Druk nr 10

Warszawa, dnia 23 października 1997 r.

SENAT

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

IV KADENCJA

PREZYDIUM SENATU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Na podstawie art.74, w związku z art. 65 ust. 1 Regulaminu Senatu Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich wnosi projekt uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Senatu.

Jednocześnie informuję, że w dalszych pracach nad tym projektem uchwały komisję reprezentować będzie senator Ireneusz Zarzycki.

W załączeniu przekazuję projekt uchwały wraz z uzasadnieniem.

Przewodniczący Komisji
Regulaminowej i Spraw Senatorskich
(-) Ireneusz Zarzycki

projekt

UCHWAŁA
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia

w sprawie zmiany Regulaminu Senatu

Art. 1.

W uchwale Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r. - Regulamin Senatu (Monitor Polski z 1993 r. Nr 20, poz. 198, z 1994 r. Nr 30, poz. 244, z 1995 r. Nr 29, poz. 333, z 1996 r. Nr 13, poz. 150, Nr 40, poz. 391 i Nr 67, poz. 630, z 1997 r. Nr 57,
poz. 552) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 3 w ust. 1 wyrazy “większości co najmniej 2/3 głosów” zastępuje się wyrazami “bezwzględnej większości głosów”;

2) art. 8 otrzymuje brzmienie:

“Art. 8. 1. Marszałek Senatu:

    1. stoi na straży praw i godności Senatu,

    2. reprezentuje Senat,

    3. prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Sejmem,

    4. zwołuje posiedzenia Senatu,

    5. ustala projekt porządku obrad po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów,

    6. przewodniczy obradom Senatu i czuwa nad ich przebiegiem,

    7. sprawuje nadzór nad terminowością prac Senatu i jego organów,

    8. sprawuje nadzór nad pracami komisji senackich i zleca im rozpatrzenie określonych spraw,

    9. zwołuje posiedzenia Prezydium Senatu, przewodniczy obradom i kieruje jego pracami,

    10. zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom,

    11. czuwa nad wykonywaniem wobec Senatu, organów Senatu i senatorów ustawowych obowiązków przez organy państwowe i samorządu terytorialnego oraz podporządkowane im jednostki,

    12. dokonuje okresowych ocen wykonywania przez organy państwowe i samorządu terytorialnego obowiązków wobec Senatu, organów Senatu i senatorów oraz przedstawia te oceny senatorom;

    13. udziela senatorom pomocy w wykonywaniu mandatu i podejmuje, na ich wniosek, odpowiednie środki zmierzające do załatwienia przedłożonych spraw,

    14. sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Senatu,

    15. ustala projekt budżetu Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu, Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich oraz nadzoruje jego wykonanie,

    16. nadaje, w drodze zarządzenia, statut Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich,

    17. powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich,

    18. powołuje i odwołuje zastępcę Szefa Kancelarii Senatu na wniosek Szefa Kancelarii Senatu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich,

    19. podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Senatu.

2. Marszałek Senatu wykonuje także inne zadania przewidziane w Konstytucji i ustawach.

3. Marszałek Senatu podpisuje w imieniu Senatu pisma do adresatów zewnętrznych.

4. Marszałek Senatu może upoważnić senatora lub grupę senatorów do wykonywania określonych czynności.”;

3) art. 9 otrzymuje brzmienie:

“Art. 9. Prezydium Senatu:

    1. ustala plan pracy Senatu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów,

    2. przedstawia zgodnie z art. 31 ust. 2 wnioski dotyczące porządku obrad,

    3. dokonuje wykładni Regulaminu Senatu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich,

    4. zleca komisjom rozpatrzenie spraw w określonym zakresie,

    5. ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Senatu i jego organów, powoływania doradców oraz korzystania z opinii i ekspertyz,

    6. czuwa nad wykonywaniem przez senatorów ich obowiązków,

    7. opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Senatu,

    8. podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Senatu.”;

4) w art. 14 w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałek Senatu z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezydium Senatu”;

5) w art. 15 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

“1. Ustanawia się następujące komisje stałe:

