Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 10 i 11 maja br. odbyło się 58. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli wicemarszałkowie: Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski i Donald Tusk.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny,

- drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw,

Senator sprawozdawca podkreślił, że ustawa o zmianie ustawy - Prawo energetyczne rozpatrywana była w związku z wydanym 26 października 1999 r. wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że art. 46 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, dlatego że nie zawiera wytycznych dotyczących treści aktów wykonawczych, a więc nie odpowiada wymaganiom, jakie musi spełniać upoważnienie ustawowe.

Jak wskazał senator J. Baranowski, Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał sprawę na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik praw obywatelskich podniósł, że ustawodawca w ustawie - Prawo energetyczne nie uregulował kwestii rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach w obrocie paliwami gazowymi, energią elektryczną i ciepłem, co w zasadzie uniemożliwia kontrolę zgodności przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie zakwestionowanego art. 46 ustawy. Ustawowe upoważnienie do wydania aktu wykonawczego, czyli rozporządzenia, nie może mieć charakteru blankietowego i nie może pozostawiać prawodawcy rządowemu zbyt daleko idącej swobody w kształtowaniu merytorycznych treści rozporządzenia.

Trybunał Konstytucyjny zauważył, że w porządku prawnym, opartym na prymacie ustawy jako podstawowego źródła prawa wewnętrznego, parlament nie może w dowolnym zakresie cedować funkcji prawodawczych na organy władzy wykonawczej. W art. 92 ust. 1 zdanie drugie konstytucji z 1997 r. nakazuje, aby w upoważnieniu określić wytyczne dotyczące treści aktu. Wprawdzie ten sam artykuł konstytucji nie zdefiniował pojęcia wytycznych, ale w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego wskazywano, że wytyczne to ten fragment poleceń, który nie tylko wskazuje zakres i tryb spraw, ale również zawiera pewne wskaźniki tego, ku czemu ma zmierzać treść, jaka zostanie zawarta w rozporządzeniu. Wytyczne muszą mieć treść materialnoprawną, a więc nie mogą ograniczać się do regulacji proceduralnych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził również, że uchybień art. 46 nie rekompensują pozostałe przepisy ustawy, bo nie wynikają z nich wytyczne determinujące treści rozporządzeń wydawanych przez Ministerstwo Gospodarki. Trybunał Konstytucyjny uznał też, że kwestie opłat za gaz, energię i ciepło są na tyle istotne dla sytuacji obywatela, że ustawa nie może blankietowo odsyłać ich regulowania do rozporządzenia. Ponadto Trybunał Konstytucyjny zauważył, że prawo energetyczne było krytykowane między innymi ze względu na nadmierną skłonność do odsyłania istotnych kwestii do regulowania w aktach wykonawczych.

Przyjmując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w projekcie rządowym ustawy dokonano dostosowania przepisów ustawy do wymagań konstytucji, a mianowicie: art. 6 uzupełniono o przepisy dotyczące przeprowadzania kontroli układów pomiarowych u odbiorcy; w art. 7 określono zasady przyłączania nowych odbiorców do sieci; art. 9 uzupełniono o wytyczne do realizacji upoważnień dla ministra gospodarki w zakresie dostarczania paliw i energii; w art. 16 określono zasady opracowania planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych; w art. 45 dodano możliwość uwzględniania w taryfach kosztów kontraktów długoterminowych zawartych w latach 1993-1998; w art. 45a sprecyzowano zasady rozliczania kosztów paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła dostarczanego do budynku z odbiorcami w lokalach; art. 46 uzupełniono o wytyczne do aktu wykonawczego eliminujące niezgodności tego artykułu ustawy z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, podnoszone w wymienionym wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

W opinii senatora sprawozdawcy, uzupełnienia te, jeśli zostaną przyjęte przez Senat, spełnią konstytucyjny wymóg wytycznych dotyczących treści akt.

Senator J. Baranowski przedstawił także wniosek mniejszości Komisji Gospodarki Narodowej. Mniejszość rekomendowała Izbie wprowadzenie poprawki do ustawy. Poprawka ta, dotycząca art. 7 ust. 5 ustawy - Prawo energetyczne, mówiła, że stawki opłat za przyłączenie do sieci kalkulowane są na podstawie jednej czwartej średniorocznych uzasadnionych nakładów inwestycyjnych na budowę odcinków sieci, ale tylko dla budynków mieszkalnych i obiektów przeznaczonych do realizacji celów publicznych, w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dla pozostałych obiektów i podmiotów przyłączanych do sieci stawki opłat wynikałyby z uzasadnionych nakładów inwestycyjnych w wysokości uzgodnionej w umowie.

Uzasadniając takie rozwiązanie, senator sprawozdawca zaznaczył, że nakłady na przyłączanie odbiorców niefinansowane opłatami za przyłączenie w nadmiernym stopniu obciążyłyby grupę taryfową G, czyli gospodarstwa domowe, nawet do 79% wysokości tych wszystkich nakładów. Uwzględnienie proponowanej poprawki spowoduje, że odbiorcy z grupy A, B i C przejmą na siebie częściowo finansowanie nakładów na przyłączenie odbiorców z grupy G. Ale takie rozwiązanie będzie sprzyjać rozwojowi budownictwa mieszkaniowego i może być traktowane jako element polityki prospołecznej i prorodzinnej. W opinii senatora sprawozdawcy, stwierdzenie, że koszty nakładów na przyłączenie powinny ponosić przedsiębiorstwa energetyczne, jest obarczone błędem. Środki na budowę, konserwację i modernizację sieci przedsiębiorstwo uzyskuje z opłat od innych odbiorców. Zmniejszenie opłat za przyłączenie spowoduje więc wzrost opłat za przesyłanie, dlatego dla jednych będzie to korzyść, a dla drugich strata. Jest to sprzeczne z zasadą unikania subsydiowania.

Istnieje także bardzo realne ryzyko inwestycyjne czy gospodarcze. Bankructwo zamierzenia inwestycyjnego nie powinno obciążać odbiorców energii czy to cieplnej, czy gazowej, czy elektrycznej. Mogą też pojawić się wypadki planowania rozbudowy sieci na zapas, z jej przewymiarowaniem, co także będzie się przekładało na opłatę przesyłową, a następnie na cenę energii elektrycznej. Jak wskazał senator J. Baranowski, może dochodzić do takich sytuacji, że notoryczne przenoszenie do opłaty przesyłowej kosztów przyłączania i innych kosztów spowoduje, że koszt dystrybucji, czyli opłaty przesyłowej, może przekroczyć 50% ceny energii elektrycznej. Może to skutkować próbą budowy własnych, lokalnych źródeł, opartych na paliwach gazowych, a wtedy nastąpi wzrost kosztów przesyłu przy mniejszej ilości przesłanej energii, a także możliwość perturbacji w programie restrukturyzacji polskiego górnictwa.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili podczas dyskusji senatorowie: Tadeusz Rzemykowski, Marian Żenkiewicz, Genowefa Ferenc, Kazimierz Kleina, Jerzy Baranowski, Ireneusz Michaś, Zbigniew Kruszewski.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba odrzuciła ten wniosek 77 głosami, przy 6 za). Wobec odrzucenia wniosku o przyjęcie ustawy bez poprawek poddano pod głosowanie poszczególne poprawki, a następnie całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy wraz ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. W wyniku tego ostatniego głosowania Izba 77 głosami, przy 1 przeciw i 4 wstrzymujących się, powzięła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 27 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 4, w art. 7:

2) w art. 1 w pkt 13, w art. 32 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:

5) po art. 4 dodaje się art. 4a w brzmieniu

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br., i przekazana do Senatu 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że powodem złożenia inicjatywy w tym zakresie był, po pierwsze, artykuł konstytucji mówiący o dostosowywaniu przepisów do konstytucji, po drugie, proces akcesyjny zmierzający do ujednolicenia obowiązującego w Polsce prawa z prawem Unii Europejskiej. Wprawdzie prawo autorskie w Polsce ma za sobą pozytywną, znakomitą tradycję okresu dwudziestolecia międzywojennego, niemniej dzisiejsze standardy Unii Europejskiej, takie na przykład jak czas ochrony praw autorskich, wymuszają, w związku z procesem akcesyjnym, rozwiązania unifikacyjne o charakterze międzynarodowym. Ale praca nad przedłożeniem rządowym trwała bardzo długo i w rezultacie powstała wersja, którą Senat otrzymuje jako wersję incydentalną, fragmentaryczną, tak zwaną małą nowelizację.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski podkreślił, że nowelizacja została ograniczona w trakcie prac sejmowych do zagadnień związanych z dostosowaniem do prawa wspólnoty europejskiej, walki z piractwem (przepisy karne) i do podwyższenia standardów ochrony praw autorskich, łącznie z oprogramowaniem komputerowym i z prawami wykonawczymi, tak zwanymi małymi prawami. To podwyższenie standardu ochrony praw autorskich połączono z udrożnieniem, uczynieniem bardziej sprawnymi mechanizmów obrony praw autorskich, i to zarówno praw niemajątkowych, jak i majątkowych.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski poinformował, że Komisja Kultury i Środków Przekazu, która rozpoznawała tę ustawę na swoich posiedzeniach w dniach 4 i 9 maja, wysłuchała wszystkich zainteresowanych stron, w tym pluralistycznie reprezentowanych związków zbiorowego zarządzania i organizacji zrzeszających poszczególne grupy zawodowe autorów i wykonawców, i po bardzo wyczerpującej dyskusji bądź konfrontacji wszystkich argumentów, po zapoznaniu się z często kontrowersyjnymi, wykluczającymi się opiniami prawnymi, zarówno tymi przedłożonymi w Sejmie, jak i tymi, które wpłynęły do komisji w Senacie, postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie 12 poprawek do ustawy. Senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 1, w art. 21:

b. po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

3) w art. 1 w pkt 1, w art. 21 w ust. 2 wyraz "reemitować" zastępuje się wyrazami "rozpowszechniać w sposób równoczesny i integralny";

5) w art. 1 w pkt 2, w lit. c) wyrazy "aktualne wypowiedzi" zastępuje się wyrazami "wiadomości bieżące";

9) w art. 1 w pkt 8, w art. 70 w ust. 2 w zdaniu wstępnym wyrazy "oraz twórcy" zastępuje się wyrazami ", twórca scenariusza, twórcy innych";

10) w art. 1 w pkt 10 w lit. a) wyrazy "będąc do tych czynności upoważniona, dokonuje ona tego" zastępuje się wyrazami "dokonuje ona tego zgodnie z prawem";

13) w art. 1 w pkt 16, w art. 99¹ skreśla się wyrazy "lub w inny sposób rozpowszechnił";

"18a) art. 103 otrzymuje brzmienie:

16) w art. 2:

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że w dotychczasowym stanie prawnym sytuacja sędziów Trybunału Konstytucyjnego była też regulowana w art. 7 ustawy o ustroju sądów powszechnych. Przewidywał on, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego przechodzą w stan spoczynku po ukończeniu swojej kadencji niezależnie od osiągniętego wieku, jednakże uposażenia wynikające ze stanu spoczynku mogą pobierać z chwilą osiągnięcia sześćdziesiątego piątego roku życia.

Przedłożenie sejmowe natomiast wprowadziło zmianę przewidującą, że sędzia Trybunału Konstytucyjnego, który przechodzi w stan spoczynku, może pobierać uposażenie automatycznie z chwilą ukończenia kadencji (kadencja trwa dziewięć lat). To przedłożenie wzbudziło kontrowersje w komisji, która postanowiła zgłosić poprawkę przewidującą, że sędziowie trybunału przechodzą w stan spoczynku po zakończeniu swojej kadencji, jednakże nie wcześniej niż po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia. Jak wskazał senator sprawozdawca, jest to zasadnicza różnica: przechodzenie w stan spoczynku - tak, ale z chwilą ukończenia sześćdziesiątego piątego roku życia, wraz z uprawnieniami do uposażenia wynikającego z przejścia w stan spoczynku. To jest poprawka pierwsza lit. a.

Następna poprawka przewiduje, że w ustawie o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw wyrazy "niezależnie od osiągniętego wieku" zastępuje się wyrazami "jednak nie wcześniej niż po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia". Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego mają prawo przejść w stan spoczynku z chwilą zakończenia kadencji, z chwilą upływu sześćdziesięciu pięciu lat życia, wraz z uprawnieniami stąd wynikającymi.

Ostatnia poprawka dotyczy osób, które zakończyły kadencję i niezależnie od swego wieku zachowują uprawnienia wynikające z ustawy albo nabywają je, choćby powróciły do pracy. Dotychczas było tak, że w razie powrotu do pracy po zakończeniu kadencji nie mogły one wrócić do stanu spoczynku. Pkt 2 poprawki dotyczy osób, które nie powróciły do pracy, bo chciały na przykład korzystać z uprawnień do stanu spoczynku. Mogą one podjąć pracę do sześćdziesiątego piątego roku życia.

Kończąc swe wystąpienie, senator sprawozdawca podkreślił, że rekomendowane poprawki były przez członków komisji szeroko dyskutowane, uznano je za zasadne, zgodnie z poczuciem sprawiedliwości. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego są specyficznymi sędziami, ich sytuacja wynika z wyborów dokonanych przez Sejm, z pewnych wyborów politycznych. Zwykły sędzia jest nieusuwalny, a sędziowie Trybunału Konstytucyjnego orzekają w ramach kadencji. Dlatego też wprowadzanie rozwiązania, jak było proponowane w nowelizacji, polegającego na tym, by niezależnie od wieku sędziowie zachowywali uprawnienia wynikające ze stanu spoczynku, jest - zdaniem komisji - niezasadne. Korygują to poprawki zaproponowane przez komisje.

Trybunał mimo to, musi rozpoznać przedstawioną mu do rozstrzygnięcia sprawę, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Chodzi o polityczne i obywatelskie prawa każdego człowieka, czyli prawa człowieka. W opinii senatora sprawozdawcy, jest to niezwykle ważny aspekt tej ustawy, rysujący się, zwłaszcza dla Senatu jako zasadniczy w perspektywie podjętej przez Izbę uchwały o porządkowaniu prawa i rozliczeniu z prawem okresu totalitarnego, uchwały o przywróceniu ciągłości między II i III Rzecząpospolitą.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski podkreślił, że jest to jedno z tych rozwiązań, które pozwalają ocenić prawo okresu stalinowskiego czy późniejsze prawo sprzeczne z zasadami narodów cywilizowanych, którego skutki trwają do dzisiaj, poddać je ocenie Trybunału Konstytucyjnego.

Drugi aspekt rozstrzygnięcia dotyczy skargi konstytucyjnej i obejmuje: wydłużenie terminu jej wniesienia z dwóch do trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia; rezygnację z pobierania wpisu od skargi; wprowadzenie wymogu sporządzenia zażalenia na postanowienie odmowne nadania skardze dalszego biegu przez adwokata lub radcę prawnego - profesjonalny przymus. Zdaniem senatora sprawozdawcy, są to rozwiązania legislacyjne również zasługujące na aprobatę.

Dezaprobatę Komisji Ustawodawczej spowodowała chęć stworzenia przy okazji tych dwóch zasadniczych zmian niczym nieuzasadnionych przywilejów dla sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którzy później, po tym, co robią w Trybunale Konstytucyjnym, nie są kontrolowani społecznie, tylko po zakończeniu swojej kadencji mają luksus przejścia w stan spoczynku, i to z wynagrodzeniem takim, jakie uzyskaliby po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia. Jeśli chodzi o ten zakres, Komisja Ustawodawcza zaproponowała skreślenie tych nieuzasadnionych przywilejów.

Senator P.Ł.J. Andrzejewski przypomniał, że dotychczasowy stan prawny przewidywał, iż sędziowie mogą przejść w stan spoczynku, ale że uposażenie, o którym mowa w zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych z 28 sierpnia 1997 r., czyli te preferencje majątkowe, należą im się dopiero wówczas, gdy osiągną sześćdziesiąty piąty rok życia. Obecnie to się skreśla, młody sędzia z tej racji, że został desygnowany politycznie, ma już do końca urządzone życie, nie mając żadnej odpowiedzialności i świadomości, że jednak wspólne dobro wymaga, by jego wiedza i talent były spożytkowane, że dalej musi odpowiadać swoją działalnością przed społeczeństwem za to, co świadczył w ramach pełnej niezawisłości czy jak rozstrzygał w Trybunale Konstytucyjnym. Dlatego komisja zaproponowała odpowiednią poprawkę, likwidującą nieuzasadnione - zdaniem komisji - przywileje dla sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie stanowiska Komisji Ustawodawczej i przyjęcie ustawy z zaproponowaną poprawką.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

2) w art. 1 w pkt 2, w ust. 3 po wyrazach "wydaniem orzeczenia" dodaje się wyrazy "przez Trybunał;

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawiła senator Anna Bogucka-Skowrońska. Senator wskazała, że ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny w zasadzie dotyczy zaostrzenia odpowiedzialności za przestępstwa komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości. Senator sprawozdawca stwierdziła, że komisja aprobuje ten kierunek działania, a więc zaostrzenie odpowiedzialności za te przestępstwa, choć należy zwrócić uwagę, że już obecnie istnieje pełen zakres możliwości ścigania za te przestępstwa w sposób ostrzejszy niż jest to realizowane w polityce karnej i że umacnia się w społeczeństwie błędny pogląd, iż im surowsze są kary, tym skuteczniej się walczy z danym rodzajem przestępczości. A tak w zasadzie nie jest.

Główne zmiany wprowadzane ustawą sejmową to, po pierwsze, możliwość orzeczenia środka karnego, jakim jest zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych nie na określony czas, ale na zawsze, w wypadku popełnienia poważnych przestępstw w stanie nietrzeźwości. chodzi o spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym czy spowodowanie bezpośredniego niebezpieczeństwa tej katastrofy, ale w wypadku gdy następstwem tych czynów jest śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka. Przy spowodowaniu wypadku drogowego o takich poważnych następstwach w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia, istnieje możność orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie do dziesięciu lat, ale na zawsze.

Oprócz tych dwóch kierunków rozwiązań jest jeszcze jedna sprawa, która w poważny sposób zmienia dotychczasowy stan prawny. Mianowicie czyny, które dotychczas miały charakter formalny, to znaczy stanowiły wykroczenia, stają się przestępstwami (chodzi o prowadzenie pojazdu mechanicznego, czy też innego pojazdu w ruchu lądowym lub na drodze publicznej w stanie nietrzeźwości).

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej przedstawił senator Stanisław Gogacz. Senator podkreślił, że celem zmian proponowanych w nowelizacji jest, po pierwsze, wprowadzenie karalności czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

W imieniu Komisji Ustawodawczej senator S. Gogacz wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Przedstawił je senator Mieczysław Janowski. Jak wskazał, rozpatrywana ustawa przewiduje uchylenie w całości ustawy z 4 września 1997 r. o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych. To uchylenie pociąga za sobą odpowiednie zmiany w następujących ustawach: ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; w ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości; w ustawie z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych; w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komisja Gospodarki Narodowej - w zaproponowanej poprawce - uzupełniła ten zestaw o ustawę z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy.

Senator sprawozdawca przypomniał, że uchylana ustawa, którą przyjął Sejm minionej kadencji, określała zasady wiążące ze sobą tworzenie, funkcjonowanie i prywatyzację funduszy przemysłowych, a także zasady emitowania świadectw udziałowych tych funduszy i wymiany ich na akcje funduszy. Przewidywała ona utworzenie wspomnianych funduszy przemysłowych w celu, po pierwsze, restrukturyzacji przedsiębiorstw państwowych i spółek z udziałem skarbu państwa w wybranych działach gospodarki narodowej oraz przyspieszenia prywatyzacji w tych działach, po drugie, wykorzystania części majątku skarbu państwa na przeprowadzenie reformy systemu ubezpieczeń społecznych i po trzecie, zapewnienia uczestnictwa w prywatyzacji majątku skarbu państwa tym osobom, które nie nabyły akcji bądź udziałów prywatyzowanych spółek na zasadach preferencyjnych bądź nieodpłatnie.

Fundusze te miały byś tworzone w formie spółek akcyjnych, przy czym prawa i obowiązki skarbu państwa jako założyciela i akcjonariusza miał wykonywać minister skarbu państwa. Połowa akcji funduszy miała zostać wymieniona na świadectwa udziałowe, połowa zaś, z małym wyjątkiem, miała być wykorzystana na cele związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 75. posiedzeniu, 14 kwietnia br., do Senatu została przekazana 17 kwietnia. Marszałek Senatu 19 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Myślę, że jesteśmy w takim punkcie, który można nazwać końcem długiej drogi polskiego ustawodawstwa karnego, ustawodawstwa kryminalnego. Przed Wysoką Izbą możemy prezentować tego rodzaju stanowisko i przyjąć ustawę o ratyfikacji Protokołu Nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Myślę, że jest to moment wyjątkowy - powiedział senator K. Piesiewicz.

Senator sprawozdawca przypomniał, że przez polskie piśmiennictwo pracownicze już od połowy XIX wieku przetaczała się dyskusja dotycząca kary śmierci. W istocie ukazały się dwie monografie: jedna, Mikołaja Kańskiego, w 1850 r. i druga, tworząca szczególną sytuację, wydana w 1978 r. To była druga duża monografia, bo reszta to były prace przyczynkarskie - profesor Marii Ossowskiej i profesora Cieślaka. Dwie monografie; ta z połowy XIX wieku i druga, zatytułowana "Kara śmierci w polskim prawie karnym", wydana przez Uniwersytet imienia Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorem tej pracy jest marszałek Alicja Grześkowiak. Wszystkie prace przyczynkarskie, które ukazywały się w Polsce - szczególnie piśmiennictwo, które pozostawiła po sobie profesor Maria Ossowska, a także monografia profesor Alicji Grześkowiak są pracami, których autorzy w sposób jednoznaczny skłaniają się do koncepcji abolicjonistycznych, a więc do tej drogi, którą miało przyjąć polskie ustawodawstwo przyszłości. Skłaniają się do tego, aby ta kara została wyjęta z polskiego ustawodawstwa, zlikwidowana, aby nie istniała.

Senator K. Piesiewicz zaznaczył, że oprócz dwóch wymienionych monografii ukazała się niedawno monografia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Napisano w niej, że niezależnie od indywidualnych poglądów warto uświadomić sobie, iż mówiąc o karze śmierci posługujemy się pewnym eufemizmem. Nazwa tej kary nie oddaje jej istoty, składa się bowiem z dwóch elementów nierównoważnych pod względem logicznym i metafizycznym. Śmierć jest zjawiskiem nieuchronnym, na śmierć skazani jesteśmy wszyscy. Inny charakter ma natomiast kara, jej cechą istotną nie jest konieczność, lecz potencjalność, to znaczy kara może, lecz nie musi zostać wymierzona. Taki sam charakter logiczny i metafizyczny ma zabicie, gdyż podobnie jak kara nie stanowi ono zjawiska nieuchronnego. Operowanie cały czas pojęciem "kara śmierci", czyli połączeniem elementu koniecznego i potencjalnego, jest więc błędem logicznym. Błędem w ogóle jest więc łączenie słów "kara" i "śmierć". Błąd ten ukrywa jednocześnie, czym naprawdę jest ta kara. By oddać jej istotę, winniśmy mówić nie o karze śmierci, lecz o karze zabicia.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o radiofonii i telewizji Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przedstawia corocznie sprawozdanie ze swojej działalności za rok poprzedzający oraz informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji.

Stanowisko Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie Sprawozdania KRRiTV przedstawiła senator Krystyna Czuba. Senator sprawozdawca zaznaczyła, że komisja szczegółowo przyjrzała się sprawozdaniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu jej działalności, to jest od 1 marca 1999 r. do 1 marca roku 2000. Komisja zwróciła uwagę na pewne pozytywy, ale jednocześnie dostrzegła poważne braki w pracy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Są jednak i poważne zarzuty. Dotyczą one faktu, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, koncentrując się na problemach koncesyjnych, często prawnych, prawie całkowicie pomija, lub też marginalizuje kwestie programowe i związane z nimi zagadnienia etyki mediów. Wciąż jest to temat wielu skarg organizacji pozarządowych, rad samorządowych, a także poszczególnych osób. Skargi i protesty kierowane są do senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu. W swoim sprawozdaniu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji uwzględniła tylko niektóre z nich. Nie ma w nim nic np. o skargach kierowanych przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu.

Senator K. Czuba podkreśliła, że szczególną dezaprobatę komisji budzi naruszanie przez nadawców publicznych i komercyjnych art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji. Komisja odnotowała bardzo poważne uchybienia nadawców publicznych, które dotyczą tego, co nazywa się polską racją stanu. W telewizji publicznej brakuje rzetelnej informacji o polityce państwa i szczególnie eksponowana jest jedna opcja. Komisja stwierdziła też, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji działa według preferencji politycznych, choć każdy z jej członków złożył legitymację.

W sprawozdaniu krajowej rady brak jest też jakichkolwiek informacji o protestach Senatu, dotyczących relacji o ważnych spotkaniach politycznych w Senacie, na przykład dotyczących Libanu, czy też spotkaniach, które marszałek Senatu odbyła z przedstawicielami wyższych izb czy innymi ważnymi przedstawicielami życia międzynarodowego. Nie ma ani jednego zdania na temat protestu Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie braku poważnej informacji w dniu pogrzebu senatora Augusta Chełkowskiego. Te informacje ukazały się dopiero po interwencji.

Dalszym, i chyba jednym z najpoważniejszych zarzutów, który dotyczy telewizji, jest promocja wartości antyrodzinnych. W tej sprawie senacka komisja otrzymała z sejmowej Komisji Rodziny opinię skierowaną do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Opinię bardzo negatywną o działaniu telewizji w tym zakresie i o działaniach krajowej rady, która, według komisji, właściwie nie korzysta z ustawowych możliwości karania nadawców za emitowanie treści nieobyczajnych czy zawierających przemoc oraz lekceważy zakaz reklamy na przykład alkoholu, co jest bardzo antyrodzinne. Komisja sejmowa stwierdziła, że nieobyczajność i przemoc epatują z telewizji publicznych i komercyjnych, a publiczna telewizja, promując permisywizm moralny, z sukcesem ściga się z telewizjami komercyjnymi.

Kolejny zarzut postawiony przez senacką komisję dotyczył braku reakcji krajowej rady na niewypełnianie przez telewizję publiczną obowiązku ustawowego, to jest obowiązku dotyczącego promocji polskiej kultury (art. 18 ustawy). W sprawozdaniu znajdują się dane statystyczne o obecności kultury na antenie: kultura zajmuje w "Panoramie" 18% czasu, a w "Wiadomościach" 14%. W ocenie komisji, po pierwsze, jeżeli w ogóle sprawy poświęcone kulturze są w tych programach, to jako ostatnie, a po drugie, poziom tej kultury często jest żenująco niski. Można nawet powiedzieć, że na antenie telewizji publicznej istnieje rehabilitacja rozrywki PRL, i to nawet w nadmiarze, chociażby "Stawka większa niż życie" czy "07 zgłoś się", a jeżeli istnieje przekaz edukacyjno-kulturalny, to w godzinach nocnych.

Senacka komisja zarzuciła też krajowej radzie brak nadzoru nad finansami telewizji i radiofonii publicznej.

Kolejny zarzut komisji wobec krajowej rady to brak kontroli i aktywnego uczestnictwa w reformie telewizji. Reforma ta wśród pracowników, dziennikarzy i opinii publicznej budzi wiele kontrowersji. W sprawozdaniu krajowej rady nie ma w tej sprawie w zasadzie ani jednego zdania. Krajowa rada prowadzi analizy neutralności dotyczącej programów, ale nie przedstawia wniosków. Komisja zarzuciła radzie, że wobec braku należnych, konkretnych skutków jest to marnotrawstwo pieniędzy na monitoring. Brak jest też rozliczenia nadawcy publicznego z informacji i publicystyki.

Senator sprawozdawca podkreśliła, że krajowa rada ma skuteczne środki do egzekwowania naruszeń prawa, ale tych środków nie stosuje. Według eksperta komisji, który jest jednocześnie członkiem Rady Programowej Telewizji Publicznej, Wojciecha Wencla, obraz krajowej rady, który wyłania się ze sprawozdania, to obraz ciała biernego, prowadzącego ewidencję społecznych wystąpień w sprawie mediów, ale niepodejmującego działania w celu naprawy sytuacji. Krajowa rada nie współpracuje dostatecznie z Radą Programową Telewizji, która jest ciałem społecznym - zarzuty w tej sprawie padały wielokrotnie.

Podczas dyskusji nad sprawozdaniem krajowej rady senator Jerzy Suchański zgłosił wniosek o przyjęcie sprawozdania. Przemawiają za tym - w opinii senatora - wyniki badania opinii społecznej na temat funkcjonowania zarówno polskiego radia, jak i telewizji. Wyniki tych badań, prowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej, pokazują niezwykle duże uznanie i zaufanie względem tych jednostek.

Do wniosków przedstawionych podczas debaty ustosunkowała się Komisja Kultury i Środków Przekazu. Komisja podtrzymała wniosek o odrzucenie sprawozdania KRRiTV.

W pierwszej kolejności poddano pod głosowanie przedstawiony przez komisję projekt uchwały w sprawie odrzucenia sprawozdania. Izba przychyliła się do stanowiska komisji i 44 głosami, przy 35 przeciw i 4 wstrzymujących się, powzięła uchwałę o odrzuceniu rozpatrywanego sprawozdania.

Rozpatrywany projekt ustawy został wniesiony przez grupę senatorów. Marszałek Senatu 13 marca br., zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 1, 2 i 3 Regulaminu Senatu, na wspólnym posiedzeniu komisji 19 kwietnia br. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 Regulaminu Senatu drugie czytanie projektu ustawy obejmuje: przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, przeprowadzenie dyskusji oraz zgłaszanie wniosków.

Sprawozdanie komisji o projekcie ustawy przedstawił senator Leon Kieres. Senator sprawozdawca poinformował, że 19 kwietnia br. odbyło się wspólne posiedzenie komisji: Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Po długiej i wyczerpującej dyskusji komisje postanowiły przedstawić Izbie stanowisko w sprawie przyjęcia projektu ustawy bez poprawek. Dziesięciu członków komisji głosowało za, jeden przeciw, trzech wstrzymało się od głosu.

Projekt uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich przedstawił - w imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich - senator Tadeusz Lewandowski. Senator sprawozdawca poinformował, że senator Wiesław Chrzanowski złożył wniosek o odwołanie go ze składu Komisji Praw Człowieka i Praworządności i równocześnie w tym samym wniosku zwrócił się z prośbą o wydanie zgody na jego pracę w Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisja na posiedzeniu 26 kwietnia br. odniosła się pozytywnie do tego wniosku. Senat w głosowaniu przychylił się do stanowiska komisji i jednomyślnie, 76 głosami, powziął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment