Jutro największe polskie święto 3 Maja - pamiątka wiekopomnej Konstytucji z 1791 r., ale też święto Matki Boskiej Królowej Polski - pamiątka ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza. Od 25 lat dzień 3 maja jest także Dniem pamięci o Polakach i Polonii żyjących poza krajem. Ustanowiła go Konferencja Episkopatu Polski w 1973 r. Nawiązano w ten sposób do przedwojennej tradycji, gdy obchodzono "Dzień Opieki nad Rodakami na Obczyźnie".

Senat Rzeczypospolitej Polskiej, zwłaszcza Marszałek Senatu, sprawuje szczególną opiekę nad Polakami i Polonią za granicą. Jest to mandat z ramienia Państwa Polskiego równoległy do duchowego protektoratu nad wychodźstwem polskim, który sprawuje z woli Stolicy Apostolskiej każdorazowy Prymas Polski. Mandat Marszałka Senatu do opieki nad Polakami za granicą uzyskali moi przedwojenni poprzednicy na tym urzędzie: Marszałek Senatu II kadencji prof. Juliusz Szymański, który był prezesem Rady Organizacyjnej Polaków z Zagranicy, oraz Marszałek Senatu III kadencji, późniejszy Prezydent Rzeczypospolitej, Władysław Raczkiewicz - prezes Światowego Związku Polaków z Zagranicy - "Światpolu".

Senat, odrodzony w 1989 r., nawiązał do tej tradycji, głównie za sprawą pierwszego swego Marszałka prof. Andrzeja Stelmachowskiego - co przyczyniło się do wzrostu zaufania środowisk polonijnych. To właśnie pod patronatem Marszałka Senatu odbyła się w 1990 r. na Zamku Królewskim w Warszawie uroczystość przekazania insygniów władzy Drugiej Rzeczypospolitej przez ostatniego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie - pierwszemu Prezydentowi Rzeczypospolitej wybranemu w wolnych i powszechnych wyborach. Marszałek odrodzonego Senatu został jednym z założycieli oraz prezesem Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", które jest głównym realizatorem polityki wspierania Polaków i Polonii za granicą. W budżecie Kancelarii Senatu umieszczono środki finansowe na taką pomoc. Dzieli je Prezydium Senatu. Większość tych środków przeznaczona jest na pomoc dla Polaków na Wschodzie. Dumnie jesteśmy, że w ten sposób Senat przyczynił się i przyczynia do odrodzenia polskości na terenach byłego Związku Sowieckiego. Senacka Komisja Spraw Emigracji i Polaków za Granicą dba o utrzymanie więzi z krajem Polaków i osób polskiego pochodzenia zamieszkałych za granicą, interesuje się ich sytuacją prawną, koordynuje współpracę środowisk polonijnych, troszczy się o zachowanie dziedzictwa polskiej kultury za granicą. Marszałek Senatu nie tylko uczestniczy w tej polityce, ale osobiście jest patronem i mecenasem wielu inicjatyw i przedsięwzięć na rzecz Polaków za granicą.

Od XVIII wieku emigracja, wychodźstwo, ale także masowe deportacje Polaków z kraju stały się częścią naszych narodowych dziejów. Od przegranej konfederacji barskiej i powstania kościuszkowskiego, po czasy II wojny światowej i stan wojenny, opuszczali Polskę ci, których wolność i życie były tu zagrożone. Uchodzili przeważnie na Zachód. Równocześnie na Wschód pędzono, wywożono innych... Jeszcze inni ruszali z kraju w świat "za chlebem".

My w kraju mamy więc liczne powody do wdzięczności i pamięci wobec Rodaków mieszkających za granicą. Trzeba rozwijać wzajemne kontakty, sprawić by "Polska nie była w oddali", by Polacy z zagranicy byli traktowani w kraju jako rodacy, a nie cudzoziemcy. Polska zabiegając o dobre stosunki ze wszystkimi państwami powinna mieć na uwadze, aby Polacy mieszkający w danym państwie mieli zapewnione tam prawa mniejszości narodowej zgodnie ze standardami międzynarodowymi.

Szczególne powinności ma Państwo Polskie wobec Polaków na Wschodzie. Wielu z nich nigdy z Polski nie emigrowało, zostali odcięci granicą, którą Polsce wytyczono.

Przed 60 laty Polacy w Niemczech przyjęli "pięć prawd", które niech będą spoiwem Polonii i Polaków za granicą z Polską:

Polak Polakowi bratem;

"Witaj majowa jutrzenko, świeć naszej polskiej krainie..."