  1. Budżetu i Finansów,

  2. Gospodarki Narodowej,

  3. Nauki, Edukacji Narodowej, Kultury i Środków Przekazu,

  4. Obrony Narodowej,

  5. Ochrony Środowiska,

  6. Praw Człowieka i Praworządności,

  7. Regulaminową i Spraw Senatorskich,

  8. Rodziny i Polityki Społecznej,

  9. Rolnictwa,

  10. Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej,

  11. Spraw Emigracji i Polaków za Granicą,

  12. Spraw Zagranicznych i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych,

  13. Zdrowia i Kultury Fizycznej.”;

6) w art. 16 w ust. 4 w pkt 5 po wyrazach “przedstawionych przez” dodaje się wyrazy “Marszałka Senatu,”

7) w art.18 w ust. 3 po wyrazie “którzy” dodaje się wyrazy “odmówili złożenia ślubowania albo”;

8) w art. 19 w ust.1a po wyrazach “Senatorowie mogą zwracać się do” dodaje się wyrazy “Marszałka Senatu lub”;

9) w art. 20 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

“1a. Senator pełniący funkcję ministra albo sekretarza stanu nie może być członkiem komisji senackiej, której przedmiotowy zakres działania pokrywa się z zakresem działu administracji rządowej, w którym senator zajmuje jedno z wymienionych stanowisk.”;

10) w art. 21:

  1. w ust. 5 w pkt 1 po wyrazach “lub za” dodaje się wyrazy “nie usprawiedliwione”,

  2. ust. 6 otrzymuje brzmienie:

“6. Senator, którego dotyczy zarządzenie Marszałka, o którym mowa w ust. 5, może zwrócić się do Marszałka z wnioskiem o powtórne rozpatrzenie sprawy. Zarządzenie Marszałka wydane w wyniku rozpatrzenia tego wniosku jest ostateczne.”;

11) w art. 22a w ust. 1 wyrazy “w art. 33-35” zastępuje się wyrazami “w art. 33-35a”;

12) w art. 24:

a) w ust. 1 wyrazy “Prezydium Senatu, które” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu, który”,

b) dodaje się ust. 7 w brzmieniu:

“7. W przypadku wyrażenia przez senatora, którego wniosek dotyczy, zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, przepisów ust. 1-6 nie stosuje się.”;

13) w art. 25 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

“2. Wygaśnięcie mandatu senatora z powodu odmowy złożenia ślubowania albo uchylania się od jego złożenia stwierdza Senat po wysłuchaniu wniosku Prezydium Senatu.”;

14) w art. 26 wyrazy “w ciągu 30 dni od dnia wyborów” zastępuje się wyrazami “w terminie określonym w Konstytucji”;

15) w art. 29 w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”;

16) w art. 30:

  1. w ust. 2 wyrazy “ministrowie stanu,” skreśla się,

  2. w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”;

17) w art. 31:

  1. w ust. 1 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”,

  2. w ust. 2 wyrazy “Prezydium Senatu na wniosek Marszałka” zastępuje się wyrazami “Marszałek Senatu na wniosek Prezydium Senatu”,

  3. w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”;

18) w art. 33 w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”;

19) w art. 35 skreśla się ust. 2 i oznaczenie ust. 1;

20) w art. 37 w ust. 2 skreśla się wyrazy “ustalony przez Prezydium Senatu”;

21) w art. 38 w ust. 3 zdanie drugie skreśla się;

22) w art. 41:

  1. w ust. 4 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:

    2. “Od decyzji Marszałka Senatu senator może odwołać się do Senatu, który rozstrzyga sprawę po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich.”,

  2. ust. 6 skreśla się,

  3. ust. 8 skreśla się;

23) w art. 43:

a) w ust. 1 wyrazy “ , członkom Rady Ministrów oraz ministrom stanu” zastępuje się wyrazami “i członkom Rady Ministrów”,

b) w ust. 2 skreśla się wyrazy “przez Prezydium Senatu”;

24) art. 48 skreśla się;

25) w art. 51 ust. 2 oraz oznaczenie ust. 1 skreśla się;

26) w art. 53 w ust. 2a zdanie drugie skreśla się;

27) w art. 54b zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

“Powołanie podkomisji stałej wymaga zgody Marszałka Senatu podjętej po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu.”;

29) w art. 55:

  1. ust. 3 skreśla się,

  2. w ust. 4 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”;

30) dodaje się art. 55a w brzmieniu:

“Art. 55a. 1. Uchwałę w sprawie ustawy o zmianie Konstytucji Senat podejmuje w ciągu 60 dni od dnia jej przekazania.

