- zachowanie pamięci o ogromie ofiar, strat i szkód poniesionych przez Naród Polski w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu,

- patriotyczne tradycje zmagań Narodu Polskiego z okupantami, nazizmem i komunizmem,

- czyny obywateli dokonywane na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i w obronie wolności oraz godności ludzkiej,

- obowiązek ścigania zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i zbrodni wojennych,

- a także powinność zadośćuczynienia przez nasze państwo wszystkim pokrzywdzonym przez państwo łamiące prawa człowieka,

1) ewidencjonowanie, gromadzenie, udostępnianie, zarządzanie i korzystanie z dokumentów organów bezpieczeństwa państwa wytworzonych oraz gromadzonych od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1989 r., a także organów bezpieczeństwa Trzeciej Rzeszy Niemieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, dotyczących:

a) popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości w okresie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 31 grudnia 1989 r.:

b) innych represji z motywów politycznych, jakich dopuścili się funkcjonariusze polskich organów ścigania lub wymiaru sprawiedliwości albo osoby działające na ich zlecenie, a ujawnionych w treści orzeczeń zapadłych na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149, z 1993 r. Nr 36, poz. 159, z 1995 r. Nr 28, poz. 143 i z 1998 r. Nr 97, poz. 604),

c) działalności organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5,

2) funkcję śledczą w zakresie przestępstw określonych w pkt 1 lit. a,

3) ochronę danych osobowych osób pokrzywdzonych,

4) prowadzenie działań w zakresie edukacji publicznej.

1. Bieg terminu przedawnienia zbrodni komunistycznych w rozumieniu art. 2, nie będących zbrodniami wojennymi lub zbrodniami przeciwko ludzkości, rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 1990 r. Przepisu art. 4 § 1 Kodeksu karnego nie stosuje się.

2. Zbrodnie wymienione w art. 1 pkt 1 lit. a, popełnione na innych osobach niż obywatele polscy, są przedmiotem działania organów powołanych przez ustawę, jeżeli zostały popełnione na terytorium Państwa Polskiego.

3. W stosunku do sprawców zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości lub zbrodni określonych w art. 2, nie stosuje się wydanych przed dniem 7 grudnia 1989 r. przepisów ustaw i dekretów, które przewidują amnestię lub abolicję.

1. Organami bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy są:

1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego,

2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,

3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego,

4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,

5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,

6) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza,

7) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki,

8) Informacja Wojska Polskiego, Zarząd Informacji Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, Kierownictwo Informacji Wojska Polskiego, Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego oraz jednostki podległe tym organom,

9) Wojskowa Służba Wewnętrzna,

2. Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są także jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

3. Do organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, należą także organy i instytucje cywilne i wojskowe państw obcych o zadaniach podobnych do zadań organów, o których mowa w ust. 1.

1. Pokrzywdzonym, w rozumieniu ustawy, jest osoba, o której organy bezpieczeństwa państwa, zbierały informacje na podstawie celowo gromadzonych danych, w tym w sposób tajny. Pokrzywdzonym nie jest osoba, która została następnie funkcjonariuszem, pracownikiem lub współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa.

2. W razie śmierci pokrzywdzonego albo gdy ze względu na stan zdrowia nie jest on w stanie korzystać z przysługujących mu uprawnień wynikających z ustawy, uprawnienia te przysługują osobie mu najbliższej w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego. Przepisu tego nie stosuje się w razie istnienia dowodu, że byłoby to sprzeczne z wolą pokrzywdzonego.

1. W celu realizacji zadań określonych w art. 1 tworzy się Instytut Pamięci Narodowej - Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwany dalej "Instytutem Pamięci".

2. Instytut Pamięci jest finansowany z budżetu państwa, w którym stanowi odrębną część.

3. Organizację Instytutu Pamięci określa statut, który przyjmuje Kolegium Instytutu Pamięci na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.

1. Instytutem Pamięci kieruje Prezes Instytutu Pamięci.

2. Prezes Instytutu Pamięci w sprawowaniu swego urzędu jest niezależny od organów administracji państwowej i odpowiada jedynie przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie.

3. Prezes Instytutu Pamięci może powołać nie więcej niż trzech swoich zastępców.

1. Prezesa Instytutu Pamięci powołuje i odwołuje Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Kolegium Instytutu Pamięci.

2. Kadencja Prezesa Instytutu Pamięci trwa 7 lat, licząc od dnia złożenia ślubowania. Po upływie kadencji pełni on obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Prezesa Instytutu Pamięci.

3. W okresie 3 miesięcy przed upływem kadencji Prezesa Instytutu Pamięci przewodniczący Kolegium Instytutu Pamięci ogłasza publiczny konkurs na to stanowisko według zasad i w trybie określonych przez Kolegium Instytutu Pamięci. W wypadku innej przyczyny opróżnienia stanowiska Prezesa Instytutu Pamięci, termin zgłaszania się kandydatów do konkursu na to stanowisko wynosi 30 dni. Przesłuchania kandydatów na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci mają charakter publiczny.

4. Ta sama osoba nie może być Prezesem Instytutu Pamięci więcej niż przez dwie kolejne kadencje.

1. Na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci nie może być powołana osoba, która pełniła służbę, pracowała lub była współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa, ani też prokurator lub sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia uchylonego następnie na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

2. Prezes Instytutu Pamięci nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

3. Prezes Instytutu Pamięci nie może wykonywać innych zajęć zawodowych, z wyjątkiem zajmowania stanowiska profesora szkoły wyższej.

4. Stanowiska Prezesa Instytutu Pamięci nie można łączyć z mandatem posła albo senatora.

5. Warunki, o których mowa w ust. 1 i 2, powinni spełniać również prokuratorzy i pracownicy Instytutu Pamięci, a także członkowie Kolegium Instytutu Pamięci.

1) zrzekł się stanowiska,

2) z powodu choroby, ułomności lub upadku sił, stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków Prezesa Instytutu Pamięci,

3) został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo.

1. W Instytucie Pamięci tworzy się Kolegium Instytutu Pamięci, którego członków wybiera Sejm na trwającą 9 lat kadencję spośród obywateli polskich wyróżniających się wysokimi walorami moralnymi oraz wiedzą przydatną w pracach Instytutu Pamięci.

2. W skład Kolegium Instytutu Pamięci wchodzi 9 członków.

3. Członkostwo w Kolegium Instytutu Pamięci ustaje wskutek:

1) śmierci,

2) rezygnacji,

3) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo,

4) odwołania przez Kolegium Instytutu Pamięci większością 2/3 głosów z powodu długotrwałej choroby, ułomności lub upadku sił powodujących trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków albo z powodu sprzeniewierzenia się celom ustawy.

4. Kolegium Instytutu Pamięci wybiera ze swojego składu przewodniczącego Kolegium i jego zastępcę na okres roku.

5. Po ustaniu członkostwa, Kolegium Instytutu Pamięci dokonuje wyboru nowego członka na okres do zakończenia kadencji Kolegium.

6. Za wykonywanie zadań członkowie Kolegium otrzymują diety w wysokości określonej przez Prezesa Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, a także zwrot kosztów według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju.

1. W celu wykonywania zadań Instytutu Pamięci w miejscowościach będących siedzibami sądów apelacyjnych tworzy się oddziały Instytutu Pamięci, zwane dalej "oddziałami", zaś w innych miastach mogą być utworzone delegatury Instytutu Pamięci, zwane dalej "delegaturami".

2. Oddziałem Instytutu Pamięci kieruje dyrektor oddziału, a delegaturą Instytutu Pamięci naczelnik delegatury. Dyrektora oddziału oraz naczelnika delegatury powołuje i odwołuje Prezes Instytutu Pamięci.

1. W Instytucie Pamięci tworzy się:

1) Główną Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwaną dalej "Główną Komisją",

2) Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów,

3) Biuro Edukacji Publicznej.

2. W oddziałach tworzy się:

1) oddziałowe komisje ścigania zbrodni przeciwko narodowi polskiemu, zwane dalej "oddziałowymi komisjami",

2) oddziałowe biura udostępniania i archiwizacji dokumentów,

3) oddziałowe biura edukacji publicznej.

