawowe i decydujące znaczenie ma właśnie liczba nauczycieli akademickich na studiach.

Wysoka Izbo, informuję, że ponieważ w trakcie dyskusji zostały zgłoszone wnioski o charakterze legislacyjnym, zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu, proszę Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisję Ustawodawczą o ustosunkowanie się do przedstawionych w toku debaty nad tym punktem wniosków i przygotowanie wspólnego sprawozdania w tej sprawie.

Informuję również, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych zostanie przeprowadzone po przerwie.

71. posiedzenie Senatu RP, spis treści, dalsza część stenogramu