    1. Do postępowania w sprawie ustawy o zmianie Konstytucji nie mają zastosowania art. 29 ust. 3 i art. 31 ust. 2 zdanie drugie.”;

31) w art. 56 w ust. 1 wyrazy “7 dni” zastępuje się wyrazami “14 dni”;

32) w art. 57:

  1. w ust. 2 wyrazy “Komisji Gospodarki Narodowej” zastępuje się wyrazami “Komisji Budżetu i Finansów”,

  2. w ust. 3 wyrazy “Komisję Gospodarki Narodowej” zastępuje się wyrazami “Komisję Budżetu i Finansów”;

33) w art. 61:

  1. w ust. 1 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałka Senatu”,

  2. w ust. 3 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałek Senatu”;

34) w art. 63a w ust. 1 skreśla się wyrazy “ , w tym do Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych”;

35) w art. 65 w ust. 2 wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałek Senatu”;

36) w art. 65c wyrazy “Prezydium Senatu” zastępuje się wyrazami “Marszałek Senatu”;

37) w art. 69 kropkę na końcu zdania skreśla się i dodaje się wyrazy “oraz trzech członków Rady Polityki Pieniężnej.”;

38) w art. 71 w pkt 1 po wyrazie “przedstawianie” dodaje się wyrazy “Marszałkowi Senatu oraz”;

39) w art. 73 wyraz “uchwalany” zastępuje się wyrazem “nadawany” oraz wyrazy “art. 9 pkt 11” zastępuje się wyrazami “art. 8 ust. 1 pkt 16”;

40) w art. 74 po wyrazach “na wniosek” dodaje się wyrazy “Marszałka Senatu,”;

41) załącznik do Regulaminu Senatu otrzymuje brzmienie:

“Załącznik do uchwały

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 23 listopada 1990 r.

- Regulamin Senatu

Przedmiotowy zakres działania komisji senackich

Przedmiotem działania komisji są w szczególności sprawy:

  1. Komisji Budżetu i Finansów – system finansowy państwa, w tym polityka pieniężna, polityka podatkowa i celna, fundusze celowe, bankowość, ubezpieczenia oraz rynek kapitałowy;

  2. Komisji Gospodarki Narodowej – bieżąca i perspektywiczna polityka gospodarcza państwa, zasady kształtowania stosunków własnościowych, restrukturyzacja gospodarki, plany przestrzennego zagospodarowania kraju, budownictwo, przekształcenia własnościowe, działalność przedsiębiorstw państwowych, działania antymonopolistyczne, transport, gospodarka morska, stosunki gospodarcze z zagranicą;

  3. Komisji Nauki, Edukacji Narodowej, Kultury i Środków Przekazu – organizacja i rozwój badań naukowych, system kształcenia i wychowania, system doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry naukowej, opieka nad dziećmi i młodzieżą, organizacja instytucji naukowych, oświatowych i kulturalnych, współpraca naukowa i kulturalna z zagranicą, kultura i sztuka, rozwój twórczości, upowszechnianie kultury, ochrona dziedzictwa kulturalnego, polityka informacyjna państwa;

  4. Komisji Obrony Narodowej – obronność i bezpieczeństwo państwa, przemysł zbrojeniowy, działalność i funkcjonowanie sił zbrojnych;

  5. Komisji Ochrony Środowiska – ochrona i kształtowanie środowiska, ochrona zasobów naturalnych, gospodarka wodna, geologia, górnictwo i energetyka, leśnictwo i gospodarka leśna, łowiectwo, edukacja ekologiczna, gospodarka finansowa państwa w zakresie ochrony środowiska, atomistyka i ochrona radiologiczna, współpraca z zagranicą w zakresie ekologii;