3. W delegaturach tworzy się wydziały udostępniania i archiwizacji dokumentów.

1. Prokuratorów Głównej Komisji oraz oddziałowych komisji powołuje i odwołuje Prokurator Generalny na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.

2. Jednostkami organizacyjnymi, wymienionymi w art. 18 ust. 1 pkt 2 i 3, kierują dyrektorzy powoływani i odwoływani przez Prezesa Instytutu Pamięci.

3. Jednostkami organizacyjnymi, wymienionymi w art. 18 ust. 2 pkt 2 i 3 oraz ust. 3, kierują naczelnicy powoływani i odwoływani przez Prezesa Instytutu Pamięci.

4. Główną Komisją kieruje Dyrektor Głównej Komisji. Dyrektora Głównej Komisji powołuje spośród prokuratorów Głównej Komisji i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego zgłoszony w porozumieniu z Prezesem Instytutu Pamięci. Dyrektor Głównej Komisji jest jednym z zastępców Prokuratora Generalnego.

5. Oddziałową komisją kieruje naczelnik oddziałowej komisji. Naczelnika oddziałowej komisji powołuje, spośród prokuratorów wymienionych w ust. 1 i odwołuje Prokurator Generalny na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.

6. Pracownik Instytutu Pamięci nie może, bez zezwolenia Prezesa Instytutu Pamięci, podejmować innego zajęcia zawodowego.

1. Pracownicy Instytutu Pamięci, także po ustaniu stosunku pracy, są obowiązani zachować w tajemnicy wszystko, o czym powzięli wiadomość w związku z zatrudnieniem w Instytucie Pamięci.

2. Prezes Instytutu Pamięci określa rodzaje wiadomości oraz kategorie pracowników, którzy mogą je ujawnić ze względu na ich stanowisko służbowe.

1. Prezes Instytutu Pamięci ustala wykazy rodzajów wiadomości stanowiących tajemnicę państwową oraz wykazy rodzajów wiadomości stanowiących tajemnicę państwową o szczególnie ważnym znaczeniu dla obronności państwa, Sił Zbrojnych i bezpieczeństwa państwa.

2. Wykazy, o których mowa w ust. 1, wymagają uzgodnienia z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Szefem Urzędu Ochrony Państwa. Wykazy rodzajów wiadomości z zakresu obronności państwa wymagają uzgodnienia także z Ministrem Obrony Narodowej, a wykazy rodzajów wiadomości dotyczące stosunków z zagranicą - także z Ministrem Spraw Zagranicznych.

3. Prezes Instytutu Pamięci może zezwolić prokuratorom i pracownikom Instytutu Pamięci na ujawnienie wiadomości stanowiącej tajemnicę państwową lub służbową oraz na udostępnienie przez nich dokumentów lub materiałów objętych tajemnicą państwową określonej osobie lub instytucji.

4. Na decyzję odmowną Prezesa Instytutu Pamięci przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

1. Prezes Instytutu Pamięci przedstawia okresowo Kolegium Instytutu Pamięci informację o istotnych sprawach związanych z działalnością Instytutu Pamięci.

2. Poza innymi zadaniami określonymi w ustawie Kolegium Instytutu Pamięci w szczególności zajmuje stanowisko w następujących sprawach:

1) pełnego przejęcia do zasobów archiwalnych Instytutu Pamięci dokumentów spraw, o których mowa w art. 1 i oceny ich kompletności ,

2) ustalania zasad archiwizacji dokumentów przy ich ocenie, porządkowaniu, udostępnianiu, przechowywaniu i administrowaniu,

3) ustalania zasad wglądu w dokumenty oraz zasad ich publikowania,

4) ustalania priorytetów w sprawach wniosków poszczególnych osób i próśb instytucji oraz organów władzy publicznej i innych podmiotów,

5) oceniania polityki ścigania przez Instytut Pamięci przestępstw, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a,

6) ustalania programów badawczych w zakresie opracowywania działalności organów bezpieczeństwa państwa, a także informowania oraz edukacji społeczeństwa.

