Warszawa, dnia 30 lipca 1998 r.

Przewodniczący Komisji
Ustawodawczej
(-) Piotr Andrzejewski

projekt

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 i Nr 128 poz. 840) wprowadza się następujące zmiany:

2) w art. 197:

1. w § 2 wyrazy "do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności" zastępuje się wyrazami "do poddania się innemu czynowi lubieżnemu albo wykonania takiego czynu",
2. w § 3 wyrazy "od lat 2 do 12" zastępuje się wyrazami "na czas nie krótszy od lat 3";

6) art. 202 otrzymuje brzmienie:

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 i Nr 160 poz. 1083) w art. 1 i art. 18 wyrazy "1 września 1998 r." zastępuje się wyrazami "1 stycznia 1999 r.".

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 556 i Nr 160 poz. 1083) w art. 1 i art. 14 wyrazy "1 września 1998 r." zastępuje się wyrazami "1 stycznia 1999 r.".

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 i Nr 160 poz. 1083) w art. 259 wyrazy "1 września 1998 r." zastępuje się wyrazami "1 stycznia 1999 r.".

Kierując się uchwałą Komisji Rodziny i Polityki Społecznej przyjętą na posiedzeniu w dniu 5 maja 1998 r., w myśl której pornografia wymierzona jest w godność osoby ludzkiej i jej erotyzm, wyrządza szkody w prawidłowym rozwoju dzieci i młodzieży, a także jest przyczynkiem do przestępstw, a nawet zbrodni dokonywanych na tle seksualnym, uważa się za konieczne wprowadzenie w życie przedłożonych w niniejszym projekcie zmian przepisów nowego Kodeksu karnego. Projekt przywraca zakaz produkcji, przesyłania i rozpowszechniania wszelkich treści pornograficznych wyrażonych w każdej formie, w szczególności zaś pisma, druku lub wizerunku.

Nowelizacja Kodeksu karnego z 1997 r. jest pilna i niezbędna w zakresie rozdziału XXV ze względu na przyjętą w nim zasadę ustalenia rodzajowego przedmiotu ochrony prawnej dla wszystkich czynów ujętych w tym rozdziale. Twórcy nowego Kodeksu karnego przyjęli filozofię liberalizmu etycznego w jego skrajnej wersji, o czym świadczy tytuł rozdziału XXV. Aksjologia tego rozdziału Kodeksu karnego pozostaje w sprzeczności z wartościami chronionymi przez Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej, która odwołuje się do kultury zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i w ogólnoludzkich wartościach. Konstytucja stoi na straży przyrodzonej godności człowieka. Art. 31 Konstytucji stanowi, że każdy jest zobowiązany szanować wolność i prawa innych, ale w ślad za Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka Konstytucja potwierdza, że ochrona moralności publicznej może stanowić podstawę ustawowych ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw. Przyjęcie w kodeksie karnym wolności seksualnej za rodzajowy przedmiot ochrony prawnej w miejsce moralności publicznej jest niezgodne z powyższymi normami. Zdaniem Komisji, nie do zaakceptowania jest rozstrzygnięcie, w myśl którego państwo zabezpiecza swobodę pierwszej fazy rozpowszechniania pornografii. Konieczne jest także objęcie pełną ochroną prawną osób małoletnich przed zachowaniami lubieżnymi i gorszącymi osób dorosłych, analogicznie jak to zapewniały Kodeksy karne z 1932 r. i 1969 r. Również nowy Kodeks karny stoi na straży dobra osób małoletnich w tej kwestii. Niestety art. 200 i art. 202 nowego Kodeksu karnego niebezpiecznie obniżają granicę małoletniości z 18 do 15 roku.

Proponowane w projekcie zmiany dotyczą również art. 202 Kodeksu karnego, który w obecnym brzmieniu dopuszcza rozpowszechnianie treści pornograficznych. Ustawodawca z góry założył znikomą szkodliwość społeczną tego czynu, dostrzegając ją jedynie w sytuacji narzucania prezentacji treści pornograficznej osobom trzecim wbrew ich woli. Udowodnienie narzucenia oglądu pornografii jest w praktyce sądowej bardzo trudne, stąd przepis ten będzie w znacznym stopniu martwy. Zapis artykuł 202 § 1 Kodeksu karnego w obecnym brzmieniu sprowadza się w praktyce do instruktażu, jak rozpowszechniać pornografię, aby nie narażać się na sankcje karne. Ponadto art. 202 §2 umożliwia osobom powyżej 15 lat dostęp do treści pornograficznej, a nawet udział w jej produkcji. Tym samym ustawodawca umożliwia deprawację w majestacie prawa młodzieży powyżej 15 roku życia.

Biorąc pod uwagę wartości społeczne chronione przez Konstytucję należy podkreślić, że pornografia narusza godność osoby ludzkiej, godzi w dobro rodziny, a w skali społecznej stanowi źródło patologii i zachowań kryminalnych, naruszających ład społeczny w państwie demokratycznym. Pornografia nosi więc cechy wysokiej szkodliwości społecznej. Dlatego też produkcja i rozpowszechnianie pornografii powinny być zakazane pod groźbą sankcji karnej. Górna granica sankcji karnej przewidziana w art. 202 §3 wydaje się być wystarczająca. Jednak utrzymanie jej prowadzi do paradoksu prawnego ze względu na art. 200 §2.

Art. 200 §3 dotyczy bowiem najcięższej postaci przestępstwa szerzenia pornografii, a mianowicie produkcji treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej 15 roku życia, w celu jej rozpowszechniania, za co grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności. Tymczasem art. 200 §2 mówiący o utrwalaniu treści pornograficznych niejako "dla siebie" przewiduje sankcję do 10 lat pozbawienia wolności. Stwierdzona tu niekonsekwencja nie wydaje się być zamierzona przez ustawodawcę. Przedkładany projekt niekonsekwencję tę eliminuje. Niniejszy projekt zaostrza sankcje nie tylko za prezentację treści pornograficznych z udziałem dzieci, ale także za produkcję pornografii z udziałem małoletnich, z użyciem przemocy lub zwierzęcia.

Projekt nie rodzi skutków finansowych dla budżetu państwa.