  6. Komisji Praw Człowieka i Praworządności - prawa i wolności obywatelskie i ich instytucyjne gwarancje, sprawy związane z wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem publicznym, przestrzeganie prawa, przestrzeganie praw człowieka;

  7. Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich – rozpatrywanie wniosku o wyrażenie zgody przez Senat na pociągnięcie senatora do odpowiedzialności karnej, aresztowanie lub zatrzymanie, warunki wykonywania mandatu senatorskiego, wygaśnięcie mandatu, rozpatrywanie zarzutów niewykonywania przez senatora obowiązków senatorskich oraz zachowania nie odpowiadającego godności senatora, analizowanie oświadczeń senatorów o stanie majątkowym i przedstawianie wyników analizy Prezydium Senatu, działalność biur senatorskich, wyrażanie opinii w sprawach określonych w Regulaminie Senatu dotyczących m.in. wykładni i stosowania Regulaminu, dokonywanie analiz skarg i wniosków kierowanych do Senatu i jego organów oraz rozpatrywanie spraw wynikających z funkcjonowania Kancelarii Senatu;

  8. Komisji Rodziny i Polityki Społecznej – problemy ekonomiczne, mieszkaniowe i wychowawczo – kulturowe rodziny, prawna ochrona rodziny, polityka socjalna państwa, system ubezpieczeń społecznych, bezpieczeństwo i higiena pracy;

  9. Komisji Rolnictwa – produkcja rolnicza, rynek rolny, restrukturyzacja oraz modernizacja rolnictwa i jego otoczenia, problemy finansowe gospodarki żywnościowej, kształtowanie własności rolniczej, problemy socjalne ludności rolniczej, organizacje i instytucje rolnicze, handel zagraniczny produktami żywnościowymi;

  10. Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej – organizacja i funkcjonowanie struktur samorządu terytorialnego, finanse gmin, gospodarka mieniem komunalnym, funkcjonowanie organów administracji państwowej;

  11. Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą – więzi z krajem, Polaków i osób polskiego pochodzenia zamieszkałych za granicą i ich sytuacja prawna, inicjowanie i koordynacja współpracy środowisk polonijnych, ochrona dziedzictwa polskiej kultury i historii za granicą oraz opiniowanie dla Prezydium Senatu planu i wykonania zadań zleconych przez Prezydium Senatu w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą;

  12. Komisji Spraw Zagranicznych i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych – polityka zagraniczna państwa, kontakty międzyparlamentarne, integracja europejska i międzynarodowe stosunki gospodarcze;

  13. Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej – ochrona zdrowia, upowszechnianie kultury fizycznej, turystyki i sportu.”.

Art. 2.

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia, z wyjątkiem art. 1 pkt 37, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1998 r.

UZASADNIENIE

Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich przedstawia projekt uchwały Senatu w sprawie zmiany Regulaminu Senatu przyjęty przez Komisję na posiedzeniu w dniu 22.10.1997 r. Proponowane zmiany Regulaminu uzasadnione są koniecznością jego dostosowania do norm zawartych w Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. Powyższy projekt obejmuje tylko te zmiany, które w opinii Komisji stanowią uzasadnione i niezbędne minimum wynikające wprost z konieczności uwzględnienia nowych regulacji prawnych.

Zmiany przewidziane w projekcie można poddać pewnej systematyzacji. Pierwsza grupa poprawek związana jest z odmiennym niż w ustawie konstytucyjnej z 17 października 1992 r. uregulowaniem organów Senatu. Obecnie obowiązująca Konstytucja wymienia Marszałka Senatu oraz komisje (art. 110), pomija natomiast Prezydium Senatu. Konstytucja podkreśla
i wzmacnia rolę Marszałka Senatu.

