8 maja 2000 r.

oraz

Marszałek Senatu w dniu 13 marca 2000 r. - zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu - skierowała projekt ustawy do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w celu rozpatrzenia go w pierwszym czytaniu.

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw.

W ustawie z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160. poz. 1060) wprowadza się następujące zmiany:

1. tytuł ustawy otrzymuje brzmienie:
   "Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o wyborze wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
2. w art. 1 i w art. 2 w ust. 1 po wyrazach "sejmików województw" dodaje się wyrazy "oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
3. w art. 2 w ust. 2 skreśla się wyrazy "do każdego z organów";
4. w art. 4 po wyrazie "rad" dodaje się wyrazy "oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
5. w art. 5 po wyrazie "rady" dodaje się wyrazy "oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta" oraz wyrazy "tej rady" zastępuje się wyrazami "danej jednostki samorządu terytorialnego";
6. art. 7 otrzymuje brzmienie:
   "Art. 7. 1. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) do danej rady przysługuje osobie mającej prawo wybierania do tej rady.
   2. Wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta może być wybrana osoba, której przysługuje prawo wybierania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, jeżeli najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.";
7. po art. 8 dodaje się art. 8a w brzmieniu:
   "Art. 8a. Kandydat na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta nie może jednocześnie kandydować do rady, o której mowa w art. 3.";
8. w art. 11 w ust. 1 w pkt 6 po wyrazach "do rad" dodaje się wyrazy "oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
9. w art. 12 w ust. 1 w pkt 8 po wyrazach "do rad" dodaje się wyrazy "oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
10. w art. 13:
    a) w pkt 1 po wyrazie "radnych" dodaje się wyrazy ", wójta, burmistrza lub prezydenta miasta",
    b) w pkt 5 skreśla się wyrazy "do rady";
11. w art. 18:
    a) w ust. 1 wyrazy "zarząd gminy" zastępuje się wyrazami "terytorialna komisja wyborcza",
    b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
    "2. W skład komisji wchodzi od 5 do 9 osób.";
12. w art. 19:
    a) w ust. 1 wyraz "rady" zastępuje się wyrazami" jednostki samorządu terytorialnego",
    b) w ust. 6 po wyrazie "radnego" dodaje się wyrazy "lub wójta, burmistrza lub prezydenta gminy",
    c) w ust. 8 skreśla się wyrazy "na radnych";
13. w art. 25 w ust. 1 po zdaniu drugim dodaje się zdanie trzecie w brzmieniu:
    "Wybory wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zarządza się i przeprowadza jednocześnie z wyborami do rad.";
14. po art. 26 dodaje się art. 26a w brzmieniu:
    "Art. 26a. W razie konieczności przeprowadzenia wyborów wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji z przyczyn określonych w ustawach, przepis art. 26 stosuje się odpowiednio.";
15. w art. 27 w ust. 1 skreśla się wyrazy "oraz w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622 oraz z 1997 r. Nr 9, poz. 43, Nr 106, poz. 679, Nr 107, poz. 686, Nr 113, poz. 734 i Nr 123, poz. 775)";
16. w art. 30 w ust. 1 skreśla się wyrazy "do rad";
17. w art. 34 w ust. 1 po wyrazie "zarządzone" dodaje się wyrazy "oraz dla zarządzonych wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
18. w art. 51 po wyrazie "rady" dodaje się wyrazy "oraz na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta";
19. w art. 52 w ust. 1 i 3 po wyrazach "karty do głosowania" oraz w ust. 2 po wyrazach "kart do głosowania" dodaje się wyrazy "w wyborach do danej rady oraz w wyborach na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta";
20. w art. 53:
    a) w ust. 1 po wyrazach "każdej z list" dodaje się wyrazy "w wyborach do danej rady oraz liczbę głosów nieważnych i liczbę głosów ważnie oddanych na każdego z kandydatów w wyborach na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta",
    b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
