Druk nr 207

12 marca 1999 r.

SENAT

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

IV KADENCJA

KOMISJA USTAWODAWCZA

Pani

Alicja GRZEŚKOWIAK

MARSZAŁEK SENATU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Na podstawie art. 61 ust. 1 Regulaminu Senatu wnosimy o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

W załączeniu przekazuję projekt ustawy wraz z uzasadnieniem.

Jednocześnie informuję, że w dalszych pracach nad tym projektem ustawy komisję reprezentować będzie senator Piotr Ł.J. Andrzejewski.

Przewodniczący Komisji

Ustawodawczej

(-) Piotr Ł.J. Andrzejewski

projekt

U S T A W A

z dnia

o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 1.

W ustawie z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 67, poz. 398 i Nr 79, poz. 465, z 1993 r. Nr 45, poz. 205, z 1995 r. Nr 95, poz. 472 oraz z 1997 r. Nr 70, poz. 443 i Nr 121, poz. 770) w art. 70 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Ponowne głosowanie przeprowadza się w trybie przewidzianym w niniejszej ustawie, z tym że głosowanie przeprowadza się na podstawie tego samego spisu wyborców.".

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

UZASADNIENIE

Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. przewiduje dwie tury głosowania w wyborach prezydenckich, z tym że przesłanką do przeprowadzenia II tury głosowania jest nieuzyskanie przez żadnego z kandydatów w I turze większości bezwzględnej. Wówczas, 14 dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie (art. 127 ust. 4). Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 27 września 1990 r. (Dz. U. Nr 67, poz. 398 i Nr 79, poz. 465, z 1993 r. Nr 45, poz. 205, z 1995 r. Nr 95, poz. 472 oraz z 1997 r. Nr 70, poz. 443 i Nr 121, poz. 770) w art. 8b ust. 1 powtarza przepisy konstytucyjne, przewidując jednak w art. 70 ust. 1 pkt 2 ograniczenie. Dotyczy ono II tury głosowania, którą zgodnie z dyspozycją powołanego przepisu przeprowadza się tylko na terytorium kraju. W ten sposób ustawodawca pozbawia obywateli polskich przebywających za granicą prawa ponownego głosowania.

Ustawodawca jest oczywiście uprawniony do ustanawiania różnego rodzaju ograniczeń, ale muszą one być dopuszczone w sposób wyraźny przez przepisy konstytucyjne oraz mogą być wprowadzane tylko w zakresie niezbędnym (patrz orzeczenie T. K. sygn. K. 12/95). Konstytucja nie przewiduje ograniczenia zawierającego się w dyspozycji art. 70 ust. 1 pkt 2 ustawy będącej przedmiotem inicjatywy. W związku z tym, istnieją uzasadnione wątpliwości dotyczące spełnienia przesłanek warunkujących wprowadzenie tego rodzaju ograniczenia. Dodatkowym faktem mogącym potwierdzać wątpliwości jest związanie Polski Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, który w art. 25b przewiduje prawo obywatela bez dyskryminacji i nieuzasadnionych ograniczeń do korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego.

Norma art. 70 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polski mówiąca, że przy ponownym głosowaniu "głosowanie przeprowadza się tylko na terytorium kraju" jest sprzeczna z art. 2 i 4 tejże ustawy.

Art. 2 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej stanowi:

"Wybory są powszechne; prawo wybierania ma k a ż d y obywatel polski, który w dniu wyborów ma ukończone 18 lat.".

Każdy bez względu na miejsce zamieszkania czy pobytu.

Treść art. 2 uzupełnia art. 4 w/w ustawy, który stanowi:

"Wybory są równe; wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach.".

Przepisy ustawy dotyczą podstawowych praw człowieka i obywatela w życiu społecznym i realizują art. 32 i art. 62 Konstytucji oraz art. 16, art. 25 i art. 26 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych - znajdujących oparcie w art. 21 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Przestrzeganie w/w praw jest podstawowym obowiązkiem każdego organu władzy publicznej, w tym Państwowej Komisji Wyborczej, który działać ma na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji).

Prawa te nie mogą być ograniczone inaczej, jak "w celu zapewnienia odpowiedniego uznania i poszanowania praw i wolności innych w celu czynienia zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego i powszechnego dobrobytu demokratycznego społeczeństwa" (Powszechna Deklaracja Praw Człowieka art. 29 ust. 2).

Ustawa wskazuje jako ograniczenia podmiotowych praw wyborczych przy wyborze Prezydenta RP jedynie:

1) pozbawienie praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,

2) pozbawienie praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu,

3) ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe prawomocnym orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego (art. 3 ustawy o wyborze Prezydenta RP).

Pozbawienie obywateli polskich za granicą konstytucyjnie gwarantowanych praw obywatelskich do udziału w II turze wyborów na podstawie przepisu art. 70 ust. 1 pkt 2 ustawy, stanowi złamanie art. 4 ustawy (zasady równości) i art. 2 ustawy (zasady powszechności) w korzystaniu z obywatelskich praw wyborczych.

Niniejsza inicjatywa usuwa sprzeczność istniejącą w obowiązującym systemie prawnym, a potwierdzoną wyżej wymienionymi argumentami oraz kolizję z fundamentalnymi zasadami tego systemu włączonymi do samej ustawy.