3. Kolegium Instytutu Pamięci zatwierdza informację roczną, o której mowa w art. 24
ust. 1.

4. Kolegium Instytutu Pamięci przyjmuje uchwały większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków Kolegium.

1. Prezes Instytutu Pamięci składa Sejmowi, raz w roku, informację o działalności Instytutu Pamięci.

2. Informacja, o której mowa w ust. 1, w części dotyczącej bezpieczeństwa lub obronności państwa może być utajniona.

3. Informacja Prezesa Instytutu Pamięci jest podawana do wiadomości publicznej, z wyłączeniem części, o której mowa w ust. 2.

4. Prezes Instytutu Pamięci składa raz w roku, za pośrednictwem Marszałka Sejmu, do wyłącznej wiadomości członków sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych, informację o sprawach określonych w art. 38.

1. Nie później niż w terminie 90 dni od dnia utworzenia Instytutu Pamięci, przekazaniu do archiwum Instytutu Pamięci podlegają wszystkie dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, wytworzone oraz gromadzone przez organy bezpieczeństwa państwa, organy więziennictwa, sądy i prokuratury oraz organy bezpieczeństwa III Rzeszy Niemieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Obowiązek ten dotyczy:

1) Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Szefa Urzędu Ochrony Państwa - co do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek, a także akt funkcjonariuszy, wytworzonych lub gromadzonych w okresie do dnia 6 czerwca 1990 r.,

2) Ministra Obrony Narodowej - co do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek wojskowych organów bezpieczeństwa, a także akt funkcjonariuszy tych służb, wytworzonych lub gromadzonych w okresie do dnia 31 grudnia 1990 r.,

3) Ministra Sprawiedliwości - co do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek wytworzonych oraz gromadzonych przez organy więziennictwa do dnia 31 grudnia 1956 r., dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek wytworzonych lub gromadzonych przez wydział ochrony Centralnego Zarządu Zakładów Karnych i podległe mu jednostki w okresie do dnia 31 grudnia 1989 r., a także akt penitencjarnych osób represjonowanych z motywów politycznych osadzonych w zakładach karnych, aresztach śledczych i obozach odosobnienia,

4) prezesów sądów - co do akt spraw, w których wydane przed dniem 31 grudnia 1989 r. orzeczenia zostały następnie uchylone na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

5) szefów prokuratur - co do akt spraw, w tym akt podręcznych spraw, o których mowa w pkt 4,

6) dyrektorów: Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych - co do akt spraw byłej Polskiej Partii Robotniczej oraz byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dotyczących organów bezpieczeństwa państwa, a także akt organów bezpieczeństwa państw okupacyjnych,

7) dyrektorów: Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych - co do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek, o których mowa w pkt 1-5, a przechowywanych w tych archiwach; przekazanie ich do Instytutu Pamięci następuje na zasadzie użyczenia.

2. Przekazanie akt, o których mowa w ust. 1 pkt 6, polega na dostarczeniu kopii.

3. Obowiązek określony w ust. 1 pkt 1-5 dotyczy także kopii dokumentów, zbiorów danych i kartotek, niezależnie od czasu ich sporządzenia.

4. Prezes Instytutu Pamięci może, w każdym czasie, zażądać od organów wymienionych w ust. 1, a także od innych instytucji, dokumentów nie przekazanych mu w terminie określonym w ust. 1.

5. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Szef Urzędu Ochrony Państwa oraz Minister Obrony Narodowej mogą wykonać dla siebie kopie części akt funkcjonariuszy pozostających w służbie, które powstały w okresach, o których mowa odpowiednio w ust. 1 pkt 1 lub 2.

6. Na wniosek organu wymienionego w ust. 1 Prezes Instytutu Pamięci może wyrazić zgodę na przesunięcie terminu określonego w ust. 1, jednakże na okres nie dłuższy niż 90 dni.

1. Prezes Instytutu Pamięci może, po zawiadomieniu właściwego organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego albo zawodowego, uzyskać wgląd w dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zawierają one informacje z zakresu działania Instytutu Pamięci.

2. Każdy, kto posiada dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, o których mowa w art. 25, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie Prezesa Instytutu Pamięci.

3. Każdy organ administracji rządowej, samorządu terytorialnego albo zawodowego jest obowiązany bezzwłocznie wydać Prezesowi Instytutu Pamięci, na jego żądanie, posiadane dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, o których mowa w art. 25. Obowiązek ten dotyczy także wydania kopii.

4. Prezes Instytutu Pamięci może zażądać wydania także innej dokumentacji, niż wskazana w art. 25, niezależnie od czasu jej wytworzenia lub zgromadzenia, jeżeli jest ona niezbędna do wypełnienia zadań Instytutu Pamięci określonych w ustawie.

5. Jeżeli dokumenty, zbiory danych, rejestry bądź kartoteki są niezbędne organowi, o którym mowa w ust. 3, do wykonywania jego zadań ustawowych, można poprzestać na przekazaniu Prezesowi Instytutu Pamięci ich kopii.

1. Każdy, kto posiada dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki zawierające informacje z zakresu działania Instytutu Pamięci, jest obowiązany wydać je bezzwłocznie Prezesowi Instytutu Pamięci, jeżeli nie jest ich właścicielem.

2. Właściciel dokumentów, zbiorów danych, rejestrów bądź kartotek, o których mowa w ust. 1, jest obowiązany do ich udostępnienia Prezesowi Instytutu Pamięci, na jego żądanie, w celu sporządzenia kopii.

3. Prezes Instytutu Pamięci może zwracać się do wszelkich osób lub instytucji zagranicznych o pomoc w udostępnianiu dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek poszkodowanym, jak również do celów edukacji publicznej.

1. Pokrzywdzonemu przez działalność organów bezpieczeństwa państwa należy, na jego wniosek, udzielić informacji o posiadanych i dostępnych, dotyczących go dokumentach.

2. We wniosku, który składa się osobiście, należy umieścić deklarację o statusie wnioskodawcy (pokrzywdzony w rozumieniu art. 6 ust. 1 albo osoba najbliższa w rozumieniu art. 6 ust. 2) oraz podać dane ułatwiające odnalezienie dokumentów. Przyczyna żądania informacji nie musi być podana.

3. Obywatelom państw obcych prawo złożenia wniosku przysługuje na zasadach wzajemności.

4. W wypadkach uzasadnionych stanem zdrowia wnioskodawcy odbiera się od niego wniosek, o którym mowa w ust. 2, w miejscu jego pobytu.

5. Po złożeniu wniosku wnioskodawca może ustanowić pełnomocnika do realizacji przysługujących mu praw wynikających z ustawy.

1. Pokrzywdzonego albo osobę mu najbliższą Instytut Pamięci informuje o istnieniu w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci dotyczących go dokumentów oraz o sposobie uzyskania w nie wglądu.

2. Na wniosek pokrzywdzonego wydaje się mu kopie dotyczących go dokumentów.

3. W kopiach dokumentów wydawanych zgodnie z ust. 2 należy zanonimizować dane osobowe innych pokrzywdzonych lub innych osób, chyba że byłoby to technicznie niemożliwe. Przepis ten nie ogranicza prawa pokrzywdzonego określonego w art. 32.

1. Jeżeli w istniejących i dostępnych dokumentach, w które pokrzywdzony miał wgląd lub otrzymał ich kopie, znajdują się nazwiska funkcjonariuszy, pracowników lub kryptonimy współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, którzy zbierali lub oceniali dane o nim, lub tych, którzy prowadzili tych współpracowników, to - na żądanie pokrzywdzonego - należy mu podać nazwiska oraz dalsze dane osobowe tych funkcjonariuszy, pracowników i współpracowników, jeżeli można je jednoznacznie określić na podstawie dokumentów danego organu bezpieczeństwa. Przepis ten stosuje się również do innych osób, które denuncjowały pokrzywdzonego.

2. Odmawia się podania nazwisk oraz innych danych identyfikacyjnych osób, które udzielały informacji o przestępstwach pospolitych.

3. Na odmowę udostępnienia danych identyfikacyjnych informatorów przysługuje odwołanie do Prezesa Instytutu Pamięci.

1. Pokrzywdzony ma prawo załączyć do zbioru dotyczących go dokumentów własne uzupełnienia, sprostowania, uaktualnienia, wyjaśnienia oraz dokumenty lub ich kopie. Dane już zawarte w dokumentach nie ulegają jednak zmianie.

2. Przepis ust.1 stosuje się odpowiednio do osób, o których mowa w art. 35.

3. Uzupełnienia, sprostowania, uaktualnienia, wyjaśnienia oraz dokumenty lub ich kopie dołącza się do zbioru dokumentów z oznaczeniem ich w sposób pozwalający na ich odróżnienie od dokumentów zgromadzonych przez Instytut Pamięci.

1. Pokrzywdzony ma prawo żądać, po upływie 7 lat od wejścia w życie ustawy, anonimizacji dotyczących go danych.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli:

1) inna osoba ma prawnie uzasadniony interes korzystania z tych danych,

2) dane te są niezbędne do badań naukowych,

3) z prośbą o dostęp do tych danych zwrócił się uprawniony organ władzy publicznej.

1. Funkcjonariusze i pracownicy organów bezpieczeństwa państwa mogą uzyskać na swój wniosek kopię świadectwa służby albo pracy oraz kopię opinii o służbie albo o pracy.

2. Funkcjonariusza, pracownika lub współpracownika organów bezpieczeństwa państwa, po uprzednim złożeniu przez niego oświadczenia Instytutowi Pamięci o fakcie jego służby, pracy lub współpracy z tymi organami, informuje się, na jego wniosek, o dotyczących go dokumentach znajdujących się w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci.

1) ochrony dóbr osobistych w postępowaniu sądowym,

2) wykonania ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 oraz z 1998 r. Nr 37, poz. 204),

3) wykonania ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne,

4) ścigania przestępstw, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit.a,

5) prowadzenia badań naukowych.

1. Pokrzywdzony może zastrzec, że dotyczące go dane osobowe nie podlegające anonimizacji na podstawie art. 34 ust. 1 i zebrane w sposób tajny w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych organów bezpieczeństwa państwa nie będą udostępniane w celach badawczych przez określony czas, jednakże nie dłużej niż przez 90 lat od daty ich wytworzenia.

2. Pokrzywdzony może wyrazić zgodę na udostępnienie swoich danych osobowych, określonych w ust. 1, wskazanym osobom lub instytucjom, a także na ich powszechną dostępność.

3. Dane osobowe, określone w ust. 1, mogą być jednakże przedmiotem prac badawczych, jeżeli:

1) pokrzywdzony albo w przypadku jego śmierci osoba najbliższa, wyrazi na to zgodę,

2) odnoszą się do publicznego wystąpienia pokrzywdzonego, jego działalności publicznej lub są danymi osobowymi wymaganymi przez ustawę w związku z pełnieniem funkcji publicznej.

4. Prace badawcze można także przeprowadzić po anonimizacji danych osobowych, o których mowa w ust. 1, w kopiach dokumentów.

5. Dane osobowe, określone w ust. 1, nie mogą być wykorzystywane na niekorzyść pokrzywdzonego.

1. Upoważnieni funkcjonariusze służb specjalnych, w ramach ich zadań ustawowych i po zawiadomieniu Prezesa Instytutu Pamięci, mogą mieć wgląd do danych zawartych w dokumentach gromadzonych przez Instytut Pamięci.

2. Dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, jeżeli nie zawierają danych osobowych pokrzywdzonego lub osoby trzeciej, mogą być wykorzystywane przez upoważnionych funkcjonariuszy służb specjalnych w ramach ich zadań ustawowych, jeśli zawierają informację o przestępstwie szpiegostwa, terroryzmu lub przestępstwie godzącym w porządek konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do funkcjonariuszy służb specjalnych państw, z którymi Rzeczpospolita Polska jest związana stosowną umową międzynarodową, jeżeli dokumenty te zawierają informację o przestępstwie szpiegostwa lub terroryzmu.

1. Szef Urzędu Ochrony Państwa lub Minister Obrony Narodowej może zastrzec, na czas określony, że do określonych dokumentów nie może mieć dostępu żadna inna osoba poza wyznaczonymi przez nich przedstawicielami, jeżeli jest to konieczne dla bezpieczeństwa państwa. Organy innych służb specjalnych mogą występować z takim zastrzeżeniem za pośrednictwem Szefa Urzędu Ochrony Państwa.

2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, stanowią wyodrębniony, tajny zbiór w archiwum Instytutu Pamięci i podlegają szczególnej ochronie.

3. Prezes Instytutu Pamięci, na wniosek Ministra Obrony Narodowej lub na wniosek Szefa Urzędu Ochrony Państwa, zatwierdza lub uchyla zastrzeżenie dostępu do określonych dokumentów. Od decyzji Prezesa Instytutu Pamięci Ministrowi Obrony Narodowej oraz Szefowi Urzędu Ochrony Państwa służy odwołanie do Kolegium Instytutu Pamięci.

4. Zastrzeżenie jest objęte tajemnicą państwową.

1. Dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci zawiadamia pokrzywdzonego o przekazaniu jego danych osobowych innym osobom lub instytucjom w myśl przepisów art. 31, 36 i 37, informując go o rodzaju przekazanych danych i ich odbiorcy.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie złożenia przez Ministra Obrony Narodowej lub Szefa Urzędu Ochrony Państwa Prezesowi Instytutu Pamięci oświadczenia, że zawiadomienie takie zagrażałoby bezpieczeństwu państwa.

1. Śledztwo w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a, wszczyna i prowadzi prokurator oddziałowej Komisji.

2. Prokuratorom Instytutu Pamięci w sprawach określonych w art. 1 przysługują uprawnienia procesowe przewidziane dla prokuratora w Kodeksie postępowania karnego.

3. Celem śledztwa w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 1, jest również wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w szczególności ustalenie osób pokrzywdzonych.

4. Okoliczność, o której mowa w art. 17 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania karnego, nie może stanowić przeszkody do realizacji celu, o którym mowa w ust. 3. Po zrealizowaniu tego celu postępowanie umarza się.

5. Do prowadzenia śledztw przez Instytut Pamięci, w tym również do udzielania pomocy prawnej w zakresie przestępstw, o których mowa w art. 1 pkt 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania karnego.

6. Prokurator oddziału może zaniechać wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć w stosunku do sprawcy przestępstwa, o którym mowa w art. 1 pkt 1 lit. a, jeżeli dobrowolnie ujawnił on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne informacje dotyczące osób współdziałających przy popełnieniu przestępstwa, jak również okoliczności jego popełnienia, jeżeli informacje te umożliwiają wszczęcie postępowania przeciwko określonej osobie. Odstępując od ścigania sprawcy przestępstwa, prokurator uwzględnia stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu i stopień jego winy oraz rodzaj i charakter przestępstwa ujawnionego, a w szczególności ustala, czy możliwe jest ujawnienie w inny sposób sprawców współdziałających w dokonaniu tego przestępstwa, a także ocenia wagę jaką ma ujawnienie przestępstwa dla realizacji zadań Instytutu Pamięci.

7. Prokurator może wszcząć postępowanie w stosunku do sprawcy, którego ścigania zaniechał na podstawie ust. 6, tylko wtedy, jeżeli w toku dalszego postępowania uchyli się on od złożenia zeznań lub złoży zeznania odmienne od tych, które uzasadniały zaniechanie wszczęcia postępowania lub umorzenie postępowania wszczętego.

8. Jeżeli osoba, wobec której ścigania zaniechano na podstawie ust. 6, zostanie wezwana w charakterze świadka, prokurator oddziałowej komisji może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy jej danych osobowych, choćby nie zachodziły okoliczności określone w art. 184 § 1 Kodeksu postępowania karnego.

9. W sądowym postępowaniu odwoławczym oraz kasacyjnym występują prokuratorzy Głównej Komisji .

1. Dyrektor Głównej Komisji jest prokuratorem przełożonym prokuratorów tej Komisji oraz komisji oddziałowych.

2. Polecenia Prokuratora Generalnego inne niż określone w art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz.U. z 1994 r. Nr 19, poz. 70, Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz. 367 oraz z 1997 r. Nr 90, poz. 557, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679, Nr 117, poz. 752 i 753, Nr 124, poz. 782 i Nr 141, poz. 944), wykraczające poza zakres zadań Instytutu Pamięci, mogą być wydawane prokuratorom Instytutu Pamięci tylko za zgodą Prezesa Instytutu Pamięci.

3. Prokuratorami nadrzędnymi w stosunku do prokuratorów oddziałowych komisji są dyrektor Głównej Komisji oraz prokuratorzy tej Komisji.

4. Prokurator odwołany z powodu zrzeczenia się stanowiska prokuratora Instytutu Pamięci ma prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio lub otrzymać stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeśli nie ma innych przeszkód prawnych.

5. Uposażenie prokuratorów Głównej Komisji określają przepisy o uposażeniu prokuratorów Prokuratury Krajowej, zaś uposażenie prokuratorów oddziałowych komisji określają przepisy o uposażeniu prokuratorów prokuratury apelacyjnej.

6. Do prokuratorów Instytutu Pamięci stosuje się, w sprawach nie uregulowanych ustawą, przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze.

1. Do zgromadzenia i kolegium prokuratorów oddziałowych komisji stosuje się odpowiednio przepisy o zgromadzeniu i kolegium prokuratury wojewódzkiej, a do zgromadzenia i kolegium prokuratorów Głównej Komisji stosuje się odpowiednio przepisy o zgromadzeniu i kolegium prokuratury apelacyjnej.

2. Przewodniczącego i ośmiu członków Komisji Dyscyplinarnej dla prokuratorów Instytutu Pamięci powołuje na okres 2 lat Prokurator Generalny w porozumieniu z Prezesem Instytutu Pamięci.

3. Komisja Dyscyplinarna w Instytucie Pamięci orzeka w pierwszej instancji w składzie trzech członków, a w drugiej instancji w składzie pięciu członków. W składzie orzekającym w drugiej instancji nie może brać udziału członek Komisji, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.

1) prowadzi badania naukowe nad zbrodniami i zdarzeniami, o których mowa w art. 1, a także udostępnia zgromadzone dokumenty innym placówkom naukowym w celu prowadzenia takich badań, z zachowaniem warunków określonych w ustawie,

2) udziela informacji na temat zgromadzonych dokumentów oraz publikuje zbiory posiadanych dokumentów,

3) informuje społeczeństwo o strukturach i metodach działania instytucji, w ramach których zostały popełnione zbrodnie nazistowskie i komunistyczne oraz informuje o sposobach działania organów bezpieczeństwa państwa,

4) upowszechnia w kraju i za granicą wyniki swojej pracy oraz badań innych instytucji, organizacji i osób nad problematyką stanowiącą przedmiot jego działania,

5) prowadzi działalność wystawienniczą,

6) formułuje wnioski dotyczące edukacji historycznej.

1. Kto nie będąc do tego uprawnionym, dokumenty lub zapis informacji podlegające przekazaniu Instytutowi Pamięci na podstawie art. 25 i 28 ust. 1 albo będące w jego posiadaniu niszczy, ukrywa, uszkadza, usuwa lub zmienia ich zapis, w inny sposób udaremnia lub znacznie utrudnia uprawnionej osobie lub instytucji zapoznanie się z nimi albo zakłóca lub uniemożliwia automatyczne gromadzenie lub przekazywanie takich informacji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

2. Kto w celu uzyskania informacji, o których mowa w art. 30 ust. 1, podaje nieprawdę lub zataja prawdę co do okoliczności określonych w art. 30 ust. 2, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 3.

1) w art. 1 w pkt 13 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 14 w brzmieniu:

"14) Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.",

2) w art. 36 w ust. 5 w pkt 1 wyraz "oraz" zastępuje się przecinkiem, a po wyrazach "Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych," dodaje się wyrazy "oraz Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,".

1) w art. 5 w ust. 3 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu:

2) w art. 17 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

3) dotychczasową treść art. 19 oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

4) w art. 21 w ust. 4 w pkt 3 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 4 w brzmieniu:

5) w art. 29:

a) w ust. 1 w pkt 4 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:

b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

6) w art. 31 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

1) w art. 1 w ust. 1 po wyrazie "prokuratury" dodaje się wyrazy "oraz prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej";

2) w art. 6 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

3) w art. 23 w ust. 1 skreśla się wyrazy "delegowanych do Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu -".

1. Zasób archiwalny dotychczasowej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej oraz komisji okręgowych staje się zasobem archiwalnym Instytutu Pamięci.

2. Mienie dotychczasowej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej oraz komisji okręgowych staje się mieniem Instytutu Pamięci.