    "3. Komisja sporządza w trzech egzemplarzach: protokół głosowania w obwodzie w wyborach do rad oraz protokół w wyborach na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.";
21. w art. 54:
    a) w ust. 1 w zdaniu wstępnym po wyrazach "w obwodzie" dodaje się wyrazy "w wyborach do rady",
    b) po ust. 1 dodaje się usta. 1a w brzmieniu:
    "1a. W protokole głosowania w obwodzie w wyborach na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wymienia się liczby:
    1) osób uprawnionych do głosowania,
    2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
    3) oddanych kart do głosowania,
    4) kart nieważnych,
    5) kart ważnych,
    6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,
    7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów.";
22. w art. 55 wyraz "protokołu" zastępuje się wyrazem "protokołów" oraz wyrazy "jednego z egzemplarzy protokołu" zastępuje się wyrazami "po jednym egzemplarzu protokołów";
23. w art. 56 w ust. 1 wyrazy "jeden egzemplarz protokołu" zastępuje się wyrazami "po jednym egzemplarzu protokołów";
24. po art. 64 dodaje się art. 64a w brzmieniu:
    "Art. 64a. Do protestów przeciwko wyborom wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przepisy art. 58-64 stosuje się odpowiednio.";
25. w art. 65 w ust. 1 skreśla się wyrazy "do rad";
26. w art. 66 w ust. 2 skreśla się wyrazy "na radnych";
27. w art. 71 w ust. 6 wyrazy "Zarząd gminy" zastępuje się wyrazami "Wójt, burmistrz lub prezydent miasta";
28. w art. 72 w ust. 1 w zdaniu wstępnym skreśla się wyrazy "na radnego";
29. w art. 76:
    a) w ust. 1 wyrazy "listy kandydatów zostały zarejestrowane" zastępuje się wyrazami " listy kandydatów na radnych albo kandydaci na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zostali zarejestrowani",
    b) w ust. 3 skreśla się wyrazy "na radnych",
    c) w ust. 4 wyrazy "proporcjonalnie do liczby zarejestrowanych list kandydatów" zastępuje się wyrazami "proporcjonalnie odpowiednio do liczby zarejestrowanych list kandydatów na radnych albo liczby zarejestrowanych kandydatów na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta";
30. w art. 81 w ust. 4 skreśla się wyrazy "do rad";
31. w art. 84 w ust. 2 wyrazy "lista kandydatów została zarejestrowana" zastępuje się wyrazami "lista kandydatów na radnych albo kandydat na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta został zarejestrowany";
32. tytuł Rozdziału 13 otrzymuje brzmienie: "Liczba radnych. System wyborczy.";
33. po art. 85 dodaje się art. 85a w brzmieniu:
    "Art. 85a. W skład rady wchodzą radni w liczbie:
    - dwunastu w gminach do 4.000 mieszkańców
    - trzynastu w gminach do 7.000 mieszkańców
    - czternastu w gminach do 10.000 mieszkańców
    - szesnastu w gminach do 15.000 mieszkańców
    - osiemnastu w gminach do 20.000 mieszkańców
    - dwudziestu w gminach do 40.000 mieszkańców
    - dwudziestu dwóch w gminach do 60.000 mieszkańców
    - dwudziestu czterech w gminach do 80.000 mieszkańców
    - dwudziestu pięciu w gminach do 100.000 mieszkańców
    - trzydziestu w gminach do 200.000 mieszkańców
    oraz po dwóch na każde dalsze rozpoczęte 100.000 mieszkańców, nie więcej jednak niż pięćdziesięciu radnych.";
34. po Dziale IV dodaje się Dział IVa w brzmieniu:
    "Dział IVa.
    Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Przepisy szczególne.
    Art. 181a. Wybory wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast odbywają się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów działu II dotyczących wyborów radnych w gminach liczących do 20000 mieszkańców, jeżeli przepisy niniejszego działu nie stanowią inaczej.
    Art. 181b. Okręgami wyborczymi w wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta są okręgi ustalone dla wyborów radnych rady gminy.
    Art. 181c. Wybory wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przeprowadzają obwodowe i gminne (miejskie) komisje wyborcze powołane dla wyborów do rad gmin na podstawie tych samych spisów wyborców.
    Art. 181d. Zgłoszenie kandydata na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta powinno być poparte podpisami co najmniej:
    1) 150 wyborców w gminie liczącej do 5 000 mieszkańców,
    2) 300 wyborców w gminie liczącej od 5 001 do 10 000 mieszkańców,
    3) 500 wyborców w gminie liczącej od 10 001 do 20 000 mieszkańców,
    4) 1 000 wyborców w gminie liczącej od 20 001 do 100 000 mieszkańców,
    5) 3 000 wyborców w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców.
    Art. 181e. Komitety wyborcze zgłaszające listy kandydatów w wyborach do rad gmin mogą zgłaszać również kandydatów w wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
    Art. 181f. Po zarejestrowaniu kandydatów komisja wyborcza ustala w porządku alfabetycznym wykaz kandydatów na urząd wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
    Art. 181g. 1. Jeżeli w terminie przewidzianym dla zgłoszenia kandydatów na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta nie zgłoszono co najmniej dwóch kandydatów, komisja wyborcza niezwłocznie wzywa, przez rozplakatowanie obwieszczeń, do dokonania dodatkowych zgłoszeń. W takim przypadku termin zgłaszania list kandydatów ulega przedłużeniu o 5 dni, licząc od dnia rozplakatowania obwieszczenia.
    2. Jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w ust. 1, zarejestrowany zostanie tylko jeden kandydat, wyborów w danej gminie nie przeprowadza się, a zarejestrowanego kandydata uważa się za wybranego wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta.
    3. Jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w ust. 1, nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat, wyborów w danej gminie nie przeprowadza się. O przyczynach nieprzeprowadzenia wyborów komisja wyborcza niezwłocznie powiadamia wyborców w drodze obwieszczenia, którego druk i rozplakatowanie zapewnia wójt (burmistrz, prezydent miasta) oraz wojewodę i wojewódzkiego komisarza wyborczego.
    4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do końca kadencji pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów.
    Art. 181h. 1. W wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wyborca oddaje głos na określonego kandydata, stawiając znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska wybranego kandydata.
    2. Jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak "x" w kratce z lewej strony obok dwóch lub więcej kandydatów lub nie postawiono znaku "x" w kartce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata, to głos taki uważa się za nieważny.
    3. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu.
    Art. 181i. 1. Wyboru wójta, burmistrza lub prezydenta miasta dokonuje się bezwzględną większością głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, przeprowadza się drugą turę głosowania.
    2. W drugie turze głosowania biorą udział dwaj kandydaci, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów i nie wycofali kandydatury. Jeżeli w pierwszym głosowaniu dwóch lub więcej kandydatów otrzymało kolejno równą liczbę głosów uprawniającą do kandydowania w drugiej turze, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów, w których kandydat uzyskał kolejno największą liczbę głosów. Jeśli i ta liczba byłaby równa, rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego komisji w obecności członków komisji i pełnomocników.
    Za wybranego wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta w drugiej turze głosowania uznaje się tego kandydata, który uzyskał większą liczbę ważnie oddanych głosów.
    4. Jeżeli spośród dwóch kandydatów, o których mowa w ust. 2, przed drugą turą głosowania pozostałby tylko jeden kandydat, do udziału w drugiej turze głosowania dopuszcza się następnego kandydata, który w pierwszym głosowaniu uzyskał kolejno największą liczbę ważnych głosów i nie wycofał swojej kandydatury, przepis ust. 2 zdanie drugie i trzecie stosuje się odpowiednio.
    5. Jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w ust. 4, przed drugą turą pozostałby tylko jeden kandydat, głosowania nie przeprowadza się, a za wybranego uważa się tego kandydata.
    Art. 181j. 1. W zestawieniu wyników głosowania sporządzanym przez gminną (miejską) komisję wyborczą wymienia się odpowiednio liczby:
    1) osób uprawnionych do głosowania,
    2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
    3) oddanych kart do głosowania,
    4) kart nieważnych,
    5) kart ważnych,
    6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności,
    7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów.
    2. Na podstawie zestawienia, zgodnie z przepisem art. 181i, komisja stwierdza, kto został wybrany wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta albo stwierdza, że żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej większości głosów oraz podaje nazwiska kandydatów, którzy są uprawnieni do udziału w drugiej turze głosowania.";
35. po art. 182 dodaje się art. 182a w brzmieniu:
    "Art. 182a. 1. Wojewódzki komisarz wyborczy, na podstawie protokołów z wyborów sporządzonych przez właściwe organy wyborcze, podaje do publicznej wiadomości, w formie obwieszczenia, wyniki wyborów wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast na obszarze województwa.
    2. Przepis art. 182 ust. 2 stosuje się odpowiednio.";
36. w art. 184 w ust. 1 po wyrazach "do rad" dodaje się wyrazy "oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast";
37. w art. 190 po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:
    "3a) wyboru na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,";
38. po Rozdziale 37 dodaje się Rozdział 37a w brzmieniu:
    "Rozdział 37a.
    Opróżnienie stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji.
    Art. 191a. 1. Opróżnienie stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji następuje wskutek:
    1) odmowy złożenia ślubowania,
    2) pisemnego zrzeczenia się stanowiska,
    3) utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów,
    4) prawomocnego wyroku sądu, orzeczonego za przestępstwo popełnione z winy umyślnej,
    5) śmierci,
    6) uznania, na wniosek wojewódzkiego komisarza wyborczego, przez radę gminy trwałej niezdolności do sprawowania stanowiska ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 ustawowego składu rady,
    7) odwołania przez wyborców w drodze referendum,
    8) odwołania w trybie art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,
    9) zmian w podziale terytorialnym państwa, o których mowa w art. 197 ust. 1 pkt 1 i 4.
    2. O spełnieniu przesłanki określonej w ust. 1 przewodniczący rady gminy zawiadamia wojewodę oraz wojewódzkiego komisarza wyborczego, który niezwłocznie stwierdza opróżnienie stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Przepis art. 190 ust. 2 oraz art. 191 stosuje się odpowiednio.
    3. W przypadku opróżnienia stanowiska z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 1 - 8, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jego obowiązki pełni przewodniczący rady.
    4. W przypadku opróżnienia stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z przyczyny określonej w ust. 1 pkt 9, zasady wykonywania obowiązków przez dotychczasowego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do czasu objęcia obowiązków przez wójta burmistrza lub prezydenta nowej jednostki samorządu terytorialnego określają przepisy wprowadzające zmiany w podziale terytorialnym.";
39. w art. 195 oraz w art. 196 w ust. 1 po wyrazie "przedterminowe" dodaje się wyrazy "do rad";
40. po art. 196 dodaje się art. 196a w brzmieniu:
    "Art. 196a. 1. W razie opróżnienia stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji z przyczyn określonych w art. 191a ust. 1 pkt 1-8 przeprowadza się wybory przedterminowe.
    2. Wybory przedterminowe przeprowadza się na zasadach i w trybie przepisów ustawy w ciągu trzech miesięcy od dnia stwierdzenia opróżnienia stanowiska wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przed upływem kadencji.
    3. Kadencja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wybranego w wyborach przedterminowych upływa z dniem zakończenia kadencji rad wybranych w wyborach zarządzonych na podstawie art. 25.
    4. Wyborów przedterminowych nie przeprowadza się, jeżeli ich data przypadałaby w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji rad.".

1. w art. 11 w ust. 2 po wyrazach "rady gminy" dodaje się wyrazy " i jej liczebność oraz zasady i tryb przeprowadzania wyborów wójta lub burmistrza";
2. w art. 12 w ust. 1 po wyrazach "rady gminy" dodaje się wyrazy "lub wójta, burmistrza";
3. w art. 13 po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
   "4. Referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza przed upływem kadencji przeprowadza się na wniosek mieszkańców lub rady gminy, na zasadach określonych w ust. 1 i 2, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy od dnia wyborów lub od dnia ostatniego referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza przed upływem kadencji.";
4. skreśla się art. 14;
5. art. 17 otrzymuje brzmienie:
   "Art. 17. 1. Uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy składu rady, chyba że ustawa stanowi inaczej.
   2. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego.";
6. w art. 18:
   a) skreśla się ust. 1,
   b) w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
   "2) przyjmowanie sprawozdań z działalności wójta lub burmistrza,",
   c) w ust. 2 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
   "3) powoływanie i odwoływanie - na wniosek wójta lub burmistrza - skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu,",
   d) w ust. 2 pkt 10 skreśla się;
7. w art. 18 w ust. 2 w pkt 4 i w pkt 9 w lit. a), b), d), g) oraz w lit. i), w art. 18a w ust. 1 i 3, w art. 20 w ust. 3, w art. 41 w ust. 2, w art. 47 w ust. 2, w art. 52 w ust. 1 i 2, w art. 60, w art. 61 w ust. 3, w art. 90 w ust. 2 użyty w różnych przypadkach wyraz "zarząd" zastępuje się użytymi w odpowiednich przypadkach wyrazami "wójt lub burmistrz";
8. w art. 18a w ust. 2 skreśla się wyrazy ", oraz będących członkami zarządu";
9. w art. 19 skreśla się ust. 3;
10. w art. 21 skreśla się ust. 2;
11. po art. 22 dodaje się art. 22a w brzmieniu:
    "Art. 22a. Mandatu radnego gminy nie można łączyć z mandatem posła i senatora.";
12. w art. 24a skreśla się ust. 3;
13. w art. 24h w ust. 5 wyrazy "przewodniczącemu zarządu gminy" zastępuje się wyrazami "wójtowi lub burmistrzowi";
14. w art. 26:
    a) ust. 1 otrzymuje brzmienie;
    "1. Organem wykonawczym gminy jest wójt albo burmistrz (prezydent miasta) wybierany na trwającą 4 lata kadencję, która rozpoczyna i kończy się wraz z kadencją rady gminy.",
    b) skreśla się ust. 2,
    c) w ust. 3 i 4 wyrazy "przewodniczącym zarządu" zastępuje się wyrazami "organem wykonawczym";
15. po art. 26 dodaje się art. 26a w brzmieniu:
    "Art. 26a. Wójt lub burmistrz może powołać oraz odwołuje nie więcej niż trzech swoich zastępców.";
16. art. 27 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 27. Sprawowania funkcji wójta lub burmistrza oraz zastępcy wójta lub burmistrza nie można łączyć z mandatem posła albo senatora oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej.";
17. art. 28 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28. Do wójta lub burmistrza stosuje się odpowiednio przepisy art. 24e - 24h i art. 25 ust. 1.";
18. art. 28a otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28a. 1. Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi lub burmistrzowi absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza, chyba że po zakończeniu roku budżetowego wójt lub burmistrz został odwołany z innej przyczyny. Przed podjęciem uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi lub burmistrzowi absolutorium rada gminy zapoznaje się z wnioskiem i opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3.
    2. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza z przyczyny określonej w ust. 1 na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi lub burmistrzowi absolutorium.
    3. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 2, rada gminy zapoznaje się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi lub burmistrzowi absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta lub burmistrza.
    4. Uchwałę, o której mowa w ust. 2, rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.";
19. art. 28b otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28b. 1. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza z przyczyny innej niż nieudzielenie wójtowi lub burmistrzowi absolutorium jedynie na pisemny i uzasadniony wniosek 1/4 ustawowego składu rady.
    2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, podlega zaopiniowaniu przez właściwą komisję oraz komisję rewizyjną.