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym uprawnienia i obowiązki Marszałka obejmują: stanie na straży praw Senatu, reprezentowanie Senatu oraz przewodniczenie jego obradom (art. 110 ust. 2 Konstytucji). Na Marszałku spoczywa więc odpowiedzialność za egzekwowanie praw Senatu, a co z tym związane, zapewnienie godności Izby. Marszałek został wskazany jako organ, który zapewnia komunikację Izby z jednostkami zewnętrznymi, wszelkie zatem sprawy, które związane są z oficjalnymi kontaktami z osobami i organami spoza Senatu należą do wyłącznego zakresu zadań Marszałka. Konieczność nowego uregulowania tych kompetencji Marszałka i Prezydium znalazła wyraz w zaproponowanym nowym brzmieniu art. 8 i 9 (pkt 2 i 3 projektu, ponadto pkt 12a, 16b, 23b, 36). Zmodyfikowane zostały kompetencje Marszałka jako organu kierującego pracami Senatu (poprawki: 6, 15, 17a, 17b, 17c, 18, 20, 33a, 33b, 35, 38, 39, 40).

Jednocześnie należało usunąć te przepisy, który stawiały Prezydium w pozycji organu odwoławczego od decyzji Marszałka (poprawki: 10b, 19, 22a, 22b, 22c). Wobec różnego umocowania tych organów tego typu zależności nie znajdowały uzasadnienia.

Konsekwencją ogólnego wzmocnienia pozycji Marszałka przez Konstytucję oraz faktu sprawowania przez Marszałka kierownictwa nad pracami komisji senackich jest przyznanie mu także stosownych uprawnień z tego zakresu wewnętrznej organizacji pracy Izby (poprawki: 4, 8, 27).

Dokonano także zmian w organizacji pracy komisji (poprawki: 5, 32, 34, 41). Proponuje się powołanie nowej Komisji Budżetu i Finansów, która zakresem działania obejmie szeroko rozumiane finanse publiczne, zadaniem tej Komisji będzie także koordynowanie pracy nad ustawą budżetową. Dzięki temu Komisja Gospodarki Narodowej zostanie odciążona z części dotychczasowych zadań. Projekt przewiduje zniesienie Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych. Dokonano także zmiany nazw i zakresu działania dwóch innych komisji tak, aby poszczególne komisje zajmowały się możliwie spójną problematyką; w rezultacie projekt przewiduje Komisję Nauki, Edukacji Narodowej, Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej. Wprowadzono także nową Komisję Rodziny i Polityki Społecznej, w czym znajduje wyraz wola objęcia tej problematyki szczególną uwagą przez Senat.

Osobną grupę stanowią poprawki wynikające z pominięcia przez obecną Konstytucję obowiązku wskazywania przez Senat źródeł finansowania w przypadku wniesienia do ustawy poprawek pociągających za sobą obciążenia finansowe (poprawki: 21, 24, 25, 29a).

Konstytucja nie przewiduje stanowiska ministra stanu, co skutkuje wykreśleniem tego pojęcia z przepisów Regulaminu (poprawki: 16a, 23a). Wprowadzone zostały natomiast nowe instytucje, a także uszczegółowione lub zmodyfikowane zostały istniejące wcześniej zasady. Istotnym wymogiem Konstytucji jest zapewnienie jawności prac kolegialnych organów władzy publicznej (poprawka 26). Procedura rozpatrywania wniosku o wyrażenie przez Senat zgody na pociągnięcie senatora do odpowiedzialności karnej przewiduje możliwość wyrażenia przez zainteresowanego senatora zgody na pociągnięcie do takiej odpowiedzialności (poprawka 12b). Konstytucja wprowadza pojęcie odmowy złożenia ślubowania, co spowodowało modyfikację odpowiednich zapisów w Regulaminie (poprawki: 7, 13).

Przedstawiono także kilka modyfikacji o charakterze technicznym wynikających
z potrzeby uwzględnienia przepisów Konstytucji i zmian w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora takich jak: procedura uchwalania zmian Konstytucji, terminy obowiązujące Senat i jego organy, wymagana większość do podejmowania niektórych uchwał, udział Senatu w powoływaniu członków niektórych organów publicznych (poprawki: 1, 11, 14, 30, 31, 37).

Ponadto poprawka 9 wprowadza zakaz łączenia pracy w komisji z pełnieniem funkcji
w administracji rządowej będący pochodną zasady rozdziału i niezależności władzy ustawodawczej i wykonawczej.