21 lipca 1999 r.

Na podstawie art. 61 ust. 1 Regulaminu Senatu, my niżej podpisani senatorowie wnosimy o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

Do reprezentowania w pracach nad tym projektem ustawy upoważniamy senatora Piotra Andrzejewskiego.

W załączeniu przekazujemy projekt ustawy wraz z uzasadnieniem.

(-) senator Paweł Abramski

(-) senator Piotr Andrzejewski

(-) senator Andrzej Chronowski

(-) senator Jerzy Chróścikowski

(-) senator Jan Cimanowski

(-) senator Krystyna Czuba

(-) senator Lech Feszler

(-) senator Alicja Grześkowiak

(-) senator Mieczysław Janowski

(-) senator Stanisław Jarosz

(-) senator Stefan Konarski

(-) senator Stanisław Marczuk

(-) senator Zdzisław Maszkiewicz

(-) senator Tomasz Michałowski

(-) senator Zygmunt Ropelewski

(-) senator Janina Sagatowska

(-) senator Jacek Sauk

(-) senator Roman Skrzypczak

(-) senator Ligia Urniaż-Grabowska

(-) senator Marcin Tyrna

(-) senator Marek Waszkowiak

projekt

1. Wybory do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

2. Wybory do Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej jednocześnie z wyborami do Sejmu.

3. Wybory do Senatu odbywają się łącznie z wyborami do Sejmu.

4. Kadencja Senatu rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją Sejmu.

Każdy wyborca ma jeden głos.

W sprawach nie uregulowanych przepisy ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej stosuje się odpowiednio.

1. Prawo wybierania ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów do Senatu kończy 18 lat (czynne prawo wyborcze).

2. Nie mają prawa wybierania osoby:
1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym,
2) pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu,
3) ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądowym.

Wybranym do Senatu może być obywatel polski, któremu przysługuje prawo wybierania, jeżeli najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat (bierne prawo wyborcze).

1. Wybory do Senatu przeprowadza się przy wykorzystaniu rejestru wyborców prowadzonego na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Wybory do Senatu odbywają się w oparciu o spisy wyborców sporządzone dla przeprowadzenia wyborów do Sejmu.

1. Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisuje się do spisu wyborców.

2. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu.

W sprawie wnoszenia reklamacji na nieprawidłowości zawarte w rejestrze wyborców oraz spisie wyborców a także w sprawach skarg na decyzje nie uwzględniające reklamacji, dopisania do spisu, wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania przepisy ustawy -Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej stosuje się odpowiednio.

1. Do Senatu wybiera się 100 senatorów, według zasady większości, w okręgach wyborczych.

2. Okręgiem wyborczym do Senatu jest obszar województwa lub jego części.

3. W okręgu wyborczym wybiera się 2 senatorów.

1. Liczbę okręgów wyborczych w województwie ustala się przez podzielenie liczby mieszkańców województwa przez jednolitą normę przedstawicielstwa, wynikającą z podzielenia liczby mieszkańców kraju przez 50. Jeżeli reszta pozostająca przy tym dzieleniu przewyższa połowę normy przedstawicielstwa, tworzy się w danym województwie dodatkowy okręg wyborczy.

2. Jeżeli łączna liczba okręgów wyborczych w kraju ustalona w sposób określony w ust. 1 byłaby większa niż 50, nie tworzy się dodatkowych okręgów wyborczych w województwach, w których reszty pozostające przy dzieleniu, o którym mowa w ust. 1, przewyższające normę przedstawicielstwa o więcej niż połowę są kolejno najmniejsze.

3. W przypadku gdy łączna liczba okręgów wyborczych w kraju ustalona w sposób określony w ust. 1 byłaby mniejsza niż 50, dodatkowe okręgi wyborcze tworzy się w tych województwach, w których reszty pozostające przy dzieleniu, o którym mowa w ust. 1, przewyższające normę przedstawicielstwa o mniej niż połowę są kolejno największe.

1. Granice okręgów wyborczych, które stanowią części województw, wytycza się w miarę możności przy uwzględnieniu istniejących więzi lokalnych.

2. Granice okręgów wyborczych, nie mogą naruszać granic powiatów i miast na prawach powiatu.

3. Poszczególne okręgi wyborcze mogą się różnić pod względem liczby mieszkańców.

1. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik do ustawy.

2. Informację o okręgu wyborczym podaje się do wiadomości2. wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewniają kierownicy właściwych wojewódzkich biur wyborczych utworzonych na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 13.

1. Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Senatowi wnioski w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub zmiany liczby mieszkańców.

2. Wnioski, o których mowa w ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Senatowi 2. nie później niż na 9 miesięcy przed upływem kadencji Sejmu.

Głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla wyborów do Sejmu na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą wchodzą w skład okręgu wyborczego nr 1.

2. Obwody głosowania dla wyborców przebywających na polskich statkach morskich, które znajdują się w podróży na okres obejmujący dzień wyborów, wchodzą w skład okręgu wyborczego właściwego dla siedziby armatora.

Wybory do Senatu przeprowadzają:

1) Państwowa Komisja Wyborcza, powołana na podstawie przepisów ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

2) okręgowe komisje wyborcze powołane dla przeprowadzenia wyborów do Senatu,

3) obwodowe komisje wyborcze powołane na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych tracą członkostwo w komisji z dniem podpisania zgody na kandydowanie na posła lub senatora.

2. Osoby wchodzące w skład komisji nie mogą pełnić funkcji pełnomocnika, o którym mowa w art. 28 ust. 3, oraz męża zaufania.

3. Osoby wchodzące w skład komisji nie mogą prowadzić kampanii wyborczej na rzecz kandydatów na posłów i senatorów.

1. Osobom wchodzącym w skład komisji wyborczych w wyborach do Senatu przysługują:
1) diety i zwrot kosztów podróży,
2) zryczałtowane wynagrodzenie za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania i wyników wyborów,
na zasadach i w wysokości określonych przez Prezesa Rady Ministrów po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą.

2. W związku z wykonywaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt. 2, członkom komisji, z wyłączeniem Państwowej Komisji Wyborczej, przysługuje na okres do 3 dni zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej

dla funkcjonariuszy publicznych.

Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej w wyborach do Senatu należy w szczególności:

1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego,

2) podejmowanie działań organizacyjnych związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów,

3) współdziałanie z właściwymi organami administracji rządowej i samorządowej w celu sprawnego przygotowania i przeprowadzenia wyborów,

4) powoływanie okręgowych komisji wyborczych w wyborach do Senatu,

5) rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych,

6) ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci okręgowych komisji wyborczych,

7) sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców,

8) ogłaszanie wyników wyborów do Senatu,

9) wydawanie senatorom zaświadczeń o wyborze,

10) przedkładanie Senatowi do wiadomości sprawozdania z wyborów,

11) rozwiązywanie okręgowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań,

12) rozpatrywanie okresowych informacji Krajowego Biura Wyborczego o zmianach w zasadniczym podziale terytorialnym państwa oraz zmianach liczby mieszkańców w okręgach wyborczych.

1. Państwowa Komisja Wyborcza wydaje wytyczne wiążące komisje wyborcze niższego stopnia oraz wyjaśnienia dla organów administracji rządowej i samorządowej, a także podległych im jednostek wykonujących zadania związane z przeprowadzeniem wyborów do Senatu.

2. Państwowa Komisja Wyborcza uchyla uchwały okręgowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczej i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpoznania.

3. Państwowa Komisja Wyborcza ustala w regulaminie sposób wykonywania swoich zadań wynikających z niniejszej ustawy oraz ustala regulaminy okręgowych komisji wyborczych w wyborach do Senatu.

4. Państwowa Komisja Wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania. Do osób powołanych w skład inspekcji stosuje się przepisy art. 18 ust. 1 pkt. 1.

1. W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzi 7-13 sędziów właściwych miejscowo sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych, zgłoszonych przez ministra właściwego do spraw sprawiedliwości najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów.

2. Państwowa Komisja Wyborcza powołuje w skład okręgowej komisji wyborczej osoby, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w 48 dniu przed dniem wyborów.

3. Pierwsze posiedzenie komisji organizuje, z upoważnienia Państwowej Komisji Wyborczej, kierownik wojewódzkiego biura wyborczego właściwego dla siedziby komisji.

4. Komisja na swoim pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i 2 zastępców.

5. Komisja powołuje sekretarza komisji. Sekretarz komisji nie będący członkiem komisji uczestniczy w jej posiedzeniach z głosem doradczym.

6. Skład komisji podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty.

1. Zmiany w składzie okręgowej komisji wyborczej następują wskutek:
1) zrzeczenia się członkostwa,
2) wniosku zgłoszonego przez Ministra Sprawiedliwości,
3) ustania stosunku służbowego sędziego,
4) śmierci.

2. Uzupełnienie składu komisji następuje w trybie przepisów o jej powołaniu.

1. Do zadań okręgowej komisji wyborczej w wyborach do Senatu należy w szczególności:
1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez obwodowe komisje wyborcze,
2) rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych w zakresie czynności związanych z przeprowadzeniem wyborów do Senatu,
3) rejestrowanie kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym,
4) zarządzanie druku obwieszczeń wyborczych i ich dostarczenia obwodowym komisjom wyborczym,
5) ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w okręgu wyborczym,
6) zapewnienie we współdziałaniu z właściwymi organami administracji rządowej oraz samorządowej prawidłowego przygotowania i przeprowadzenia wyborów w okręgu wyborczym,
7) wykonywanie innych zadań przewidzianych w ustawie lub zleconych przez Państwową Komisję Wyborczą.

2. Krajowe Biuro Wyborcze utworzone na podstawie ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia obsługę okręgowej komisji wyborczej.

Wybory do Senatu przeprowadzają obwodowe komisje wyborcze powołane dla przeprowadzenia wyborów do Sejmu na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Do zadań obwodowej komisji wyborczej w wyborach do Senatu należy:
1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,
2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,
3) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości,
4) przekazanie protokołu głosowania okręgowej komisji wyborczej,
5) wykonywanie innych zadań określonych w niniejszej ustawie lub zleconych przez organ wyborczy wyższego stopnia.

Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje wyborcom i partiom politycznym, tworzącym w tym celu komitety wyborcze.

1. Kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym zgłasza się do właściwej okręgowej komisji wyborczej, najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów.

2. Komitet wyborczy może zgłosić nie więcej niż dwóch kandydatów na senatorów w danym okręgu wyborczym.

3. Zgłoszenia kandydata lub kandydatów na senatorów dokonuje na piśmie pełnomocnik komitetu wyborczego albo upoważniona przez niego osoba, zwani dalej "pełnomocnikiem". Każde zgłoszenie kandydata na senatora musi być poparte podpisami co najmniej 3000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym.

4. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym.

Nie można równocześnie kandydować do Sejmu i do Senatu.

Informacje o zarejestrowanych kandydatach na senatorów właściwa okręgowa komisja wyborcza podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia.

1. Zgłoszenie kandydata na senatora powinno zawierać:
1) nazwę komitetu wyborczego uwzględniającą nazwę, skrót nazwy i symbol graficzny partii politycznej tworzącej dany komitet, z podaniem dokładnego adresu; w wypadku komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców należy podać również listę osób tworzących komitet wyborczy w liczbie nie mniejszej niż 15 osób oraz ich adresy,
2) nazwisko, imiona, wiek, zawód i miejsce zamieszkania kandydata, a w wypadku kandydatów komitetów wyborczych utworzonych przez wyborców - także przynależność kandydata do partii politycznej.

2. W zgłoszeniu pełnomocnik może wskazać skrót nazwy komitetu wyborczego, którym należy oznaczyć zarejestrowanego kandydata na senatora na urzędowych obwieszczeniach oraz na karcie do głosowania.

3. Do zgłoszenia kandydata na senatora należy dołączyć:
1) uwierzytelniony wyciąg z ewidencji partii politycznych prowadzonej przez właściwy sąd, a w wypadku komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców - dokument stwierdzający utworzenie tego komitetu,
2) wykaz podpisów wyborców popierających kandydata, obejmujący nie mniej niż 3000 podpisów,
3) pisemne oświadczenie każdego kandydata o zgodzie na kandydowanie,
4) oświadczenie, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428).

4. Nazwa, skrót nazwy i symbol grafi4. czny komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców lub partię polityczną korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych.

1. Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny komitetu wyborczego, o których mowa w art. 31, powinny różnić się dostatecznie od nazw, skrótów nazw i symboli graficznych innych komitetów wyborczych.

2. Jeżeli po przyjęciu zgłoszenia dokonane zostanie następne zgłoszenie zawierające tę samą lub niedostatecznie różniącą się nazwę bądź skrót nazwy komitetu wyborczego, okręgowa komisja wyborcza uznaje to za wadę zgłoszenia i wyznacza termin 3 dni dla jej usunięcia. W wypadku nieusunięcia wady w terminie, komisja odmawia rejestracji kandydata na senatora.

3. Okręgowa komisja wyborcza uznaje, w trybie ust. 2, za wadę zgłoszenia nieuwzględnienie w nazwie komitetu wyborczego nazwy i skrótu nazwy partii politycznej tworzącej ten komitet.

1. Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie rejestruje kandydatów na senatorów zgłoszonych zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, sporządzając protokół rejestracji. Po jednym egzemplarzu protokołu doręcza się pełnomocnikowi i przesyła Państwowej Komisji Wyborczej.

2. Jeżeli zgłoszenie ma wady, komisja wzywa pełnomocnika do ich usunięcia w terminie 3 dni. W wypadku nieusunięcia wady w terminie komisja odmawia rejestracji kandydata na senatora.

3. Orzeczenia okręgowej komisji wyborczej, o których mowa w ust. 2 i art. 32 ust. 2 i 3, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. Od orzeczenia pełnomocnikowi przysługuje prawo odwołania do Państwowej Komisji Wyborczej, w terminie 3 dni od daty doręczenia. Od orzeczenia wydanego w wyniku rozpatrzenia odwołania nie przysługuje środek prawny.

1. Okręgowa komisja wyborcza zarządza wydrukowanie obwieszczenia o zarejestrowanych kandydatach na senatorów, zawierającego informacje o nazwach i skrótach nazw komitetów wyborczych oraz dane o kandydatach zawarte w zgłoszeniach, w tym treść oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428), w części określonej w art. 11 ust. 2 tejże ustawy.

2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, przesyła się właściwemu kierownikowi wojewódzkiego biura wyborczego, który zapewnia jego druk i rozplakatowanie na obszarze okręgu wyborczego, najpóźniej w 8 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz obwieszczenia przesyła się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej.

1. Okręgowa komisja wyborcza skreśla z rejestru kandydatów na senatorów nazwisko kandydata na senatora, który zmarł, utracił prawo wybieralności lub złożył oświadczenie na piśmie o wycofaniu zgody na kandydowanie.

2. W razie rozwiązania komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 27, okręgowa komisja wyborcza unieważnia rejestrację kandydata na senatora zgłoszonego przez ten komitet.

3. O skreśleniu kandydata i orzeczeniu, o którym mowa w ust. 2, okręgowa komisja wyborcza zawiadamia niezwłocznie pełnomocnika i Państwową Komisję Wyborczą oraz wyborców.

1. Wyborca może udzielić pisemnego poparcia więcej niż jednemu kandydatowi w wyborach do Senatu. Wycofanie udzielonego poparcia jest nieskuteczne.

2. Wyborca udzielający poparcia kandydatowi w wyborach do Senatu składa podpis obok czytelnie wpisanego swojego nazwiska i imienia, adresu zamieszkania i numeru dowodu osobistego lub paszportu.

3. Wykaz podpisów powinien zawierać na każdej stronie nazwę komitetu wyborczego zgłaszającego kandydata, numer okręgu wyborczego, w którym kandydat do Senatu jest zgłaszany, oraz podpis pełnomocnika.

4. Wzór wykazu podpisów wyborców określa Państwowa Komisja Wyborcza.

1. Okręgowa komisja wyborcza, przyjmując zgłoszenie kandydata w wyborach do Senatu, w obecności pełnomocnika sprawdza prawidłowość złożenia wymaganej liczby podpisów wyborców. Arkusze wykazu podpisów komisja numeruje i opatruje każdy swoją pieczęcią oraz wydaje pełnomocnikowi pisemne potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia.

2. Jeżeli prawidłowo złożona liczba podpisów wyborców jest mniejsza niż ustawowo wymagana, komisja odmawia przyjęcia zgłoszenia, wskazując stwierdzone wady oraz zwraca pełnomocnikowi przedłożony wykaz podpisów.

3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego miejscowo sądu okręgowego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę w terminie 2 dni w postępowaniu nieprocesowym w składzie 3 sędziów. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.

4. Przyjęte arkusze wykazu podpisów komisja przechowuje w zapieczętowanych pakietach. Udostępnienie i rozpieczętowanie pakietów może nastąpić wyłącznie dla potrzeb postępowania przed organami wymiaru sprawiedliwości, w obecności członka okręgowej komisji wyborczej; o terminie czynności zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.

1. W razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów, okręgowa komisja wyborcza wstrzymuje rejestrację kandydata i w sposób przez siebie ustalony dokonuje w terminie 3 dni sprawdzenia danych bądź wiarygodności podpisów, w oparciu o dostępne urzędowo dokumenty, w tym rejestry wyborców i urzędowe rejestry mieszkańców, a w miarę potrzeby również o wyjaśnienia wyborców. O wstrzymaniu rejestracji kandydata i wszczęciu postępowania wyjaśniającego zawiadamia się niezwłocznie pełnomocnika.

2. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalone zostanie, iż zgłoszenie kandydata na senatora nie zostało poparte podpisami wyborców w ustawowo wymaganej liczbie, komisja odmawia rejestracji kandydata i niezwłocznie zawiadamia o odmowie pełnomocnika.

3. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez pełnomocnika zaskarżone do właściwego miejscowo sądu okręgowego w terminie 3 dni od daty doręczenia. Sąd okręgowy rozpatruje skargę w terminie 3 dni w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. O terminie posiedzenia zawiadamia się okręgową komisję wyborczą i pełnomocnika. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.

1. Pełnomocnik komitetu wyborczego może wyznaczyć po jednym mężu zaufania do każdej obwodowej komisji wyborczej na obszarze okręgu wyborczego w wyborach do Senatu, w którym został zarejestrowany kandydat na senatora zgłoszony przez ten komitet.

2. Pełnomocnik wydaje mężom zaufania zaświadczenie według wzoru określonego przez Państwową Komisję Wyborczą.

Okręgowa komisja wyborcza w wyborach do Senatu po zarejestrowaniu kandydatów na senatorów zarządza wydrukowanie kart do głosowania i zapewnia ich przekazanie obwodowym komisjom wyborczym w trybie określonym przez Państwową Komisję Wyborczą.

Na karcie do głosowania na kandydatów na senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym umieszcza się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów oraz nazwy lub skróty nazw komitetów wyborczych, które ich zgłosiły.

1. Na każdej karcie do głosowania zamieszcza się zwięzłą informację o sposobie głosowania.

2. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci właściwej okręgowej komisji wyborczej.

3. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionek powinny być jednakowe dla oznaczeń wszystkich nazwisk kandydatów.

4. Wzór karty do głosowania ustala Państwowa Komisja Wyborcza.

Zasady sporządzania i tryb przekazywania kart do głosowania dla obwodów głosowania w wyborach do Senatu utworzonych za granicą i na polskich statkach morskich ustala Państwowa Komisja Wyborcza po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw zagranicznych oraz ministrem właściwym do spraw transportu.

Głosować można tylko osobiście.

Głosować może tylko wyborca wpisany do spisu wyborców, a także wyborca dopisany do spisu zgodnie z przepisami ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej bez przerwy, między godziną 6.00 a 22.00.

2. Głosowanie w obwodach głosowania za granicą odbywa się między godziną 8.00 a 20.00 czasu miejscowego. Jeżeli głosowanie miałoby być zakończone w dniu następnym po dniu wyborów w kraju, głosowanie przeprowadza się w dniu poprzedzającym dzień wyborów.

1. Przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja wyborcza sprawdza, czy urna jest pusta, po czym zamyka ją i opieczętowuje pieczęcią komisji oraz ustala liczbę otrzymanych kart do głosowania.

2. Od chwili opieczętowania aż do chwili zakończenia głosowania urny otwierać nie wolno.
Od chwili rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym powinny być obecne co najmniej 3 osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, przy czym jedną z nich powinien być przewodniczący lub jego zastępca.

1. Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.

2. Wyborca wpisany w spisie wyborców, a nie posiadający dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, może się powołać na świadectwo dwóch wiarygodnych osób znanych członkom komisji.

3. Wyborca otrzymuje od komisji kartę do głosowania, potwierdzając jej otrzymanie własnym podpisem w rubryce spisu na to przeznaczonej.

4. Obwodowa komisja wyborcza wydaje karty do głosowania opatrzone dodatkowo jej własną pieczęcią.

Wyborca głosujący za granicą otrzymuje kartę do głosowania wyłącznie po okazaniu obwodowej komisji wyborczej ważnego polskiego paszportu.

1. Po otrzymaniu karty do głosowania wyborca udaje się do miejsca zapewniającego tajność głosowania, znajdującego się w lokalu wyborczym.

2. Na karcie do głosowania na kandydatów na senatorów wyborca oddaje głos na określonych kandydatów, stawiając znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk najwyżej dwóch kandydatów umieszczonych na karcie do głosowania.

3. Wyborca wrzuca do urny kartę do głosowania w taki sposób, aby strona zadrukowana nie była widoczna.

Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać przy głosowaniu inna osoba, z wyłączeniem mężów zaufania.

1. Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza może je przerwać, przedłużyć albo odroczyć do dnia następnego. Zarządzenie takie powinno być natychmiast podane do publicznej wiadomości i przesłane okręgowej komisji wyborczej, a także wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta).

2. W razie przerwania lub odroczenia głosowania, komisja zapieczętowuje wlot urny wyborczej i oddaje urnę na przechowanie przewodniczącemu. Przed ponownym podjęciem głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie zostały nie naruszone.

1. Zabrania się agitacji w dniu głosowania w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym znajduje się lokal wyborczy.

2. W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze.

3. W lokalu wyborczym podczas wszystkich czynności obwodowej komisji wyborczej mogą przebywać mężowie zaufania na podstawie zaświadczenia wydanego im przez pełnomocnika.

Osobom uzbrojonym wstęp do lokalu wyborczego jest zakazany.

1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej odpowiada za utrzymanie porządku i spokoju w czasie głosowania; w tym celu ma prawo żądać opuszczenia lokalu wyborczego przez osoby naruszające porządek i spokój.

2. Na żądanie przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej komendant właściwego komisariatu Policji obowiązany jest zapewnić konieczną pomoc. W tym wypadku przepis art. 54 nie ma zastosowania.

Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania w obwodzie w wyborach do Senatu. Przy ustalaniu wyników głosowania mogą być obecni mężowie zaufania.

1. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie spisu wyborców, liczbę osób uprawnionych do głosowania oraz liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania.

2. Komisja ustala liczbę nie wykorzystanych kart do głosowania, a następnie karty te umieszcza w zapieczętowanych pakietach.

3. Przewodniczący w obecności komisji otwiera urnę wyborczą, po czym komisja liczy znajdujące się w niej karty do głosowania.

4. Kart do głosowania całkowicie przedartych nie bierze się pod uwagę przy obliczeniach, o których mowa w ust. 3.

5. Jeżeli liczba kart do głosowania w urnie przewyższa liczbę wydanych kart, komisja podaje w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.

Po ustaleniu liczby oddanych kart do głosowania obwodowa komisja wyborcza przystępuje do obliczania głosów oddanych na poszczególnych kandydatów na senatorów.

1. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania na kandydatów na senatorów postawiono znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk więcej niż dwóch kandydatów na senatorów lub nie postawiono znaku "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata.

2. Nieważne są karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej.

3. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie wpływa na ważność głosu.

Art. 60.

Obwodowa komisja wyborcza sporządza w dwóch egzemplarzach protokół głosowania w obwodzie.

1. W protokole głosowania w obwodzie wymienia się liczby:
1) osób uprawnionych do głosowania,
2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
3) oddanych głosów,
4) głosów nieważnych,
5) głosów ważnych,
6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów na senatorów.

2. W protokole wymienia się ponadto liczbę otrzymanych i nie wykorzystanych kart do głosowania.

3. W protokole wymienia się czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.

4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

5. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag, z wymienieniem konkretnych zarzutów.

Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja wyborcza podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania na poszczególnych kandydatów na senatorów, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 61 ust. 1.

1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przesyła do okręgowej komisji wyborczej w zapieczętowanej kopercie jeden egzemplarz protokołu głosowania w obwodzie.

2. Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów, o których mowa w ust. 1, ustala Państwowa Komisja Wyborcza.

3. Zasady i tryb przekazywania właściwej okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania z obwodów głosowania, ustala Państwowa Komisja Wyborcza po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw zagranicznych oraz ministrem właściwym do spraw transportu.

4 Państwowa Komisja Wyborcza może określić zasady i tryb wcześniejszego przekazywania danych z protokołu za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych.

1. Po wykonaniu czynności wymienionych w art. 63 ust. 1 przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) dokumenty z głosowania.

2. Dokumenty z obwodów głosowania za granicą i na polskich statkach morskich przechowują odpowiednio konsulowie i kapitanowie statków.

1. Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów, o których mowa w art. 61 ust. 1, ustala wyniki głosowania na poszczególnych kandydatów na senatorów i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół wyników głosowania w okręgu wyborczym.

2. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania za granicą i na polskich statkach morskich w ciągu 36 godzin od zakończenia głosowania, o którym mowa w art. 46 ust. 1, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole wyników głosowania w okręgu wyborczym, z wymienieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.

3. W protokole wymienia się liczby:
1) osób uprawnionych do głosowania,
2) wyborców, którym wydano karty do głosowania,
3) oddanych głosów,
4) głosów nieważnych,
5) głosów ważnych,
6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów na senatorów.

4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

5. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mogą być obecni pełnomocnicy, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.

6. Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekazuje niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych i głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów na senatorów do Państwowej Komisji Wyborczej, w sposób przez nią ustalony, za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej użytku publicznego lub elektronicznego przesyłania danych.

7. Protokół, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie do Państwowej Komisji Wyborczej w trybie przez nią ustalonym. Pozostałe dokumenty z wyborów przechowuje kierownik wojewódzkiego biura wyborczego właściwego dla siedziby komisji.

Za wybranych do Senatu w okręgu wyborczym uważa się dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów.

Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu i kandydatów tych jest więcej niż mandatów do uzyskania, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz pełnomocników komitetów wyborczych. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.

Okręgowa komisja wyborcza niezwłocznie podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania i wyniki wyborów w okręgu wyborczym, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 65 ust. 3.

1. Państwowa Komisja Wyborcza, po otrzymaniu protokołów od okręgowych komisji wyborczych oraz sprawdzeniu prawidłowości ustalenia wyników wyborów w okręgach wyborczych , podaje do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia wyniki wyborów do Senatu. W obwieszczeniu zamieszcza się podstawowe informacje zawarte w protokołach wyników głosowania w okręgach wyborczych.

2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, publikuje się niezwłocznie w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym oraz ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

3. Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe informacje o wynikach głosowania i wyborów do Senatu.

4. Państwowa Komisja Wyborcza określa, po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, termin przechowywania oraz sposób przekazania do właściwego archiwum państwowego dokumentów z głosowania i z wyborów, o których mowa w art. 64 i art. 65 ust. 7.

Państwowa Komisja Wyborcza wydaje senatorom zaświadczenia o wyborze.

Państwowa Komisja Wyborcza przedkłada Marszałkowi Senatu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 7 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia, o którym mowa w art. 69 ust. 1.

1. Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi senatora może być wniesiony protest z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.

2. Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez Państwową Komisję Wyborczą przepisów niniejszej ustawy dotyczących ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca.

3. Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu lub przeciwko wyborowi senatora w okręgu wyborczym może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.

4. Prawo wniesienia protestu przysługuje również pełnomocnikowi komitetu wyborczego.

5. W razie wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi senatora, do czasu rozstrzygnięcia sprawy w sposób określony w art. 76, do senatorów lub senatora stosuje się przepisy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.

1. Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego najpóźniej w 7 dniu od daty ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Nadanie w tym terminie protestu w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.

2. W odniesieniu do wyborcy przebywającego za granicą lub na polskim statku morskim wymogi wymienione w ust. 1 uważa się za spełnione, jeżeli protest został złożony odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.

3. Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.

1. Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, i wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu.

2. Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w razie potwierdzenia zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszenie przepisów niniejszej ustawy mogło mieć wpływ bądź miało wpływ na wynik wyborów.

3. Uczestnikami postępowania są z mocy ustawy wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej lub jego zastępca i Prokurator Generalny.

1. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nie uprawnioną w myśl art. 72 ust. 2-4 lub nie spełniający warunków określonych w art. 73. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu.

2. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest dotyczący sprawy, co do której w niniejszej ustawie przewiduje się możliwość wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej przed dniem głosowania.

3. Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego.

1. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz ważności wyboru senatora, przeciwko któremu wniesiono protest. W postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy art. 18 i 19 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz. 367, z 1997 r. Nr 75, poz. 471, Nr 98, poz. 604, Nr 124, poz. 782 oraz Nr 106, poz. 679).

2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.

3. Sąd Najwyższy rozstrzygając o nieważności wyborów lub nieważności wyboru senatora stwierdza wygaśnięcie mandatów w zakresie unieważnienia oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując czynność, od której należy ponowić postępowanie wyborcze.

4. Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Prezydentowi i Marszałkowi Senatu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

5. Wygaśnięcie mandatów, o którym mowa w ust. 3, następuje w dniu ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.

1. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały, o której mowa w art. 76 ust. 3, wybory ponowne lub wskazane czynności wyborcze przeprowadza się w ciągu 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia, na zasadach i w trybie przewidzianych w niniejszej ustawie.

2. Zarządzenie Prezydenta o wyborach ponownych lub podjęciu wskazanych czynności wyborczych podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 10 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego, o której mowa w ust. 1.

3. W przypadku zarządzenia wyborów ponownych terminy wykonania czynności wyborczych mogą być krótsze od przewidzianych w niniejszej ustawie.

4. Głosowanie w wyborach ponownych przeprowadza się wyłącznie na terytorium kraju.

5. Wyniki wyborów ponownych i przeprowadzonych czynności wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza podaje w obwieszczeniu, o jakim mowa w art. 69 ust. 1 i 2.

W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów i jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" Prezydent najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały o nieważności wyborów zarządza wybory do Senatu i wyznacza ich datę oraz ustala kalendarz wyborczy zgodnie z przepisami ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Wygaśnięcie mandatu senatora następuje wskutek:
1) utraty prawa wybieralności,
2) zrzeczenia się mandatu,
3) śmierci,
4) zatrudnienia, powołania lub zajmowania przez senatora stanowiska, którego na podstawie art.103 Konstytucji nie można łączyć z wykonywaniem mandatu,
5) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428).

2. Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.

3. Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdza Senat.

4. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu senatora zajmującego w dniu wyborów stanowisko, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 następuje, jeżeli nie złoży on Marszałkowi Senatu, w terminie 7 dni od dnia wydania zaświadczenia o wyborze, oświadczenia o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska; wygaśnięcie mandatu senatora powołanego w czasie kadencji na stanowisko, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, następuje z dniem powołania lub zatrudnienia.

1. W wypadku wygaśnięcia mandatu senatora, Senat najpóźniej w ciągu 6 miesięcy podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających. Nie przeprowadza się wyborów uzupełniających w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Sejmu.

2. Wybory uzupełniające przeprowadza się w trybie i na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie, w ciągu 3 miesięcy od dnia podjęcia przez Senat uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających.

3. Zarządzenie Prezydenta o wyznaczeniu daty wyborów uzupełniających ogłasza się najpóźniej w 10 dniu po podjęciu przez Senat uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających.

4. Zarządzając wybory uzupełniające, Prezydent ustala kalendarz wyborczy, w którym może dla poszczególnych czynności wyborczych określić terminy krótsze od przewidzianych w ustawie.

5. Głosowanie w wyborach uzupełniających przeprowadza się tylko na terytorium kraju.

1. W wypadku zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu na ten sam dzień co wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw stosuje się przepisy niniejszej ustawy ze zmianami wynikającymi z poniższych ustępów.

2. W wyborach uzupełniających, o których mowa w ust. 1, głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla wyborów do rad gmin na podstawie ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw ( Dz U. z 1998 r., Nr. 95. poz. 602 i Nr 160 poz.1060 ).

3. W szpitalach, w domach pomocy społecznej oraz w zakładach karnych i aresztach śledczych, a także w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów, rada gminy na wniosek wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) tworzy obwody głosowania, jeżeli przebywać w nich będzie w dniu wyborów co najmniej 50 wyborców. Obwodowe komisje wyborcze dla tych obwodów powoływane są w trybie określonym w ustawie - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Do spisu wyborców dla obwodów, o których mowa w ust. 3, wpisuje się tylko wyborców posiadających czynne prawo wyborcze do Senatu. Dla pozostałych obwodów sporządza się dodatkowe spisy wyborców posiadających czynne prawo wyborcze do Senatu, a nie posiadających czynnego prawa wyborczego do rady gminy.

5. Właściwymi do przeprowadzenia głosowania i ustalenia jego wyników w obwodach są obwodowe komisje wyborcze powołane na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 2.

6. Głosowanie odbywa się bez przerwy w godzinach określonych w ustawie, o której mowa w ust. 2.

7. Zadania okręgowej komisji wyborczej, o której mowa w art. 16 pkt 2, wykonuje wojewódzka komisja wyborcza powołana na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw( Dz.U. z 1998 r. Nr. 95. poz. 602 i Nr 160 poz.1060 ).

1. W wypadku zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu na ten sam dzień co referendum ogólnokrajowe stosuje się przepisy niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2.

2.  W wyborach uzupełniających, o których mowa w ust. 1, głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum(Dz. U. z 1995 r. Nr. 99, poz. 487)

Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia zarządzenia Prezydenta o wyborach i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania.

Przepisy niniejszej ustawy nie mogą być interpretowane tak, aby naruszały w toku kampanii wyborczej obowiązek środków masowego przekazu do rzetelnego informowania o wydarzeniach i zjawiskach w kraju i za granicą.

1. Zgromadzenia wyborców organizowane w celu zbierania podpisów popierających kandydatów na senatorów oraz zwoływane i odbywane w ramach kampanii wyborczej prowadzonej na rzecz kandydatów na senatorów nie podlegają przepisom ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297).

2. Każdy wyborca może zbierać podpisy popierające zgłoszenia kandydata na senatora i rozpowszechniać programy wyborcze, agitować na rzecz kandydata na senatora, a także organizować wiece wyborcze.

3. Podpisy popierające zgłoszenia, o których mowa w ust. 2, można zbierać w miejscu, czasie i w sposób wykluczający stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do wymuszenia podpisów.

Od 12 dnia przed dniem wyborów aż do zakończenia wyborów zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyników wyborów oraz wyników sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania.

1. Wszelkie plakaty, napisy (hasła) lub ulotki wyborcze, zawierające wyraźne oznaczenia, od kogo pochodzą, bądź stwierdzające, przez kogo są rozplakatowane, podlegają ochronie prawnej.

2. Do umieszczania plakatów wyborczych nie mają zastosowania przepisy art. 63a Kodeksu wykroczeń.

1. Na ścianach budynków i ogrodzeniach można umieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości.

2. Zabrania się umieszczania plakatów i haseł wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków administracji rządowej i samorządowej oraz sądów, a także na terenie jednostek wojskowych i oddziałów obrony cywilnej oraz skoszarowanych jednostek policyjnych.

3. Rada gminy może zakazać umieszczania plakatów lub haseł na niektórych budynkach publicznych, a także określonych częściach terenów publicznych z przyczyn związanych z ochroną zabytków bądź środowiska.

4. Przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych dla celów prowadzenia kampanii wyborczej należy stosować obowiązujące przepisy porządkowe. Przepis art. 85 stosuje się odpowiednio.

5. Plakaty należy umieszczać w taki sposób, aby można je było następnie usunąć bez powodowania szkód.

6. Policja (straż miejska) jest obowiązana usuwać plakaty i hasła, których sposób umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu fizycznemu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź w ruchu drogowym.

7. Plakaty, hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe, ustawione dla celów prowadzenia kampanii wyborczej, właściwe komitety wyborcze obowiązane są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów.

8. Zarząd gminy postanawia o usunięciu plakatów wyborczych, haseł i urządzeń ogłoszeniowych nie usuniętych przez właściwe komitety wyborcze w terminie, o którym mowa w ust. 7. Koszty ich usunięcia ponoszą właściwe komitety wyborcze.

1. Jeżeli plakaty, hasła, ulotki, wypowiedzi albo inne formy propagandy i agitacji zawierają dane i informacje nieprawdziwe, każdy zainteresowany ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o:
1) orzeczenie konfiskaty takich materiałów,
2) wydanie zakazu publikowania takich danych i informacji,
3) nakazanie sprostowania informacji,
4) nakazanie przeproszenia pomówionego,
5) nakazanie uczestnikowi wpłacenia kwoty do 2.000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej,
6) zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwoty do 2.000 złotych tytułem odszkodowania.

2. Sąd okręgowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin, w postępowaniu nieprocesowym w składzie trzech sędziów. Sąd może rozpoznać sprawę w wypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy lub uczestnika postępowania, którzy o terminie rozprawy zostali prawidłowo powiadomieni. Postanowienie, kończące postępowanie w sprawie, sąd niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o której mowa w ust. 1, właściwej okręgowej komisji wyborczej i zobowiązanemu do wykonania postanowienia sądu. Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do sądu apelacyjnego, który jest obowiązany do jego rozpatrzenia w ciągu 24 godzin. Od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje środek prawny i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.

3. Dane lub informacje nieprawdziwe odnoszące się do wyborów i związane z kampanią wyborczą, opublikowane w prasie, podlegają sprostowaniu w ciągu 48 godzin.

4. W odniesieniu do sprostowań danych lub informacji opublikowanych w innej prasie niż dziennik sąd wskazuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczone na koszt zobowiązanego w ciągu 48 godzin.

5. W razie odmowy lub niezamieszczenia sprostowania przez zobowiązanego, wskazanego w postanowieniu sądu, sąd na wniosek zainteresowanego zarządza opublikowanie sprostowania w trybie egzekucyjnym na koszt zobowiązanego.

6. W sprawach, o których mowa w ust. 1-5, przepisu art. 83 nie stosuje się.

Informacje, komunikaty, apele i hasła wyborcze, ogłaszane w prasie (drukowanej lub w telewizji bądź w radiu) na koszt komitetu wyborczego, partii politycznej lub innej organizacji społecznej, popierających kandydatów na senatorów, a także na koszt samych kandydatów, muszą zawierać wskazanie, przez kogo są opłacane, i spełniać wymagania przewidziane w art. 87 ust. 1.

1. Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie.

2. Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz w oddziałach obrony cywilnej, a także skoszarowanych jednostek policyjnych.

Zabrania się organizowania pochodów i manifestacji w dniu wyborów.

1. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnych audycji wyborczych w regionalnych programach, przyznany wszystkim komitetom wyborczym, które zarejestrowały jednego lub więcej kandydatów na senatorów, wynosi:
1) 6 godzin w Telewizji Polskiej,
2) 10 godzin w Polskim Radiu.

2. Czas rozpowszechniania nieodpłatnych audycji wyborczych dzielony jest pomiędzy uprawnione komitety wyborcze proporcjonalnie do liczby zarejestrowanych kandydatów.

3. W wyborach uzupełniających łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnych audycji wyborczych w regionalnych programach, przyznawany wszystkim komitetom wyborczym, które zarejestrowały kandydatów w danym okręgu wyborczym, wynosi:
1) 1,5 godziny w Telewizji Polskiej,
2) 2,5 godziny w Polskim Radiu.

1. Wydatki związane z organizacją przygotowań i przeprowadzeniem wyborów są pokrywane z budżetu państwa.

2. Z budżetu państwa pokrywane są wydatki związane z:
1) zadaniami Państwowej Komisji Wyborczej oraz Krajowego Biura Wyborczego przewidzianymi w ustawie,
2) zadaniami komisji wyborczych niższego stopnia oraz zapewnieniem ich obsługi przez wyznaczone do tych celów organy i jednostki organizacyjne,
3) zadaniami wyborczymi naczelnych organów administracji państwowej oraz podległych im urzędów centralnych i jednostek organizacyjnych, a także innych organów państwowych,
4) zadaniami wyborczymi zleconymi gminie,
5) rozpowszechnianiem nieodpłatnie audycji wyborczych komitetów wyborczych w Telewizji Polskiej i Polskim Radiu,
6) uprawnieniami komitetów wyborczych do dotacji, .

3. Informację o wydatkach, o których mowa w ust. 2, Kierownik Krajowego Biura Wyborczego podaje do publicznej wiadomości w ciągu pięciu miesięcy od dnia wyborów.

Wydatki ponoszone przez komitety wyborcze w związku z wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych.

1. Komitety wyborcze mogą organizować zbiórki publiczne środków finansowych na cele wyborcze, w trybie i na zasadach określonych w przepisach o zbiórkach publicznych.

2. Organizowanie zbiórki publicznej nie wymaga uzyskania pozwolenia.

1. Komitetom wyborczym nie mogą być przekazywane na cele wyborcze środki finansowe pochodzące:
1) z budżetu państwa, z wyłączeniem wypadku, o którym mowa w art. 99,
2) od państwowych jednostek organizacyjnych,
3) z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych i innych komunalnych osób prawnych,
4) od przedsiębiorstw państwowych, a także przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, związków komunalnych oraz innych komunalnych osób prawnych,
5) od podmiotów korzystających z dotacji Skarbu Państwa,
6) od nierezydentów w rozumieniu przepisów prawa dewizowego.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wartości niepieniężnych.

1. Finansowanie uczestnictwa w wyborach komitetów wyborczych jest jawne.

2. Komitet wyborczy, który zarejestrował kandydata na senatora, obowiązany jest sporządzić sprawozdanie finansowe o źródłach pozyskanych funduszy, a w szczególności o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz darowiznach przekraczających 10-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, a także o poniesionych wydatkach na cele wyborcze.

3. Państwowa Komisja Wyborcza po porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych ustala wzór sprawozdania finansowego i szczegółowy zakres zawartych w nim informacji.

4. Sprawozdania finansowe komitety wyborcze podają do publicznej wiadomości w ciągu 3 miesięcy od dnia wyborów w dzienniku o zasięgu regionalnym obejmującym dany okręg wyborczy. O podaniu sprawozdania do publicznej wiadomości komitet wyborczy zawiadamia na piśmie Państwową Komisję Wyborczą.

5. Pełnomocnicy komitetów wyborczych utworzonych przez wyborców są obowiązani przechowywać dokumenty związane z finansowaniem kampanii wyborczej przez okres 12 miesięcy od dnia wyborów.

1. Komitet wyborczy spełniający warunki, o których mowa w art. 98 ust. 2 i 4, ma prawo do dotacji z budżetu państwa na zasadach określonych w ustawie - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W wyborach uzupełniających wysokość dotacji dla komitetu wyborczego zgłaszającego kandydata, który uzyskał mandat, oblicza się w ten sposób, że ogólną kwotę dotacji przypadającą na wszystkie komitety wyborcze w ostatnio przeprowadzonych wyborach do Sejmu i Senatu dzieli się przez 560 i mnoży przez wskaźnik przeciętnego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wskaźnik ten oblicza Główny Urząd Statystyczny za okres od miesiąca, w którym przeprowadzono wybory do Sejmu i Senatu, do miesiąca, w którym odbyły się wybory uzupełniające.

1. Pełnomocnik komitetu wyborczego utworzonego przez wyborców, w wypadku uzyskania nadwyżki pozyskanych funduszy na cele kampanii wyborczej, z uwzględnieniem dotacji, o której mowa w art. 99, nad poniesionymi wydatkami , jest obowiązany nadwyżkę tę przekazać na cel społecznie użyteczny. Informację o tym pełnomocnik podaje do publicznej wiadomości w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym najpóźniej w ciągu 9 miesięcy od dnia wyborów i zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą.

2. Komitet wyborczy utworzony przez wyborców, który zarejestrował kandydatów na senatorów tylko w jednym okręgu wyborczym, informację o przekazaniu na cel społecznie użyteczny nadwyżki pozyskanych funduszy na cele kampanii wyborczej nad poniesionymi wydatkami, o której mowa w ust. 1, podaje do publicznej wiadomości w dzienniku o zasięgu regionalnym, obejmującym dany okręg wyborczy.

Kto narusza zakazy określone w art. 86, 91 i 92 lub umieszcza plakaty i hasła wyborcze bądź ustawia urządzenia ogłoszeniowe z naruszeniem zasad określonych w art. 88 -podlega karze grzywny.

Kto nie dopełnia obowiązku sporządzenia lub opublikowania sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 98 ust. 2, albo podaje w nim nieprawdziwe dane - podlega karze grzywny.

Kto będąc do tego zobowiązanym nie przekazuje nadwyżki środków finansowych, o której mowa w art. 100 na cel społecznie użyteczny - podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.

Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 101 i 102, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w sprawach wyborczych są wolne od opłat.

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o upływie terminu do wniesienia skargi lub odwołania do sądu albo komisji wyborczej, należy przez to rozumieć dzień złożenia skargi lub odwołania w sądzie lub komisji wyborczej.

2. Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności określonej w ustawie przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa pierwszego roboczego dnia po tym dniu.

3. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, czynności wyborcze określone kalendarzem wyborczym oraz czynności, o których mowa w ust. 1, dokonywane są w godzinach urzędowania sądów i komisji wyborczych.

Traci moc ustawa z dnia 10 maja 1991 r. - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1994 r. Nr 54, poz. 224, z 1997 r. Nr 70, poz. 443 i Nr 98, poz. 604).

1. Do zmian w składzie Senatu IV kadencji wybranego w dniu 17 września 1997 r. stosuje się przepisy ustawy z dnia 10 maja 1991 r. - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1994 r. Nr 54, poz. 224, z 1997 r. Nr 70, poz. 443 i Nr 98, poz. 604).

2. W przypadku przeprowadzania wyborów uzupełniających, o których mowa w ust. 1, okręgiem wyborczym jest obszar województwa istniejącego do dnia 31 grudnia 1998 r.

Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia.

Załącznik

Okręg wyborczy nr 1 - powiat warszawski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Warszawa.

Okręg wyborczy nr 2 - powiaty grodziski, otwocki, legionowski, warszawski zachodni, pruszkowski, piaseczyński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Warszawa.

Okręg wyborczy nr 3 - miasto na prawach powiatu Płock, powiaty płocki, gostyński, sierpecki, sochaczewski, żyrardowski, ciechanowski, mławski, nowodworski, płoński, pułtuski, żuromiński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Płock.

Okręg wyborczy nr 4 - miasto na prawach powiatu Ostrołęka, powiaty ostrołęcki, przasnyski, makowski, ostrowski, wołomiński, wyszkowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Ostrołeka.

Okręg wyborczy nr 5 - miasto na prawach powiatu Siedlce, powiaty siedlecki, garwoliński, sokołowski, węgrowski, łosicki, miński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Siedlce.

Okręg wyborczy nr 6 - miasto na prawach powiatu Radom, powiaty radomski, grójecki, białobrzeski, kozienicki, zwoleński, lipski, szydłowiecki, przysuski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Radom.

Okręg wyborczy nr 7 - miasto na prawach powiatu Wrocław, powiaty wołowski, trzebnicki, milicki, oleśnicki, oławski, strzeliński, wrocławski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Wrocław.

Okręg wyborczy nr 8 - miasto na prawach powiatu Legnica, powiaty legnicki, głogowski, górowski, polkowicki, lubiński, średzki(śląski), złotoryjski, jaworski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Legnica.

Okręg wyborczy nr 9 - miasto na prawach powiatu Jelenia Góra, powiaty jeleniogórski, zgorzelecki, bolesławski, lubański, lwówiecki, kamiennogórski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Jelenia Góra.

Okręg wyborczy nr 10 - miasto na prawach powiatu Wałbrzych, powiaty wałbrzyski, świdnicki, dzierżoniowski, ząbkowicki, kłodzki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Wałbrzych.

Okręg wyborczy nr 11 - miasto na prawach powiatu Bydgoszcz, powiaty bydgoski, nakielski, żniński, mogileński, inowrocławski, sępoleński, tucholski, świecki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Bydgoszcz.

Okręg wyborczy nr 12 - miasto na prawach powiatu Toruń, Grudziądz, powiaty toruński, chełmiński, grudziądzki, wąbrzeski, golubsko-dobrzyński, brodnicki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Toruń.

Okręg wyborczy nr 13 - miasto na prawach powiatu Włocławek, powiaty włocławski, radziejowski, lipnowski, aleksandrowski, rypiński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Włocławek.

Lubelskie

Okręg wyborczy nr 14 - miasto na prawach powiatu Lublin, powiaty lubelski, lubartowski, opolski (lubelski), puławski, rycki, łęczyński, świdnicki (lubelski), kraśnicki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Lublin.

Okręg wyborczy nr 15 - miasto na prawach powiatu Biała Podlaska, Chełm, powiaty bialski (podlaski), chełmski, łukowski, radzyński, parczewski, włodawski, krasnostawski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Chełm.

Okręg wyborczy nr 16 - miasto na prawach powiatu Zamość, powiaty zamojski, janowski, biłgorajski, tomaszowski (lubelski), hrubieszowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Zamość.

Okręg wyborczy nr 17 - Województwo Lubuskie.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Zielona Góra.

Okręg wyborczy nr 18 - miasto na prawach powiatu Łódź, powiaty łódzki wschodni, pabianicki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Łódź.

Okręg wyborczy nr 19 - miasto na prawach powiatu Skierniewice, powiaty skierniewicki, kutnowski, łęczycki, łowicki, rawski, zgierski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Skierniewice.

Okręg wyborczy nr 20 - miasto na prawach powiatu Piotrków Trybunalski , oraz powiaty piotrkowski, bełchatowski, radomszczański, pajęczański, tomaszowski (mazowiecki), opoczyński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Piotrków Trybunalski.

Okręg wyborczy nr 21 - powiaty poddębicki, sieradzki, zduńskowolski, łaskie, wieruszowski, wieluński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Sieradz.

Okręg wyborczy nr 22 - miasto na prawach powiatu Kraków, powiat wielicki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Kraków.

Okręg wyborczy nr 23 - powiaty suski, wadowicki, oświęcimski, chrzanowski, krakowski, miechowski, proszowcki, myślenicki, olkuski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Oświęcim.

Okręg wyborczy nr 24 - miasto na prawach powiatu Tarnów, powiaty tarnowski, dąbrowski, brzeski, bocheński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Tarnów.

Okręg wyborczy nr 25 - miasto na prawach powiatu Nowy Sącz , powiaty gorlicki, nowosądecki, limanowski, nowotarski, tatrzański.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Nowy Sącz.

Okręg wyborczy nr 26 - województwo opolskie.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Opole.

Okręg wyborczy nr 27 - miasto na prawach powiatu Rzeszów, Tarnobrzeg, powiaty rzeszowski, ropczycko-sędziszowski, strzyżowski, łańcucki, leżajski, kolbuszowski, tarnobrzeski, mielecki, stalowowolski, dębicki, niżański.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Rzeszów .

Okręg wyborczy nr 28 - miasto na prawach powiatu Krosno, powiaty krośnieński, jasielski, brzozowski, sanocki, bieszczadzki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Krosno.

Okręg wyborczy nr 29 - miasto na prawach powiatu Przemyśl, powiaty przemyski, przeworski, jarosławski, lubaczowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Przemyśl.

Okręg wyborczy nr 30 - miasto na prawach powiatu Suwałki, Łomża, powiaty augustowski, sejneński, suwalski, łomżyński, grajewski, kolneński, zambrowski, wysokomazowiecki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Łomża

Okręg wyborczy nr 31 - miasto na prawach powiatu Białystok, powiaty białostocki, moniecki, sokólski, bielski, siemiatycki, hajnowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Białystok.

Okręg wyborczy nr 32 - miasto na prawach powiatu Gdańsk, powiaty gdański, kwidzyński, malborski, nowodworski, stargardzki, tczewski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Gdańsk.

Okręg wyborczy nr 33 - miasto na prawach powiatu Gdynia, Sopot, powiaty wejherowski, pucki, kartuzki, kościerskiego.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej Gdynia.

Okręg wyborczy nr 34 - miasto na prawach powiatu Słupsk, powiaty lęborski, słupski, bytowski, chojnicki, człuchowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Słupsk

Okręg wyborczy nr 35 - miasta na prawach powiatu Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Sosnowiec, powiaty będziński, zawierciański.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Sosnowiec.

Okręg wyborczy nr 36 - miasta na prawach powiatu Bytom, Ruda Śląska, Piekary Śląskie, Zabrze, powiat tarnogórski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Bytom.

Okręg wyborczy nr 37 - miasta na prawach powiatu Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Rybnik, Żory, powiaty gliwicki, raciborski, rybnicki, wodzisławski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Gliwice.

Okręg wyborczy nr 38 - miasto na prawach powiatu Bielsko-Biała, powiaty bielski, cieszyński, żywiecki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Bielsko-Biała.

Okręg wyborczy nr 39 - miasto na prawach powiatu Częstochowa, powiaty częstochowski, kłobucki, lubliniecki, myszkowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Częstochowa.

Okręg wyborczy nr 40 - miasta na prawach powiatu Chorzów, Katowice, Siemianowice Śląskie, Mysłowice, Świętochłowice, Tychy, powiaty mikołowski, pszczyński, tyski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Katowice.

Okręg wyborczy nr 41 - miasto na prawach powiatu Kielce, powiaty jędrzejowski, kielecki, konecki, skarżyski, starachowicki, wołowszczowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Kielce.

Okręg wyborczy nr 42 - powiaty buski, pinczowski, kazimierski, opatowski, ostrowiecki, sandomierski, staszowski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Sandomierz.

Okręg wyborczy nr 43 - miasto na prawach powiatu Elbląg, powiaty bartoszycki, braniewski, elbląski, ostródzki, iławski, lidzbarski, działdowski, nowomiejski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Elbląg.

Okręg wyborczy nr 44 - miasto na prawach powiatu Olsztyn, powiaty ełcki, giżycki, kętrzyński, mrągowski, nidzicki, olecko-gołdapski, olsztyński, piski, szczycieński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Olsztyn.

Okręg wyborczy nr 45 - miasto na prawach powiatu Poznań, powiat poznański.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Poznań.

Okręg wyborczy nr 46 - powiaty pilski, złotowski, chodzieski, czarnowski-trzcianiecki, wągrowiecki, obornicki, gnieźnieński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Piła.

Okręg wyborczy nr 47 - miasto na prawach powiatu Kalisz, Konin, powiaty kaliski, koniński, krotoszyński, ostrowski, pleszewski, ostrzeszowski, kępiński, wrzesiński, słupecki, średzki, turecki, kolski.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Kalisz.

Okręg wyborczy nr 48 - miasto na prawach powiatu Leszno, powiaty rawicki, grodziski, gostyński, jarociński, kościański, leszczyński, nowotomyski, międzychodzki, śremski, szamotulski, wolsztyński.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Leszno.

Okręg wyborczy nr 49 - miasto na prawach powiatu Szczecin, Świnoujście, powiaty choszczeński, goleniowski, gryfiński, kamieński, myśliborski, policki, pyrzycki, szczeciński, stargardzki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Szczecin.

Okręg wyborczy nr 50 - miasto na prawach powiatu Koszalin, powiaty białogardzki, drawski, gryficki, kołorzeski, koszaliński, sławieński, świdwiński, wałecki.

Siedziba Okręgowej Komisji Wyborczej: Koszalin.

UZASADNIENIE

Zmiana zasadniczego podziału terytorialnego państwa wprowadzona z dniem 1 stycznia 1999 r. spowodowała konieczność prac zmierzających do uchwalenia nowej ustawy - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształt przedstawionego projektu Ordynacji wyborczej do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej jest wynikiem przyjętego założenia, iż należy stworzyć, w miarę możliwości, autonomiczne prawo wyborcze do Senatu, nie odwołujące się do postanowień ordynacji wyborczej do Sejmu. Wpłynęło to na objętość projektu ustawy, co nie oznacza, iż zawiera on wyłącznie nowe rozwiązania w porównaniu ze stanem obecnym, przeciwnie, podstawowy trzon przepisów prezentowanego projektu stanowią normy przetransponowane z ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Przyjęcie założenia konieczności stworzenia odrębnej, wyczerpującej regulacji prawa wyborczego w wyborach do Senatu wynikało z braku prac w Sejmie nad nową ordynacją wyborczą do Sejmu (przyjęcie koncepcji dotychczasowego, odpowiedniego stosowania przepisów ordynacji do Sejmu wstrzymywałoby prace nad ordynacją wyborczą do Senatu do czasu uchwalenia zmian prawa wyborczego w wyborach do Sejmu) oraz z obserwacji dotychczasowej praktyki odpowiedniego stosowania przepisów ordynacji wyborczej do Sejmu w wyborach do Senatu. Jak powszechnie wiadomo, w roku 1993 przy braku nowelizacji ordynacji wyborczej do Senatu, dopiero uchwała Trybunału Konstytucyjnego pozwoliła rozwiązać kryzys konstytucyjny związany z koniecznością przeprowadzenia wyborów do Senatu. Za potrzebą posiadania przez Senat "pełnej ordynacji wyborczej" przemawia też wiele innych argumentów. Jednym z nich może być zagadnienie braku stosowania przepisów karnych zawartych w ordynacji sejmowej. W wyniku obowiązywania zakazu stosowania analogii w prawie karnym, prokuratury umarzały postępowania w sprawach związanych z niedopełnieniem wymogów związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej w wyborach do Senatu.

Drugą ideą prac nad projektem było to, aby nowe prawo wyborcze jak najbardziej przypominało aktualnie obowiązujące rozwiązania ordynacji i by nie zmieniało "charakteru izby". Zaletą obecnego systemu wyborczego do Senatu jest bowiem to, że podział na okręgi wyborcze nie uległ zmianie od 1989 r. Dlatego też w projekcie wprowadzono zasadę, że terytorium Polski w wyborach do Senatu podzielone jest na 50 dwumandatowych okręgów wyborczych. Podział taki w największym stopniu nawiązuje do istniejącego obecnie podziału na 47 okręgów dwumandatowych i 2 okręgi trzymandatowe. Przy podziale samego województwa na okręgi wyborcze przyjęto zasadę dwumandatowych okręgów, których granice w miarę możliwości obejmowałyby województwa istniejące przed reformą podziału administracyjnego kraju. Ordynacja wyborcza powinna bowiem umożliwić wybór do Senatu osób najbardziej znanych. Ponadto pozostawienie wielu dotychczasowych okręgów wyborczych daje możliwość artykulacji interesów tych społeczności, które utraciły status województw. Przyjęcie koncepcji odrębnych okręgów wyborczych w wyborach do Senatu ma także inną zaletę. Nie powiela się bowiem kształtu okręgów wyborczych do Sejmu, co usuwa często spotykany zarzut, że wybory do Senatu to wierna kopia wyborów do Sejmu. Niektóre projekty ordynacji tworzą natomiast okręgi wyborcze do Senatu tożsame z okręgami do Sejmu, co podniesiony wyżej zarzut potęguje.

Utrzymano w projekcie zasadę wyborów większościowych - za wybranych do Senatu w okręgu wyborczym uważa się dwóch kandydatów którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnie oddanych głosów.

Nowością przedstawianego projektu Ordynacji wyborczej do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej jest zasada, że przy tworzeniu okręgów wyborczych bierze się pod uwagę jednolitą normę przedstawicielstwa wynikającą z podzielenia liczby mieszkańców kraju przez 50. Zgodnie z projektem, liczbę okręgów wyborczych w województwie ustala się przez podzielenie liczby mieszkańców województwa przez wskazaną normę przedstawicielstwa. Jeżeli reszta pozostająca przy tym dzieleniu przewyższa połowę normy przedstawicielstwa, tworzy się w danym województwie dodatkowy okręg wyborczy, chyba że liczba okręgów przekroczyłaby 50. Taki system podziału mandatów na poszczególne województwa usuwa kontrowersyjną sprawę niereprezentatywności Senatu w stosunku do liczby ludności w województwie. Wymaga podkreślenia, że podobnie jak to ma miejsce w ordynacji do Sejmu, normę ustala się w oparciu o liczbę mieszkańców województwa, nie zaś liczbę uprawnionych do głosowania.

Załącznik do projektu zawiera proponowany podział województw na okręgi wyborcze. Ilość mandatów w poszczególnych województwach zależna jest od liczby mieszkańców województwa i wynosi od 12 mandatów w województwach: mazowieckim i śląskim, do 2 mandatów w województwach: lubuskim i opolskim. W przypadku województwa mazowieckiego - zgodnie z przyjętymi w ordynacji wyborczej rozwiązaniami - mimo osiągnięcia wskaźnika 6,55 - liczba mandatów wynosi 12 nie zaś 14. Jeżeli bowiem utworzenie nowego okręgu spowodowałoby przekroczenie liczby 50 okręgów w całym kraju, to nie tworzy się nowego okręgu w tym województwie, w którym wskaźnik liczby mieszkańców jest najmniejszy. Końcówka tej liczby w województwie mazowieckim wynosi 0,55, w podlaskim 0,58 a w świętokrzyskim 0,7, stąd też w tych ostatnich województwach tworzy się dodatkowe okręgi wyborcze.

Projekt został oparty na założeniu, że zgodnie z zasadą autonomii obu izb parlamentu, to Senat powinien mieć decydujący wpływ na kształt swojej ordynacji, w tym także na granice okręgów wyborczych. Dlatego Państwowa Komisja Wyborcza jest obowiązana, zgodnie z projektem, sygnalizować Senatowi konieczność zmiany granic okręgów wyborczych w związku ze zmianą liczby mieszkańców, a co się z tym wiąże, konieczność zmiany podziału mandatów pomiędzy poszczególne województwa.

Zgodnie z zasadami przewidzianymi w projekcie, granice okręgów wyborczych, które stanowią części województw, wytycza się w miarę możności przy uwzględnieniu istniejących więzi lokalnych. Granice okręgów wyborczych nie mogą również naruszać granic powiatów i miast na prawach powiatu a poszczególne okręgi wyborcze mogą się różnić pod względem liczby mieszkańców.

W projekcie ustawy przewiduje się powoływanie odrębnych okręgowych komisji wyborczych w wyborach do Senatu składających się z 7 - 13 sędziów sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych. Do zadań okręgowych komisji wyborczych należałoby zwłaszcza rejestrowanie kandydatów na senatorów w okręgu wyborczym oraz ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów senatorów w danym okręgu.

Projekt ustawy przesądza też przynależność do okręgu wyborczego nr 1 (okręg ten obejmuje powiat warszawski) obwodów głosowania utworzonych dla obywateli polskich przebywających za granicą.

Pozostałe nowe rozwiązania wynikają z konieczności dostosowania przepisów ordynacji do postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt realizuje zasadę wyrażoną w art. 100 ust. 1 Konstytucji, iż kandydatów na senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy, tworzący w tym celu komitety wyborcze. Projekt nie przewiduje natomiast zgłaszania kandydatów na senatorów przez komitety wyborcze koalicji partii politycznych. W projekcie znalazła również wyraz konstytucyjna przesłanka biernego prawa wyborczego w wyborach do Senatu- ukończenie przez kandydata 30 lat najpóźniej w dniu wyborów. Dostosowania do przepisów Konstytucji wymagał też przepis dotyczący wygaśnięcia mandatu senatora oraz zrzeczenia się przez senatora mandatu, przepis art. 103 Konstytucji rozszerzył bowiem krąg stanowisk, których nie można łączyć z mandatem senatora, zaś art. 104 ust. 3 ustawy zasadniczej wprost stanowi, iż odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.

W projekcie ustawy zaproponowany został przepis przejściowy, zgodnie z którym do zmian w składzie Senatu IV kadencji wybranego w dniu 17 września 1997 r. stosowane byłyby przepisy aktualnie obowiązującej ustawy - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej a okręgiem wyborczym byłby obszar województwa istniejącego do końca 1998 r.

Sprawa ordynacji wyborczej nie jest objęta zakresem wspólnej regulacji Unii Europejskiej. Projekt nie rodzi też dodatkowych skutków finansowych.