    3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
    4. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje większością 2/3 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.";
20. art. 28c. otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28c. Jeżeli zgłoszony w trybie art. 28b wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania wójta lub burmistrza nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek może być zgłoszony w tym trybie nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od poprzedniego głosowania.";
21. art. 28d otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28d. W przypadku odwołania wójta lub burmistrza przed upływem kadencji, przeprowadza się wybory przedterminowe na zasadach określonych w odrębnej ustawie.";
22. art. 28e otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28e. Odwołanie wójta lub burmistrza przed upływem kadencji jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępców oraz sekretarza gminy.";
23. art. 28f otrzymuje brzmienie:
    "Art. 28f. 1. W przypadku odwołania wójta lub burmistrza przed upływem kadencji, jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta lub burmistrza, pełni przewodniczący rady gminy.
    2. Przewodniczący rady gminy może, na czas sprawowania funkcji wójta lub burmistrza, powierzyć obowiązki sekretarza gminy mianowanemu pracownikowi urzędu gminy.";
24. art. 29 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 29. 1. Po upływie kadencji wójta lub burmistrza pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta lub burmistrza.
    2. Zastępcy wójta lub burmistrza oraz sekretarz gminy pełnią swoje obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanych: zastępcę lub zastępców wójta lub burmistrza oraz sekretarza gminy, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące od dnia objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta lub burmistrza.";
25. po art. 29 dodaje się art. 29a w brzmieniu:
    "Art. 29a. Objęcie obowiązków przez wójta lub burmistrza następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania o następującej treści:
    "Obejmując urząd wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczyście ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd sprawować będę tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców gminy (miasta).".
    Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg.".";
26. art. 30 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 30. 1. Wójt lub burmistrz wykonuje zadania gminy określone przepisami prawa, kieruje bieżącymi sprawami gminy, reprezentuje ją na zewnątrz oraz wykonuje uchwały rady gminy w zakresie kompetencji rady określonych przepisami prawa.
    2. Do właściwości wójta, burmistrza należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
    3. Do zadań wójta, burmistrza należy w szczególności:
    1) gospodarowanie mieniem gminnym,
    2) wykonywanie budżetu,
    3) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych,
    4) wykonywanie zadań zleconych, o których mowa w art. 8.
    4. W zakresie swoich zadań i kompetencji wójt lub burmistrz wydaje zarządzenia.";
27. art. 31 i 32 skreśla się;
28. art. 33 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 33. 1. Wójt lub burmistrz wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
    2. Organizację i z zasady funkcjonowania urzędu określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta lub burmistrza.
    3. Wójt lub burmistrz powołuje i odwołuje sekretarza gminy, który jest kierownikiem urzędu gminy.";
29. art. 34 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 34. 1. Wójt lub burmistrz jest zwierzchnikiem służbowym pracowników gminnych i sprawuje nadzór nad ich działalnością.
    2. Wójt lub burmistrz jest pracodawcą zastępców wójta lub burmistrza, sekretarza i skarbnika gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, w rozumieniu przepisów prawa pracy.
    3. Z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, kierownik urzędu gminy jest pracodawcą pracowników urzędu, w rozumieniu przepisów prawa pracy.";
30. w art. 37:
    a) w ust. 1 wyrazy "według art. 17" zastępuje się wyrazami "zgodnie z art. 85a ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o wyborze wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160. poz. 1060, z 1999 r. Nr ..., poz. ...)",
    b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
    "2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd wybierany przez radę w liczbie od 3 do 7 osób spośród radnych lub spoza składu rady, w ciągu 6 miesięcy od daty ogłoszenia wyborów do rady.",
    c) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
    "2a. Rada wybiera przewodniczącego zarządu bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Zastępcę lub zastępców przewodniczącego zarządu oraz pozostałych członków zarządu rada wybiera na wniosek przewodniczącego zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.";
31. w art. 39:
    a) skreśla się ust. 3,
    b) w ust. 4 wyrazy "rada gminy" zastępuje się wyrazami "wójt lub burmistrz",
    c) w ust. 5 skreśla się wyrazy ", zarząd gminy";
32. w art. 46:
    a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
    "1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt lub burmistrz albo działający na podstawie upoważnienia wójta lub burmistrza zastępca wójta lub burmistrza samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta lub burmistrza osobą (pełnomocnikiem).",
    b) ust. 2 skreśla się;
33. w art. 47 w ust. 1 wyrazy "zarząd gminy" zastępuje się wyrazami "wójta lub burmistrza";
34. w art. 58:
    a) w ust. 1 po wyrazie "Uchwały" dodaje się wyrazy "i zarządzenia",
35. b) w ust. 2 po wyrazie "Uchwały" dodaje się wyrazy "rady gminy w sprawach";
36. w art. 64:
    a) w ust. 2 po wyrazie "gmin" dodaje się wyrazy ", na wniosek wójtów lub burmistrzów",
    b) w ust. 5 skreśla się wyrazy "i art. 39 ust. 4",
    c) po ust. 5 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
    "6. Organ stanowiący związku może upoważnić organ wykonawczy jednostki pomocniczej gminy oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1, do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej.";
37. w art. 70:
    a) w ust. 2 po wyrazie "rady" dodaje się wyrazy "oraz wójta lub burmistrza" oraz wyrazy "innego członka organu gminy" zastępuje się wyrazami "zastępcę wójta lub burmistrza albo członka rady",
    b) w ust. 3 po wyrazach "rada gminy" dodaje się wyrazami "w porozumieniu z wójtem lub burmistrzem";
38. w art. 88 wyrazy "organów gminy" zastępuje się wyrazami "rady gminy";
39. w art. 90:
    a) w ust. 1 po wyrazach "uchwał rady" dodaje się wyrazy "oraz wydanych przez wójta lub burmistrza zarządzeń",
    b) w ust. 2 po wyrazie "uchwały" dodaje się wyrazy ", a także zarządzenia";
40. w art. 91:
    a) w ust. 1 po użytym trzykrotnie w różnych przypadkach wyrazie "uchwała" dodaje się użyte w odpowiednim przypadku wyrazy "lub zarządzenie" oraz wyraz "sprzeczna" zastępuje się wyrazem "sprzeczne",
    b) w ust. 2 wyrazy "uchwały, może wstrzymać jej wykonanie" zastępuje się wyrazami "uchwały lub zarządzenia, może wstrzymać ich wykonanie";
41. w art. 91 w ust. 4 dwukrotnie, w art. 93 w ust. 1 dwukrotnie oraz w ust. 2, w art. 94 w ust. 1 oraz w ust. 2 dwukrotnie, w art. 95 w ust. 1 - po użytym w różnych przypadkach wyrazie "uchwała" dodaje się użyte w odpowiednim przypadku wyrazy "lub zarządzenie";
42. w art. 95 w ust. 2 po wyrazie "sprawy" dodaje się wyrazy "lub zarządzenie wydane w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy" oraz po wyrazie "uchwałę "dodaje się wyrazy "lub zarządzenie";
43. art. 96 otrzymuje brzmienie:
    "Art. 96. 1. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. Do czasu pierwszej sesji nowej rady gminy funkcję rady gminy pełni wójt lub burmistrz.
    2. Jeżeli powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza się wójt lub burmistrz, wojewoda wzywa wójta lub burmistrza do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku - występuje z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta lub burmistrza. W razie odwołania wójta lub burmistrza, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta lub burmistrza obowiązki wójta lub burmistrza pełni przewodniczący rady gminy.";
44. w art. 97 w ust. 1 wyrazy "zarządu przez radę kolejnej kadencji" zastępuje się wyrazami "rady oraz wójta lub burmistrza na kolejną kadencję";
45. w art. 98 w ust. 3 wyrazy "organów gminy" zastępuje się wyrazami "rady gminy lub wystąpienie wójta lub burmistrza";
46. w art. 101:
    a) w ust. 1 wyrazy "uchwałą podjętą" zastępuje się wyrazami "uchwałą lub zarządzeniem podjętym" oraz po wyrazie "uchwałę" dodaje się wyrazy "lub zarządzenie",
    b) w ust. 2a wyrazy "uchwałę, o której mowa" zastępuje się wyrazami "uchwałę lub zarządzenie, o których mowa".

1) w art. 2:

1. w pkt 1 w lit. c) skreśla się wyrazy "ich zastępcy, pozostali członkowie zarządu gminy - jeżeli statut tak stanowi",
2. w pkt 3 po wyrazie "powołania:" dodaje się wyrazy "zastępca wójta, burmistrza, prezydenta miasta";

2) w art. 4:

1. w pkt 1, 2 i 4 wyrazy "jednostki samorządu terytorialnego" zastępuje się wyrazami "powiatu i samorządu województwa" oraz wyrazy "tej jednostki" " zastępuje się wyrazami "danej jednostki samorządu terytorialnego",
2. po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:
   "1a) przewodniczący rady gminy - wobec wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,",
3. po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
   "2a) wójt, burmistrz lub prezydent miasta - wobec zastępcy wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, sekretarza miasta, skarbnika miasta oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych,",
4. po pkt 4 dodaje się pkt 4a w brzmieniu:

5) w art. 19:

1. po wyrazach "o stanie majątkowym" dodaje się wyrazy ", zastrzeżeniem ust. 2",
2. dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

2) w art. 5:

1. w ust. 1 po wyrazie "radnych" dodaje się wyrazy ", z zastrzeżeniem ust. 3",
2. po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

4) w art. 24a:

1. w ust. 1 wyrazy "zarząd gminy" zastępuje się wyrazami "wójta, burmistrza lub prezydenta miasta" oraz wyrazy "osoby wchodzące w skład zarządu" zastępuje się wyrazami "wójt, burmistrz lub prezydent miasta, zastępcy wójta burmistrza lub prezydenta miasta oraz sekretarz miasta",
2. bo ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

5) w art. 40:

1. w ust. 1 skreśla się wyrazy "i - z mocy prawa - zarządu gminy",
2. ust. 2 otrzymuje brzmienie:
   "2. W przypadku określonym w ust. 1 Prezes Rady Ministrów zarządza, z zastrzeżeniem ust. 3, wybory przedterminowe do rady gminy. Funkcję rady gminy do czasu wyboru nowej rady pełni wójt, burmistrz lub prezydent miasta.",
3. po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
   "4. Przepisy ust. 1, 2 i 3 stosuje się odpowiednio do referendum w sprawie odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, z tym że do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jego obowiązki pełni przewodniczący rady gminy.";

6) w art. 42:

1. w ust. 2 w pkt 1 wyrazy "zarząd gminy" zastępuje się wyrazami "przewodniczący rady gminy",
2. po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

Art. 5.

1) w art. 11 w ust. 1 w zdaniu wstępnym oraz w pkt 1 po użytym w różnych przypadkach wyrazie "uchwały" dodaje się użyte w odpowiednich przypadkach wyrazy "i zarządzenia";

W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. Nr 91, poz. 576, Nr 155, poz. 1014, Nr 160, poz. 1060 i Nr 162, poz. 1126) w art. 23 w ust. 4:

1) pkt 1 otrzymuje brzmienie:

Pierwsze wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast na podstawie przepisów ustawy przeprowadza się łącznie z wyborami do rad gmin kadencji następującej po kadencji trwającej w dniu wejścia w życie ustawy.

1. wójt, burmistrz lub prezydent miasta wybierany jest w wyborach bezpośrednich (powszechnych),
2. zmniejszana jest liczba radnych gminnych.

Realizacja pierwszego z założeń powoduje zmianę układu organów samorządu gminnego. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma stać się organem gminy, na którym spoczywać będzie główny ciężar i odpowiedzialność za prowadzenie spraw gminy, zostanie mu przypisane wykonywanie wszystkich kompetencji gminy, z wyłączeniem zamkniętego katalogu spraw, w których wyłącznie właściwą pozostanie rada gminy. Rada gminy nadal będzie decydować o kierunkach rozwoju gminy oraz warunkach gospodarczo-finansowych jej funkcjonowania (m. in. decydowanie o budżecie gminy, planie zagospodarowania przestrzennego). Dotychczasowy zarząd przestałby istnieć, a wójt, burmistrz lub prezydent miasta mógłby korzystać w swej pracy ze wsparcia swoich zastępców.

Proponowane w nowelizacji rozwiązania zmierzają do stworzenia mechanizmu bardziej sprawnego zarządzania gminą, personalizacji odpowiedzialności za te działania. To z kolei czyni dla wyborcy bardziej widocznym związek pomiędzy jego aktem wyborczym, a możliwościami wpływania na zmiany otaczającej rzeczywistości. Możliwym i bardzo pożądanym jest, iż kształtowanie się takiej świadomości zwiększy aktywność społeczną w wyborach samorządowych. Ważnym skutkiem przedkładanego projektu jest także zmniejszenie kosztów funkcjonowania samorządu terytorialnego na poziomie gminnym, co odpowiada postulatom zgłaszanym powszechnie przez różne środowiska.

Przedstawiana w projekcie zmiana modelu funkcjonowania samorządu gminnego oparta jest zarówno na doświadczeniu osób będących członkami organów samorządów gminnych, jak i sugestiach naukowców o znacznym autorytecie i wnikliwej znajomości zagadnień.