Warszawa, dnia 1999-03-30

W związku z otrzymanym przy piśmie Nr AG/043/198/98/IV oświadczeniem złożonym przez Pana Senatora Jerzego Suchańskiego, podczas 20 posiedzenia Senatu RP w dniu 9 października 1998 r. w sprawie legalności działań w zakresie przekazywania środków finansowych we wrześniu 1998 r. dla szpitala św. Anny w Miechowie, przesyłam w załączeniu informację o wynikach, przeprowadzonej przez Urząd Kontroli Skarbowej w Kielcach, kontroli w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Miechowie oraz b. Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach.

1)Doprowadzono do wysokiego stanu nieuregulowanych zobowiązań,

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami podczas przeprowadzonej kontroli, zostały skierowane noty sygnalizacyjne do Wojewodów Świętokrzyskiego i Małopolskiego (który przejął ZOZ w Miechowie od 1.01.99 r.), wskazując na nieprawidłowości ustalone w ZOZ Miechów oraz zawiadomiono właściwą Komisję Orzekającą o naruszeniu dyscypliny budżetowej przez 3 pracowników ZOZ w Miechowie.

Warszawa, dnia 31 marca 1999 r.

Odpowiadając z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów na oświadczenie Pana Senatora Mariana Żenkiewicza złożone na 31. Posiedzeniu Senatu w dniu 4 marca 1999 roku, w którym zwrócił uwagę na jakość odpowiedzi udzielanych na oświadczenia senatorów opozycyjnych chciałbym wyjaśnić, iż członkowie Rady Ministrów zgodnie z brzmieniem § 44 Regulaminu Pracy Rady Ministrów zobligowani są do udzielania odpowiedzi na oświadczenia o których mowa w art. 42a ust. 4 Regulaminu Senatu.

Duża liczba oświadczeń około 400 (w całej poprzedniej kadencji - 616), które w obecnej kadencji zostały skierowane przez Senatorów do członków Rządu wskazuje na to, iż Senatorowie często korzystają z tej formy kontaktu z rządem, co świadczy o użyteczności i skuteczności tej formy przepływu informacji. Oczywiście, wśród odpowiedzi na 24 oświadczenia, które zostały skierowane do Rządu przez Pana Senatora Żenkiewicza, mogły również znaleźć się takie, które nie spełniły jego oczekiwań. Sądzę jednak, że ewentualne niedociągnięcia podobnie jak w przypadku oświadczeń wygłaszanych przez innych przedstawicieli opozycji, wynikły nie tyle ze złej woli odpowiadających, co ze zbyt ogólnikowej i mało precyzyjnej formy kierowanych do nich pytań. Nie negując prawa opozycji do składania oświadczeń, w których poruszane są istotne problemy, oraz wyrażania niezadowolenia z udzielonych wyjaśnień, chciałbym prosić Pana Senatora Żenkiewicza, aby formułując tego rodzaju zarzuty odniósł się do konkretnych przypadków, co ułatwi nam udzielenie dalszych wyjaśnień.

Wojciech Arkuszewski

Warszawa, 1999.03.31

Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Wszyscy pracownicy samorządu terytorialnego są zatrudnieni na podstawie ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 z późn. zm.). Ustawa określa status prawny pracowników zatrudnionych w jednostkach samorządu terytorialnego wszystkich szczebli oraz reguluje, w sposób kompleksowy, kwestie związane m.in. z zatrudnianiem pracowników w jednostkach samorządu terytorialnego. Wielkości wynagrodzeń szczegółowo reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie wynagrodzeń pracowników samorządowych (Dz.U. z roku 1993 Nr 111, poz. 483 z późn. zm.).

W związku z reformą administracji publicznej, cytowane rozporządzenie zostało znowelizowane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 1999 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. Nr 5, poz. 33). Wprowadzono szczegółowe tabele określające stanowiska, kategorie zaszeregowania oraz wymagane kwalifikacje dla pracowników samorządu terytorialnego. Organy samorządu terytorialnego mogą, na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych oraz cytowanego rozporządzenia, kształtować wysokość wynagrodzeń w sposób samodzielny, pod warunkiem jednak, że nie przekroczą określonych w rozporządzeniu stawek. W gestii organów samorządu pozostaje więc określenie wysokości wynagrodzeń dla pracowników samorządowych.

Zawsze jednak inicjatywy te miały charakter nowelizacji ustaw, które nie spotkały się z akceptacją Parlamentu.

Rozwiązanie takie wynika z delegacji, jakie zostały zawarte w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578) oraz ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. Nr 91, poz. 576 z późn. zm.), zgodnie z którymi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji został zobowiązany do wydania stosownych rozporządzeń. I tak, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu powiatu (Dz.U. Nr 146, poz. 959), maksymalna wysokość diet dla radnego powiatu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca, łącznie kwoty 2-krotnego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, które ustala Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Natomiast maksymalna wysokość diet dla radnego województwa wynosi, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu województwa (Dz.U. Nr 146, poz. 958), nie może przekroczyć 3-krotnego najniższego wynagrodzenia.

W stosunku do radnych gminy brak delegacji w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity - Dz.U. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.) uniemożliwił wydanie podobnego rozporządzenia, które ograniczałoby wysokość diet przysługujących radnym gminy.

Przedstawiony stan rzeczy - chociaż zgodny z prawem - budzi coraz większe niezadowolenie i krytykę społeczną. Można przypuszczać, że w dalszej perspektywie może przynieść spadek akceptacji społecznej dla samorządów. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji podjęło, we współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej, działania analityczne, które w efekcie powinny doprowadzić do ewentualnej zmiany rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.

Kwestię właściwego gospodarowania środkami budżetowymi, także w części przeznaczonej na wypłatę diet dla radnych, zbadać mogą wyłącznie regionalne izby obrachunkowe, które zgodnie z prawem wynikającym z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. Nr 85, poz. 428 z późn. zm.) są organem posiadającym prawne instrumenty upoważniające do tego typu ingerencji w działalność komunalną.

Wiceprezes Rady Ministrów - Minister Finansów Pan Leszek Balcerowicz zwrócił się pismem z dnia 22 lutego 1999 r. nr ST1-440-124/99 do prezesów regionalnych izb obrachunkowych z prośbą o zebranie danych dotyczących wysokości wydatkowanych środków na administrację samorządową, w tym na wynagrodzenia etatowych pracowników zarządów. Analiza tych danych pozwoli na wypracowanie wniosków i zaproponowanie kierunków dalszych zmian w systemie wynagrodzeń pracowników samorządowych.

Rozpatrując problemy związane z płacami w administracji samorządowej, nie można jednocześnie pominąć kwestii płac pracowników zatrudnionych w administracji rządowej. Wydaje się, iż wysokość płac pracowników administracji rządowej, jak i samorządowej powinna mieć charakter zbieżny i spójny, co wymaga wypracowania rozwiązań o charakterze systemowym. Wspomniana kwestia zasługuje na to, by stać się przedmiotem szczegółowych analiz i wnikliwego zbadania zarówno w przedmiocie obowiązujących przepisów prawnych, jak i stanu faktycznego. W ramach administracji publicznej nie mogą bowiem istnieć zbyt duże dysproporcje w wysokości wynagrodzeń zatrudnionych w niej pracowników. Dlatego też powinny zostać podjęte działania w kierunku wypracowania systemu wynagrodzeń dla całej sfery administracji publicznej, które stanowiłyby podstawę do podjęcia prac zmierzających do przygotowania regulacji prawnych ustanawiających jednolity system wynagradzania pracowników administracji publicznej. Byłoby to zgodne z zasadami przyjętymi w większości krajów Unii Europejskiej, gdzie kwestie diet i uposażeń w organach samorządu terytorialnego są zwykle przedmiotem regulacji prawnej, często rangi ustawowej i jest zrelatywizowane do wynagrodzeń w organach administracji centralnej oraz powiązane z wielkością liczby mieszkańców na danym terenie.

Janusz Tomaszewski

Warszawa, 1999.03.31

Wszyscy pracownicy samorządu terytorialnego są zatrudnieni na podstawie ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 z późn. zm.). Ustawa określa status prawny pracowników zatrudnionych w jednostkach samorządu terytorialnego wszystkich szczebli oraz reguluje, w sposób kompleksowy, kwestie związane m.in. z zatrudnianiem pracowników w jednostkach samorządu terytorialnego. Wielkości wynagrodzeń szczegółowo reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie wynagrodzeń pracowników samorządowych (Dz.U. z roku 1993 Nr 111, poz. 483 z późn. zm.).

W związku z reformą administracji publicznej, cytowane rozporządzenie zostało znowelizowane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 1999 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. Nr 5, poz. 33). Wprowadzono szczegółowe tabele określające stanowiska, kategorie zaszeregowania oraz wymagane kwalifikacje dla pracowników samorządu terytorialnego. Organy samorządu terytorialnego mogą, na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych oraz cytowanego rozporządzenia, kształtować wysokość wynagrodzeń w sposób samodzielny, pod warunkiem jednak, że nie przekroczą określonych w rozporządzeniu stawek. W gestii organów samorządu pozostaje więc określenie wysokości wynagrodzeń dla pracowników samorządowych.

Zawsze jednak inicjatywy te miały charakter nowelizacji ustaw, które nie spotkały się z akceptacją Parlamentu.

Rozwiązanie takie wynika z delegacji, jakie zostały zawarte w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578) oraz ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. Nr 91, poz. 576 z późn. zm.), zgodnie z którymi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji został zobowiązany do wydania stosownych rozporządzeń. I tak, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu powiatu (Dz.U. Nr 146, poz. 959), maksymalna wysokość diet dla radnego powiatu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca, łącznie kwoty 2-krotnego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, które ustala Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Natomiast maksymalna wysokość diet dla radnego województwa wynosi, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu województwa (Dz.U. Nr 146, poz. 958), nie może przekroczyć 3-krotnego najniższego wynagrodzenia.

Przedstawiony stan rzeczy - chociaż zgodny z prawem - budzi coraz większe niezadowolenie i krytykę społeczną. Można przypuszczać, że w dalszej perspektywie może przynieść spadek akceptacji społecznej dla samorządów. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji podjęło, we współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej, działania analityczne, które w efekcie powinny doprowadzić do ewentualnej zmiany rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.

Kwestię właściwego gospodarowania środkami budżetowymi, także w części przeznaczonej na wypłatę diet dla radnych, zbadać mogą wyłącznie regionalne izby obrachunkowe, które zgodnie z prawem wynikającym z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. Nr 85, poz. 428 z późn. zm.) są organem posiadającym prawne instrumenty upoważniające do tego typu ingerencji w działalność komunalną.

Rozpatrując problemy związane z płacami w administracji samorządowej, nie można jednocześnie pominąć kwestii płac pracowników zatrudnionych w administracji rządowej. Wydaje się, iż wysokość płac pracowników administracji rządowej, jak i samorządowej powinna mieć charakter zbieżny i spójny, co wymaga wypracowania rozwiązań o charakterze systemowym. Wspomniana kwestia zasługuje na to, by stać się przedmiotem szczegółowych analiz i wnikliwego zbadania zarówno w przedmiocie obowiązujących przepisów prawnych, jak i stanu faktycznego. W ramach administracji publicznej nie mogą bowiem istnieć zbyt duże dysproporcje w wysokości wynagrodzeń zatrudnionych w niej pracowników. Dlatego też powinny zostać podjęte działania w kierunku wypracowania systemu wynagrodzeń dla całej sfery administracji publicznej, które stanowiłyby podstawę do podjęcia prac zmierzających do przygotowania regulacji prawnych ustanawiających jednolity system wynagradzania pracowników administracji publicznej. Byłoby to zgodne z zasadami przyjętymi w większości krajów Unii Europejskiej, gdzie kwestie diet i uposażeń w organach samorządu terytorialnego są zwykle przedmiotem regulacji prawnej, często rangi ustawowej i jest zrelatywizowane do wynagrodzeń w organach administracji centralnej oraz powiązane z wielkością liczby mieszkańców na danym terenie.

Janusz Tomaszewski

Warszawa, 1999.04.01

Podstawę ustalenia wysokości wydatków na 1999 r. na finansowanie zadań przejętych przez powiaty od 1 stycznia 1999 r., jako zadania własne jak i zadania z zakresu administracji rządowej, stanowiły kwoty wydatków zaplanowane przez Wojewodów w poszczególnych działach klasyfikacji budżetowej - w ramach ustalonych na 1999 r. limitów wydatków - powiększone o planowane środki na podwyżki wynagrodzeń osobowych (wraz z pochodnymi) dla pracowników państwowej sfery budżetowej od 1 kwietnia 1999 r., a w odniesieniu do pracowników zaliczanych do działu kultura i sztuka dodatkowo powiększone o środki na sfinansowanie skutków wprowadzenia Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy Pracowników Instytucji Kultury.

W dziale 40 Rolnictwo wydatki powiatowych inspektoratów weterynarii są finansowane dotacjami z budżetu państwa na realizację zadań z zakresu administracji rządowej. Podziału kwot tych dotacji na poszczególne powiaty (w ramach kwoty określonej w budżetach wojewodów: Mazowieckiego i Łódzkiego) dokonało - Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z wojewódzkimi lekarzami weterynarii.

W powiecie płockim nie przewidziano na powyższe zadania dotacji, bowiem zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872), rejonowe inspektoraty weterynarii w miastach będących siedzibą władz miasta na prawach powiatu i powiatu (mającego siedzibę w tym samym mieście) stają się miejskimi jednostkami organizacyjnymi wykonującymi zadania na obszarze miasta i powiatu. Właściwym do wykonania tego zadania jest więc Płock - miasto na prawach powiatu.

Przy ustalaniu sposobu podziału subwencji wzięto pod uwagę w szczególności: wartość odtworzeniową, długość i gęstość sieci dróg, drogową infrastrukturę techniczną, natężenie ruchu, zrównoważenie infrastruktury drogowej, w tym przygranicznej.

W dziale 74 Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi komunalne podstawą ustalania wysokości wydatków na zadania z zakresu opracowań geodezyjno kartograficznych i regulacji stanów prawnych nieruchomości Skarbu Państwa były kwoty zaplanowane przez właściwych Wojewodów. Wydatki te są finansowane z dotacji celowych otrzymanych z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej wykonywane przez powiaty. Kwoty tych wydatków były weryfikowane przez Głównego Geodetę Kraju oraz Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.

Kwota części oświatowej subwencji ogólnej na 1999 r. m.in. dla powiatów uwzględnia całość środków na finansowanie bieżących zadań oświatowych, realizowanych w szkołach ponadpodstawowych, internatach i świetlicach funkcjonujących przy tych szkołach oraz bursach i ZEAS-ach działających na rzecz szkół - przejętych od 1 stycznia 1999 r. do prowadzenia jako zadanie własne przez powiaty.

Ponadto zgodnie z postanowieniami art. 34 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz.U. Nr 150, poz. 983), w części oświatowej subwencji ogólnej została utworzona 1% rezerwa tej subwencji. W przypadku wystąpienia niedoboru środków na realizację zadań oświatowych w szkołach oraz internatach i bursach, powiaty mogą ubiegać się o zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej. Wniosek powiatu o zwiększenie subwencji oświatowej powinien być kierowany bezpośrednio do Ministerstwa Edukacji Narodowej.

W dziale 86 Opieka społeczna wydatki przeznaczone na realizację przez powiaty zadań z zakresu administracji rządowej tj. funkcjonowanie powiatowych centrów pomocy rodzinie oraz organizowanie opieki w rodzinach zastępczych i własnych, zostały podzielone na poszczególne powiaty przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z byłymi Wojewódzkimi Zespołami Pomocy Społecznej.

Podziału dotacji celowych na dofinansowanie utrzymania mieszkańców domów pomocy społecznej (zadanie własne powiatów) na poszczególne powiaty dokonało także Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania dotacji z budżetu państwa na dofinansowanie ponadgminnych domów pomocy społecznej (Dz.U. Nr 166, poz. 1246) wysokość dotacji dla poszczególnych powiatów została ustalona w stosunku do liczby osób danego powiatu przebywających w domach pomocy społecznej, a nie w stosunku do liczby miejsc w domach pomocy społecznej w poszczególnych powiatach.

Środki te zgodnie z postanowieniami art. 26 pkt 9 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej (Dz.U. Nr 162 poz. 1126) będą przekazywane samorządom powiatowym na wyodrębniony rachunek bankowy co oznacza, że nie będą stanowiły dochodów budżetowych powiatów.

W dziale 91 Administracja państwowa i samorządowa z uwagi na stwierdzone znaczne dysproporcje w zaplanowanych przez Wojewodów wydatkach dla nowych jednostek samorządu powiatowego - przy planowaniu dotacji na zadania z zakresu administracji rządowej i wydatków na zadania własne powiatów - za podstawę ustalenia nowych kwot przyjęte zostało kryterium liczby mieszkańców danego powiatu. Pozwoliło to na ustalenie w każdej jednostce wydatków w relacji do liczby mieszkańców. W ten sposób zostały podzielone wydatki na zadania własne powiatów (rozdz. 9143 Starostwa powiatowe) oraz dotacje na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej wykonywane przez powiat (rozdz. 9142 Urzędy wojewódzkie i 9192 Komisje poborowe). Dotacje w rozdziałach 9120 Inspektoraty nadzoru budowlanego i 9139 Urzędnicy jednostek terenowych Policji zostały podzielone na powiaty przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego i Komendę Główną Policji.

Ludnościowe kryterium podziału mogło spowodować przejściowe braki środków na wynagrodzenia w tych jednostkach, w których liczba osób skierowanych do pracy od 1 stycznia 1999 r. jest wyższa, niż wynika to z przyznanych środków finansowych. Z osobami tymi obecni pracodawcy rozwiązali umowy o pracę w terminie wcześniejszym, niż przewidują to postanowienia art. 58 ust. 1. Rząd rozważa możliwość refundowania, z rezerwy celowej na koszty wdrożenia reformy terytorialnej, jednostkom samorządu terytorialnego świadczeń należnych pracownikom, o których mowa w art. 58 ust. 5.

W dziale 93 Bezpieczeństwo publiczne w rozdziale 9313 Komendy powiatowe Policji podstawą ustalenia dotacji celowych na realizację zadań z zakresu administracji rządowej był faktyczny stan zatrudnienia funkcjonariuszy, przeciętne wynagrodzenie oraz powierzchnia użytkowanych pomieszczeń. Wzięto przy tym pod uwagę dotychczasowe zróżnicowanie wydatków w poszczególnych regionach. Natomiast podstawą kalkulacji wielkości dotacji celowych na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej dla powiatowych komend Państwowej Straży Pożarnej był faktyczny stan zatrudnienia funkcjonariuszy straży pożarnych i przeciętne wynagrodzenie.

Pragnę zauważyć, że wielkości wydatków określone w projektach budżetów powiatów przekazanych przez Ministerstwo Finansów mają charakter fakultatywny i organ stanowiący powiatu może, uchwałą budżetową, dokonać stosownych przesunięć w planie wydatków na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych.

Ewentualne dofinansowanie budżetów jednostek samorządowych jest możliwe z rezerw celowych ujętych w ustawie budżetowej na rok 1999 (w tym z utworzonych zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000), tj.:

Ponadto uprzejmie informuję, że postanowienia art. 47 ustawy budżetowej na rok 1999 z dnia 17 lutego 1999 r. upoważniają ministra właściwego do spraw finansów publicznych do dokonywania przeniesień wydatków przeznaczonych na finansowanie zadań administracji rządowej i samorządowej, w zakresie związanym ze zmianami kompetencji, wynikającymi z reformy ustrojowej państwa w obrębie jednego działu. Minister Finansów zwrócił się do Wojewodów o rozważenie możliwości zwiększenia środków przeznaczonych na dotacje dla powiatów i samorządów wojewódzkich w drodze przeniesienia środków z wydatków zaplanowanych na zadania własne wojewodów.

Warszawa, 1999-04

Uprzejmie informuję, że otrzymane przy piśmie Pani Marszałek nr AG/043/118/99/IV z dnia 23 marca 1999 r. oświadczenie Pana Tadeusza Rzemykowskiego Senatora RP w sprawie złego stanu sieci drogowej w Polsce zostało przekazane - z prośbą o udzielenie wyjaśnień - Panu Tadeuszowi Syryjczykowi Ministrowi Transportu i Gospodarki Morskiej.

Z wyrazami szacunku
Leszek Balcerowicz

Warszawa, 1999.04.6

2. Ministerstwo Edukacji Narodowej pismem z dnia 8 stycznia 1999 r. Nr DE-III-3117-37/99 zwróciło się z prośbą do wszystkich starostów o wnikliwe przeanalizowanie i weryfikację danych przekazanych w wykazach obrazujących wielkości zadań oświatowych w roku szkolnym 1998/99. Odpowiadając na wymienione wyżej pismo Powiat Bielsk Podlaski przesłał pismem z dnia 22 stycznia br. Nr Fn 3024-3/99 zweryfikowane dane dotyczące przejętych do prowadzenia z dniem 1 stycznia br. zadań oświatowych. W piśmie tym Starostwo Powiatowe w Bielsku Podlaskim informowało o dokonaniu korekt liczby uczniów w poszczególnych szkołach, a także o dopisaniu Liceum Ogólnokształcącego w Brańsku i Policealnego Studium Ikonograficznego w Bielsku Podlaskim.

2) Na podstawie korekty dokonanej przez Powiat w Bielsku Podlaskim w zakresie zadań szkół ponadpodstawowych i specjalnych została ponownie naliczona część oświatowa subwencji ogólnej, zgodnie z zasadami sformułowanymi w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 1998 r. w sprawie zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 164, poz. 1168). Podziału tego dokonano przy wzięciu pod uwagę liczb uczniów, w ujęciu przeliczeniowym, w szkołach ponadpodstawowych i specjalnych przejętych do prowadzenia przez Powiat oraz kwotowego finansowego standardu nauczania, określającego kwotę wydatków przypadających na 1 ucznia przeznaczonych na realizację procesu dydaktycznego w zależności od typu i rodzaju szkół, a w szkołach zawodowych w zależności od kierunku kształcenia zawodowego. Do obliczenia subwencji oświatowej przyjmowano dominujący kierunek kształcenia w danym typie szkoły, a nie kierunki kształcenia występujące w poszczególnych klasach szkół wchodzących w skład zespołu szkół. W zakresie przeliczeniowej liczby uczniów ujmowano liczbę uczniów pobierających naukę w danym typie i rodzaju szkoły pomnożoną o określony współczynnik (x1 w szkołach dla młodzieży, x0,7 w szkołach dla dorosłych, x0,5 w szkołach niepublicznych).

Z wyrazami szacunku

wz MINISTRA
PODSEKRETARZ STANU
Andrzej Karwacki

Warszawa, dnia 06.04.1999 r.

Szanowna Pani Marszałek,

W listopadzie 1998 r. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej przy współpracy z dotychczasowymi świadczeniodawcami usług w zakresie lecznictwa opracowało dane dotyczące ilości zrealizowanych skierowań na leczenie uzdrowiskowe i ilości osobodni za lata 1997 i 1998. Opracowany materiał był wykorzystany przy zawieraniu umów przez Kasy Chorych ze świadczeniodawcami i stanowił bazę do rozmów negocjacyjnych.

Nie zawsze zawarto umowy z tymi samymi sanatoriami co w latach ubiegłych, bowiem oczekiwania ubezpieczonych były inne np. oczekiwano, że będzie więcej skierowań do uzdrowisk nadmorskich do których w poprzednich latach nie było na danym terenie skierowań. Duże znaczenie podczas podejmowania decyzji miało również położenie uzdrowiska, oraz dojazd do niego co wiązało się z wymaganiami rodziców, proszących o kierowanie dzieci do ośrodków nieodległych od ich miejsca zamieszkania.

Należy jednak brać pod uwagę fakt, że Kasy Chorych posiadają określone zasoby finansowe i nie jest możliwe, aby w 100% zostały wykorzystane miejsca we wszystkich ośrodkach tego typu w Polsce. Placówki te, będą musiały tak jak dotychczas podejmować działania zmierzające do zapewnienia innych źródeł finansowania. Sprzedając część swoich usług poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego, mają szansę na uzyskanie dodatkowych środków finansowych.

W związku z uwagą Pana Senatora dotyczącą łamania prawa przez Kasy Chorych pragnę poinformować, iż zgodnie z ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym rozpoczął działalność Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, którego kontroli podlegają Kasy Chorych, Krajowy Związek Kas Chorych oraz świadczeniodawcy w zakresie realizacji umów z Kasami. Zadaniem Urzędu nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczonych.

W trakcie spotkania ustalono między innymi, że zostanie opracowany jednolity wzór rozliczeń szpitali i sanatoriów uzdrowiskowych z Kasami Chorych. Przedstawiciele Kas Chorych zobowiązali się do płacenia za usługi lecznictwa uzdrowiskowego w terminie 7 dni po otrzymaniu rachunku za zakończony turnus, a w przypadku turnusów dziecięcych w ciągu 7 dni po zakończeniu miesiąca (za wykonane osobodni).

Warszawa, dnia 1999.04.06

Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Nowa ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) nie wprowadza zmian w zakresie charakteru prawnego i znamion obrony koniecznej. W art. 25 § 1 kk ustawodawca zrezygnował jedynie z wyróżnienia rodzajów dóbr prawnych, dokonanie zamachu na które upoważnia do działania w obronie koniecznej (art. 22 § 1 kk z 1969 r. odróżniał dobro społeczne od dobra jednostki). Art. 25 § 1 kk stanowi, że obrona konieczna może być stosowana w obronie jakiegokolwiek dobra chronionego prawnie, dotyczy to więc także obrony własności prywatnej.

Określona w art. 25 § 1 kk obrona konieczna jest okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną za czyn mający znamiona czynu zabronionego pod groźbą kary z powodu braku bezprawności popełnionego czynu. Czyn popełniony w obronie koniecznej jest legalny. Także na gruncie nowego kk zachowuje swoją aktualność stanowisko SN (OSNKW 1976, z. 2, poz. 23) uznające, że działanie podjęte w obronie koniecznej jest prawne i cechy tej nie pozbawia go ani brak wezwania napastnika do zaprzestania dalszego zamachu, ani też brak ostrzeżenia ze strony napadającego, że użyje środka niezbędnego do odparcia zamachu w razie jego kontynuowania.

W art. 25 § 1 kk wymienione zostały znamiona charakteryzujące zachowanie stanowiące działanie prawne w ramach obrony koniecznej. Pierwsza grupa to znamiona określające warunki dopuszczalności podjęcia działań obronnych, druga - znamiona dotyczące samych działań obronnych. Do pierwszej zalicza się zamach, bezprawność zamachu, skierowanie zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Do drugiej grupy należą: odpieranie zamachu, działanie motywowane odparciem zamachu, konieczność obrony.

Zamachem jest zachowanie się człowieka godzące w prawem chronione dobro, grożące jego zniszczeniem lub umniejszeniem jego przydatności w obrocie społecznym. Zamachem może być tylko rzeczywiście godzenie w dobro chronione prawnie. "Odpieranie" urojonego zamachu nie będzie działaniem w ramach obrony koniecznej (OSNKW 1979, z 11-12, poz. 113).

Kodeks karny w art. 25 § 1 nie wprowadza żadnych ograniczeń co do charakteru dobra, którego zaatakowanie uprawnia do obrony koniecznej. Jedynym warunkiem stawianym przez kk jest ochrona tego dobra przez porządek prawny. Wobec powyższego, nadające się do obrony przed bezprawnym zamachem mogą być zarówno dobra indywidualne, jak i zbiorowe (np. życie, zdrowie, wolność, mienie, cześć, prywatność życia rodzinnego, tajemnica korespondencji, a także tajemnica państwowa lub służbowa, dobre imię instytucji państwowej lub firmy).

Interpretacja znamienia konieczności obrony wymaga ustosunkowania się do dylematu, czy obrona konieczna ma charakter samoistny, czy ma charakter subsydiarny. Przyjęcie zasady samoistności obrony koniecznej oznacza, że odpieranie zamachu kosztem dobra napastnika jest usprawiedliwione samym bezprawnym i bezpośrednim zamachem na jakiekolwiek dobro chronione prawem (OSNKW 1974, z. 4, poz. 61). Warunkiem dopuszczalności odpierania zamachu kosztem dobra napastnika nie jest, według tego stanowiska, brak możliwości uniknięcia zagrożenia dla zaatakowanego zamachem dobra w inny sposób, niż poprzez poświęcenie dobra napastnika. Zaatakowany ma prawo odpierać zamach kosztem dobra napastnika nawet wtedy, gdy była realna możliwość uniknięcia zagrożenia dla zaatakowanego dobra w inny sposób (możliwość ucieczki, usunięcia się, wezwania pomocy organów władzy). Stanowisko to interpretuje znamię konieczności obrony inaczej niż w sensie, że zagrożenia dla zaatakowanego dobra nie dało się inaczej uniknąć. Znamię konieczności obrony jest odnoszone wyłącznie do zagadnienia umiarkowanego sposobu obrony i ewentualnego wymogu współmierności dóbr.

Znamię konieczności obrony należy rozumieć także jako wymóg podjęcia sposobu obrony wyprzedzającego napastnikowi szkodę najmniejszą z możliwych. O dopuszczalnym sposobie obrony decydować będzie wiele różnorodnych czynników, takich jak proporcja sił napastnika i broniącego się, używane przez napastnika narzędzia, upór napastnika, a także to, jakimi możliwościami obrony dysponował w danej chwili napadnięty. Dla zbadania, czy sposób obrony był dopuszczalny, należy się posłużyć kryterium obiektywnym, tzn. porównać zachowanie broniącego się z tym, jakie cechowałoby w takich samych warunkach zachowanie zrównoważonego obywatela, akceptującego uznawany przez ustawodawcę system wartości.

Odparcie zamachu kosztem dobra napastnika jest zachowaniem legalnym tylko pod warunkiem spełnienia wszystkich znamion obrony koniecznej. Jeżeli wyznaczone granice zostaną przekroczone, to mamy do czynienia z zachowaniem bezprawnym, przeciwko któremu przysługiwać będzie obrona konieczna pierwotnemu napastnikowi. Dla ustalenia odpowiedzialności karnej i jej konsekwencji nie jest obojętne, czy zachowanie jest bezprawne z powodu przekroczenia granic obrony koniecznej, czy jest bezprawne, gdyż w ogóle stan obrony koniecznej nie wystąpił. Nie wszystkie znamiona obrony koniecznej wyznaczają jej granice, które mogą być przekroczone przez działania obronne.

Nie będzie miała w ogóle miejsca obrona konieczna, jeśli nie wystąpił bezprawny zamach. To znamię musi występować także dla przyjęcia stanu przekroczenia granic obrony koniecznej. Dlatego nie jest słuszne przyjmowanie przekroczenia granic obrony koniecznej w formie ekscesu ekstensywnego w tych przypadkach, w których działanie przeciwko dobru napastnika skierowane zostało w celu zapobiegnięcia możliwemu w przyszłości zamachowi. Aktualny jest pogląd SN, że domniemany zamiar dokonania bezpośredniego bezprawnego zamachu, który nie wszedł jeszcze w początkowe stadium realizacji, ani nie stwarza sytuacji upoważniającej do podjęcia działań skierowanych przeciwko dobru napastnika, ani nie stwarza sytuacji przekroczenia granic obrony koniecznej (OSNKW 1974, z. 9, poz. 165; OSNPG 1980, poz. 12).

Znamieniem obrony koniecznej niezbędnym także dla ustalenia, że granice tej obrony zostały przekroczone jest działanie obronne motywowane zamiarem odparcia zamachu. Tak, jak niemożliwa jest nieświadoma obrona konieczna (OSNKW 1973, z. 5, poz. 69), tak nie można przyjąć przekroczenia granic obrony koniecznej w przypadku niewystąpienia znamienia podmiotowego obrony koniecznej.

Kodeks wyróżnia dwie sytuacje przekroczenia obrony koniecznej. Określone w art. 25 § 2 kk przekroczenie granic obrony koniecznej jest okolicznością umniejszającą winę. Wchodzić mogą tu w grę wszystkie wypadki przekroczenia granic obrony koniecznej (zob. OSNKW 1973, z 2-3, poz. 29); OSNPG 1981, z. 6, poz. 60). Ustawodawca wskazuje jednak na szczególne znaczenie, dla oceny stopnia zawinienia, naruszenia warunku współmierności obrony do niebezpieczeństwa zamachu. Dla oceny zawinienia i stosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary albo nawet odstąpienia od jej wymierzenia, istotne będzie ustalenie stopnia przekroczenia granic obrony koniecznej, który ze swej istoty może być różny. O stopniu tym decydować będzie w szczególności stopień dysproporcji wartości dobra zaatakowanego zamachem i wartości dobra napastnika zaatakowanego przez odpieranie zamachu, na ile zastosowany sposób dobra przekraczał swoją intensywnością tę siłę, która była niezbędna do odparcia zamachu.

W art. 25 § 3 kk ustawodawca przewidział obligatoryjne odstąpienie od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. Podane w ustawie przesłanki odstąpienia od wymierzenia kary dotyczą wymagalności zgodnego z prawem zachowania, a więc dotyczą winy. Strach lub wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami zamachu, powodujące przekroczenie granic obrony koniecznej, należy rozumieć jako przeszkodę do przypisania sprawcy winy. Można przyjąć, że owe szczególne warunki powodują w ocenie ustawodawcy bardzo poważne obniżenie stopnia winy. W tym kierunku interpretowany art. 25 § 3 kk oznacza, że czyn popełniony w opisanych w tym przepisie okolicznościach jest bezprawny i zawiniony, lecz stopień winy jest zbliżony do znikomego. Uznając dyrektywę stopnia winy za priorytetową dyrektywę wymiaru kary, ustawodawca w odniesieniu do tych przypadków wprowadził obligatoryjne odstąpienie od wymiaru kary.

Janusz Tomaszewski