Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment

Po rozpatrzeniu wniosków o charakterze formalnym Senat zaakceptował następujący porządek dzienny 48. posiedzenia, który obejmował:
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych ustaw,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o czasowym podporządkowaniu niektórych jednostek wojskowych,
- pierwsze czytanie wniesionego przez senatorów projektu uchwały w sprawie sytuacji w Czeczenii.

Przedstawił je senator Dariusz Kłeczek. Jak poinformował, uchwalona przez Sejm ustawa stanowiła przedłożenie rządowe. Przedmiotem nowelizacji są dwie ustawy. W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zapisano możliwość otrzymywania przez fundusz nie tylko dotacji, ale także pożyczki z budżetu państwa, w granicach określonych w ustawie budżetowej, co miałoby być stałym uprawnieniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W tej części nowelizacja jest zgodna z art. 53 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przewidującym możliwość zaciągania pożyczek przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Jest też zgodna z art. 65 ustawy o finansach publicznych, dopuszczającym udzielanie z budżetu państwa, w zakresie ustalonym ustawą budżetową, pożyczek określonych w ustawach innych niż budżetowa.

Sejmowa zmiana do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozszerza zasadę zawieszania prawa do emerytury. Byłoby ono zawieszane bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia, kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, z którym emeryt pozostawał w tym stosunku bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Zasada ta obejmuje także tak zwanych wcześniejszych emerytów, a więc kobiety, które nie ukończyły sześćdziesięciu lat, i mężczyzn, którzy nie ukończyli sześćdziesięciu pięciu lat.

Wydawałoby się, że to naturalne, iż przejście na emeryturę powinno się wiązać z rozwiązaniem stosunku pracy, ale dotychczasowe przepisy zawierały tu lukę. Sejm na wniosek rządu proponuje więc jej wypełnienie. Ma to zlikwidować pewną patologię, która pojawiła się w systemie ubezpieczeń społecznych w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Są bowiem osoby, które przeszły na emeryturę, na ogół wcześniejszą, choć również właściwą, ale nie rozwiązały stosunku pracy ze swoim pracodawcą. Można powiedzieć, że istnieje mechanizm ciągłości wykonywania u swojego pracodawcy zatrudnienia i jednocześnie pobierania świadczenia emerytalnego. Sejm zaproponował w takiej sytuacji całkowitą zawieszalność świadczenia emerytalnego. W praktyce ten przepis będzie działał w taki sposób, że jeżeli osoba pobierająca emeryturę rozwiąże stosunek pracy ze swoim pracodawcą, wówczas będzie mogła pobierać emeryturę podlegającą normalnym regulacjom, dotyczącym zawieszalności emerytury.

Obecnie w Polsce są dwie reguły dotyczące zawieszalności. Pierwsza dotyczy osób, które przechodzą na emeryturę przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego, jest to sześćdziesiąt lat dla kobiet i sześćdziesiąt pięć lat dla mężczyzn. Podlegają one regule częściowej lub całkowitej zawieszalności świadczeń w zależności od tego, jaki przychód uzyskują. Jeżeli przychód przekracza 130% przeciętnego wynagrodzenia, to zawieszalność jest całkowita, natomiast jeżeli przychód jest w przedziale 70-130%, to wówczas zawiesza się część socjalną emerytury. Druga reguła dotyczy emerytów przechodzących na emeryturę po osiągnięciu pełnego wieku. Ci emerycie mogą osiągać przychód i bez względu na jego wysokość emerytura nie jest zawieszana. Według Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce zarobkuje sześćset osiem tysięcy emerytów i niewiele ponad siedemset tysięcy rencistów, a wcześniejszych emerytów, którzy pracują, jest około stu pięćdziesięciu sześciu tysięcy.

Jak stwierdził senator D. Kłeczek, powodem tej zmiany było doprowadzenie do regulacji mającej na celu po pierwsze to, aby osoby, które mogą i powinny pracować dalej, decydowały się na dalsze zatrudnienie i rezygnowały z wcześniejszej emerytury. Sejm doszedł do rozwiązania, w którym próbuje wyeliminować pewnego rodzaju patologię, ale ten mechanizm ma również pomóc w osiągnięciu drugiego celu. Mianowicie takiego, aby, jeżeli to możliwe i jeżeli pracodawcy będą mieli taką wolę, część miejsc pracy zwolnić ludziom młodym. Osoby, które mają świadomość, że pracodawca mógłby ich nie zatrudnić, gdyby rozwiązały z nim stosunek pracy, mogą zdecydować się na zawieszenie swojej emerytury i kontynuowanie zatrudnienia lub mogą zdecydować się na rozwiązanie stosunku pracy i pobieranie emerytury, pozostawiając pracodawcy decyzję, kogo zatrudni - tę osobę czy kogoś innego. To stwarza szansę wyrównania reguł gry na rynku pracy zarówno wobec pracowników starszych, jak i młodszych; daje możliwość wyboru zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. I odwrotnie, osoby, które mają świadomość, że pracodawca ponownie nawiąże z nimi stosunek pracy, zdecydują się na rozwiązanie stosunku pracy i po ponownym zatrudnieniu zachowają prawo do emerytury na dotychczasowych zasadach. Ustawa wprowadza w tym zakresie vacatio legis do 30 czerwca 2000 r., czyli ma obowiązywać od 1 lipca 2000 r.

Jak poinformował senator sprawozdawca D. Kłeczek, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie poprawki redakcyjnej w art. 2 pkt 2 ust. 2, dotyczącej wyrazów "rozwiązania stosunku pracy u pracodawcy, u którego". Stosunek pracy nawiązuje się z pracodawcą i rozwiązuje się z pracodawcą. Poprawniejsze byłoby "rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego". I taką poprawkę zaproponowała komisja.

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:
1) Art. 1 otrzymuje brzmienie:
"Art. 1. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, Nr 162, poz. 1118 i 1126 oraz z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr..., poz. ...) w art. 53 w ust. 1 po wyrazie "dotacje" oraz w ust. 2 po wyrazie "Dotacje" dodaje się wyrazy "i pożyczki".";
2) w art. 2 w pkt 2 wyrazy "u pracodawcy, u którego" zastępuje się wyrazami "z pracodawcą, na rzecz którego".

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że poprawki przyjęte przez Senat nie mają na celu dokonania zmian merytorycznych w ustawie z 16 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Głównym przedmiotem zainteresowania i troski Senatu była sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rozpatrywana w kontekście art. 1 ustawy oraz perspektywy płynności finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na dalsze lata. Izba uznała za celowe wniesienie poprawki uściślającej przeznaczenie pożyczek udzielonych z budżetu państwa Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym ustawowe zagwarantowanie przeznaczenia nie tylko dotacji, lecz także pożyczek udzielonych Funduszowi Ubezpieczeń z budżetu państwa wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo (poprawka nr 1).

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 66. posiedzeniu, 16 grudnia 1999 r., i przekazana do Senatu tego samego dnia. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie przedstawił senator Marek Waszkowiak. Jak stwierdził, omawiana ustawa jest wynikiem rozbieżności powstałych między dotychczasowymi rozwiązaniami a zaistniałą sytuacją obiektywną. Dotyczy to reformy administracji państwowej i podziału na szesnaście województw, reformy systemu ubezpieczeń, tak zwanego ubruttowienia oraz konstatacji, że rozwiązania sprzed trzech lat nie przystają już do obecnych warunków.

Pierwszy element, który spowodował zmianę, a mianowicie powstanie nowych województw i utrzymanie wskaźnika empirycznego czterysta, przyczynił się do tego, że w niektórych wypadkach pojawiły się nieuzasadnione, zbyt wysokie podwyżki kredytów mieszkaniowych.

Drugim elementem jest podział administracyjny pastwa. W projekcie rządowym wprowadzono normatyw, który wynikał ze średniego wynagrodzenia w powiecie oraz mianownika liczby pięćset. W pierwszym projekcie poselskim przyjęto następujące obliczenia: średnie wynagrodzenie krajowe przez czterysta oraz średnie wynagrodzenie w powiecie przez czterysta. W wyniku prac sejmowych przyjęto normatyw w formie ilorazu najniższego wynagrodzenia w kraju oraz liczby trzysta.

Również bardzo ważnym elementem są zmiany wynikające z reformy systemu ubezpieczeń. Ubruttowienie spowodowało przyrost dochodów brutto, a zatem te wskaźniki byłyby znacznie większe, wynikałyby właściwie z mechanicznego przeliczenia, a nie z rzeczywistej sytuacji. Po wprowadzeniu zmian przez Sejm wydłuża się okres zawieszenia spłaty do ośmiu kwartałów, natomiast po tym okresie nie ma możliwości, żeby utrzymać to zawieszenie nawet co do części kwoty.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 67. posiedzeniu, 22 grudnia 1999 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Wcześniej, czyli przed utratą mocy tych planów, gminy zgodnie z ustawą miały obowiązek sporządzenia i uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Studium określałoby politykę przestrzenną gminy oraz stanowiłoby podstawę do uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Niestety, znaczna część gmin nie zdążyła opracować wymaganego studium. Jak poinformował senator L. Feszler, z ogólnej liczby dwóch tysięcy czterystu osiemdziesięciu dziewięciu gmin tylko czterysta pięćdziesiąt dwie gminy, a więc 18,1% wszystkich gmin, sporządziły i uchwaliły studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego. Tysiąc sześćset czterdzieści osiem gmin, co stanowi 66,2%, podjęło uchwały i przystąpiło do sporządzenia studium, a trzysta osiemdziesiąt dziewięć nie rozpoczęło procedury związanej ze sporządzeniem studium. Kontrola przeprowadzona w III kwartale 1999 r. przez Najwyższą Izbę Kontroli, obejmująca okres od 1996 r. do końca 1998 r., również wykazała, że w gminach występują znaczne opóźnienia w realizacji tego wymaganego ustawowo obowiązku. Powodem tych opóźnień, oprócz niewątpliwie potwierdzonych zaniedbań ze strony niektórych gmin, był także występujący w wielu województwach brak odpowiednich fachowców w postaci uprawnionych urbanistów, a często także wysoki koszt opracowania powyższych dokumentów.

Senator sprawozdawca stwierdził, że sytuacja ta, na podstawie dotychczas obowiązującej ustawy, uniemożliwiłaby po 1 stycznia 2000 r. prowadzenie w tych gminach polityki przestrzennej, co w efekcie doprowadzi do chaosu w gospodarce terenami, a może być także przyczyną zahamowania wszelkich inwestycji. Zapobieżeniu takiej sytuacji ma służyć rozpatrywana ustawa, która wydłuża o dwa lata termin obowiązywania dotychczasowych planów zagospodarowania przestrzennego. Proponowana ustawa da również gminom czas na przygotowanie odpowiednich dokumentów.

W głosowaniu Senat jednogłośnie poparł stanowisku komisji i 84 głosami podjął uchwałę w sprawie przyjęcia bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 67. posiedzeniu, 22 grudnia 1999 r. Do Senatu została przekazana w tym samym dniu i marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie obu komisji przedstawił senator Paweł Abramski. Rekomendując Senatowi przyjęcie ustawy sejmowej bez poprawek, senator stwierdził, że ma ona wypełnić lukę prawną, która zaistniałaby po 1 stycznia 2000 r.

Zawarte w konstytucji uregulowanie oraz przyjęta przez parlament nowelizacja ustawy o działaniach administracji rządowej uniemożliwiają bowiem dalsze wykonywanie zadań przez jednostki wojskowe, które pełniły swe funkcje do tej pory. Jednakże w terminie nakazanym przez ustawę nie udało się wygasić działalności jednostek nadwiślańskich i przeformować BOR. Stąd pilna konieczność stworzenia ustawy o charakterze epizodycznym, obowiązującej przez rok, która pozwoliłaby na usankcjonowanie obecnej sytuacji.

Senator A. Bogucka-Skowrońska przypomniała, że marszałek Senatu Alicja Grześkowiak wystąpiła do przewodniczących parlamentów z apelem o potępieniu drastycznych aktów łamania praw człowieka w Czeczenii. Sejm litewski wystąpił do Kongresu USA, aby na forum ONZ przedyskutować, jaki jest zakres prawa narodów do samostanowienia. To samo pytanie zadał rok temu uczestniczący w Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka, odbywającej się w Senacie, prezydent Czeczenii Asłan Maschadow.

Jak poinformowała senator A. Bogucka-Skowrońska, po dyskusji w Komisji Praw Człowieka i Praworządności wnioskodawcy wprowadzili autopoprawkę do zgłoszonego projektu i zmienili niektóre jego sformułowania, aby w drodze jak największego konsensusu ustawa mogła zostać przyjęta przez Senat. Źle byłoby bowiem, gdyby spór formalny mógł być traktowany jako spór co do elementarnych wartości naszej cywilizacji.

Senator Piotr Ł.J. Andrzejewski zaproponował, aby przystąpić do drugiego czytania projektu uchwały, na podstawie art. 65 ust. 4 Regulaminu Senatu, który stanowi, że Senat, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, może skrócić postępowanie nad projektami uchwał przez przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po zakończeniu pierwszego, bez odsyłania projektu do komisji.

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment