W dniu 2 września 1998 r. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów został powołany Zespół do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie. W swoich ustaleniach zespół opierał się na dokumentacji sprawy przekazanej przez Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz wyjaśnieniach złożonych przez Pana Jacka Taylora i Dyrektora Departamentu ds. Weryfikacji w Urzędzie ds. Kombatantów. Zbadano przede wszystkim, czy decyzja dotycząca Pana Taylora była wydana zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 z późn. zm.) oraz czy nie zachodziły przesłanki wymienione w art. 25 § 1 pkt 1 k.p.a. dotyczące wyłączenia organu administracji państwowej od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych jej kierownika.

W świetle powyższych wyjaśnień wydaje się, że kwestia prawidłowości decyzji wydanej w sprawie Pana Taylora została rozstrzygnięta. Decyzja ta została wydana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Pan Taylor jak każdy inny obywatel, mógł wystąpić o przyznanie uprawnień osoby represjonowanej. Ustalenie czy jego wniosek spełniał przewidziane wymogi należało do Urzędu. Fakt, że jest Kierownikiem Urzędu ds. Kombatantów i osób Represjonowanych nie miał wpływu na szybkość załatwienia sprawy. Ponadto w chwili obecnej uznanie Pana Taylora za osobę represjonowaną nie rodzi skutków w postaci korzystania z ulg przewidzianych w ustawie o kombatantach. Będzie to możliwe dopiero po przejściu na emeryturę lub rentę. W chwili obecnej decyzja o przyznaniu uprawnień osoby represjonowanej nie ma charakteru majątkowego.

W trakcie omawiania projektu ustawy o świadczeniach pieniężnych dla nieletnich ofiar wojny 1939-1945, ponownie została poruszona sprawa Pana Jacka Taylora. Podtrzymuję deklarację Pana Ministra Jacka Taylora, że celem jego wypowiedzi nie było obrażanie senatorów czy też pouczanie ich w jaki sposób mają pracować. Wyrażam ubolewanie, że wypowiedź Pana Ministra mogła być niewłaściwie zrozumiana.

Zbigniew Derdziuk

Warszawa, dnia 30.09.1998 r.

I. Tadeusz Wydra został tymczasowo aresztowany postanowieniem Prokuratora Wojewódzkiego w Katowicach w dniu 1 sierpnia 1996 r. , będąc podejrzanym o przestępstwo z art. 201 d.k.k. w zw. z art. 58 d.k.k., polegające na zagarnięciu mienia społecznego o znacznej wartości 69.951.269.900 st. złotych na szkodę różnych przedsiębiorstw. Czas stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym oznaczony został do dnia 30 maja 1997 r. W dniu 27 maja 1997 r., a więc przed upływem tego terminu przeciwko Tadeuszowi Wydrze został skierowany akt oskarżenia do Sądu Wojewódzkiego w Katowicach, który nie podjął żadnej decyzji w przedmiocie dalszego utrzymania tymczasowego aresztowania wobec wyżej wymienionego, stojąc na stanowisku, że wniesienie aktu oskarżenia i przekazanie oskarżonego do dyspozycji sądu oraz upływ okresu tymczasowego aresztowania oznaczonego na etapie postępowania przygotowawczego, nie nakłada na sąd obowiązku automatycznego i z urzędu wypowiadania się w kwestii przedłużenia tymczasowego aresztowania albowiem środek ten nadal trwa do chwili, gdy nie upłynęły terminy określone w art. 222 § 3 d.kpk, tj. 1 rok i 6 miesięcy w sprawach o występki i 2 lata w sprawach o zbrodnie.

Zaznaczyć należy, że w tym okresie opublikowana została uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1997 r. nr I KZP 35/96, w której stwierdzono, że "przewidziany w art. 211 § 2 d.kpk obowiązek określenia w postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania terminu, do którego ma ono trwać, odnosi się również do sytuacji, gdy postanowienie takie zostaje wydane przez sąd w postępowaniu jurysdykcyjnym, do czasu wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji". Na treść tej właśnie uchwały powoływali się obrońcy oskarżonego.

Fakt ten spowodował, że obrońcy oskarżonego wnieśli o zbadanie legalności przebywania Tadeusza Wydry w areszcie po dniu 30 maja 1997 r.

W uzasadnieniu postanowienia podniósł, iż powoływanie się na ww. uchwałę Sądu Najwyższego jest nietrafne, skoro jest w niej mowa tak jak w art. 211 § 2 d.kpk o "zastosowaniu tymczasowego aresztowania" a nie o "przedłużeniu" i obu tych pojęć nie można identyfikować.

Na powyższe postanowienie obrońcy oskarżonego złożyli zażalenie do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, który na podstawie art. 390 § 1 d.kpk przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne, dotyczące obowiązku określenia terminu tymczasowego aresztowania przez sąd w sytuacji jaka zaistniała wobec Tadeusza Wydry.

Jak wynika z informacji prezesa Sądu Wojewódzkiego w Katowicach dopiero na gruncie cyt. wyżej uchwał SN, sądy tego okręgu wdrożyły praktykę określania terminów i przedłużania tymczasowego aresztowania w postępowaniu sądowym tj. po wpłynięciu aktu oskarżenia. Nie można zatem wykluczyć, iż przed tym okresem w okręgu tym oprócz przypadku Tadeusza Wydry mogły zaistnieć również takie same sytuacje procesowe wobec innych osób tymczasowo aresztowanych, co podnosi Pan Senator Grzegorz Lipowski, w pytaniu drugim przedmiotowego oświadczenia.

W dniu 17 września 1997 r. zgodnie z przyjętą już w okręgu katowickim praktyką, Sąd Apelacyjny w Katowicach utrzymując w mocy zastosowany wobec Tadeusza Wydry areszt, ustalił jednocześnie okres jego przedłużenia do dnia 15 stycznia 1998 r. Przed upływem tego terminu zwrócono się do Sądu Najwyższego o przedłużenie Tadeuszowi Wydrze okresu tymczasowego aresztowania do dnia 30 czerwca 1998 r. Sąd Najwyższy 22 stycznia br. okres ten przedłużył ww. oskarżonemu do terminu wnioskowanego. W wydanym postanowieniu Sąd najwyższy nie miał potrzeby odniesienia się do podstaw prawnych przebywania w areszcie T. Wydry w okresie od 16 do 21 stycznia 1998 r. Z art. 2 ust. 2 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 155 poz. 757) wynika bowiem, iż w przypadku aresztów tymczasowych zastosowanych przed dniem 4 sierpnia 1996 r. złożenie wniosku o jego przedłużenie do Sądu Najwyższego skutkuje dalsze trwanie tego środka aż do czasu rozpoznania wniosku przez ww. sąd.

II. Odnosząc się do kwestii zawartych w pytaniu pierwszym i drugim Pana Senatora Grzegorza Lipowskiego zauważyć należy, iż w związku z wątpliwościami jakie powstały na tle art. 211 § 2 d.kpk Minister Sprawiedliwości podejmował działania już w 1997 r. Niezależnie od zgłaszanych w związku z powyższym zagadnień prawnych przez poszczególne sądy wojewódzkie i apelacyjne opracował pytanie prawne, w wyniku którego zapadła uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 30 października 1997 r. I KZP 26/97. W uchwale tej Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że po wpłynięciu aktu oskarżenia w sprawie, w której tymczasowe aresztowanie zastosowano w postępowaniu przygotowawczym, sąd ma obowiązek podjęcia decyzji, co do dalszego, stosowania tego środka mimo, że nie upłynęły terminy określone w art. 222 § 3 d.kpk.

Z odpowiedzi nadesłanych przez prezesów sądów apelacyjnych wynika, iż zbadane zostały wszystkie ww. sprawy i podjęto stosowne działania, polegające na wydawaniu postanowień określających dalszy termin stosowania tymczasowego aresztowania. Z posiadanych przez resort informacji wynika, iż mimo jeszcze pewnych wątpliwości sądy dostosowały się w praktyce do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 30 października 1997 r., że w postępowaniu sądowym należy określać dalszy termin trwania aresztowania.

III. Odnośnie trzeciego pytania zawartego w oświadczeniu, a dotyczącego legalności sprzedaży samochodu "Alfa-Romeo" uprzejmie informuję, iż w toku postępowania przygotowawczego 5 sierpnia 1996 r. wydane zostało postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym grożących oskarżonemu T. Wydrze kar. Między innymi dokonano zabezpieczenia samochodu marki "Alfa-Romeo". W dniu 4 grudnia 1996 r. komornik Sądu Rejonowego w Myszkowie sprzedał zabezpieczony samochód, a uzyskaną kwotę 19.100 n. zł przekazał do depozytu Sądu Rejonowego w Myszkowie. Uczynił to z tego powodu, iż w sprawie T. Wydry wpłynęły wnioski innych wierzycieli wraz z tytułami wykonawczymi. Na czynność tę T. Wydra złożył zażalenie sygn. I Co 114/96, które zostało przez Sąd Rejonowy w Myszkowie oddalone.

Z przepisów tych wynika, iż w razie popełnienia przestępstwa, za które można orzec karę grzywny lub przepadku rzeczy, może z urzędu nastąpić zabezpieczenie tych kar na mieniu oskarżonego. Przedmioty natomiast ulegające szybkiemu zniszczeniu lub takie, których przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami albo powodowałoby znaczne obniżenie wartości rzeczy, mogą być sprzedane w drodze egzekucji ruchomości. Uzyskaną kwotę pieniężną przekazuje się do depozytu.

z up. Ministra Sprawiedliwości

Sekretarz Stanu